-
regelen. Zij bebbeo echter, van t|jd t#e tijd, verin*
deriogen móeten ondergaan. In den begioce >W9« bet
uur der zamerkomrte bepaald, des middags vso elf rot
twasif, en des avonds, in deo zomer, vao half zeve'a
tot half ach: en in de wintermaanden een half uur vóór
bet luiden der poortklokken. Er word dus, tweemalen
op eeceo dag, beurs gehouden.Deze fceür werd reeds
jn den jare lóóo veranderdeo bevolen dar de beors
des morgens te h&lf twaalf ore eenen aanvang sou
nemen en te hal? cd» ore eindigen», met ftelligeo last.
dat de Makelaarsmet bet luiden van de behrsklok te
half twaalf ore, den Dam en andera openbare plaatfen
'sooesten ruimen, en zich naar de bears begeven, en
die weder te half ién ure te verlaten, 2onder oaer
den Dam of andere plaatfeo freder te keeren dan
twee oren daarna, op verbeurte van vg'f en twintig
j^olöeits voor de eerfte en een honderd guldens voor de
'aweede reiZe. DeZe keur nogtans werd niet* alleen
Diet genoeg nagekomen maar yrtJ algemeen overtreden.
2even jaren daarna, en dus in 1667, werd dezelve dus
verzacht: dat bet bemsblokje zou beginnen te luiden
ie half twaalf ore, en dat, te twaalCure, de groote
deuren zoodco worden gefloten, waarna een ieder,
welke na dit fluiten kwam, door de kleine deuren
moest ingaan en betalen zes ftuivers voorden armen,
terwgl elk der Makelaars verbeurde een halven dukaton.
Van »t)d tot t|jd is dit uur al meer eo meer vertraagd,
ÏCboon de gewoonte van twaalf tot één ure Beurs te
bonden, langer» tijd beeft ftaod gebonden. Thans be
gint bet klokje te balf drié ore te lolden en is er eeoe
l5oeté bepaald vooi elk, welke, na drie oren, de beura
wil bezoeken.
Bij zoo vele vérwisfellngén en gewoonten en bepalio-
gén moeten w|J de veranderingen de'sr tfjdeo 'raadplegen,
Mogt fleebts de»koophandel, de brou van algeraeene
'welvaart, aan geene zoo jammériijkè verwïsfelingen
onderhevig zijo geweest! Mair oak hier helpen geeoe
kiaagtoooen. Nog ftaat het gebouw In Neerlands hoofd*
ftsd en prijkt niet minder bet aangenaam Rotterdam
soet eene prachtige verzamelplaats van werkzame koop-
lieden Vao deze plaatfeo mag men zeggen gaat de
tonderfcheidene en nuttige werkzaamheid obder de men-
fchen uit. Hoe vele hoofden cd honden houdt toch de
Soopbsndel niet bezig! Hoe Vele foorteó van bedrij
ven trobagten, van nijverheid vin opfeberpingvan
bekwaamheid, vat» kunst én wetenfebap, verwekt,
kweekt, voedt en beloont b|j niet! Hoe vele menfehen
brengt hfi in beweging, wélke alle bnnne krachten,
op verfcbillesde w|jzen infpannen, om de voortbreng-
felen der fchëppicg te verzamelen, te bearbeiden, aan
boone oogme.r.ken dicostbsar te maken van de eene
plaats, naar de aodere te vervoeren en dikwijls uit de
verafgelègeufte oorden, over rivieren en zeeëa her
waarts te biCOgen, of weder derwaarts té bezorgen?
yr&cr de koophandel bloeit, daar ontmoet men overal
eene bezige, werkzame, wakkere vergenoegde menigte.
Boe bekoorlik Is het gezigt der volle raarkplaitfende
volle zeehavens de drnkke bezigheid langs de ftrsten 1
Boe brengt een ieder bet zijne toe «ot de algemeene
welvaart! Hoe naaow vereenigt h|j volkeren mee vol
keren eo landen met landen! Alles komt, in omloop.
