U
1 «e
1
i 4
5 -
a;
was hp verdraigzsiin vnoé verfcbillen Je intigten, en
her was hem alleen eene ee; Christen genaam J te worden.
Prt-UO was een getrouw Echtgenoot en liefdetijt
Vader. In den jare 1750 gehuwd met Mejufvrootr
Judith rheniUs. dochter van deu gepenfioneerden Es»
puein Ixaak Rh-.nlui en Judith AUlia Hendorpfre
Zutphtn, waren hem. uit dezen Echt, zea zonen en
Zes dochters geboren. Zeven vso dezelven werden bent
in vroegere» ut tateren leeftijd ontrukt, welke de ou
derlijke teederheid beweende, doch trof baar boven
lies het verlies vin den ondrten Zoon, welke, reeds
Zijne Akademifche loopbarn was Ingetreden, om de
voerftappen zijns Vaders te drukken. Êeó Zoon over
hebbede, moest bi) ook desgelfs bijzijn misfen. De
Jongeling vertrok naar verwijderde gewestendoch
de Vaderlijke liefde werd niet verkoeld, feboon zeeën
•D totfen ben van een fcheidden. Vhr Dochters bleven
dn getierde voorwerpen zijner vaderlijke zotge.
Doch hoe wankel is het leven. Aan deze zgee diet,
barn betrekkingen, aan bet Vaderland, asn de tneoach-
heid, asn dn vrrendfchap werd ffLuo eensklaps ont.
lokt. Op den laten avond ven den 19. Juni) 1, I., na
Btt de zijnen eerst gegeten en zich nog lo den gezel,
jijen huisfeljjken kring vermaakt en bet lied: wij hth-
te» hier getut Wjvtnit Stedmet denzelveo gezongen
te hebben, verliet hij, te balf elf nre, volmaakt ge.
zond de zijnen, om nog eeneo gevaarlijken lijder te
bezoeken: doch hij keerde nier levend, tot haar wtder.
Op den weg werd bij duizelig, bad nog befef, om in
een, hembekend, buis, zijne toevlozt te nemen, doch
weldra trof bera eene flpmberoerte zoo hevig, dat de
inroeping eo da bpthtod der Generrhnnt geheel vrOdbte-
loaa bleef. HjJ wat jeweerttn ontzetting beving allen
over dit fpoedig verliet. Verpletterend waa die fchok
voor zijn waard gezin, boe voorzigtig en bedaard de
vriendfebap hetzelve daartoe voorbereidde. De droef*
beid fteeg fchler tot wanhoop. Rede, Godadientt
•n bnlp konden baar eeoigzfns doen bedaten. Algemeen
was de deelneming. Eene plegtige bezending nit den
Ahsdemifchen Senaat beklaagde de bedroefde Wednwe
de rouw over barr bitter verliet. Menigvuldig waren
lier minder dn blijken van deelneming, die baar be.
toosd werden. Gevoelig voor dezelven bleven zj)
In ftllte, den waardige» aan en Vader befchrejjeo.
tII. uo wis de ondlle Genees* en Heelkundige bp
dn militairen dieest vnn den Staat. Zes en zestig jaren
beeft bij geleefd: vjjftig daarvan beefc bj) gediend. Zijn
ftofleltjk deel raat In hei graf van zQoen beta reeds in
den bloei zijnes levens, ontrokten, veel belovenden en
geliefden Zoon, te Oegstgrert. Betreurd van de zijnen
blijft zBneo nagedachtenis gezegend van allen, die zijne
weldaden hebben genoten. Christenen troosten zich
net de hope der onfterfeljjkbeiddie hnpe zfl dt be.
moadiging zijner nagtlatene liefdepanden!
UÏSBlBtlOTHE EIS.
LEESBIBLIOTHEEK: Ut nut van Ulgtmtsni
u L E D E N.
