lllïiisiiilïi'g
8-s:
rféakïlïilfll
sI^BSI'
3 n
3
m o?
a.
:S
gt^S.ZWWS'
-aSof
rft g-O »7?^
L.« 3 s w^? -
*<f
P- 5* i B
ft g W CI Ob
•-> -•" I-S T* A
o|fps.gw
pf
Z3 «JUS Sf<3 ™v2 &.O.SS
S-S n a§ - 2 P» J?
ff 5 -.SisS oS
i'jfg a B." >"0-8 3* 33 £f-
N«5|-BfS&SS'8-B.4
fc< s1*! n rtS N rfrnO"1 S
S i3n.a?B8Sf58|:S
s 3 jLS JOS?, 2
X W 2.~-> IT S O, C o ro
^"/o r~ -i. r~ it D as •i -S
0-5°# fo 3
2 7* 3 S J Wc- TJ Orj
^vo 3 r» 9- q cr 2 - O S
a-g-S?cr:s-r? ?r, -p
w ra tn «V oo o,
3-3-s? =s">^Pa 8"
ëlES 3 3.2fS3
t?5 a $cp,'?5rt i a
5T cr o o fv» Cu ,-, P
B|I»|S
s-|| fi* ?S
"f wS ws-r
f£5 a.3 «"jo
ts 3* rer" O
3 O 5 «g Ow
8^§s"8j3 I ra
a s>
J S 3 g-W B
S?SIgr«8 IS
1'"5a&8-Q n?
oo B™2
3 cw 2.
S19 g. a 3 o a
3-1 SP-S?
f-g b-« 5!3<
»-
pj 3
Ö"J= 5
ss
N> Cu
SH.
f? o
c;
jr
o
S
r/CO
B-
8~
n
3
O
O
B
*n) £3U
sS
3«
w O
rö
3 3.
frrj
ÏP
o
5T 3
si
ocl
2
§■8
ra a
B
i£
g. g' K Wr g
J£ L* r»
2«s3 w< H
!n 3 OS
a.af glffsa
B n W
Bs^d^z"
sr^So9s
3^8 -8'
fa w
a bj a.
O»
s
53
C
'a-a»==
S»ass«3
S3 M
?8S>ft
K fi
S-S o
VI P Q« i
Vfa' Q
i=I
tr B
o 0
0*
■o S
s.<
»S
2-a
<8-3
B B
cr*
B B
!- B. 9 C. ba ?SB
2 f5 'SS ^f- »rt o i~u n>
3 -s-g o» t E
L-1 o. o o- o a w
SSsi-SIS-hv
- ""a 3-s.s.g-^r
fei -ê'
cre> w fj -
N jr
m o
2"«°
Sj M-
55
M=p..g a.
ft»
2 g- re n, a. ET
32J5>^.raR,§~»
2. -• S S1 3 T"B 5! 3-
EiBwOJsio
BS?" 8 S "-„3
5!3 8 S g 3
2"s2<'<3»S
SS^g.5B|<g
s'sSsar""
- f0 ,y
2 cr^ Q--■- --
P rj O ft W
-To 'r'^Ë13 B
o a o,^3
*!2«
-
w jr' B m
•f U3 "S S3 O 2, H* ff Vl4
g s-?os£-^n»a
-3 ?n33
lip'»
b-^Sig b-S S
S3§^?B 5.<- 3
- 5:3 "- >5.3
a O B
o- O £2 !^2-2
w>^a"B
S-feVftP-B g^3
g-l-S™ s.
8*3
o.
