ft
ft
ft 4j
VERY t> L C,
E Y D S C H E
Van den 25 Fepteniber 1815
van de Maandagfche
C O U R
A N T.
j
v.
t G
5 o
ci O 1
"ft
a'. o. f Pj;
s
o- R-J't:
HAARLEM den 10 September.
VERSLAG van </e« flaat der Provincie wr/ het -
welk de Heer Staatsraad Gouverneur van Noord
Hollandde gewone Vergadering van Hun Ed.
Gr. AcKtb. de Staten van Holland op den eer-
ftcn Julij dezes Jaars'binnen deze S'tdd ge
opend heeft.
Edele Groot Achtbare Heerem
"VrTHnneer ik mijne aandacht vestige op hec plegtig oogen
blik, het welk U Ed. Gr. Achtb. vereenigt Van-
neer ik flechts vlug-tig nadenke op* het belangrijk
•doel waartoe wij hier vergaderd zijn; wanneer ik ein
delijk het oog (la op de perfoonendoor welke ik mij
tb:as omgeeven zie; dan gevoel ik.-eene verfcheidenheid
Van aandoeningen, welke zich in het levendiglie gevoel
van bewondering én dankbaarheid ontbinden over de
groote voorregten die wij geniexen en over de dierbare
zegeningen, welke een herkregen Volksaanwezeneene
•eigene vaderlijke regéring en een geliefd Nationaal .Stam
huis in zo weinig cijds zo mildelijk onder ons ver-
fpreid heeft.
Ja, Ed. Gr. Achtb. Heeren i wannéér ik, uit alle dee
len dezer Provincie, Mannen, uit de verfchillende han
den der burgerlijke Maatfchrfppij veredeld door ge
boorte, vermogen en bekwaamheden, geroepen zie, om,
terwijl de Volken hunne krachten te zamenfpannen tot
handhaving van rust en geluk tegen geweld en' verwoes
ting, in ftilte te arbeiden aan de inwendige welvaart van
Holland, van dat nog magtige Holland, het welk onder
de paarlen aan de Kroon van onzen besten Koning eene t.
aanzienlijke plaats beflaat, dan zullen U Ed. Gr. Achtb.
met mij erkennen, dat.de taak, die ons is opgelegd, en
het oogenblik waarin ik de eer heb tot U Ed. Gr. Achtb.
het woord te voeren hoogstgevHgtig zijn.
Trouwens, mag het niet gewigtig genaamd worden,
door eenen wijzen en vrijen Regénngsvorm geroepen te
zijn, om het geluk, den bloei, het phyfiek aanwezen,
de zedelijkheid nijverheid en de verfiandelijke befcha
ving van -eenen plek gronds te bevorderen, welke „om
trent de helft der bevolking en twee derde van den rijk
dom der oude Vereenrgde Nederlandenïn zichbefluit? Of
zou men het gewigtig doel dezer Vergadering willen mis-
-kennen, om dat de belangvolle refultaten van bare deli-
beratien zich niet zo onmiddelijk voor het oog van den
oppervlakkigeri befchouwer vertoonen En zoude men al
zo de waarde van een gezag kunnen betwijfelen welks
weldadige (trekking even daarin beftaaw dat de kennis
van haar aanwezen de noodzakelijkheid ^n hare werking
voorkomt; ja zoude men niet gevoelen, dat juist het
nut dezer achtbare Vergadering hierin beftaatdat zij
nuttig zijn kénén dat Vorst en Volk in dezelve al dien
(leun en alle die medewerking vinden moeten, welke de
Grondwet beoogt, zonder die groote voordeelen en voor
regten door ontijdige en.'fchadelij.ke bemoeiingen te ver
woesten, en deze aanzienlijke Vergadering in eene fchöle
van twistredenen te verkeeretr.
En nu Ed. Gr. Achtb. Heeren! zulk eene Vergade
ring verwacht met regt van mg', dat ik het tijdperk
xdoorwandele het tyelk federt de eerde bijeenkomst
van 1814, verlopen is, en dat ik haar bepale tot die
meest gewigtige befchouwingen welke even zeer hare
aandacht waardig, als, d©or vergelijking-van den vroe-
geren rampftaat met onze tegenwoordige zegeningen ge-
fchikt zijn, om ons .te - (temmen tot die deliberatiën
wélke ons; geduurende deti loop onzer Zittingen zulLen
bezig houdeh?