De gelQkbeid van Standen in de MaatfcbappO ia een
beifctaenfchitu bevonden. De Maatfcbappt] elacht ver-
'fcblllende roepingen, om aio bare' volkomenheid te
arbeiden. Zij ia gelijk een werktuig ww in groote ea
kleine raderen moeten la beweging gebrtgt worden en
zamenwerken, om bet geheel tot deigeUs oogmerk té
leiden.
Deze maaifcharpeitjke oagelQkbeld verhindertnogttnt
biet a dat wij in alle Hinden mtufehe» aiofchonwea en
door geljjkeo aanleg en gelijke beAenamlag, voor oer*
wikkeling der Rede vatbaar, de ongelQkheld, die lit
de miatfcbippeljjke ondorfeheidlog es betrekking gebo
ren wordteenlgelnt vergoed vonden. Dit moge de
trofscbheld es de domme wtao voorbQ zien, de w|]ee
befeboowt van den troon af rot des ploeg toe, Ja vis
bei fchitreresde purper bel geen den maztigften Monarch
der aarde verfieit, tnt de grove gefchearde pQ. die den
bedelaar dekt, een menach btm in elndelQke ontwik-
heling en oogmerk apnea beRaini'volkomen gelijk.
Nice de Hand, welken iemand in de Mtatfchappü be*
kleedttniar de volkonjsne vervulling ven de werkzeam*
beden en pligten aan denzelveo verknocht, geven hem
taofprtaken ep de algemeen! zchting en befcbermlng.
jtoe meerder kennis Iemand van die verpligtingen tn be
trekkingen beeft boe meerder zij» aanleg la ontwik
keldhoe naanwkentlger de bernatiog'In zPoen Rand
eo z)jne pligtsvnrvnlling wezen zal. Demenfehenmoeten
geest flaven van bet geweld en gezng van anderen zBn,
noch air boofde van bunoe tegenwoordige omSandig-
beden, rot eeoes fint van domheid verwezen wordeo,
non dn zö met onderdrokking|via|han zedelQk gevoel
Seeds gedoemd tor den latgRen en moeBelQkfieo srbeld,
bnnne eeestvetmogens onderdruktden natuurlijken in
leg, om zich boven het peil van bunnen lagen Raat te
verheffen ondermijnd eirtegecgewerkt gevoelenen alzoo
diep verwaarloosd eo osbnndlg van bnnne ware belan
gen, ontevreden met kan lat, toe btfiua vervloeken.
öb ftihtêfc Beeft ecoislj'oiissriijiïi'tioiegJé
Wittnea Kijzoodetipk om dat fcese té hrtttn bét
welk hem nobdlg eo nuttig li. Maar de meeste Rati,
dén ontbreekt bet ain gelegenheid. Zij gévoeieo la
zich dé neiging tot ontwikkeling vin hunne redelQke
verrbozenr, doch die neiging moét oovoldale blpveo
bp gebrek aio de noodlge middeleh bp gèthla vin
eeóe weldadige hand, die tien leidt, bij ootfleatenis
van den omgang met meer befchaafde verfiandeo. Zoo
worde die neiging verzwikt, kwijnt aan gebrek van
ooadlg vóedfel, fierft ltogzeam, en med ziet in den
meosch op 't liini niets meer, dan een fchepfe!het
geeb zich ailecn dour gelaat, bonding eo Jpraakvermo
gen van de dieren ónderfcheidt, ca zelf» nlfoder wiardé
beeft dan het redeiooze vee.
Zoodaaige toeftaód moge deo béeraebznchrlgeoden
dwingeland, des bélangzoekei behagen, maar hp la 00.
dragelpfc voor den menfckenvtlendwelke in eiken
menach waar ook fijne pltats inde Mastfchappjj la,
een fchepfei, hem gèlflk eerbiedigt, welke dezelfdé
aanfprtak hééft op verRaodelQke befcblvlng, welke
niet alleen de zeden verzacht, maar ooi tevens nadar
leidt rot ooge ware befiemmlog. De meosch toch li
nooit ee» geheel zinnelpk wezen: hp la tevens een rede.