D JE) 3
a.1'2.-
n S. o
'S.s,%»"S
5:s-s sa sss
SS O m l. 70 *G fa
S ^2 r' ft «o
»K,2n g, o De<
3 5 2 ?=S S' 3'
o g-o-c g-E;s
2sJ2"35
3 iiSo™ o-
ll o* /-» O
5-5-S es
f?* B J5 -j 2
«o ös ,S 3
o o> oLp.'ScfQ O
aa-s-sB&SBi
a-J^h-ara
-j-.js as*2 -2 Si'
b 2 oSOS°S
LEYDEN den 13 Juny. Thans zullen wy onzen LeÊzeren het
Vervolg mededeclen van de Redevoering des Heeren Wilkes
Kangaat hy voorteen vrygeboren Engelsman genoodzaakt
worden een Leerltuk te ondertekenenhetwelk niemant in Tur
kyen geloofd noch opvolgd? Üngerymtheden worden te vergeefs
aanbevooleu of gepredikt. Wy zien de Natuur in elk zonderling
Geval haare Rechten weder opueemen en de Billykheidzegepraald
in het eene Land door de Boogpees en in het ander door deByL
AlIePointtn van befchouwende Leerfteliingen behooren dcBur-
gerlyke Overheid egaal te zyn. Zal men wel kbnntn voorwen
den dat iemant,die enkel aan de Goddelyke Eenheid geloofd, en
wiens Godsdicnftige Eerbied alleen tot den eenigea zelf beftaan-
den Schepp:r bepaald is, zulk een getrouw Onderdaan niet zyn kan
ais een ander, welke ket^tbanafiaenfeh Leerftuk van de Drie-
Eenheid aankieefd en Goddelyke Eere bewyftaanïangere.aanaf-
vloeyend» Weezcns Zy kunnen gelyklyk hun aandeel betaalen
in de verfebrikkelyke Schattingendoor den edelen Lord, Jaar op
Jaar, voor den on rechtvaardigen en vervloekten Aincricaanfchen
Oorlog, vérzwaard, en in zo verre behooren zy beiden door onze
.Staats-beüierücrs gelyk gefteld te worden. Moet ietr.ant voor op
roer: g gehouden worden, die niet geloofd dat elk MenfclUyk Schep-
zel onderworpen is aan eene eeuwige Verdoemenis om een Misdaad,
voor zyn Aanzyn en zonder zyne Tosftetnming, bedreeven? Is
het my ongeoorloofd de algemeen- en onver deelbaarheid van de
Goddelyke Goedheid te gevoelen, indien ik anders vreedzaam leef
en getrouw ben aan de Wetten van den Lande? GeniiTeIyk,Myn
Heereen goed Onderdaan kan twyiTclen dat ieder TAenfcb van
Ndluure tot bet Kwaad genegen is, en dat ieder Perfoon, in deze
Waereld geboren Gods Wraak en Verdoemenis verdiend. Ik kan
zeer yverig zyn voor de Proteftantfche Opvolging in het Huis van
Hanoverzonder evenwel te gelooven dat de bemihnelyke Prins
uit dien Doorluchtigen Stamde tedere Oftavius in zyn nog
zo kort Verblyf onder onsalreeds Gods Wraak en Verdoemenis
verdiend heeft.
Op myn Woord,Myn Heer,feet Leerftelzelvanfommigen,die
zigregtzinnig noemen en de Verdoemenis zo mildelyk uitdeelen
doet een Mcnfch beeven. Laat ons niet langer denken aan het
voorfchryven van deze ofgeene Geloofs Artikelenwant de On
dervinding leerd ons dat B.elooningeu en Straffen wel oogenbliklyke
Profeliten en Huichelaars kunnen maakeamaar- dat de Reden
alleen eene waare Overtuiging kan veroorzaakte.. Hetishoogtyd
Godsdienftl.ee Vryheid te verkondigen aan een Volk, het welk de
geeftelyke Dwinglandy van Romen "reeds voor lang heeft afge
zworen.
De Heer, die by'den edelen Lord zit, zegt dat hyis,, voorde
Verklaaring tegen Paapery als zynde een burgerlyke Eeden als
zodaanig is het een Clauful van de thans in Deliberatie hangende
Bill." Nu is,Myn Heer, in die Verklaaring geene eene Lettergreep
aangaande de Rechten van 'tMenfchdommaar wel zyn er Gods-
dienft - kluifters te vindenwant dus luid dezelveIk geloove
dat in het Sacrament van des Heeren Avondmaal geene Verzelf-
ftandlging van de Hoofdftvffen van Brood en Wyain 't Ligchaam
en Bloed van Chriftus, gefchied, hetzy voor of na de Zegening
van dezelve, door eenig Perfoon, hoe ook genaamd; alsmede
dat de Aanroeping van de Maagd Maria, of eenig ander Heiligen
het Mis-Offer, in diervoegen als thans inde Roosnfche Kerk ge-
bruiklyk is'oygeloovig en afgodifch zyn." Dit, Myn Heer
zyn loutere Pointen van Befchouwing, waar mede zig geen Magi-