Bij febenktmet de voortbrengfelen van eenen vreem
den grond, ook eenen niecwen loop aan den geest, en
veifpreidt de nuttigde kundigheden van bet eeoe einde
des bevolkten en bebouwden aardbals aan het andere
veroorzaakt nieuwe gerieven gemakkengenoegens en
vermaken, verrat den frnaak en bevordert de menfehe-
3öke vereenig'sg. Bloede de koophandel weder bij ons
jn volle mate! Vermeerdere b|j fteeds bet algemeen
welzijn! BIQvc de beurt de bevallige fcboirwplaits voor
werkzaamheid en airdtch geluk!
Óver Tiet pligtmat/ge en Christelijke der zorge voor
Zijne gezondheid in het algemeen en van dat der Koepok
inenting in het lijzonder haar aanleiding Van
si r a c h Hoofdjtxxx vinI —4, te Amfterdam b|j
Corn. Fock1824.
Dat de gezondheid de grootfte febat des levens is,
Zal welligt niemand in twflfel trekken: dat dérzelver
bewaring aio den menscb is toevertrouwd bl|jkr uit
de pligtmatige zorg*. welke n|j voor dérzelver bebou-
diDS aanwendt, gegrond op de vreeze, om dezelve te
Verliezen.
Öofe het dier zorgt voor z|Jne gezondbeid. Het beeft
en Zoekt zïj.b eigen voedfel, bet welk zijoe gezondheid
niet kan beoadeeleo. Vatbaar echter voor ziekten,
weet bet, als door natuurdrift geleld, de kruiden op
tefporen, welke bet, als geneesmiddel ter herftelliog,
Saowendr. Dit is, bij zoo veele dieren, dp de proef
waar bevonden, dat bet voor geeoe tegenfpraak vatbaar
Is. Men vertelt dat de geleerde en vermaarde
Boerhave vao z|jn paard, het welk waterzuchtig was,
gt-leerd beeft, de waterkers, welke hetzelve uit floreD
opzocht, en wasr door bet herftelde, id eene gelyke
ziekte zijne 1 ïjderé me 1 een goed gevolg aaD te wenden.
De meoscïi behoort wel tot net dierenrijk, maar hé
£9, door de kracht vao zijne Rede, hoven hetzelve
verheven. ïly wordt niit door natuurdrift 'Q inftinkt
geleld. Alles is lao i|jné vrije nafporiog Va beproe*
ving overgelaten,
Zeer veel is r- ook in dsï öpzigt, door deo menach
gedaan, en is hy aan die onvermoeide poging, z|joe
groote vorderingen verschuldigddoch voor hem is
nooit geeD rustpunt. ïljj treedt flichts 20 de voetftip-
Deo der groote matteendie hem voorgingen, moet
huooe taak op zich nemen éD die 'zoo veel in hem i*V\
vervolgen. Een ieder, welke daartoe medewerkt, is
een werkzaam lid der ma3tfchsppïj eh heeft alzoo aen-
fpraak op de algemeene erkectenssfe.
In dit opzigt kondigen wij het boveoftaande boekje
ook met genoegen aan. Schoon de verftandige Schrij
ver over "bet algemeen het pligtmatige eD Christelijke
der zorge voor de gezondheid. op eeae vatbare \v|jze
voorftelt heeft bij toch ten bijzondere oogmerke de
koepokinenting aan te bevelen. H|j beeft daartoe deo
fo>m van esne Leerrede en den tekst uit Sirach geko
zen.
