ftu.
V. i8op.
LEYDSE
CO U JR. ANT.
k
M A A N D A G
DEN <S FEBRUARY;
O °rt
Z «T t.'S -2 5 B t4
slip's S o 3
a:-5 ZÜS&ïf*
stw Ng os S
i*i uj Cl.»— T. *a "'H
fcERIGTEN J«n TOESTAND
-rfcr RIVIEREN.
•T TRANEN den 31 January. De ramp van den Alblts-
ferwaard is beflitt; alle de pogingen der kunst en
Vu van den meest ftandvastigen yver hebben over het
V geweld van het Water niet kunnen zegevieren.
De Lingenfche Dyk is, by Kedichem op twee
blaatfen doorgebroken. De Alhhsferwaard zil fpoedig on-
Per Water (lamen dit is dobbeld ongelukkigom dat de-
te ftreek niet dan met het behulp van Molens kan worden
Iroog gemaakt, zonder dat betWater, zo als in de Betuwe,
jan zelf afloopt.
Heden ten half drie uuren is de Koning by deze Stad
iver de Lek gepisfeerdna den Alblasferwaard te hebben
ond gereden. Den ochtend voor Zyn vertrek uit Gorin-
:hem heeft deze Stad gevaar geloopen geïnundeerd te wor
den; het Water van deLinge, de fondamenten van een Huis
tndermynd hebbende droomde regtdandigen ineenegroote
niate in de Stad, verfcheide Straten en Huizen donden on-
Ier Water» het alarm was reeds algemeen maar de goede
>rde gedeld door den Minister van hinnenlandfche Zaken
lie door Zvne Majefteit op het Stadhuis gevestigd wasom
:r de funftien van Landdrost in deze omdandigheden
waartenemenheeft fpoedig de bedaardheid teruggebragt;
le opening is door de Karabiniers van "s Konings Garde en
de Ingezetenen gedopt met behulp van de Steenen der
Straten, Zeilen, Vellen en Magazvnseoederen.
De Wallen zouden eene veilige fchuilplaats en zelfs voor
het Vee hebben opgeleverddoch het valt niet gemakkelyk
san de Bewoners hunne hovende Verdieping of Zolder te
doen verlaten zo lang zy er nog eenige Bezittingen heb
ben; en engerwyfeld zonde de onmogelykheid om de Lie
den te dwingen om hunne Huizen te verlaten, groote onge
lukken hebben veroorzaakt.
Tegens den avond is het Water beginnen te vallen de
groote Waaldyk by de .Herberg het Zwaamje verzakt zyn-
deen bedreigende de Communicatie voor eenen vry lan
gen tyd te ftremmen, daar wy nog niet in February zyn,
heeft Zyne Majt. die Stad, fpoediger dan zy .gedacht had,
en wel in den nacht verlatenna vooraf op het Stadhuil
geweest te zynen aldaar de nodige orders te hebben ge
geven. Hoogstdezelve IS langs de Waal naar Hardinxveld
gegaanwaai Zy eenige uuren heeft doorgebragt.
De Dorpen Dalem en Vuren zyn geheel ontruimd ge
worden, met uitzondering van eenige perfoonen, dieon
danks alle inftantiën en poogingen niet hebben kunnen
worden overgehaald om bunnè Huizen te verlaaten, welke
in den volgenden nacht door hst ys zyn omver geworpen.
Alle de Lieden, die zich in dezelve bevonden zyn opéén
sa omgekomendie zich gered heeft, met zich aaneen Boom
vast te honden.
Dit droevig voorbeeld, men kan het niet te veel herhaa-
lênmoet de Bewooners der Streeken aan deze rampen
blootgefteld, den raad en de orders doen volgen, die hen
geyeeven worden.
