LEYDSE
n#. islMliiüf
COURANT.
lil
n» i
ft.
1788a.
MAANDAG
NEDERLANDEN.
WT EYDEN den 10 February. Wy hebben by.aanhou-
denheid den Lezer medegedeeld de gewjgtige ge
il j vulgen, welke de Koninglyke Zitting in het Parle-
mept van Parys op den 19 November jongftleden
hebben: Men heeft? gezien dat cleFrsnfehe Monarch aan
je doorlnchre Vergadering twee gcWigtige Ediften ter Regi-
reering heeft voorgedragen, als die van eene Geldligting, en
en ten voordeelt, der ProteftanteuMen heeft gezien dar de-
èlve gelegenheid hebben gegeeven tot een Baliingfchap van
en voornaam Prins van den bloedeen van twee Magiftraa-
;n, mitsgaders de nadruklyke Vertoogenwelke dezen ftap
jan Authoriteit hebben veroorzaakt, zonder dac zy, aan den
enen kant, tot nog toe de terugroeping derzelve hebben kun-
bewerken, zo min als dat, aan den anderen kantde/.el-
fe den voortgang vertraagt hebben der Regiftreering dierEdic- j
Wel is waar, dat het eerfte veel fpoediger ?yn béflag
eeft.gehad dan het laatfte; dan, wanneer men in aanmerking j
«emt dat de Finantieele Staat van Vrankryk een onmidlyke
oorziening vorderdezal de fpoed waar mede tot het regi-
recren van het Édift der Geldligting is overgegaan geen de
ninfte verwondering baaren; even weinig als het iemant vreemt
al voorkomendat met het Edift voor de Proreftauten zoo
ang gedraald isaangezien eene Wet, welke gewigtige gevol-
;en in Vrankryk kan te weeg brengenzekerlyk ten naauw-
:eurigften nagegaan en doordagt diende te worden» zo als
mk gedaan is in de doorwrogte Reprefentatien van het Parie
nent over eenige Pointen van hetzelveden eoften der vorige
Ifaand aan den Koning overhandigden ten aanzien van welke
»oinren Zyne Majefteit aan de Deputatie van het Parlement op
len 27 January het volgende ophelderend Antwoord gaf,
Het Edift, raakende myne Niet-Catholyke Onderdaanen,
bepaald zig tot het bezorgen van eenen Burger-Stand in myn
p Koningryk aan zuïkèn, die geen belydenis vaö den waaren
„Godsdienft doen; Het is zeker dat er zodanige aanweezig
zyn. Hunne HuweJyken, hunne Geboorte en hun Affterven,
moeten derhalven op eene bloot Burgerlyke wyze daarge
fteid wordenaangezien de wyzen van den Catholyken Gods-
I» dienft niet kunnen gebezigd worden omtrent die, welke dery
zeiven niet belydenDit is het eenig Voorwerp van myn
Edift: Dienvolgens is daar ifi niet moeten gehandeld worden
f over het recht van Patroraatfchap. Vóór.de herroeping van
het Edift van Nantes hadden de Protejlanten een Godsdien?
ftig aanweezen; myn Edift geeft er hun geènerlei. De Pro-
1 tcfi anten worden er zelf niet in genoemd. Deze zaak van
het Patronaatfchap vereifcht al myn aandagt; ik zal my ver-
ledigen om die,op zodanige wyze re beflifTen, dat de Kerk
Iniet werde blootgefteldom Bedienaars te ontfangen, wier
(M Leere ©f Zeden verdagt zyn. Ik heb my voorgefteld de ver-
nietiging der pcenaale wetten fegen de P rot eftant en f welke
n de rechtvaardigheid en menfchliefde afkeuren; maar, dewyl
h er in myn Edift van geen Prot ep anten word gefproken de
wyl myn intentie is dat er maar eene openbaare Godsdienft-
oefFcning in myn Ryk pli3ts grypemoet er ten dien opzigte
wel oen prenaal Wetboek in ftand blyven. Voor *t overige
zal ik niet vertoeven die -poenaals Wetten te maatigenals
ook de andere, door my fpoedig en in 't algemeen bezig te
houden met de lyfftraffelyke Rechts -Pleeging en het pts'naal
Wetboek."
