LEYDSË
fr ïp|l ill!
WoensdagfeCöiirdht, |1
I'S
Ib 5
til
I T A L I N.
DUITSLAND en aangrenzende Rykkh.
a «i'
s 3 S 6 S a z" J-2
5 2 a 51 a-s
S 5 g
u s>
1
LORENCE den i8 Januaïy. De Groot - Hertog heeft een
§j Penfloen van honderd goude Ducaaten tocgelegt aan den
Pater Jagbemanzynde van de Auguftyncr OrdeDe-
JL zelve is niet alleen tot Biegt-Vader van het Hof benoemd,
kaar zal ook in de GebeimenilTen van de Religie Inftru&ien aan
hetzelve gee ven.
WEENEN den 29 January. Giftcr heeft de Keyeer en zyne Gé-
jnaalin nevens de -ey/oudfte Aartshertog innen, den Prins Alberms
van Saxen en verfcheide Cavaliicrs en Dames wederom een Slede-
Vaart na Schonbïuö en na Laxemburg gedaan
Nopens de felle Koudeover welke men geduurends dezen
Winter in deze en geene Landen van liuropa heeft geklaagd
zyn te PRESBURG eenige Aanmerkingen gemaaktw iar van
de volgende Inhoud mogelyk aan fom.nige Liefhebbers der
Watuurkunde niet Onaangenaam zyn zal.
t)e buitengewoonc Koude van dit Jaar is zeer merkwaardig
om dat dezelve niet alleen allevoorige en inde Elevatie van on-
n zen Pool bekende felle Winters overtroffen maar ook voornaa-
mentlyk deze byzondere uitwerking gehad heeftdat by bet be-
1, gin van dezelve op nieuws eenige Aardbevingen in ons Vader-
land zyn gevoeld.
Den 29 en 30 December lailftleeden bemerkte men aan alle
de Batometers byzondere Beweegingen en de kort op elkander
volgende Veranderingen gaven réde te vreezendat er iets zon-
derlings daarop volgeh zouw't welk wy ook eenige dagen daar
na tot ons leedweczén ondervonden hebben.
Een groot zoo-genaamd Barornetrum Angular e of Hoek-Baro-
meter, die naauwketirig verdeeld en met de nodige quandteit
1, Kwik opgevuld was, daalde en klom binnen dentydvan drie
uuren zeftienmaalen bleef eert! des avonds ten tien uuren op
den agtften Graad der Verhooginge liaan 't welk tot deü vol
genden middag duurdeals wanneer dezelve even eens als deu
voorigen dag binnen twee uuren veertien maal gereezen en ge
zaktis. Een tweede Barometer, die op de gemeenewyze maar
zeer goed gemaakt was, toonde insgelyks verfcheideegterhiet
zooaaumerkelyke, Veranderingen.
De Lugt en de Winden waren op de voorn, twee dagen zeer
veranderliktot dat tegen den avond een hevige Noordewind
de Barometer deed reizen en de Thermometer da alen i Dezebéi-
de dagen waren voor de Steden Raab cn Comorra bekommcr-
lykcn de toen aldair oatftaane Aardbevingen wel gevoelig,
maar, den Hemel zy dank, vaa geen fchadefyke Gevolgen.
De Thermometers Rohdcn by alle deze Veranderingen der Ba-
rometers(te weer.en die van Reaumur en die welke naar het
Modell van den Abt Noliet verkort zyn) vyf graaden onder o,
die van Florence éénz graad laager maar de van deh geweezeq
Keyzerl. Mathematicus Samuel Mikoviny vervaardigde Kwik-
h Thermometer veranderde zeer dikwils van graad; In de Boll
van deze is in tegeuftelling van andere Thermometers eengroote
quantitcit KwikOok is de Pyp van dezelve langer en dunner
als van de andere Thermometers.