Waar heenen wij ons wenden; welke takken van wel
vaart of heilaan, van adminiftratie of politie wij gade-
flaan; pvefal vinden wij kennelijke fpooren van hernieuw
den bloei, en herboren onafhankelijkheid; en zulks in
eene zodanige mate, dat. het late Nagedacht met 'bewon
dering zoude hebben opgemerkt, hoe Holland, van her
toppunt van grootheid en rijkdom tot de diepfte verne.
dering en armoede gezonken, in 1814, als uit h.et (lof
verrezen, met reuzenflappen tot vorig aanzien en bloei
terug fnelde, indien niet een fchepfel-, welks naam in
het register des Almagrigen is roede in een
Volk, welks karakter reeds door Ctefar, vóór twee dui
zend jaren, te regt als ligtzinnig heerschzugtig en mein-
eedig befchreeven isdien ontluikenden zegenftaat ge
dramd, en llecnts. voor eenige oogenblikken gelijk wij
thans met genoegzamen grond vertrouwen geftuit 'hadde.
Welk eenen uitgebreiden loo\> toch. Mijne Heeren,
kreegen niet Handel en Zeevaart ft welk eene ontwikke
ling erlangden de voorname takken van nationale wel
vaart; welk aanzien hernamen onze VisfcKergén tot
welk eene mate klom niet het publiek credietwelk eene
orde bekwamen niet alle de deelen der publieke admini
ftratie; hoe veele wanorden en ongeregeldheden door
onkunde en kwaden wil onzer onderdrukkers overgeble
ven, worden niet genezen en herfteld; en hoe werden niét
door dit allésde banden van liefde en vertrouwen tus-
fchen Vorst en Volk Zo naauw roegehaald, datbij het
eerde gerucht van gevaarallen zich vereenigdenen
men over. niets .minder twijfeldedaa over aller eenftem-
mig beflüit, dm liever den dood op de puinen van een
vrij Vaderland te vinden, dan nog eenmaal den nek te
krommen onder dé ketenen van Franfche overheejfching
Maar, Mijne Heeren. wanneer ik aldus de voornaamfte
onzer voorregten aanftippe', ïyelk een ruim veld zien wij
ons dan niet geopend, indien' wij bij ieder derzelve ons
éen oogenblik konden bepalen; indien ik bij ieder punt,
als bij tegendeliing, vo'or U Ed. Gr. Achtb. konde ont
wikkelen, wat daarvan geduurende de laatfte jaren van
ellende, iri Holland beftond wat daarvan ia 1814 voor
Holland geworden en in 1815 te hopen Was.
En, hoe zeer nu wélde pligte/i aan U Ed. Gr. Acht
bare verfchuldigd .eeue breede. behandeling van deze be
langrijke onderwerpen geenszins toelaten; wordt ik ech
ter als ondanks mij zeiven gedrongenom de denk
beeldenwelke ik daar zó even voordroeg, eenigermate
uittebreiden en even daarcjoor de waarheid mijner (tel
lingen door' zódanige 'proeven te (laven welke uit de
verfchillende deelen dezer Provincie ontleend, ons allen
gullen doen befluiten Holland, het vernederende en
geteisterde Hollandwérd dpor Goddelijken zegen
,v door Orarjes wgs beleid, cn \<r Volks eendrfft en nij-
verheid, weder ralgtig en aanzienlijk."
Vergun mij daartoe met UEd Gr. Achtbare"vlugtig
den toefiand dr/.er Provincie te befchouwen zo als de
zelve zich ten tij da onzer inlijving in Frankrijk bevond
ln welk éenei treurigen (laat waren, met Handel en Zee
vaart en-alle lakken van Nationale wélvaart?
Zal rk het wagen mij in de geichiedenis dezer bronaders
van Hollands bloei en aanwezen te Verdiepen?