Te vergeefs heeft hen de Koning gezegddst zy bovenal
moesten zorgenom zich zelvehunne Vrouwen en Kin
-deren in veiligheid te brengen^, voor dat zy aan hun Veeen
Have denken. Byna alle hebben deze heilzaamen raad op
gevolgd, maar ongelukkig zyn fommige het flagtöffereener
blinde en vuige gehechtheid aan hnnne Bezittingenge
worden. Men kan de Geconilituterde Magten, welke het
toeverzigt over de Dorpen en het platte Land is asnbevoo-
len, niet te (lerk inprenten, om den raad en de Reglemen
ten, door het Gouvernement gegeeven en gemaakt, by het
naderend gevaar, telkens te herhaalen; zulks behoord vooral
de zorg der Bedienaaren van den Godsdienst te zyn; het is
hunne zaak telkens op nieuw dat geen te zeggenhetwelk
Z. M. in a le de Dorpen, waar Zy geweest is, heeft ver
zekerd, dat de verliezen der Ingezetenen, hoe zwaar ook
herfteld kunnen worden, om dat zy Hollanders zyn, en
tot eene goede en edelmoedige Natie behooren, doch dat de
dood van een enkel Mensch die hardnekkig geweest is
en san de orders van het Béttuur niet heeft gehoorzaamd
op een tyd, dat derzei ver uitvoering door krachtige midde
len niét kan verzekerd worden, een onherftelbaar verlie* is.
Ds Konmg had naauwelyks den Troon beklommen, of
Z. M. drukte aan de Lieden der Kunst Hoogstdeszelfs be
kommering uit, over1 de gefleldheid van het Land, met be
trekking tot de Rivieren en onderzocht met henof het
niet mogeiyk ware hetzelve uirdien (laat van erifis te red
den, waar in het zich iederen winter bevindt. Zy zag met
hen de mogelykneid n, om Amfterdam AmftellandMaasr
land, Utrecht, Gelderland, Overysfel en Brabandvoor
«tlle geva r te behoedenbyaldien men de Lek affloot, en
dn-een bevaarbaar Kanaal veranderde elders Noodkanaisn
gravende tot afloop van het overtollige Water, hetw.elk uit
Zwitlerlana en van den Boven-Rhyn afkomt.
Zyne Majefteit deelde zulks, in eene zynereerde bood-
'febappeaaan het Wetgevend Ligcha'am mede doch men
vond en dit plan en Hoogstdeszelfs vrees overdrevenby-
zondere belangen en opinien, door dezelve gewyzigd, be
dreden dit ontwerp by den Koningen vonden ongelukkig
fteun in de uitputting van de publieke Schatkist, én in de
moeijelyke fitnatie der tyden, die wy 'beleven echter hield
de noodzakelykheid van dit pröjéft, door den Infpedeur
Brunings, eft vooral door BeijerinkWiens verlie» de Ke
ring meer dan ooit betreurt, ontworpen, Zyne Majeftejt
gedurig bezig.
De Koning heeft zich den eerden harden Winter tennntte
gemaakt, om den gevaarlyken daat van dit gedeelte van des-
ïelfs Ryk in hét oogetrbiik der erifis in zich zelve te ken
nen. Zy heeft van Locncf, tot Dalem, vyftien uurep Dyks
byna onafgebroken bewoond gezien,én deze brhve en moe
dige Ingezetenen in bunnen angst onderworpen zien Myven
»p een terrein van twintig tot vier-en-'twiniig voet.breed,
aan de eene zydé door dé onttuimige golven vin de Waal,
en aan de andere zyde door een ruime Waterplas befpoejd
en aangevallen en in een oogenbiikdat het water «c
beide zyden wasfende, reeds den kruin van den Dyk bad
bereikt. Na allfe de gewone voorzorgen genomen en zich"
verzekerd te hebben, dat een'ieder Zicb naar vérmbgen
van zynen pligt kweet, kon Z. M. niets meer doen, dar
o o c a
2 «v P
5 w o' 0 a
W >- K.n u SO
f1 M e. js 0 -=>•«()
f - te* c£-S* Sf sU3
gs«3^-S S
hen met een vrolyk gelaat, het geen deszelfs Innerlyk ge« «3 a-o "J!2^ o
voel wederfprakin deze critike oogenblikken den raad te<^,§Jj N'jg
geven, dien dé emdandigheden vorderden.