Toen de Kou de-Ver meerderde, was dezélve volgens de Ther*
mometcr van Reaumur volkomen gelyk met de graajfa, lie toen
in het Dag-Regifter te Wccnen bekend gemaakt zyn Maai die
van Mikoviny kwam den 10 January des ogtarns vin half vyf tot
half tien met de.Waarpceraiceen der Paters Jeftiiteo te Tyrnou
ten naaftcn by over een, terwyl de Koude toeu drie en drievierde
Graaden feller als in 't Jaar 1709 geweeft isVermits tgter di
ze Experimenten te Presburg buiten de Venders zyn gedaan,
heeft men geen rede te twyffV.len dat hyaldien dezelve inde
hoogte en VryeJLugt gefchied waren, de'Koude veel heviger
zouw aangetoond geworden zyaEVenecfcs i s,ft gefield met de
Vermindering der Koude dewelke tegen den avon met dé
u reeds bekend gemaakte Aanmerkingen volkomen overeen
„kwam. Daarenboven is aaumcrkelyk dit men wegens de
Warmte en Koude met een zeer gevoelige Thermometer een
nieuwe Proeineeming gemaakt heeft. Doch eer wy hier van
fpreeken, ditnd men eerft het volgende in ovef weeging te nee-
n men.
Een Spiritus van alle Phlegma gezuiverdis de grond van dé
u befte flor ent inft Thu-memctersdewelke Ook reed» voor dezen
die vat DrMel overtroffen hebben. De Uitvinding van den
Heer GabrielDanie' Fahrenheit, die in dc Ada Erudlt. Lipf.
tutn J?i4 breedvoerig befchreeven word,'agt men tot nog toe
„voor de befte. De vermaarde Profeffor Wolf en meerandere
hebben dezelve wel tegengefyrboken cn de Vermenging van dc
Spiritus Sails Ammoniaci met Spiritus Vini riet altoos voor de
bekwaamde erkendMaar men weet miffchien tegenwoordig
niet zeker of deZc Schryver door zyne nsauwkeurige Waarnee.
miügen ofte wel d jOi andere Middelen de Overecnkoinftzyner
Thermometers te weeg gebragtheeft; Kórront,d'.ar word zeer
ves 1 Konft vereifcht, om een diergclyke acouraate en overal gc-
lyk overeenkomende Thermometer te vervaardigen.
Men heeft dan alhier te Presburg'^ een Preefgedaari om te
e gaauwde Spiritus in een Thermometer uit Oleum Vi*
1 irioij en Spiritus Vini gemaakt, wqlk Vogt iude Apotheeken Li'
fis S
is
b c
gii S ro
5
br, r.' »- 5i
4'N i.Nd;s
5 T3 otï 3
0 ter is de Spiritus fomtyds byna ten eenemaal ih de Soil gehakt; 6
en by de minfte Vetmindefing van de Koude en Verandering c
van Wind cvogfchynjyk gereezen. Dit word aan de Geleerdou
O u
c
kr v
SI
•2*8
A
e
I a v- 0
Q - B -
O 13
O RT
Sé
8
5f A
2 ft
r.'ïi3
M C
5 P
c, Ck ij Vj
&£i
ïgifS
o c v i-S
'5 iC
a s -'Sid
J- M.ïa»?
het Jaar 1709 in üe Stuie meer ian twintig 0 -
Dxtimen heeft opgegceven wy inét waarheid kunnep zcggtii, lz A "gvar Z
dat op den 10 January dezes J.urs het Ys in den Jüoaau iwe'e 'g c I? 6
Foct en een Duim dik geweelt is.
LEYPZIG den 5 February. In het Vierde Stuk vandeü POOL- è'Z'X)
SCHEN Monitor iu dato tl January dezes ttars hi»fr de Atveur "5 Fa® ''CSïb
y J c i .2 o a n
rede
t, c a j?
O q> <P jyP .r*
.st>3
<s- giy z c 2
zyne Aanmerk ngen ïr.edegedéeld over de Leger-Migt eh deri mi- 0
litairen Staat van het Rullife Rykzedert dentydvan CzaarPiE c v
'i ER der. Gtooten als mede pver de Arnide van het Konluglyk 2!