Zal ik aan dese Vergadering het nut van den Handel,
voor den welv-aart ciezer Provincie- becoogen 7-al ik her
inneren dat de roem yan Hollands Handel, "en Zeevaart.,
reeds kort' na onze jaartelling gevestigd was en dar'ech
beroemd Schrijvei, na dit door vele voorbeelden gedaafd
te hebben aldus beflüit; Ainfi la Holiande avoit dans
son sein, dès le troisième Siecle uu Peuple de Ma-
Fins intrépides-, qui couroieuc- unc grande «partie des
C- b£
Ji
-M
u. •- be V
- - T3 CO T: W
u, co
5
',c o tj oq
A'-.h
e co -o
.c a. 5ï
(O .5» Jxi C S
C «- <u v» C.V
1, r r o u,« ti ii'i.'rt.c'1
c u -t: ;p?
*1 S--!— 2**
-II
U C I
O.c
C e
c -T3
- C CO r— Xi
•- - - - - ca r--
-OC s 5. v--a yj'
JZ-fr V" CZ<
- hiC r« oj 3 v
•a :C u-o d>'« 1-
•c S» p »- P* ir xi Si
W XJ O c a> jrt co -f- *5 .25 r.J - C W
—O ->C ÜEl.'aWw'cj.1".
p a c •r~< -C - Jn
2- Sc«- 3 s - X p t -
.5 -r o jjd- c 'iA cf -
c o, o N. 0
D u w o oj o -r*
c 5?
.-«J UË:'5>C^>,JÜ2C;U
Mers de TEurope', et couvroient leur Commerce E v-5 cSj> ;2
les plus valeuieux exploits." -c» —Ö'o, o
Maar Edel Groot Achtbare Heeren! wat was éf hu
a: o
wat was
van dat alles geworden? Wat -anders dan dat wij Hol-
land zonder Handeben zonder Zeevaarr zagen, an dat de
'fchiminen zelfs,.welke men daarvan hier of elders nóg
meende overig te vindendoor" fransch wantrouwen,
doer opengeftapelde formaliteiten, en nodeloze kwellin
gen vermoord werden.
Wat anders; dan dat onze Bodems, welker duizenden
weleer een aanzienlijk gedeelte van Hollands ïnnerlijken
rijkdom uitmaakten meerendeels genorrfen verkocht
gedoopt of onbruikbaar geworden waren; onze Havens
..voor allen en alle Havens voor ons gedoten dat wij
geketendNaan de beginfelen van ongeregtigheid der zoge
naamde Groote Natie, afgefcheurd waren van alle Han-
delbetrekkingerimet alle de Volken der Wereld niét
alleen, maar, 't geen wel het toppunt van geweld en
.onderdrukking zal kunnen genaamd worden, ons, door
Heirlegers van Tollenarenen door bijzondere bepalin
gen op in- en uitvoer, verdokenzagen van de cnbelem-
-merde communicatie met; dat zelfde Frankrijk 't welk
opperrtiagtig ons de eer Opdrong, dikken, en voorgron.
d,en van dat Rijk genaamd te worden en een integre
rend gedeelte van hetzelve uittemaken. Onze Visfche-
rfjen waren vernieldde groote Hond genoegzaam (lil
aan Groenlandfche of Straacdavifdhe kon geheel niet ge.
dacht wordendu Knst-Visfchevijen zelve wierden door
prohibitive bepalingen geweldig gekneld-en de Verarm
de Bewoneren der Zeedorpen en Visfchersplaacfen le
verden een treurig tooneel op van onze ellende en fla-
vernij de meesten onzer Fabrieken en Trafieken ftonde-n
(lil,.o/ bij gebrek en onmogelijkheid van ftanvoer der
benoodigdg grondftoffenof door de volkomeuc prohibi.
tie van allen uitvoer„jade Hollander, die dome eh
eerde Beheerfcher der Indifche Zeeëndie weleer mag
tige Eigenaar, van al wat hec Oosten en het Westen iu
zich; bedoten, moestmet de overblgffelen-van'vroegere
welvaartzijne nijverheid verfpiilen, 'om het aanwezen
te-geven asn misvormige kunstgewrochten, welke de
zoete voortbrengfelen onzer Colonien vervangen zouden
Maar vooral^ Mijne Heeren I waartoe was het niet met
de takken ,van onzen Napiona'en .Handel én Cultuur ge
komen? Wat wej*d er vèn de> Vruchtefi vah.onzen grohd?
