1
C
3 r*
N
0
Amfterdam is '«et Atlraoesfeniers-Weeshuis te daar
toe inger:\"ïhetgeen niet weinig toebrengt tot het over
groot, geu- kinderen, wilfcc .laarin worden opgevoed te
meerdewijl eer.e mé-ligt» dier vondelingen aldaar uit
ïndere gemeeuctu ja uit andere Provinciën g'.bragt
wordenhetwelk ter. vergelijken uadeele der Redelijke
CnarcUft itrekt. worden j in ea door voornoemde Gods-!
kuis waaiic zich, z> *Is ik hierboven aanmerkte, io
dei» Jare 1C13 nog mt; 3739 kinderen betonden t nu reeds
•en octal van bijna vierdai, end onderhouden.
In-die. Stac! is ook in her. Binnen - gasthuis eeoe inrig-
'ting tot ioneming van behoeftige zwangere Vrouwen,
welke al du ar ,^no2 gedurct.de den tijd vaa zes weken na
bare bevalling, verpleegd wordenen hoewel'het fchijnt,
dat in gecoe der andere gemeenten afzonderlijke Gedich
ten ter cr,:vaog en verpleging van -zodanige zwangere
Vrouwen beftmn, zo bijjkt bet toch, ter eerc van de
eii b,-;t dezelve ook dan, wanneer zij vreemde,
lirgen of omzwervende mogtca zijn overal hulp en bij-
ft-nd benieten, het zij in Gasthuizen, het ZQ door deon-
derfcheidcce Arm r ifcurenof ook wel door vrijwillige
verbintenis van eenige particulieren die uit vrije onder
de hand verzamelde giften, zich beyverenom dezelve
van het eet) en ander in dien toeftand te voorzien, en aan
hen eenige vetkwikkingen iiitterefken zo als zulks in
de Stad Rotterdam plaats heeft.
Tot voorkoming van armoede beftau er nog in zeer
vele Gemeenten een aanzienlek getal busfen zijnde
particuliere Sociëteiten aan geen ander toezicht on
derworpen, dan aan het bus-beftuor bij de leden geko
zen, waarin werk- co ambachtsliedenco ieder welke
zulks verlangtvoor eene geringe wefcelykfche of maan-
deljjkfche bijdrage deel kunnen nemen, en desrvoor bij
ziekte, zo voor zich zelve, alshmm. huisgezinnen, den
noodigen onderftend van Doctor, Chirurgyn, Apotheker'
en wat dies meer is, gr&iis erlangenafs mede eenige
gelden ter goedmaking van b-^raafenis-kosten als ander-
Zins; ja '/elf '-ebben fommje dier busfen ftrekking tot
bet verlenen van wefcclijkfchen of maandclijkfchea onder-
Rand aan weduwen. Te Rotterdam tellen tieze busfocie-
teüe.i ruin tien duiithd lev en.
Voor de or binding der gilden echter was deze maat
regel no£ meer algemeen, en zekerlijk zijn er, door deze
heilzame -nrigtingén, duizenden van den armen-fl-nel be
vrijd geblevenen'duizet da guldens voor desrmen-kas-
feri befpar.rd zeworden.
Van het beduur en de verzorging der armen fprekende,
kan ik nier nalaten, nog met een enkel woord melding te
maken van het geene omtrent de vcrphgting tot het on
derhond van hen die tot den ftaat vac armoede verval
len plaats heeft.
De 'Franfche verordeningen, welke op dit Ruk tot te-
^infel hébben, dat het verblijf van één jaar op cenepiaars
de verpli&ting tot oedcrlicud door .de armen-kasfea
aldaar doet geboren worden, zijn bij de v.-reanigirg der
oude Hpllandfcbe Provinciën met Frankrijk, ir.sgelyksop
dezelve tocpasfelyk verklaard, en ook gedurende die ver-
eaniging uitgevoerd; dan da*r dezelve geheel ftrïjdlg
waren niet het geene voorheen in die Gewesten plaatshad,
wierden zij, al vry fpdedig na cc herkrijging der onaf
hankelijkheid, door de meeste Gemeenten fchooa ten
oriregre, als vervallen befebouwdzo dat de Fla&tfelJjke
Seit'jren fader wederom de vorigebegipfclen weldra zogten
te doen herlevendie veelal daarin bedoaccn; dat door
de Gemeentf-Befturen teu behoeve vau die genen, welke
hunre wooning nsar elders verp'aatfen wilden, bij hun
vertiek zekere Actec, onder co benaming van Acten van
iniimnittit bekend, wi?:deu afgegeven, waarbij tic Ge
meente-Bedaren zich verbonden, om, wanneer zodanige
Perionen of der ze 1 ver Hnisgezinnen tot armoede mogten
geraken, het ziï voor altoos, bet zij voor eenen bepaal
den tijd, voor derzelver onderhoud tc zullen zorgen, ca
mitsdien dePIaatfeu, waar zij zich zouden nederzetten,
wegens de reftitutie der kosten voor de alimentatie of cn-
derfteuuing vaa de zodanige acngewend, tc zullen waar-
torgen.