Pru.ffiich Biandenburgs Huisen ovtrde Legcr-Magt der Kon.n if FrK t 2 k i o t,
gen van Hongaiycn zeden d.e Oorlogen van 1740 erir. Waarsa Pv i;
hy ook een naauwkeurig Ofiderzoek doet nopens dc A méj in ae ïdi? v t, f t
Republik Poolen, beloovende in 't
overweegen, dewelke in Rusland
Onderhoud van ZO» fterke Legers Woraeii Harige a er.u cnwyaeis 2 f. ir rrj ~r 3 tu
wat voor Inkomften ook in dc Repnblik Poolen ten dicnile vah 5 «j cgrf- g h P g
haare 4-mée béftemd zyn dcc. 5 - J H
Ten opzigte van den militair ch Staat in POULE-N drukt o F l-'
zig peze Schryver oiiiler anderen aldus uitt
De Republik POOLEN heeft nooit bevel gegceven omeenc T.
A1.ik .11..ik. J .1^ yk.
si 3 -
maakte, volgehs het welke de gebeelc Armé; van de Kroon, zóo S g j£ jji
KuralBers en Lans-Ruiters als Voetvolk, Dragoncers enz. F c 7. U S cl
door een algemeen Op - Ontbed 't welk in de Poolfche Taal 3 -s
Pofpolite Rusicnie genoemd word uit tagtlg duitctidMan en - -3 J j, g'cS 33 §"8 «53
de Arniée iu bet Groot - Hertogdom Lbhauwen uit twintig ik J C^S"SJI
duizend Man beftaan moeft. 5 3
By dclaatfte Conftitutiedewelke ten opZigre van de Armée H D s o-aiS'i a g ,2
- - v Oi j? W O
<a x g o e
h - .3 M;
t JU Ar {."3 -5 3
_.3* n L g -'3-4'
03» -2?'
fterke Arm^e aan te wervenalsallccniü dentyd toen de -Krop R g g j j'ejg Jj
sings - Ryksdaj; v«n Kofiing JOHANNES III. in her Jaar 1676 jv g 3 p K S s
gehouden wierd: Toen was het, dat mrn eenRyks-Beüuit
en de da.r toe bchoorénde Sfchikkingeh iu het Jaar 1717 gemaakt
wierdgaf d« Republik bevel tot een Bezoldmg van agtlcn dui-
«hdPaardcn én evEti zoo veel Poft-en,' voor zoo verre zulks het
Ryk vaa Poeiert betrof, eu vafi xes duizcttUi'oovdcn cn even zoo
veel Portien voor het Groothertogdom Ufhatirvcn maxkende
dus te zarnen volgens de gewoone bercekeniiig van Poolfche u H
Paar den en uitlaudfe Portier een Corps van 24 Juizecd Man zoo 5
te voet als te paard. .g
Wanneer nu de Oifteier vsn cVen dezelfde Léenitv: als de ge -2
meene Soldaat leevtn Iroöde, zouw de gantfche M;gt itions g
Ryk, ft welk'van alle kanten open en zoo uitgeitickr isaiseen'g 2
ander Ryk jn ganrfeh Europa, vl& en tbsintig duizend Man -g
heloopen maar vermits men byna de helft van de Paarden en
Pprtien tot de Officiersdie 2ig 2oo wel 'op den Poolfen gis bui- i a
tenlandfén voet bevindenbereekenet» tiïoetkun"co wy met h dl
zekerheid onze geheele Magt niet hoogcr als t-.iiMlf duizs&d 3
Man opgecven. 2 3
Pnm/ilf duizend h-Jna zyn het derlialven. die de gantfche Pool- o
fchc Arniéó uijmaaken t Dit is de Mfigtdie men in gereedheid H s
heeft ter befe'nerminge van een ftrydbaar Volkft welk tner Vyf q
hon.d»rd duizend Ruften enDuitfchtrs omringd is.
NEDERLANDEN,
AMSTERDAM den ioFebruary. Kap:, CornelisVis, dewel-
kc den 5 dezer Maand uit Ierland te Ter Veere is aangeland, icUryfc N o
het volgende.
c
2 1* -
H-S'si
3 r>rt a
•i
5 ft
q 8.» o
sj'S
oca
g 3 0
6 c 3
ir
„IJ
hh Z sr
O s»
t fis
e JS
c 4
Jo 3
'ISJ'&'Z*
0 g s"g>
B S£i
?l£g:|K
0
fS >-r 13 Q. rt»
«Tcï. 8-B g,
<r, r— UJ K
H 1) W
N cS
a "-i
en O <5 3
Sb 2^3
2 s f >c?