Mvo Edift ondeifteld, dat men van myae. Niet-Catholyke
Onderdaanen niet zal afy vrderen den Eed, #fcor eenig* Gil
den van Konften en Amfcigten ingevoerd. Indien meer by-
zondere fchikkingen my noodzaaklyk voorkomen, zal ik er
X in voorzien doch by agtervoIgingV eh-op éene v.yze dat de
ruft van myn Rvk, en zelf van een gedeelte nlyner Onder
daan en er niet door geftoord werde. Jnsgelyks zal rkzor'gön
voor het geen de teruggaave der Goederen var. de Religionna-
riffen CGerefo-rme^rde^berreftzonder de verftooring te voére*
in bezittingen, die de oudheid en goede trouw in hun voordeel
hebben. Die fchikking, welke in myn {Edift aangekondigd
i|„ word, kan geen plaats gry.pendan na de Regiftreering. Ik
L- heb gebruik gemaakt van hét overige uwer aanmerkingen
(M die ik bcyorden heb met den aart der wet en myne inten-
tien over een te komen Ik geef naynen Procureur-Generaal
K. i, bevel om narftasnden Dingsdag ("29 January) het Edift voor
|(f, myn Parlement te brengen; ik wil dat her'zelve zon'er uit-
ftel overgaat tot deszelfs Regiftreering: Gy zuk my Woef
ul» dag daar van verflag komen doen."
Ingevolge dit antwoord cn des Koning^ zo'dnidlyke inten-
,r tïetskwam het Ilof der Pairs op dingsdag den 29 January by
j een. De Heer eerde Prcfident, deed verflag van s'Konisgs'
1( antwoord 4 en. vervolgens las men bet nieuw Ediftmet de
iy maatigingen die er Zyne Majefteit noodig in geoordeeld had.
De deliberatie duurde hier over drie uurea waar 11a het
X cenvoudiglyk wierd geregiftrcerden den volgenden dag ge-
epublicéerd. Er waren 68 Stemmen voor en do, die oyethelden
dfot het doen van nieuwe Remonftrancien over de fcl.ikkingen
bereids door Zyne Majefteit aangeweezen: Doch toen-dé Stem
men wierden gereduceerd floeg zulk een groot aantal tot de
meerderheid ovcf, dat men niet goedvond dé Tegènftauders te
pellen. Zes Ledön, waar van drie Kerklyken, weigerden hün ge-
ej vedelen te zéggen en gin?en heen; voorts wierd opgemerkt, dat
0 onderde Waereldlyke Pairs, er maar één was voor de Ren on-
Itrantienalle de overige ftemden ten voordeele "der nieuwe Wet.
En op die wyze wierd daze groote zaak afgedaan ten fchan-
jcïe der geenendie zo veele dweepzugtige Lieden, zo veele
onverdraagzaame Burgers opgeruid hadden tegen eene Wee
die aan Menfchcn, aan Franfchen, niets anders geeft, dan het
hun door het Natuur - recht toekomt, en van hetwelk zy
Dijriet dan met eene doorflaande Onrechtvaerdigheid beroofd
hebben kunnen worden. Sommige Parlements - Leden
byzonder de Heer dyEpremesnily die in den beginne ,.zeer ten
voordeele van het Edift hadden gefproken, hebben by het Pu
bliek veel van hunne Achting verloren, niet zo zeer om het
veranderen van gevoelendan wel om dat zy vervolgens niet
afle magt eene Wet hebben bedredendie zy zelve noodzaak-
r/Jlyk hadden geoordeeld. Dezelve draagt dit Opfchrüt:
[Ediiï des Konings betref ends de ge enen welke geen btlyde-
7 Mis doen van den Catholyken Godsdienfl gegeeven tc Ver fail-
1 lts in de maand November 1787, geregiflreerd in bet Parleriient
den 19 January 1788.] Hetzelve begint 2Ïdus
L O D E W Y K&c.