Door de ervaring geleerd, darde koepokinenting eeti
heilzaam behoedmiddel l?s tégen dien pest, welke an
ders duizenden naar her graf we^fleeptzou men die
boekje welligt noodeloos achten. Het is toch bu be
wezen, dat bet gefj^reeuw van eenen de ftem der
overtuiging Biet.kan verfraoorea. Maar er züb toch odk
nog zwakke eo bevooroordeelde verftanden genoeg voor
welke het niet itèeds duidelijk genoeg baa gezegd en
herhaald worden, dat zij, als ouders of voojdeo, ver-
pligt zQo hunne telgen, aan deze zoo gelukkig fl»geo-
de kunst over te geven, en dat zij verantwoordelijk
zijn vóór alle vetzbim des wegéns.
Het moest geoóeg zijn, hetgeen de ondervinding be
wijst- Waar z|jn die rallooze fligtofFsrs welike voor
heen Zoo déerl|jk werden ibisvornad. zoo vroeg hetvra-
tige graf ter proo|)e w'erdeb? De vreugde wooat in de
meefcte woBingen waar anders de kr»*et der droefheid
over bet verlief van veel beloovende kindêreo gehoord
wer,d. Het grootfte gedeelte vin het tegeowoordig ge*
flaebe is dëizelfs levensbehoud en fchoonheid'eo bloei
aan de koepokinenting verfchuldigd. Duizenden knielen
in de tempels neder, deor de reinfte dankbaarheid ont
vonkt voor de bewariDg hunner dierbaSrfle panden.
iVfets is beilloozerdsn een vooroordeel voor de me
nigte van de Godsdienflige zijde te begónfligeo. Meu
heeft dit (teeds, én nog onlangs op «ene' dweep-
achtige wtjze gedaan. Men zegt: dat men de Voor.
zienigheid niet mag voorultloopen Zoo moet de mensch
dan niets doen: alles blind afwachten, Zich tegen
niets wapenen, biet voorkómen? Zoo zitte bQ (lil,
en late zich niet door vrees voor de afweering der
dreigende gevareD waarfchuwen: zoo wage bij zich
aan het kwaad en keere geen flag af. Waartoe
dan Zóo vele vermogens, welke hem de toekomst doen
inzien, de rniddeleö aanwijzen öaa zich tegeo de 03-
beilen te dekken én dezelve te ontgaan? is niet alles
behoedmiddel de dood is de tol onzer natuur, maar
wij eten en driakenopdat wij niet zullen fterveo.
Voedfel is behoedmiddel tegeo dén dood. W;e zich
doodbonge'rit, is een Zelfmoordenaar. Wjj dekken oos
tegen de koude. Ér is b|Jna niets hetwelk als eéen
behoedmiddel kan worden aangemerkt. Zoo loopeo wij
altijd vooruit. Soldaten zijn behoedmiddelen cegea op
roer, overrompeling, óverweldiging. Men daake hen
af, zoo w|) niet mogen mogen voórui'tloopen, He brand-
fpüiteo zrjn noodeloos.
De Schrgver van deze Leerrede bedoelt vooroameiijk
het vooroordeel tegen de koepokinenting aan te tasten
en op verftandige gronden te weereovooral zegt hij,
daar men bet er, heden ten dageop toelegt, om déze
gezegende uitvinding als ftr|jdig met Ldea pligt eeoes
Christens te verklaren.*'
Wij vinden geeoe gegronde réden, waarom men dit
heden ondernomen heeftzoö het nietalleen is om opzien
té verwekken. Invlöed kon het niet zijo. De onder
vinding fprak ontegenzeggelijk: en de beantwoording
der vragen: wat doet de mensch, welke voor ziekte
vreest wat doet hiidie ziek is wederlegde volko
men de bedénkiag, dat de hülp- en geneesmiddelen tot
voorkoming of herftelling van kwalen en ongemakken
zouden ongeoorloofd ZiJo.