Bij ie Franfche verordeningen waren zodanige borgtog»
ten niet allee, geheel onbekend, raa:r wierden zelf die,
welke in vroegere tijder.onder vroegere Wetten waren
afgegeven, door de Prcfcc.cn als met het nieuw begiozel
geheel onbsflinbaar befchoawd.
De verfchillende fnsteouca welke na de vernietiging
van net Franscb Beftuar bier te Lande, omtrer.t dit ge-
jheele werk gevoerd wie»den, maakten het van 't hoogde
belang, om.. ■rV.'ihring eener finale beflisCsg omtrent
die verfchillende t'wstèuuen, tea aanzien van dit onder
werp, eenen provifioneelen maatregel te nemen ter .voor
koming dat akt inmiddels de ljjdcade fcehoeftigen het
flagtoffer dier fasteuuen wierden.
Deze maatregel-, hij befluit van den 27 Augustus 1814
genomen braje mede dit 29die ergens tot armoede
vervielen door de Arrnclcas der Plaatswaar zij op dat
tijdftip zich Jbevonien, rtroeren onderhouden worden,
met regres, indien zij daar nog geen jaar gewoond had
den, op zodanige Kss, als tot derzelver onderhoud ver-
pligt was welke bepalingoffchoon het beginfei, d t
eene jarige in wooning «anfpraakop bèdcelicg uitde Armen-
kasfen geeftbevestigende nogthans eenige twijfeling om
trent de zogenaamde Acten van Indemnkeit de^d. overblij*
ven, cj nit 'Jicn hoofde door eer.e nadere wijziging ten
dien aanzien-is opgevolgd, 'ebtengenuedat, doodde
genomene dispofttien. aar de Acten van Indemniteit,
voor de vernietiging der oud? verorden legen afgegeven,
gcerzics uioest geacht wordc-n gederogeerd te zijn.
Daar niet te min de fceftaande t;rood tot verpligcing van
onderbond, ingevallo van behoefte, door velen voor on
doelmatig e;j onbillijk werdt gehouden zo is Zijne Ma-
jeftcit bedacht geweest om cc doen onderzooken, op
welken meer billijken grond die verpligting voortaan
zoude kunnen en beboeren gevestigd tc worden, waar
omtrent bereid? een ontwerp aan Zijae Majeftcit ia inge-
bregt, er op dit oogenblik eea punt van overweging bij
Boogstdezelve uitmaakt.
En biet mede van het gene ik, omtrent den (liat der
Arii 'zz i .Ie Noordelijke Provinciën zoude in *t midden
breng.:., sft oppende, :;ij het n:jj geoorloofd den aan
dacht van U fide! Mogende nu ook eveu zeer, met het
gene dien san,r&a.ide in de Zuidelijke Provinciën beltaat
bezig te houden.
Omtrent het tegenwoordig beheer der Armen-Goede
ren, en de wijze van vc eenen van onderfhnd beltaan
in ltavsigemelde Provinciën meer bepaalde Wetten er
Reglementen dar. ia de eerstgemel c. Aldaar is geen on
derfcherd b?kcnd tusfebeu Kerkelijke en algemeene Armen;,
iedere Gemecnie is verpikt om voor haar' eigen behoefti-
gen zorg te dragen, waar van echter zijn uitgezonderd
Voue'eer, cn zodfnige verlatene Kinderen waar van
her ve blijf •■'i woonpitars der Ouclers riet is cp tc fporen.
De Wet erkend gestie aodcr-; Adminillraticn va-«Welda-
«^ïghcW 3.1/rcauK dt Bi&nfaisaticteft' JJminfstrations
d:s }Io<piccs.
