LEYDSE
COURANT.
It m
fffsl
A*. 1809.
ZWITS E5R LA N D.
a-s
D U I T S C H L A N D,
is waar te gelyk vernield de kleine Tuinendie zich aan g-8 5 g S S 2
het Bolwérk van den Burg bebindenen. een gedeelte der-ö ogS s S a2 gl^ öBÜ
MAANDAG
FREIBURG den 20 Oétober. Zyne Excellentie de
Land-Amptman heeft op nieuws aan de Regeerin
gen der Cantons eenen rondgaanden Brief afgezon
den om dezelve te berigten y dat byzondere rede-
nen hem aanfpoorden op nieuws derzelver voor-
naamtte aandacht te vestigen op den verkoop en uitvoer van
Buskruid; dat dit (luk van het allerhoogst belang waster
behoudenis der Zwitferfche onzydigheid, en het eenè we.
zenlyke pligt der Grens - Cantons waszo wel als van die
waar in Krüidmaakeryen gevestigd Zynom allen ongeoor-
loofden handel met den Buitenlander, in dat vak, te beletten.
De Regeering van het Canton Lncern heeft 45 Perfoonen,
die uit Zwitferfche Regimenten in Franfcben dienst' waren
gedeferteerd, van derzelver Burgerrecht ontzet. Men heeft
dezelve eyenwel doen hoopen dat, met zich op {taanden
voet weder by hunne Corpfen te vervoegenzy de geftreng-
heid van het lot dat hun te wagten ftaat Zouden kunnen ver
minderen.
Sedert eenige tyd bemerkt men in Zwitferland eene in het
oog loopende gisting der gemoederen zo in *t Godsdienstige
als Staatkundigede oorfprong derzelve laat zich'gemakke-
lyk daar uit verklaaren, dat men in 't Canton Unterwalden
openbaare Gebeden voor het welzyn des H. Vaders gedaan
heeft, en van Tyrol af over het Gebergte heen fpooren van
tanhitzing der gemoederen waarneemt. Over dien ftaat
van zaaken bekomt men eene vry dnidelyke opheldering
door de volgendeaanfpraak van den Ampts- Schout Schul-
tbeifsKrauer, by gelegenheid 4er Zitting van den Groo-
ten Raad des Cantons Lucern op den 4 Oftober.
By deondoordringbaare donkerheid (zegt de Redenaar),
die de Verrigtingen der Oorlogende Mogendheden om-
geeftby de onzekerheid van den invloeddien de ge-
4 beurenisfen des tyds verder op het lot der Staaten kullen'
hebben, zou het van my keer gewaagd zyn, my uittelaa-
ten over voorvallendie den ftaatknndigen gezigtïinder
buiten *s Lands dan eens opklaarendan weder verdnis-
teren. Die taak wordt des te meer overtolligdaar de
lotgevallen van.ons eigen Canton ons ftofs genoeg atn-
s, bieden, om over de keuze der onderwerpen niet verlegeb
5, te ftaan. Vergunt my eenigen daarvan optenoemen die
uwen aandacht niet onwaardig zyn. De Gefchiedenis van
'p, zeker Vaandel hoe weinig beteekenend zy ook fchyne,
kan men daarby niet wel met ftilzwygen voorbygaan
y, echter is dezelve te versch, en te zeer bekend, dan dat
a, ik noodi'g zou hebbenU dezelve otnftandig te verhaa-
lenhoe zeer ook van dien aart", dat zy het nadenken van
elk redelyk Staatsburger,, wien 'sLands rust ter harte
9, gaat, en die zyn waar belang inziet, maar vooral de op-
5, lettendheid van.den grooten Raad, niet weinig moet be-
zig honden." -
Men zoekt dit gevaL wel -te-doen voorkomenkis eeni-
'a, ge dwaaze grillen van onkundige en verleide menfchen.
Doch waarlykmen. heeft geene diepe fcherpzinnigheid
9, van noodenom in bet bereids bekende blyken te zien
van een dieper werkend Plan. Maar of de Regeering 11a-
gen zal, om den draad des ontwerps tot deszelfs oor-
fprong te vervolgendan ofzy byeenige werktuigen van
9, hetzelve zal moeten blyven ftaandit zal de tyd leeten.