Welke regtgeaarde Ouders zollen niet voor büone tel
gen zorgen, en het dreigende kwaad, het geen hun
zeker boven de hoofden hangt, met alle krrcht, voor
komen en afweren? Helaas! hoe |Jsfei|jk en ODgeoee6-
felijk moeten die ouderlijke harten bloedenwanneer
z0 hunne misvormde telgen aanfehouwen, of op der.
zeiver graven weeoen en Adderen b|j hetverwijr, dat
zjj de oorzaken van bunoe eigen frimc z|jo door hei
verzuim en de verwaarlozing van een middel, hetwelk
huo de eigen vreugde èo dezelfde dankbaarheid had
kunnen febeoken, welke zoo vele Sndere wedervaart,
die nog de oudetlijke liefde j in zoo ruime mate gevoelen
Zeer bedaard, verftandig, eenvoudig en verftaanbaar
worden alle de tegenwerpingen, in deze Redevoering,
opgelost. W|J weofchen derzelver algemeene veffprej-
c Uti vervolg cp d: Kant vdn dtsse
I a c
Nl> -
v 5
•u w f
t
a u 4
O
o a a
a 10 -
m n 0 c
y -
c e
O" c
oj 3
U M O
S. O
s s -
Cl P
-
5 -
5 - s
Q. o w
r
5
a O
jx o -
a> Cl
x> -=
O -O s>
«o -a n
o
o OU O
o a C*
z.
u *cï --3
ja o n
ti -q
S 'o
'si O
a 2 w
r. o
"Eau
a
o w
'E? S U
8 Z
1 5
ss"
ïf 5-
N <a
tl J=
z 73
J S a
5 M .M
mi "3
-S .1 3
C -
■t» o V - -Ü»
o -- "J 5
a - a
v w.
v. y .'i c
a Js
■D 'C»N ao
CS w
c X u -
•o 50 "3
a 3 S» «.J?
- - cé
a 2
as c <l>
o - Z a
O -u SU V>
-
CJ 32 a JU
a
b -
o -j
S w
a
00 JÜ "2
O O o
21 OL
- -°
u
p O
3» 0 o 0 «J a.
5 o -a a S
0 ;c? a 2i
0 s
2i o v
■^2 - 2
3 •■a ^3 a
-ac - o
.*os35 -
o sz 4> Q£ - X3
S s a w s
g s S"
- 5"fl 5
2 M TD <U C3
- - - w
1y*. 1 5 2! 2 ja Z
a u d
- <0
JU 0 - - je
a i*
s a— w*
•3 1 2 1
O S- 2 5 -
-j" -■> a. a
o" o
MO J J
a n» O O -» M
o T3 -o >0
*0 «J Z N
SM2S->
S..2 2 O
oj O - 4U
<T o -0 o a o
S 5 B-ói
B - M
s
s
U
S5-2- 3 S S
-a a> f4 11
o S
O X3>
W O -a
o o
O
a.
3 8 -c J
a 7
üO - a
ziï.
- si C
-C? a
w -U 3
a n o u ox
ol 0 O Z, 41
O V. N C*. I> ^2
et 64
00 a
0 U Z
2 a -a
N B u
X» O
2?
:Z 3
T.t
s
i. O
-a "O
- r !C
9 o
'1 2 s
- -ö -a
6 'S -
CA X>
S 64 a
■S - O O
O1.. -A3 2 2
- B O "2 n
a -o o.
a
2
O
s
o
•a .Z
Ot- JO
;D ea
4, a
a -a 'Z
a a
O r-> U 04 c-r
a S
8
M o
O -o it
- -• Q
a» at
8 2 .2 a
2 0
T-l
Z w
- -o a
-a
w 2
o a -
'3- OA
U. QJ
l—Q£
-a ja o
O QJ tj x> Bt
<u «4
o u a
Z -a -o at
2 O 2 S
0 -g s
5 o
o w
i; •- <u oA
*2
-
a M
-c -o
5, s
5?
"2
2
o st o -a
O M 11
t»fl "*3 w Jjjj
*- P ai
0 a
B - r, S
bA>
.2 -o
p -S
a o 4
o r
i£* 2
SÏ?
i -1
.S 3
3 -
I si I