In ieder Gemeente befttac e-n zodanig Bureau de Bi en
fahancten daar, waar zich Godshuiz*n of Hospitalen
hevir dtn is er ook eene AtiinUlistratiQn des Hospices
aanwezig.
In fommice Provinciën echteren wel in Zuid-Bre-
band, Limburg, Luik Henegouwen enN»men heeft men,
behalve de Plfatfelijke Bureaux de Bienfais Utce ten p'.atten
Lande, nog Centrale Car.tonnsle Bureaux van Weldadig-
h< id opr.erigtcn wtar deze hefiaso zijn dezelve belast
met het beheer der Goederendoch moeren de inkoms
ten jaarlijks aan dc 'Plaatfelijke Bureaux uitbetalen, ten
einde ond:r de Behocfrigen uit te deefen.
In Zuid-Briband is er, bthal e dc ft.'.miniftratie der
Godshuizen, en der Gemeentelijkeais ook der Centrale
Bureaux van Weldadigheid ih ieder Arrondisfement eea
a1geuiéé*e Raad van Adminiftratie aanwezig, onder wel
kers toezigt alle de bijzondere Adminiftratien in het Ar.
rondisfement zich geplaatst vinden, en hetwelk revers
zelve het beheer der Godshuizen en Burcacx van Welda
digheid, in de plaats wair hetzelve gevestigd is, uit
oefent, doch is het twijfelachtig, of de inrigcing van
dezen algemeenon raad op den duur wel befnanfeanr zal
kunnen geacht worden met het gezag, hetwelk bij oe
Grondwet aan dc Plaatfelijke Autoriteiten, omtrent het
beduur harer huishoudelijke belangens is toege.;:eod.
Onder de' behèerinj der Bureaux de Bievfdtfancc zijn
gebrtgt alle de pl&atfeBjke Goederen en F.eiitcn weike
afkomstig zyn van Parochiën, tables du St. Espritenz.
en beftemd waren tot het geven van ondsrftznd aan Huis
zittende Armen.
Deze Befturcn doen uit de inkomsten dier Goederec,
en uit de Collecten, bjj meer gegoeden Lieden ingeza
meldde be*deeling acn de Huiszittenae-armen der Ge
meente en ko beide die inkomstep niet toereikende
zijn, zo als in vele Gemeenten het geval is, vervoegen
zij zich asn de plaatfelijke Regering, ten einde een jaar-
lijksch fubfidie uit de Gemeente-kas te erlangen; terwijl
dezelve Bureaux insgelijks belast zijn met het verfchaf-
fen v?n werk san behoeftigenen daar, wasr AttsUers
de travail aanwezig zijn ftaan deze ook onder hun
opzicht.
De Adminiftratien der Godshuizen, welke flechts in
de Steden, en zeer weinige ten platten Lande beftaan
zijn belast met de fcafticring en adminiftrstie van alle
Goederen, herkomstig van Weeshuizen, Hospitalen en
dergelijke iniigtingen binnen de Gemeente terwij! de wet
hun bovendien het beduur over opvoeding dei Vondelingen
en veri2tene Kinderen toekend.
Dc meeste der Godshnizen zijn derzelver oorfprong ver*
fchuldigd aan de vromeinzigten van bijzondere Stichters,
die zelve dc vorm var. admlr.iftratiede voorwaarden van
toelating, het inwendig huishoudelijk beftuar, mitsga
ders de beftemming geregeld .hadden.
Sommiae dezer 6eftichtcn, bij voorbeeld diewelke
tot hetzelfde doel ?yn opgsrigt', ofte wel hetzelfde fooft
van Armen onderhielden, z*jn door de adminiftrative
Commisfien der Godshuizen in een enkel verëenicdde
welke vervolgens ook de goederen cn uitgaven dier Ge-
ftichtcn vermengd en derzelver inwendige huishouding
op eenen eenparige® voet ingerigt hebben,
Itifnsfcken zijn de cdmtniftrstive Conimisfieu hierin
dikwijls van de inteatie des Stichters afgewekenhet
welk, riet zonder grond, zo rrel van dc kart der gec-
nen, die zich in bet Geftic 'bevonden, als vac de zijde
der rarstbcftaacd^n van dc Stichters aanleidiag tot klcg-
ten lubbes gegeven.