ftraat, dan in hoedaanigheid1 van byzonder Chriften, te moeijen
heeft, en welke de publike Ruft of de Zekerheid van den Staat niet
kunnen hinderen- Een Roomfch - Gezinde kan die gelooven be
nevens de Oorbiegthet laatfte Olyfel en andere leef Hellende Poin
ten zo hy maar doethet geen men wezenlyk kan noemen een Bur-
g«Wy*«»Eed,zo als by een Acte van het voorige Jaar voorgefchree-
ven is dat hy ontkend dat de Paus of eenig ander fcJimeemfch Vorft
in dit Koningryk bezit eenig tydelyk of burgerlyk Rechtsgebied,
VermoogenHoogheid of Voorrang, het zymiddelykofonmid-
élelyk, en dat by wil getrouw zyn en waare Gehoorzaamheid be-
wyzen," hetwelk de braaffte Roomfch-Gezinden ookbezwoo-
ren hebbendan heeft hy met alle andere Onderdaanen een Aati-
ipraak op dezelfde Vryheedcn en Voorrechten. Ik begeere nie
mant te beleedigendoch het finert my dat de Roomfch-Gezinde
misdeeld is van ieder Voorrecht, hetwelk zyne Mede -Onderdaa
nen vorderen opdezelfde Voorwaarden van Getrouwheid, en met
het geeven van dezelfde Zekerlieid aan den Staat. De Heeren feby-
cen verwonderdmaar het komt my voordat de Raomfch - Gezin
de door dien Eed regtftreeks sfzweerd het Imperium in Imperio
zekerheid geeft voor de pubiike Ruften aan ds Overheid alle Magt
toefchryft, welke de voornaamfteBedoeiisgcn der Zamealeéving
haar opleggenOok verdeedig ik zyee Zaakals zynde die van
Godsdienftipe Vryheidniet minder als de Zaak van alle Proteftant
fche Diffenterst en ik geloof het buiten Verdenking te kunnen doen
waat niemant, welke zig zó lang in Komen en It alien heeftopge
houden, was ooit minder verdagt van befmettezynmetPaapfche
Dwaalingen. Godsdienft moeft ons de grootfte Menschlievend-
heid leerenalle haare Wegen moeften Vrtede zyn. Zeldzaam, is
hetdatdeDweeper een deugdzaam, zagtzianig, beminnelykof ge-
leerdCaraAerbezitb
De edele Lord, met het blaauwe Lint, doet het Voorftel van eene
andere Verklaaring, een Eed var. te zvn eenChriftea, eenProte-
ftant en gelovende de Heilige Schriften, als onder de Protcftantcn
vtrfckeidcnlyk ontfangen te zyn het Woord v*u God." Dezelfde
Tegenwerping is er tegen den Dwargzo vanditals vaa eenig ander
Geloof; aangezien het eene erkentenis befluit van de aangemaatig-
de Magt der Overheid. Is het menfehilyk Gezag bevoegd de Heili
ging te verleenen aan eere Goddelyke Openbaaring en Boeken van
Goddelyke Ingeevirg? Komen aile Proteftantfche Kerken overeen
zo in.den Regel van deH. Schrift als over de Zuiverheid van den ge-
wyien Text? Zyn de Liederen van Salomon, in het Oude Tefta-
mentby alleProteftanten sis ingegeeve Schriften aan genoom en
De Verheeve Dichtkunde derzelve zal altoos verwondering in
boezemen; doch fommige zedige Chriftenen bebben getwyffcld of
de Goddelyke Geeft en waare Godsvrucht wel te vinden zy ia veele
wellnftige Befchryvingen in den Oofterfchen Styl. In het Nieuwe
Teftament is Twyffel gereezen of de Brief van Judé wel een Deel
was van de ingegeéven Schriften, uit hoofde van Michael den Jarts-
Engel,tvjifiende met den Duivel over het Ligchaam van Mozes:
Stemmen alle onze Godgeleerden wel over eennopens de Authen-
'tikheid vattalle Boeken, die als H. Schriften aangenoomen worden
Hebben zy geen Twyffelingen geopperd zelf over bet Knangc-lium
van den H, Mattheus, zo als wy dat in 't Griekfch hebben
Wy ondervinden dail dat dit Voorftel van den edelen Lord, om
de H. Schrift te onderteekenenals ontfangen by deProteftanten,
op verre na zo klaar en duidelyk niet is als zyne Voorftellen van Im-
Het onlangsgeborcn jongde Zoontje des Konings.
f b OnzeVaders moeften, verdomd gedaan hebben te zién dat
de grootfte Yvcraars voor de Kerk geweeft zyn Dr. Sacheverel en
NellGwynwiens Lyk- of liever Lofreden door Tennifonnamaals
AattV-Biffchop, geprediktis.