ïpk fchepfélhetwelk zpoe waarde alleen ontleent van
de ontwikkeling zpner veifiaodeipke vermogeni. Ir dit
niet waart dm ia zPn redelQk befiaan doellooi en hp
ia de ellendigfte der wezeni.
De Wpageer vraagt niets wat de menick ié; maar
wat bp worden kao en wordeo meer. De inenacb ik,
ala ondeellze, voor toenemende volmaaktheid vatbaar
en even zoo Ir de MaalfchsppPde fimenwoulog van
vele menrebenvflnr de eigen vordering in vol
komenheid géfchlkr. De redelpké befebaving Is het
eenlg middel om dit doel te bereiken, hoé onbereik
baar hit ook la een gegeven tpdvtk moge geacht worden.
Met boe vele welfprekenbeld men ook, lojnavolging
vin Rtui/tau, moge beweren, dit dé voortgang der
befebaving de grooie, en miafeblen de eenige oorzaak
der tneafcbelpke ellende zp; de neiging Uogtans toe
befebaving ea toenemende omwikkeling der redeipke
vermogeni la zoo algemeen, fchQnt too geheel met nnge
natnnr Overeenkomftigja met onzen sanleg tot zedelijke
volkomenheid zoo naanw verbondendat bet ont moet
verwonderendat menfehenwelke lo dt ontwikkeling
banner geestkrachten bnnne were befteaualof viodeo,
deze Relling hebben bonnen bijvallen en zelfs verdedigen.
Geen Rand In de Maatfchippp Raar op zléh zeiven,
noch werkt voof zich zeiven illees. Er la eed onderling
verbind, waar door de alfemelne welvaart bevorderd
en de orde onderhouden wordt- De verfchllldsda Ran
den werken voor en op elkander, en bet kao nletmlafes,
dat de meest befchaafde menfeheo de nog ruwe Randen
opwekken, ©tn »ich alt fiaooeo lflgcti flut op te wekkéo?'
waar door zp, wederkterlg, die dltoRen ontvangen,
welke des algemtenen toeftaod verbeteren eo gelukkiger
msket.
Wp fpreken hier niet van de opvoering va» alle Rad;
den tot de hoogtewaar op de Wpageer Raat. Dlr ia
nier soodzakeipk, is mlsfchies niet mogeipk; dit ware
zelfa' verderfeipk voor de MaatfchappP, en RrPdlg met
hare iefielllpgen. Niet ieder mennek la voor dezelfde
verlichting vatbaar, Verfcbtiden zps de gaven en
talenten de neigingen en vatbaarheden. Befebaving la
ook geese wpabegeerte, geene geleerdheid, geene veel-
omvntteode wetenfebap. Zp Is alleen opvoering nit deo
Raat van diepe onkundekennis van *s menfehen ware
zedeipke belangen, opfchranderisg sPoer verRindabe-
grippen, verbetering zpner bpgelovlge gevoelen», wp.
zlginga zoo nier gebeele vernietiging van febideipko
vooroordeeleo es wzobcgrlppesvatbearbeid voor dt
betrachting van de pligten san de osdeifcheldené Randen
verknochtallen npGodndlenftigeenliedelpkebegrippen
gegrond.
Medewerking tot dit doel la de pllgt van allen, tó
vooral van hun «T welke In die Steden zpn gepltatar,
dtt zp door bnnne vermogeni eo talenten, door bnonen
invloed en feharten op bei algemeen kunnen werken.
Men moet echter hierin niet bliodelingz té werk gun,
noch vao het eene ulterfie tot bet tndere vervallen,
zoodit men eenzklzpt de dnisternla door een re helder
licht ton doen vervangen. Zeker la de voorrgaog der
befebaving, docb zp gut met IzngZtme Rappen. De
ontwikkeling der menfebelpke vermogeni In nin geen
gegeven tpdvak verbondenes non is bet ook met dn
tlgemeene befebaving gelegen.