Te Goriüchem heeft Zy byna eene geheele Stad onder "**©.<>8'3
Harre oogen geruïneerd gezien, en de Wallen welligt terO-c,ESS «j g
naauwernood aan de Ingezetenen het middel gevende om a Dij"o-Cae*0
hun leven te redden; vanGorinchem tot PapendrechtAl-(d^®js o J
blasferdam en Vianen is dit tafereel nog donkerder gewor-Q Q S S W-T m &w-et
denop alle de Dorpendoor welke Zyne Majefteit in ée^W 8 „^1
Alblasferwaard is gepasfeerd, hpeft Hoogstdezelve onder-vj-^E S
zocht, of de expresfeu van deh Waterfteat kennis.van de c^sB'ïï'
doorbraak der Lingenfche Dyken en van de aanftaande g g "gg
Inundatie van den geheelen Alblasferwaard hadden gege- e, 2 w êj
venhet td^ia den nacht tusfchen -den 30 en 3iften het £Sg «ïZg"B„S
Water yanjjPe-Merwede was zeer onftuimig, de Wind zeer
fterk jJipfwas wel is waarMaanlichtmaar zyne flaauwe 2 S K jj ei 15 "2
fchenSfting fcheen Hechts te dienen om het afgryslyke dezer Ze; ®DWB" 7U
fituaue nog fterker te doen gevoelende vloed, die op de o' 0 0 0 -
Merwede zeer fterk is, was hooger dan men ze in lang^ge
zien hadde golven waren even zwaar als in
en floegen niet alleen dikwyls over den Dyi,
ook opeengeftapelde Ysfchollen met geweld op denzei ven S5 dg
de ongelukkige Ingezetenen echter hadden geen anderen c g 'w S
fteun dan de zwakke muren hunner Huizen, gebouwd op SS'a
een Dykdie zelf daverdeen zagen aan de andere zydeg e g g-S 5 'g
op een moerasfig Land nedertwintig voeten lager' dan bet o 'Z S Si 93 5
bed der Rivier, en hetgeen het Inundatie-water van deu.g;o.S2 g -5 ca - S5
Betuwe, na de doorbraak van den Lingenfchen Dyk, fuc-va g S j? n*S u
cesfivelyk bedekte. g -g u o o
Het was in deze fltuatie die nog verzwaard wierd, door -o "p g «2
eenen zwaren brand, welke men in het midden van den
Polder ontdekte; het was toen alle de Ingezetenen, zich "g ëgwg g= o
rondom het Rytuig van den Koning dringende, deze akeli- t gja v 5
ge vraag herhaaldenis de Dyk door f het was in een oogen-g s »s_ -v
blik, waarin alle de elementen tegen ons fchenen zaam te -Q o-o-S 5 a
foannen ennietalleen bedreigden de Huizen omver te wer- g I
pen, maar de Dyken zelve te doorboren; het was in zulk'gg «xVokO S'g
t hebbenen ook B *3 g601 g S E
bzE n o o
9ZZ g
ze in lang ge- -o
1 de volle Zee, g S g gK s S S
maar fmeten Wli:3:3
nn denzelven
«a2lSN"?^i2a
een oogenbiik, dat Z. M. berouw moest
iti de daad berouw bad, bet fints drie Jaaren gevormd ont
werp niet te hebben ten uitvoer gebragt daar hetzelve,
ware bet al met voleindigd geweest, althsns reeds eene
zeer groote uitwerking zoude hebben kunnen doen en dac
Z. M. befloot dit ontwerp, zonder verder tydverzuim te
bewerkftelligenen niet langer aan het kunstig redeneeren
van lieden toetegeven die door eigenbelang gedreven,
hetzelve fteeds van het algemeen belang affcheiden; het
was op deze reize, die aan het oogmerk van Z. M. volko-
men heeft beantwoord voor zoo ver zy Hoogstdezelve
een volkomen denkbeeld van den ftaat der zaken beeft ge
geven dat Hoogstdezelve zich heeft moeten overtnigd J is J, co «g.