poften want men heeft nog niet vaftgefteld wat Canonycke Boe
ken zynEn was het al eens dat aUeProteftanten overeenkwamen
wegens het onbktwiftbaar Gazag der Deelen, dan zou zigneg eene
andere Zwarrighéid opdoen. Is de Text zo zuiver dat ik zeker ben,
dat dezelve door het wyfte en befte Weezen zo is ingegceven,en
het waare Woord van God is? Ieder onaer is kundig van de dertig
duizend verfchillende Leepogen van het Nieuwe Teftament, onder
welke fommige zekerlyk van Gewigtzyn, en de meefté Biffchoppea
hebben een geleerd Godgeleerden onzer Kerk, Dcftor Kenr.icot
aangemoedigd tot het nafpeuren der Afïchtiften van 't Oude Tefta
ment om dé zuivere Leezing van den llebreeuwfchen Text te her-
ftellen Bus is die niet volkomenen behoordegevolgiywniet
te worden opgedrongen als een onfeilbaar Werk van den Vader vaa
aile goede en volmaakte Gaaven. De voorn, onvermoeide Doe-
ter heeft bereids verfcheide duizenden verfchillende Leczmgénin
het Hebreeuwfch ontdekt, en gelukkig zal het zyn, zo dat Getal in
het Griekfch niet verdubbeld word. Hy bekendopenhattiglykin
zyne uitmuntende Voorleezingea over de ge wy de Dichtkunde der
Hebreeuwen, en in zyne oordeelkundige Verhsndciingover Efaïas
de verfcheidène Onvolmaaktheden Vcrvalfchingcntnijfchien
voórbcdagtMisvattingen van Afl'chryvers, By- en Tuffchea - voe
gingen in den Hebreenwfchen Text. Ky bepaald zig cgter niet al
leen tot dien verbeeven Propheet, maar geeft dezelfde Aanmerkin
gen over een groote verfcheidcnfceid van Piaatfen in het Oude Teftt-
ment. Wy behoeven dan niet genoopt te worden tot hetonderte-
kenen van elke Schryffoutvsneen Copift,ofelketuffchenvoeging
van een onkundigen Scbryver als de onuiiddelyke Ingeeving vaa
den II. Geeft.
Waarfchynlyk heeft de edele Lord, als een toegevend Cance
ller, het Denkbeeld om dézen Eea'voor te fehiyven, ontleend uit
het Requeft van Oxfords Uciverüteit. Deze heeft zigaltooseen-
fteremig aangefteld, om by iedere Gelegenheid, zo verre moog-
lyk was, beide Godsdienftige en Burgerlyke Vryheid te btfnoeijen
en de edele Lord ftaat, zo als behoorlyk isaan haar Hoofd. Haar
ZufterdeUniverüteit van Cambridgeheeft rnimer en vryer Ge
voelens: Die weigerde het overleveren van een Requeft tegen een
ohbetwiftbaar Recht van haare Broederen; maar Oxford is vol-
ftandig in de noodlottige Grondregels van eigendunklyk Gezag in
Kerk en Staat. Nog is het Oxfords Be fluit van 1683 onherroepen t
Het is aangetekend in perpetuum rei memoriam(ter eeuwiger
Gedagtenis der Zaake) inhetRegifter der Vergaderingen, en aan-
geplaktin publike Plaatzen, Boekwinkels en Zaaiea. Daarin word
niet alleen iedere Stelregel, door welken onze roemwaardige Staats
omwenteling gebillykt kan werdenveroordeeld, maar de Zelfs*
behoudenis, als een Grondwet van de Natuur, verklaard een
valfchoproerig en ongoddelyk Voorftel te zyn. In 't Jaar 1685
gaf de Univerflteit van Oxford eene plechtige Recognitie nitwaar
inzy Jacob den IIals een Souverain zonder eenige Bepaalingeu
of Uitzonderingen erkende. Geen wonder, Myn Heer, dat uit
deze vergiftige Bronwel de meeft bedprvene Strosmen voortge
vloeid zyn. Eene Onderwerping zonder Voorwaarden van onze
Americaanfche Broederenword natunrlyk gevorderd door Lie
den aan welke men geleerd beeft dat een Koning van Engeland
een onbepaald Opper-Vbrft is. Gelnkkig voor Engeland dat alig
onze Generaals en Admiraals buiten ftaat geweeft zyn dit in de
Nieuwe Waereld door te dringen. Het op Tafel leggend Requeft
van Oxford klaagt uitdrukkelyk dat de Bill geese Voorziening
doet om de Leeraars cn Schoolmeefters (derDiffenters) eenige
Belydenis, hoe die ook zy, te doen afleggen, aangaande hun Ge-
loof in de Grond - Leerftukke n van het Chriftcndomof zelfa we-
gens het Gezag der H. Schriften, cn verzoekt wyders dat dé
Bill niet toegelaaten zal worden omKragt van Wet te erlangen
in zo onbepaalde Form als dezelve is voorgefteld.Wat de
Grond - Leerjiukken van het Chrijlendom zyn en welk de Regel i*
van de H. Schiften laat die Univerflteit aan haarenCanceliér en zyne
Meerderheid in deze Kamer ter Bcflifftag oyer.