9, Misfchien zullen ook verdere nafporingen duidelyker
doen zienof dit Vaandel dienen moest by wederuitbars-
9, ting des Oorlogs., of alleen in ons Canton of tot beide
einden te famen. Het geen die Gefchiedenis in ons Can-
ton is voorafgegaan, dezelve verzeld en gevolgd heeft,
9, zo wel in ons als in de nabnnrige Cantonsblyft daarom
toch altyd merkwaardig. Het voorafgegaane blykt Ulie-
den uit het befluit des kleinen Raads van den 28 Augus-
tus. Men verfpreidde onder het Volk geen miHder ge-
9, rugt dan dat er in ons Canton eerstdaags eene geloofsver-
andering zou plaats hebben. In het Canton SolothnVn
wierd gezegddat Lucern bereids van den Godsdienst
zyner Vaderen was sfgeweeken. Tevens maakte men de
9, Inwooners der Cantons Bern en Aargau beangst, dat het
9, Canton Lucern zich had toegerust, om gewapend in de
gemelde Cantons in te vallen, en alle inwooners, die
het Roomfche Geloof weigerden aameneemen zonder
onderfcheid in de pan te hakken."
9 Hoe zonderling en met elkander ftrydig die praatjes nu
ook fchynen mogen, zo is het niets minder dan verdicht,
dat dezelve in der daad geloópen hebben; het is eene
daadzaakwaar van de Regeering het bewys in hadden
heeft. Dat deze fchynbaar dwaaze gerugten met een ver
uitziend Plan te famen hangenkan men daar uit opmia.
kendat men ook in Duitschland het geweeten der on-
derfcheiden Geloofsgenooten op eene dergelyke wyze
heeft zoeken te verontrusten. Zo veel is zeker, dat het
heiligde wat de mensch bezit, de Godsdiensttot zeer
waereldfcbe doeleinden ftond misbruik! re worden. Een
Vaandelvoorzién met de Beelden van JefusMaria en
Jofepben nog met dat van den verrèzenen Heilanddair-
euboven met Texten uit de Heilige Schrift, die men op
een Kruistogt of Godsdienst - oorlóg toepaslyk maakte
moest, volgens bekentenis van eenige geaftefteerde Per-
foonen, indedaad tot eene Omwenteling diehen. Lié-
den die het hoofd vol hadden met Voorzeggingen
dweepachtige Boeken en andere dingen, zonden dit fein
tot oproer verheffen, en duif de banden lok maaken, die
den Staatsburger met zyne "Regeering verbinden, óf zy
zouden, ten gevolge van een Plan, door dé.Vyandender
tegenwoordige Orde van Zaaken in Europa-Ontworpen,
eene fchakel worden in de lange keten van het nieuwfte
Omwentelings - Syftema en medewerken tot een alge-
ff tneenen opftand,"
Maar het ftrekt de grnote meerderheid der Bewoóhers
van ons Canton tot «eredat de openbaare rust geen
eogenblik is geftoord geworden nog meer: deze oproe.r-
leus van verleide Dweepers wierd met de verachting en
verfoeijing ontfangendie zy moet inboezemen aan de
Vrienden der Aéle van Bemiddeling, aan welke Zwif
ferland tot nu toe zynen rust te danken heeft en.aan al-
len', die. door geene valfche denkbeelden van Godsdienst
en andere dwaalbegrippen van 't fpoor geleid zyn, als
h welke.zeer wel weetendat het behoud der orde dok aan
den Godsdienst ongemeen veel luister en kracht Verleéhd,
rsi®
130.
w
DEN 6 NOVEMBER.