houden hoe onvermydelyk noodzakelyk het voor dit Land <5,^ -f u> 19 '3
was, een centraal Gouvprnement te hebben, eeniglyk eng 5 c u j JUg B|
alleendoch tevens onpartydigbedacht op het behond en c 3 C S J J
het welzyn van allen, en dat eendragt, onafhankelykbeiddJ -S-S 2 gS »i'oi3
en indnftrie alleen het Land kunnen behouden .e
Te Lexmond, het laatfte
hetwelk de Koning heeft bezocht,
Kromme of Z. M. wel dachtdat nw - o K
van het Ryk, eabepaaldelykin Amfterdam zich om hunne 5 S o-;'5uac 3
fltuatie'bekommerde. Ongetwyfeld, antwoordde de Ko I J,o
ning, alle Hollanders zyn voor U even bezorgd als ikg o g "g vj*
allen nemen deel in uwe fltuatie, en wanneer de ftorm'0 E.c S g-g
voorby zal zynzullen uwe Landslieden U bewyzendat 5 :o g 6 g, - g a
gy tot eéne goede achtingwaardige en door hare hoeda «j,_o g1 g? g 'S
nigheden en karakter, waarlyk groote Natie behoort: "5 .uöS.cOjï^
het is echter een droevige pligt wegens rampen en gevaren EW 6 og >.i;
te moeten troosten, die men niét beletten kan. «3>C
Tot dat het algemeen Plan van den Waterftaat zal zyn ter 5-a
uitvoer gebragt, is het niet alleen de Waal, die ons be g 2
dreigd; de Lek zelve kan de Departementen Utrecht, Am-£ f U c 5 n
ftelland én Maasland in dezelfde fltuatie ais den Alblasfer- 'S .s v o ,-'5 "J
e~ Sol
het"g.T E E v S. -- u yn
diep getroffen, en hetgeen'deze aandoening nog vermeer- c S'
derdewas de Overtuigingdat de Lek gelykfoortige ram- g „|d:
waard brengen.
De pofitie der Bewoners van dat gedeelte des Ryksc --
welk Z. M. bezocht heeft, ziende, heeft zy Hoogstdezelve S 5 "34:S
J... -isn o 5- 5
S 'tz*
«r Sa'r: c 3
Het Centraal Committé van den Waterftaat zal zich dade-^^'S g 5J'l^
lyk bezig houden, met de noodige voorbereidfelen ter uit-"2^55
voering van het gropt ontwerp,-waar mede in het Voorjaar g 3
reeds een aanyang zal worden gemaakt: zo dat men, bval- o S
dien de Natie het
wölke dit projeét vorderen
zyn voorbeeld zal v
nea/dat het Tand, r-°-- a
nret alle deszelfs voordeden zal genieten, maar echter zal g"c>o5-ë 5^^
beginnen de gelukkige uitwejkfelen vkn dit ontwerp te ge*o cd g o
Voelen. B c «"1
Zyne Majefteit is, in deze moeijelyke omftandigheden
voldaan geweest over de kundigheden de koelbloedigheid
én bet gedrag van Hoogstdeszelfs.Minister van binnenland- g
^che Zaken. De jonge van Doorn Aide-de-Ceremonies ScS'PlJw" *o'^o
en de fundien van Requestraeester by den Koning waarne^-g^ éT«S s
mendeheeft even veel yver als werkzaamheid aan den dag
gelegd; belast om de geïnundeerde Dorpen te bezoeken,
heeft hyzyne comaiisfie niet alleen vervuld, maar het ge- g 5 S 6
luk gehadde Bew.oners van afgelegen Huizen- te redden,<2 5 o J 5
welke met eene fpoedige inftorting fterk-bedreigd wierden
toen, Gorinchecn, gevaar liep, fpoedig geheel geïnundeerd t*ir'c3a>Jï'*'"fc
worden heeft hy de Werklieden bygeftatn, aangemoedigd j- «'"ert c*S c o.g
en fteeds gevolgd; de Ingezetenen deden hun best doch w 0 SW-g
de redding is de Koning vooral aan de Karabiniers zyner i S-c.
Qarde verfchuldigdzy hebben even veel yver en goeden o Sf
wil als koelbloedigheid betoond', het is waar, dat hunnei4 fl* - -
Chefs voorgingen; deluitenant -(polonel Avifarden vet-
fcheid* anderen hebfcen zicb onderfcheiden de Koning zal
hen beloonen. Alle de geïmploijeerden van den Waterftaat
en de Leden der Heemraadfchappen, hebben zich volkomen
van hunnen pligt gekweten. Byaldien de Alblailerwaard
had kunnen hehpuden wordenzoji;k de eer van deszelfs-
redding geheel acn de Leden dier CoÜegien en «an den Rid»:
def Jllanken hebben toegekomen, die wet, moed en zorg-
Z'. ver gedreven behben t% mtnfcneiyker wyze mogeiyk
kan worden gerekend; dock dit jaar ia veri'eferikiebk*
S S tnwif»