Ik zyvijge, dac vele aanzienlijke (Reken van de Provin
cie Holland, langs de zogenaamde Bataafsch Brabandfche
zijde, geheel bedorven lagen, door de dwaze bepaling,
dat alle Granen en Vruchten, welke aan de linker zijde
van de Waal geplukt 'werdennaar de Markten van Ant
werpen moesten^gevoerd worden alwaar zij veelal naauw-
lijks de kosten" va,n dien vervoer waardig waren; dac
véle Grondeigenaren in die Oorden, ik fpreek hier hij
perfoonlijke ondervinding de Granen- in dé Schuren
moesten latert' verderven; ja de Aardappelen en Vruch
ten in den grond zien verrotten, om dat zij de kosten
van pluk en verderen arbeid uiet beltrgden konden. Ik
gewaag niet, hoe gebrek aan vrij vertier van Boter en
Kaas den Landman prangde en vooral in de thin wel
varende deelen van Holland, gelijk den Albla.sferwaard
Vijfheere Landen- en •fqortgelijke op de waarde der
Grondeigendommen den nadeeligften invloed-verfprelddé;
maar ik bedpel vooral die groote takken van-N'atlonale-n
Handel, welken aan onzen Hollandfchen grond bijna uit
fluitend eigen, warén ik bedoel hier het, Vlas en de
Meekrappen weikei* algeheele vernieling de gefchiedenis
van onzen commerciëlen val voltooit. Hier toch behoef
ik niets apders te zeggen, dan dat eéne. voortdurende
ftremming van uitvoer dezer belangrijke .vóórwerpen,
dtiizende handen zonder werk en brood lieren, eeti on
begrijpelijk aantal Gemeenten ip armoede dompeldedat
gebrek aan,vertier en ongenoegzaamheid.van prijzen den
Landman in fchuiden^wikkelden waarvan de millioenen
fchats welke gedurende dat korte'tgdperk van ellen.'e,
op hunnen-Landen beleend zijn kurinen ten getuige (trek
ken, ja het geen weiligt nog meer zegt, dat deze groo
te handelbeho.eften voor hec naburig Engeland, bg eene
zo langdurige ftremmingbg die Natie, door eigen cul
tuur en ondërfcheidene vreemde Verwftoffen vervangen
en door leiding zelfs van tien Engelfchen fma'ak minder
onontbeerlijk geworden waren; zodanigdat nog heden
ten dage, niets minder dan de bekwaamheid; de trouw
en de voorzigtigheid-onzer Holiandfche Handelaren noo-
dig zgn, om langzaam aan die bronnen van onzen wel
vaart hire vorige .uitbreiding en belangrijkheid terug te
bezorgen. Ja, Mijne Heerenl onze oogeft .hebben het
gezien hoe duizen.de Morgens van den- wèligften en
kostbaarden grond, aan de teelt dier belangrijke Prb-
ducten als -geheiligdr.u met. Beet-, Kroot- en Mangel-
Wortelen moésten beplant Worden die wei eer in dit
Gewestniet dan voor beestenvoeder bekend waren.
È-n nu Edel Qr. Achtb. Heeren i was .het in dac
rampzalig tijdperk met het publiek e*ediet, en de ver
fchillende ^eelen van inwendige admisiftratie vfel beter
gefield?
Was niet de eerde vrucht, onzer inlijving eén Natio
naai Bankroette hatelijker en-* te meer onregtva-ardig
naaf' mate .Frankrijk by dat plegtig L eeti Wen --Contract,
alles nam en niets gaf,.n,aar mate. het op die wijze zich
alle listen van den halsAchoof, om de vruchten onzer*
nijverheid meer ftoorloos uit te zuigen?