De Afteten vöordeele der Röomfchgczindenin het v«orige
Jaar gepaffcerd,ftrekte zig uit tot Papiftcn,ofPerfoOKen,bely-
dende den Rcömfchen Godsdienft, en School houdende of op zig
neemende de Opvoeding Befticring of Cpkwecking van de
Jeugd;" doch Oxford gaf toen geen Requeft overoffchoon by
die Aéie geen Godsdicnftige Verklaaring, geen Ondertcekening van
Heilige Schiften was opgelegt De tegccwoordige Aéle is ter
verligting van Diffentieerecde Proteftaatfche Leeraars en Schooi-
meefters,"cn riep dringt aan ep eene Verklaaring voor onze P(o-
teftantfcheBroederen. Waarvan daan mi die zigtbaare eenzydig- en
tedeiheid voor de Roomfch -Catholyken en die onedelmoedige
Behandeling van Proteflantén Wordende Roomfchen zo alge
meen alsVoorftaadcrs en de Differ,ters alsTegcrftandersvanden
Koning aangezien', dat men met de eerden te Oxford eene Stasi»
kundige Vriendfehap aangegaan heeft, en eea fcwalyk verbloemde
Wrok tegen onze Proteftantfche Broederen, fchynt t- zegepraden.
In het Jaar 1719, hachlyk Tydftip en in hetwelk de Godsdienftige
Verdraagzaamheid, nog zo wel niet begreepen wierdalanu,pas-
fcerde een diergelyke Bill in !iet Ierfch Parlement. De Ruft vanona
nabuurig Koningryk raakte in 't minfte Gevaar niet door de Verzag,
ting aan een waardig Ligchaam van Menfcbt n vergundnoch ook ia
er in den Tyd van 60 Jaaren de minfte Stribbelitig niet opgegeeven
ten einde de herroeping van dieBül teondernecmcn. Hier heeft
men derhafe/en de krsgtigfte Drangrede dat al dc ingebeelde Aanfia-
gen tegen de Kerk van Engeland, als door deze Bill weder in Ge
vaar gebragt, door fommige Heeren voorgewend, geen aandjgt
waardig zyn. De Bill kan noch het Beftaan eoch den Voorfpoed
van de Kerk iets aandoen. Zy laat aan de gelukkige Bezitters hun
ne Aarts - BisdommenBisdommenvette Deekenfchsppen en gul
den Praebendenzy fteld enkel de Dilfenters in zekerheid tegen
Vervolging. Zy begeeren geen fabriceering van een eenvoudig
Zilver Diana - Kasjezy beruften in den Staats - Brief, welke aan an
deren toegedaan is.
Ik, Myn Heer, pleite voor de. allcrruimfte en onbepaalde Ver
draagzaamheid en verlangs de Bill meerder uitgeftrekt om alle Ge
zinten en Godstlienften te kunnen bevatten. Eene algemeetie
Verdraagzaamheid kon de gewigtige Bedoelingen van eene alge-
mcene Naturalifatievoor een goed gedeelte beantwoordenZy
kon dit verarmd en ontvolkt Rykwetler bevolken. Zykon.nade
oneindige Uitputtingen van dezen Americaanfchen Oorlog, na de
overdaadige Verkwifting van Bloed en Schatten, en daar wy nog fn
iedere Ader bloeden, tallooze Inwoonders uit alle Waerelds- Dee
len onder de milde Befcherming onzer Wetten lokken, en verfche
Kragt verleenen aan eene zwakke en weekhartige Natie ,hykan*
uitgemergeld en grootendecls zinkende onder eene meenigtevan
Verdrukkingen. De fchranderfte Vjorft van Europa heeft deze
Befpiegeling door eene gelukkige Onderneeming bekragtigd ge
zien. Be Valfcke Tver, zeide de Koning van Pruiffen, is een Ti
ran die de Landen ontvolkt-, ie Verdraagzaamheid is tent tede
re Metderwelke dezelve in Bloey brengt.
Het Slot van dit Stukmet het Antwoord daar
op en de Acte voor de Difleaters, by eene volgende
gelegenheid