C i-< rt
O O «UA
- 'd i-
y c
Tl C O O Cl CJ;
reids 5 Week,en voor-het Kanaal gekrmrt, ennadzedert3a4 S
Wéeken vier st vyf Min doodOok had hy geen brood meer aan g g 2 «i -
1 a t 11 t l.^l La u T r, c
.2 =72
Vj^zicn hoe caauwde Spiritus in een Thermometer uit0.ft«?« Fr
rupiol} en SpiritusFinigem-akt, wqlk Vogt iude Ap:
quor Anodynes maar by dq Chvmiften "iet dan Oleum g.norind
word, zig in de Pyp beweegt. By aldien nu d't fyne OlsUrn wel
gezuiverd, en zelfs van tie Sfi> it us door middel van Boomwol
i l^errokkeuis, én wel zbo dat bit in ft geheel bbven óp hot wa-
terdryfr, dan is de gezwindheid van het gevoel der Hitte cn Kou -
h Je en derZelver Bcweegiij:en ra de Weer-Glaazeu ongemqén
merkwaardig. Voor't overige is het tot nog toe onmcnglyk om
„deze Gezwindheid naauwkeurig te befchry ven, maar dit is. zc-
ker, dat zeer hngcPypen dt»rtoevereife'nt worden, én dat.fotn-
mige van dezelveaan (lukken fpringen, eer men de-Deugdelyk-
beid van dezelve uitvindOok is daaccuraate Ve. dceltug van
dezelve nog nietten vo#e bepaald. In de legen waoxdige Wio
TcGcnuatvasaaagekomanKLUIkes vau hier en laatft van Ka- 3 S -ö c o
drk; en op da Rivier van Bourdeayx Fred. Laurens van Havre dc -= o 1= "2 T -5 -5
Grace. j J|
Giftcr arriveerde in Teifel Paul. Blandqu van Smirua, Jap And. s «5 o'ï
de Boer van Bouvdeaujt, Harm. Sjocrds van Libournc, Jan Annes
M-jao Uend.Klyn vanBrecmendcc. j§ o."S
's GRAVENHAGE Jen a February. Eenige bultenlaaife «s g fc* Zas
Gezanten vti met deiiGrjaf van WaifeinarTwickeloprefuiee
rende ter Vergadcringe van de Meer ju Staaten Generaal wegens
de Provincie Frieslandin gefprek geweoit. 5 -2 f RJ .Ij p-só 3 g.
De Baron van Lyaden, Ueere van Oafteyn, en de Baron van 5 "2
H«ekei-enHrere van Kehl-, ter Vergfiderin ;c van Hun libog-Mo. o léP-g S.g. g g
gende wegens Gelderland Kitting hebbendeizjót uit de Proviacic SA 5 J
•3-3*3'Pi J g-8-.st!«^
-.1 r-. TC i> r«*'.
tl f P» CVS
netyke Erven, de Waardigheid van Burpaetsèan Groot-Brittdnnifti >,N
vftrleetid. 2 ~.'c F'Z S -g 'n
Volgens Brieven vin BENGALEN en 30HÜVAY in ^fcatrr g. c g^ö
17S5 heeft men rede cc dugten, du hat Schip tbs Norfolk, Kapt. ^.r-3 'S i g o S
Dikibn, in Zee vérgaan isom dat m :n zedert dasjceifs vsrtrek van. j a5 j o ft: 3
BengiHp.'t welkin't einde van 't Jaar -xySj ofia'tbcgin van 17Ö4 /{"S g
gewe.oft is, niets van datSChipverhoómë ojieeft. 1 5I" ^oa
L( jNUEN deny Febni rv. Oe Schepen the D'ke of (}latiajUr,
Dnkt of Rickmt:.',, Earl of £lginiff setAnker icykc. Dalton, .Srf.
s«ë?'=£ |B.a J>