Ook zijn de geurde Adminiftrative Commisfien ja zelfs
wel eens de Bureaux de BichfaiJance, onder het Frar.sch
Gouvernement in het bezit gefield vsn fundatiëndie uit
horen aard nimmer onder derzelver beheer hadden beho
ren te komen, zo als dit geval is met die, welke bijuic-
fluitisg tot bijzondere familien behoorden, en waarvan de
adminiftratie door de -Stichters aan hunne erfgenamen of
naastbeftaanden was opgedragen.
Wat c'.e Vondslinjen en verlatene Kinderen betreft, zo
geeft de wet can deze adminiftratien Me vóogdjjfchap over
dezelve tot ar< hunne meerderjarigheiden belast hen
rnet :e zorg hunner opvoeding doch, alzo tot de onkos
ten dezer opvoeding ook door de algemeene Scbstkist wordt
gecontribue rdmoeten zij wat deze jadminiftratic be
treft, eene bijzondere rekening hóuden, en zjjn daarom
trent s?.z bijzondere bcpali^: -;en onderworpenzij zijnvér-
pligt jaarlijks verantwoordint der uitgaven ictezenden sru
den Gouverneur der Provincie, om overlegd te worden
aan het Departement van fciooenbïiófche Zaken.
In de Provincie van Limburg Luik en Nemen, gcljjk
ook in het Groot-Hertogdom Luxemburg, worden de
Vondelingen cn verlatene Kinderen, in een daartoe be
ftemd Gasthuis in de respective Hoofdplantfen dier ge
westen cpteaomen ea vervolgers óp bet platte Land
aldaar hefteeden opgevoed terwijl daar tetten io de ove-
ri*c Provinciën, iu de Hoofdploats ven elk Arrondisfe
ment, een Gefticht tot het opnemen van Kinderen be
llend is.
Inrigtingen om behoefrige zwangere Vrouwen te vr-
losfen, zijn er in de zuiÜelyke Provinciën niet, behai-
ven alleen in Luik, alwaar zedert eenige jaren eene in-
rigting ten dien einde, onder den naam van Hospics-de
la at er nit beftaar.
Voor dezelve word: echter even als in de noordelijke
Provincies op cere doelmatige wijze gezorgd, door be-
Helling der Bureaux de Bienfai/ancewelke haar de hulp
der kunsten het geen zij verder mogten nodig hebben
aar hun doen toedienen.
Bij gebrek van de nodige renfojgncmcntenis het rot
nog toe niet mogelijk, het getal der Huiszittende bedeel
den op te geven.
Daarentegen vinde ik myin (laat, om het getal der gee-
oen die zich in de Godshuizen bevinden vrij ntanwkeu-
ïig te doen kennen het welk in die gezamenlijke Gedich
ten waarvan ef 32a in de zuidelijke Provinciën aanwezig
zijn nagenoeg vijftien-duizend er vijfhonderd bedraagt,
van welke er in de Godshuizen van bet Groot Hertogdom
Luxemburg niet meer dan ruim honderd geteld worden
zodat die .Geftichten sldnar niet veelmeer dan in naara
kunnen gezegd worden te beftaan.
En wat de Vondelingen eo verlatene Kinderen betreft,
zo brengen de laatfte opgave mede, dat her getal der ber
de ruim 5,20a, ch dat der laatfte' nisfchen de 8cocn£oo,
en dierhaiven te znmen meer dan 6oco bedraagt.
Hoe onvolledig nu ook do opg:ven omtrent de aan huis
bédeelde Armen zijn none, is mij echter uit zodanige ta
bellen, welke san de verei«chten voldoen, gebleken,
dstbij voorbeeld, in de Prorj rjc O »<:-Vlaanderen de
bevolking tot het cetal der bedeelden aidi?r, ftsut al* !i
tor z; io West-Vliarderen ah ruim 7 tot i in de P-o-'
viocle Luik als 6 tor 1 en in "d? T»ovi; cle Naura él:
tiet vervolg üp at deze r
5 c
n N i 17 jt
i-c-JcSSAc
J,
:.^cor-r:a
V X
t; p c f-
c c *3 u c
"a
"2 z
c c 5 J
s
t* 6* C "Ct*
U r J3 "O
C C c O
t, O CJ t- C ;r
3 «T9 ic> 's
üf
on.ï:
c
<u
IJ® O
JZ
L jc.