Wie nlzoo zpne band aas bet Weik det befebaving
Raat, en dairbp, belangeloos voor zlcb zelveo, bet
algemeen belang op bet nog beeftmoet den bepaalden
trap vze vordering, op welken de Miatfebappp, in een
zeker gegeven tPdpnnt Rttt, atinwkeurig kennen. Deze
kenatz Is Aoiftreki noodig, om ditruir te beflalien rot
de trappen, welke zp nog beklimmen, en van welks
middelen men lick bedienen moeiom des voortgang
det befeblvlsg re helpen bevorderen. De drvtriog moet
daartoe worden Ingeroepen en geraadpleegd, spdei men
zlcb in bet regte (landpunt koene pleitten, van waar men
moet nitgaaaom in epe oogmerk zeker te knnaes flrgés.
Hit ttrvelt up it Ktnt van itxt Sla*».}
Z z
•o b
S p
- s
S V
O
•3
0
<5 3
0 «W
•o
0 n
b
0
I I
fc Z OQ *5
fi
-S
S u S
e 5
n
e
■3
II
0 .2
"O
a
5
ra Til
ja o*
0 o
5 5
om
o 3
a 0
fee
ji
5
i o
X
3
p -
i i
s s 0
x 2
e* C5
m
Si
fi 0
Vw
I
8
B -
g. «1
5 O a«
0
0 no
OC
T o
rz Cm
s
B?-
M T3 rt
- .2
2
o*. oc
<U CU3 ij
O Q
O, w, o
=55
0 ss.
°£"2 5
a 0
- -o rü
- S5
■a i
Uw
U 5 0 f fc o n
o 0 .2 3 To*- Si
S
i 2 "5. S
B "D
2,5
0 g .2: o
a B - S
w
e
0.
S t
w
»?5
B S 3»
2?
M o v v,
<u u
0
fl 2
3
"2 s
O
S
1
T -O
O 0
Z u. -a
0 9- 3 a
Ha'i
B 1st u u e«»
N
0 N
•O JS
ÏM
5
S? m B
arj M
S Z .5f B 5 t
0 0 MO
uw S 0 0 o
s 2 S sZr
a
yê
0 5
in;|
1» *S O
3 3? 19 a
—•00
X M
Q 0 0
O .13 u
M M 3»
00*
O. 0 0
A
2 s
s u o
- H O
2
S S
0 «p O
tit "S hl S
Ï0 «O
s
Z a
S 0
3
- D V -
T
T 0 S
s
fl S *Q
H
0^0
5 sS
•S5-
J8 »a
di 5
c: 0
0 0 -a
o "Z
o - S
o M «- -o
«p 0 a
gs 5 s
o S o 2
dit ra 0 0
jp c
r
- dj xs
o -« 0
0 Sf
O
0 o
ct
u w w
w> O
tel
-o
Sx
t l
CL H
D n
0 3
ja o»
tm «I
0 na
o
wv
S O
«o S
e -o
0 t
U
P
s -
0 aa
w -
1 0 T.
Z
2
5 -5
JA O
O
M tt xi O
r r
0 0 Q
N .2 9 -O
O r» n.
v J* 5? 0
«n o
aC
0 M
w-s
S,"
s
M 2 0
0*. df
0*
M 0
0 e
o
e 0
«3 «p
2 i
dB M
s. t
0
«n
t m 1
1 O 0
'^0O
1 M 0
0 -O
- 8
v <23
J <»c T" 0
e
s y
2
0
a u
S
|i s"
-o O o
da y
IS£
O
0 o Sf
5 s 2 de
D.
0 8
•f
u
5ïï
^5
dS z
O M
s
0 6
a %t S
1P 13 ts
1
j I
1 U M
8
t
w Bk
0
M U
«4- XI
0
at e 0
0 T3
-1 2
Jt 3
51®-
a -o
0 C
T3' O 0
JS -
00 -o
s 0 s J
«02!
0 -O
O -s 0
ai
0 0 0
I v
RJ 0 0
2 R
0
w
s
8
e -s
B
- I S B
o
o W»
a M
S -a
O O»
a -