K en dat deszelfs Diensaren Boden} des Vreedes, en geene k*"1
rustverftoorders zyn. - Dit fchoone begrip van de Pries- 3
9 terlyke bediening (leekt, wel is waar, zeer af by bet ge- 2
drag van eenige Dienaars des Altaars, die dóór kwaadaar-u fp
4 tige itrhoezemingen het Volk verblinden", en tot rustver
k ftoorende Tooneelen verleiden, terwylzyvol zélfs ver--g
m trouwen,' de fchikkingeb der Regeéring durven berispen, o 5
of zelfs wél zich daarentegen verzetten.".
De Redenaar vermeldde hier een gevat van dien aart d w
met den Abt van St. Urbannsen befloot met de volgende S
gezegden:)
m Zo de groote ftryddie thans geftreden wordtde wor- a S -
n ileling is tusfehen licht en duisternisdan zal deszelfs ^-S S m 2 5
n uitflag leeren of-Europa-onder bet juk van Bygeloof enS^u^o-iJS-*
w Dweepery zal moaten terug keeren dan of eene geestbe- a e S w
n fchaaving, die met de zuivere begrippen van Godsdienstfc
9 overeenftemtzegeryk uit dien twist zal verryzen. De .5 "Sr
werking van den geest des T?yds is zekerlyk fterk. Doel- S o I S H
maatige Volksfchoolen wyzé Verdraagzaamheid, gelyke S
Regttn van alle Burgers voor de Wet, deelneeming vanc ö-S
-11™ TT-11LI.-/"J TXTflH «I t.
Sü 2
2 *w O
-§ "ïflÜ
>5 2 a Z
Sïoï>
8 r u 0
S8SJ.^«t
Z-S 2"aeé
m n
M S s o .8
at g
oliss
S
o J 5
pa 2 s q r.»g"NC fc
9 de vereenigde pogingen Van de Vrienden der duisternis1^ T u 2
9 en der oude orde van zaaken den loop des groote< «L*2 S s?S
9 gèbeurenisfen (luitendie elkander onöphoudel'yk ach- j 5 Jzi g Cq
9 tervolgen om aan Enropa eene nieuwe gedaante te §-5 -aZQ"5 r
9 geeven. 'Maar wy, aan welken de Voorzienigheid by de- o z roI? «S «QiouIo'0
9 zen Moedigen ftryd het zeldzaam gelnk verleende, dien"2 gï— Smid P-ij ÖS-S
Uit Zurich verneemt 1
de: By een Circulaire
man van Zwitferland 1
Cantons de herhajlde 1
tier, dat de Oostènrykfche Deiferteurs in het binnenfte van*"^
Zwitferland worden^toegelaatenonder het oog gebragt, en
hen aangefebreevenom de maatregelen te verdubbelen,
ten einde die Defertenrs welke 'de waakzaamheid van het
Militaire Cordon ontfnapt zynop te ligten.
«S 3 s
WEENEN den ao Oftober. Haare Majefteit de Keizerin
van Oostenryk op nieuw ernftig ziek geworden zynde
heeft men heden van Pest in Hbngaryen tyding bekomen
van Hoogstderzelvbr overlydenzynde die Vorstin gebo-
b3 C> 0> ba ÊH «O <u_ v ÏJ <U 4%
9* P
#HB *2
bD
rolina-Jofephttweede Dochter van Zyne Keizerlyke Ma- S "g ë3
jefteit en geboren den a2 January 1797, overleden is.