W-C O
«J
C u.
o Jj
W CTJ
Cue
O
«J
d o
o o w
"S a
0 o -
P N
«■al®: a~
tu G
T: O e
M
.5|ïsl^|lfgs|
JpTj1" -O
«j. '2
r y" C'
c^-s.a.
S's ■3a=
•üï-
V. *j
s
c •- n
c S o'
5 i. 0 5! t s1
w .S1 c g 0 e s-
- «i Sr- - -
S4S r
r. u r P e
V *J
c u
'-s| 2
tï
O
u ,r-j >3 -
c-e^S!3
'ZJi
a|a 1 ss
r*
Z w C
Z A, 5 B
c R
o v
o g-3
.c
'J
sfs s.ïs-a
bo
1» "J O f. J-
.H O C K r, C/ CJ <L»
tZ W O 'O j> f. h. r-
an
l.
- C£ Z? .O c
I
U c
o
N
V G C
o v o
n cu c
V c :c?
M w N
N o "2
M O ei S
w C
O
-3 V;
r r v -
>T fj
Z c -O cü
'C
e 'Z
■Z n Ma
c i»
-.v C I
C b c.'
t) Z: -
5 e 7!
O v
m o
r L"
tj
si S
,4>
'd 'S
jzn
V
»Y\
a :s u. 1
*a
-
«ca
.V OJ 4,
g '"o 'oOlS-
c n 2 M
g.u
gïü -■= o
o c ^5 a
."2 w t>
J C
M CL
- 8*s
S'V
i -
5 bfi 2 M
3 1» «5 -c
"x-o O
S|B®se
Je Is o
s p s s
0 0 è-° 3
g c n S
S j.s s,
r> T3
i-S O 5
Pf NO
c C
rscs
■c: m
J3 JÖ
J." v Zi CJ u o
06 c te
F M 5
n S -
c m «5 n c
B -
zj u 2, V
N -a cl r> G
c3 r-
er y *t3
as Z <u
(U c: O
-°H i: 6
N
*0 o O
'B z "5
MaP
S? o
t, b? - w o
O 'S
2*^1 2
A, - a. c
e' lr-
v 0 S i*
"C u c c
O'S 1
Pi
R S W
jj
c \J
a i £fi
II
u 1>
O j*
><A
*ia>
S g
v
N ~S-
o O*
c
ef «fi o
waco
°'a
>■0 S
C c
c O M
«- w» j
Si SS - -2
ïru7j^
S
.c 0 JS c
c 1
S
v r
o s
V O
to O
- r! N.
■J C3
"ïl
4".
B-5
M J;
.C c
C <u r'
ïï-xji O
4J :c? o
N O C» „P 3
•- - e
1» B P P Q c -
tn w C g
e-- uT3 c t» b n J; w es
p 1 P
"dT'-jcrt
J t. ,y-i
15 l2*-j
«c ir-j" M o 0
«J to E C5 *- e
c v -ö—r: rt to.~ "J>
- -
S! '3*
5
O to"
C •-
-0
,r> T3
.£5 - -*>
t»
.'-4 X. 0
a c
-C w
C
■o u a
c tt -O G
I e
O ,u X
- O - a
J u- II
O 9
- c - r- c r» «v
■-.gU-SScïa-S»
s-ë f^s&.s:Soès2
jj*s .g,o
t u c o 0
0 M L
IL-' - *0 •>-? cv
N I
to to gj t:
jc •-
u a
J J2 G ca -O G
i5 *0
>.S
c
IC M
Su
41 - 4/
5G g
2 s-s
K 'Z c w c 1
C P t.
W S w
*r c v c 10
■=-5 s
C tl 5 c I
o „5
'Ta
S§- - =s
'P c
«-• w, I
05 r3
ei i m 3 E
tr W s.'
c ."vs E co -rO
5,-3 pr. i
O G O y» c H
S:?"JÏÏ
t; n
■5 S ë."0-;
Cfl
1 -~2 Ff
K 'N
Li o,
u O to
öi
i «•- g
.l; ow
- «-n*a
J R
5*2 8?
- S w
1- -
pu
c
C 5; na -X3 -
s£*S
O K is
- .£«-
O «n - - -
s
- VI
TÖ
p «e
2Ils
.2 c
M b G O*
S
h «s ii„«0
o e» o c
- -Li C -O O c
«J JlJJ rl L"3 Cl
r fr q c o
i? g O S 5
5 '2.3 1 c! i 3
- v; (J "U 0 T34
c
-V N C, r