Ging dit alles daar en boven niet gepaard met zo wei
nig billijkheid en verzacnticz in de uitvoering n-.jr eene
ze nietsheuuider.de betaling van h'.*t achterftailigcéc
C Het vervolg op de kant van cezs ó.'aaz,
•■0;SSE 4
r a *55 r
O L *Y T3 v.
1 c GT i» c 1v. o» o tj «.«*-••• e
v sr.-v p
o g: -O --C b - s 'ï- 'Z P Z V 3 a
5; M c r w 0 ft r CS r- S
C ÖJC-C •'•C", 4J O») --
Z «c^cCccS.E^-g t-
r ft 4. r*. -1 Cï QJ O O
h »-S sp;, s e
e
O
n M c o u
v. ij ^-3 - - S3 t
j= O K E .2 K o
v D G C
- O K
■O N
'5 g
S o -
p r
o o
N
A C <u ;cz
P.O.» <U Öji'ÏJ
A! jé X
O 3 S
a>
u s o 1
MC O O .2? -
€J GO dl bc 5 O *P"P Xï
*°-C^nS,J?CCl-> rtOto
0 =^,ifïcïc^.S
,L- 5 o1- £x> H
"-•«S.o'." O O S O 2 J»
s ckr-S O C
jD o g- o a>
T. -5
ft -c ■- .M 0 c CT.
5- Z c jg S ft w o
A *-• ftft J3ftC"><
- a
g gn
3 a» ft
ft
O ft <s o«-«
bDcj.-^ft.ft TO 0
bJJ.E, 1» U 'S C U o C 2 «1 2
C -3,'™ S e ft p ft 3
c C «E10' T-CM
5K.S S c Q. -
-ft hU X". 13
OO 1 01 ft tj o G ft ft o
>-{3 "3 iJ tiO V.TJ U
.o H bxj'is Q v
a
rt
- 5 s-s
s
0 -d **-- 0
ig» -; M-m
fcfl O
ft ft
ii ft r2 cé.
5 - o
JS SX Gj
ts ©-U ft i
ft 0 c -
ft -ft 'r: „3 ft 2
N 5 -o t?
Cl -*3
ft 6
ba
;êV
,00
O
fi
ft 3
00
c E
-3
C w11
'-u ■-
C 2
u»
2
c
ft O
ft èu
e ir
v B 5 -
p*U 0\
O gG
V 0 -2 5
S ÜJ3 ft
p „ft ft G "3
ft r. *- ft a
3 - S 2
p Cl fcj C
ft ft C bc.g
S - Ti ».'z;
f ft ba e
-1 bfft
S S-1 - -
ft ft a q p
u. cz X- G-Ü yj 5- k* ei
ft*- o<3-
g -o ft ei 3 a js
C u u X3
~j' o J-* ft
5 ft p,3 M
0 - <- - ft co c r:
Aft 43~S«ft=«£
- - .2
O -G ft C3
ft ft c ft
ft rt ft o o ft ft
g 5
3 ,c :Ef
g o ft I-
Jj bfi O O o
C 3
CJ o £l
O ft 33 t-J ft
O L' j
-- 2 - 3
c u. ft
G O
3? ft-5 c O
ft ft ft bX -U r i? O
•®- vVJ .2 0 c G
P. S ft A *"ft c
o -r
*a Cft 5 «=v B
S-G C ft ft
>-
or,
3 0 *3 v. - tl
c c r-i r
3; o
.2; ft bTj
ft u -
I'
-.203:
O
G o a
fta» c ft - .3
ft £ft.
P N ft w 1
g 'A ft o C| Ig G 1 O c
a* n H- .ft ai g c" b>„ -
Z<n o a o .v
c o-o c« ,S o j c t_
r- o ft - dj -- .b ft -
2 g - y
*5^ o 3
c ft
g-g a
o
00 ^4
W?
ts» o
o
be b -
o C
5 ui-S S--5 ,»u
Ïg-S? ïüg ,g.„s g g asS
- s o, C - 5 u
ft C <*1 ai 2 S ft t/3 !- Q
w G 3.0. ft--'
^ft' ft H'31'ft ar>
G O
s!-3is o
H o> 2^
- 33'w
o u c O '■-» ï;c2Süü'-ï«J
,C Ph WtJ P ft ft S3