Ingevolge de bêveelén van Keizer Napoleon is. alhier een 9
Plan ter uitvoer gebragt, het welk men zegt dat wyien Keizer S - 5 5
Jofeph reeds in den zin heeft gehad, mmelyk het doea fprin- 2 5a •^'a
gen van de Vestingwerken dezer.Refidentiehet welk dens s? 2
1$ dezer heeft plaats géhad. By. die gelegenheid zyn, wel "o'Z «o
aangenaamfte wandelingen voor de Inwooners uitmaakten nffi aT'V W
maar de vernietiging dier Vestingwerken kan echter als eene g 2 S S S
wezenlyke weldaad voor deïe Hoofdftadbefchouwd worden, v, Z 5 Ji» o -S e« '2
alzo men thans de gevaren eéner belegering niet meer te vree-§ g S «S-S p e 2
zen heeft, de gezondheid der Inwooners daar yéel by win 5 jg o ->a2 a a®® «-8y
neh zal, en weldra nieuwe Huizen,op de gedempte GragtenZ 'g p*^°? 5*®^^«a«®Scu
If 111 1 Af* rr CS 1. Att 1 Ttf fnArtwn. 9 1 T AAnOn WAa 1 fa J a1 C2 I' I H aJ i
Keizer der Franfcben hét Vredes-Traétait bragthet geen S
door Zyne Majefteit den KeiZer vanOostenryk geratificeerd t-
was. Dezelve is flechts een oogenblik (lil geweest 1
Doorluchtige Hoogheid den Prins van Neufchl.el
vervolgens naar Munchen vertrokken, waar hy den Keizer«J*5 c3 -5 S o ao S j,w
Napoleon vinden moet. Ui 2 2OS'SKoH5f 5 Rö
De Heer Graaf van Wrbna is door den Keizer van Oosten- 'JJs ,J'aigr;s1!rf3§5lTa2|S^
ryk tot Gouverneur van Weenen béftemd, zodra de Fran-
fchen die plaats ontruimen zullen. Zyne Excellentie
gisteren aangekomen, en aanftonds naar Zyne Excellentie den
Hertog van Cadore gegaan. fc u-c - s. - a o >s l
LEIPZIG den 03 Oftober.,Onze Najaars-Mis is eene derö a"«o5*s &S5 s
besten geweest'fedèrt vyf Jasren. De kwyning in den v-o Z 3^-' o 2 - 2'E S 2 s Z
beginne heeft men aan eenige Èngelfche Commisfionsrisfen 8 O M S -a S"3"-Ow
toègefchreven die de Poolen, Rusfen ZevenbergersHSedggs 2 S.5 w"41 8 i 2
Grieken, Joodenenz. hadden willenoverhaalen, om nietS SSoTn «ra's o« S S5 3
te koopendaar talryke Èngelfche Watren Transporten op®;2^ga5N'^*3o2Z^'2e^o:o
de Kusten der Oost-Zee ontfeheept waren, en zeer. goed- o£ 2gZ«
koop zouden loopen, Danna tien of twaalf dagen vergeefs «j-- 3.5 2
naar die goederen gewacht te hebben, vielen de genoemde o E5S ai o! M co 8
Kooplieden mét gretigheid óp de Duitfché euFriufcheGoe-"?2P S
deren en tnrhten er ueel v*n in \7a« dien «Val *f ari'erdieé JTÜ P £[3 Ww w 8
Sedert de tyding van den Vrede zyn de Levsntfche Ca-J o 5 sljf-S '3 §"2^5 w w o-2,«
toenen aan *t daalenmen denktdat de opening der direfte ci ci 2 o Sf A 2 Z m fS. t
gemeenfehap "41 -■-«.«
dert
cedoniach, Smyrnaasch Catoén, enz. in het westelyk Eu-cé5 hi'i. "S a g j
ropa zal doen aankomen, en.dat de pryzen noodzaaklykS® -2 - g 2"5 j£«iS
nóg mpeten vallen uit hoofde der veele'Verkoopers. - S~ 5^3 2
.Wat den Boekhandél betreft:
by 178 Boekverkoopérs 71.5 f"
in andere Europifche Taaien du» io 't geheel 777 nieuwig-
heden opgeleverd; onder de Hoogdnitfche Werken-zyn 115
nieuwe nitgasv^n, .79 Almanakken en Maandwerkenveel
Vervolgwerken, Opvoedingsgefchriften, enz. $.y-
Mèt veel leedwezee ,en ongerustheid heeft men hier de
Bankbreuk vernomen van hét groote Bankiers-Huis Gebér,
te Béflyn wordende op een MillioenRyksdaalders gefchat.
Grootendeels fchryft men dezelve toe aan de merkelyke dtt>
'llng'def Treforfbbeinen ep yan andere publieke Priristfché
Effeften, waar door.htt ongeluk van dit algemeen gv'acht
'Huis rsit Negotie veroorzaakt is.