-U VTPaaneer Lodewyk de XlVde, in alle Landen, aan zvn
t/ VV gebicd onderworpen, op eene plegtige wyze verbood
n. JJ* rrj
kï >5 E-ctsJ
B W - X >.-0 M
OJ |<-ë«
•<1 §M S! c f -
cj'lfhm en s g
h r.< R H n II R
Sfa&l'sSêS
n g e Sf
Q>p SJ cjrr:
tin a U FS 8 RU A r¥.
co B Jl R
e CJ
r °Z.
w J>! 'P
c
1 «I
r
O 0 "5
cI fltó
c>
B tv rts
CNC
5 13
.Ja
O 1 .2
a
G 4i
dé openbaare oeflening van cenigen anderen Godsdienft, als S q'S
de Catholyke, wierd die groote Vorft, door de hoop t g
zvn Volk tot een zo wenfchelvken eerbied van Godsdienft- güj
oeffening te brengenonderfteund door den bedricglykén 5
fchyn van geloofs - verwifleiingeaverhindert om het Plan, a cWg t
n door hem in zyn Raad ontworpen ,te volgen; om, namcnlyk^
11 °P eene wettijje wyzete bepsalenden civielen ftaat Van c PJ
die zyner Onderdaanenwelke tot de Sacramenten der Kerk c c;0 C3.S
3 niet konden toegelaaten worden Wy zullen altoosop het J 1= S O g
voetfpoor onzer Doorluchtige Voorzaten met al ons ver- - -• 2
mogen t die middelen van ondsrwys en overraeding bagun-
(ligenwelke (trekken kunnen om alle onze Onderdaanen S
rl nr>r a iramannCok.nluIra '(.aliiAlnnle I - C f\ O k
£1 SS.
fsS
tfiï »-
5 g S
--r er
3
S - w
V -ë W
5 o
t-n-SfS
tüO.
:-9
•xs
5.1»
S-S-sJ
O fc
t= o
bcZ 3 O
O
•Cijev
ir.vi u
menfchlievennheidals tegen den waren geeft des Chriften-'g:^
„doms; maar, onder afwagting
heid onze pogingen zal zeg
teling uitwerken vordert on
het belang onzes Koaing*ryk
derdaanen of Vreemdelingen welke zich in ons Ryk neder-S
hun van gêloof te doen veranderen; Wy moeten dus niet H
langer toeftaan dat zy, op eene onnutte wyze, dbordewet- P
ten om hunne ongelukkige geboorte geftfaft wordendoor -S s o
hun die regten te ontneeruen, welke de natuur niet ophoud.*» c 'r
'mj - 2 V-S 5.' U
■O .Sf t> s S S. o 'if K
R?-
v s
c See
5.-3 -^
H s R
i* -ó" o --
ten hunneu-voordeele, in te roepen. Wy hebben in over we-g
gmg genomendat de Proteftanten op zulk eene wys van3 g j
alle wettige exiftentie berooftde onvermydelyke keuze Z3*5 s
moeiten doqn, of om door een geveinsde geloof-verande 3 g c
ring de Sacramenten te ontheiligen of ©m den ftaat hunner a v H S ^3 «j c
Kindcréü in de waagféhaal te ftellen door het aangaan ven gg g I P
Huwelyken, reeds vooraf door de 'wétgeèvende u- w J
ons Ryk voor onwett'f verklaard en te nie
beeft zelf in de Ordonnantiën veronderftcld, 0 w w
Katfaolyfcen in onze Sraaten gevonden wierden; en dfrvoor- c u o*2
geeven, het geen tegenwoordig niet meer in aanmerking kirt
k©rnen_, heeft rot groodflag gediend van het flilzwygén der
wet, welke nie? had kunnen erkennen, dat er .in Vrankryk
Profelyten waren van een ander.geloof, zonder dezelve Uit
onze Lan.den verbannenof Zöbder aanftonds in hurinert
civielen ftlat te voorzien. Grottdbeglnfelen zo ftrydig te-
gen de welvaart en de ruft van ons Rykzouden de verhui-
zingea naar andere Landen vermeerderd en gedühirige-on-
eenigheden in de Familien verwekt hebben, indien Wy niet
by vóerraad van de Rechtsgeleerdheid onzer Gerechtshoven
gebruik gemaakt hadden, tot-nee uitfluiten van febnapzug-
tige zydtflingfche Bloedverwanten, die de Kinderen het erf--
fchen de Rechten der Natuur en de Schikkingen der Wet,'
Wy hebben rpt dat onderzoekwijten komen, mét die ryp
béid van oordeel, die het gewigt der 2«a-ke vorderde. OnZe-g g
Refolutié was reeds in onzen Raad genomen en Wy fielden 6
ons v.-»or, nog eènigeu tyd te overwegen, r elke vorm Wy
aan. dezelve zoudon .gcevcnom voor een Wet re kunnen
dièn«n; doch de omftandi^heden hebben ons gefcliltÉc tóege- 3
fchenenom de voöfcleélen te vérmenigvifldïgendie wy.
Uit deze. nieuwe Wet hoopen te trekken, en hebben ons g 'f*
„doen befluiten hét oogen.hh'k def afkondiging, te ver-aa-3
ftén. Irdien het in onze magt niet is te beletten, dar er
zieb verfchillendé Gezindheden "i'n onze Sraaten" bevinden
c 5 c
*-*^2 -
c c ®r _G
t 5 *2
zi
6 3
Ma C'
SO N O
O VI u~
JJ
lit
IS
<U' y-J-■ ^2"
H S -<> L C5V
s
_5
d2 w.
c Si
•JZZ,
Ct-P-
g E.vgvj i Ü'iirs»#.»
2 cx r"
êllf
r c: a-r
r-? t*l ut "~*J r3 w JA
*i O- ,C*V'0£ .£+-*5.
r~> 'ïr tc Cw
ben te belyden lal in nes Ryk alleen hét recht e» Jé eer
genieten van eene openbaare Godsdienft - oefiening, trtwyl "g So<-£g ®;^.'S'S5-3c;
aan onze andere Niet Catholyke Onderdaanen, verdoken «2 ='*>.*->3 ecië r';3"5''~
1. -n e zt r; im a rcj r
van nila invloed op de Orde in ons Ryk vaftgefteldvooraf
h c ®T.~
o -qs- v,
zal toegeftaan wórdendan het geen het nattiurlyk Recht o-a/og 2
ons njct veroorloofd hen te weigeren om namelyk te doen g c 2 èr
conftateeren hunne gehoorte., huwlyk en dood, JJen einde, 2 cója S q w 5 éi'3
zo wel als alle andere Onderdaanende Burgerlyke .voor? |o c
deelen, die'daar aan verknogt zyn, fe kunnen genieten." 4y,<£-Jfïf ^zi'c*^ H «2fcc
De ARTYKELEN van her Edi'ft luiden als volgd: ft. wg cè
_rr.- - K --- uQhUC"
onze Oiflfhnhantién •gewettigden Godsdi.nft.
Niettemin vergunnen wv aan die geen én onzer Onderdaanen
welke eenen anderen Godsdienft, dan den Catholyken
flolifchcn en Roomfchén Godsdrénft bélydcr.hetzy dxt zyv
lyk hunne woonplaats in onze Staaien hebben; hét'zy de:
zig by vervolg daar jn. kwamen neer te zetten daar in hèt^
genot te hébben van alle Goederen en Rechten die hun kun- O p
nen of zullen kunnen toébebooren het zy uit recht van Ei-^^.g S 5 -
gendom of recht van agtervolging, en daar' in hunaen Koop-<j g tó s G -_j'§^.u s
handelKonftenAmbachten en Beroepen re ©effenen zon- u ji c c q
der in dezelve, op yoor'wendzcl van hunnen Godsdienft, ge-£ 0 g "c «u
ftoord óf bekommerd te mogen worden. <-*
Van welke Beroepen wy nochtans uitzonderen, alle Rech-H g -'"o-S ^^5
,.1J.' I_. J-i/-V„C U.. I-lnu.An A«-.«r_ éd7^< c. O O N rP-i
zelve J f' g-«g - 2 E 4
r s - <u 1 F c
7- rji H
E"SS"I«:
oj aJ ®- c n, G
5 ia.
Ondcrwyzing geevcn. SSSgt.- --.«os---
II. Dienvolgens zullen die geencn onzer Onderdaanen &-• xe c c'JSoo 2
Vreerodenin ons Koningryk woonendewelke den Catholy- t| ül-SSei o JsB?
ken Godsdienft niet belydendaar in Huwelyk'en kunnen aan-
gaanin dier voegenals hier na zal worden voorgefebree-
ven. Wy willen dat de voorn. Huwelvkenten opzigte der
geenen die dezelve op de voorgefchreeve wyze zullen heb-
ben aangegaanen kunne Kinderenhetzelfde effeft' hebben