z
LEYDSE
lèièlifiJji,
DEENMARKÉtt.
-
A'- srj«-
ill
N
.I.-
Wöcusdagfc Coüftnt.
S»1tj 8 i
*l£lÖ5MgSf
v 91g
s s^-5^ Sija
Ns r
MORAVIËN.
NA1M den 2 Oétober. De Pater Procopius Divifchzynde
vandeOdederPrtemonftratenfeu te Kloofter-Bruckals
mede Doöor in de H. Godgeleerdheiden tegenwoordig
Pfatheer te Breeditz, niet verre van deze Stad, heeft ben
Vt fonderbaare Muzik-Machine uitgevonden en vervaardigd, dewel
ke in een viefkante Kas van vyf Voet lang, omtrent drie Voet brééd,
en uit een evenredige hoogté beftaat; in deze Kas bevinden zig
kJcmtreat agthonderdSnaarenen dezelve is, het Pedal daaronder
I ifgreepen met agt en veertig Variatien of Veranderingen voor-
jien: De voorn.Pater weet op deze Machine alleloftrumentèo,
1,1 die men maar begeerd, by Voorbeeld: de Lnit, Harp, Hand-Viool,
ten gemeen Clavecimbel, de FluitWaldhoorn, Trompet, Fagot, j
Bis-Viool, ja wat meer is het zéldzaarae Inftr'nment, bekend onder
den naam van Pantalon, nevens de Menfchen-Stem zeer kundig na
lei lebootzen, en het Geluid van deze Machine is zoofterk, dat her
II jelve, als er Turti op gefpeeld word, het gelnid van een geheel wel
hezet Choor van Muzikantên verre overlreft. Het wonderbaar-
lykfte van ditlnftrumect beftaat hier in, dat de Uitvinder, al waren
i jlleSnaaren nog zoo zeer ontileld, het zelve in minder dan een uur
border brengt: Behalven dit kan deze Machine ookgemakkelyk
netééne hand uitheteene Vertrek in bet andere gebragt, en zon
derde minfte vrees voor fchade buiten 's Lands getranfporteerd
dg| «orden. De voorn. Pater heeft ook groote kundigheid in de Elektri
citeit.
KOPPENHAGEN den 8 OAnber. Men heeft alhier uit Noor-
weegeti een BESCHRYVING gekreegen van de berugte zooge-
tiamde MOSKE-Stroomwaar in de Byzonderheeden en Eigen-
fchippen van die Stroom aangetoonden een menigte Vertelfeleh,
die mwi daar van by fommige Hiftorie- en Land-Bftfchry vers vind
vernietigd worden.
De Inhoud van die BESCHRYVING is deze
I TA E ze Stroomdie haaren naam krygt van een Rots, genaamd
U Mofchen-FieId,Jeggende tuflchen dé Zee en de Eilanden Lo-
foden en Wnerönftrekt zig vier Mylen zoo vb Zuyden als ten
Noorden uitZy is zeer foei van loop inzonderheid tuflchen de
Hots van Mofchen en het Voorgebergte van LofodeS, doch na maa
lt dat zy de Eilanden van Woerön en Roft naderdverminderd de
rasheid van haaren Loop denwelken zy zoo ten Zuyden als ten
Noorden binnen den tyd van zes uuren aflegt. Men moet egtcr 001-
tren'haaTefnelheidnog opmerken dat zy in het voortftroomen
vtrfcheide groote Kringen of Draajingen maakt, die de Noorwee-
jets baargmnmêr noemen.
Deze Stroom volgt de Ebbe en Vloed van de ieé niet; integèn-
1,1 deel is haare Loop ten eenemdal daar mede ftrydigwant als'het
Water van den Oceaan van het Zuiden naar het Noorden naderd
gaat die Stfoom van het Noorden naar het Zuiden; en alls de Zee
ebt, gaat dié Stroom van het Zuiden naar hét Noorden.
Het aanmerkelykfte is, dat die Stroom het zy voor of agterwaards
leenftnts in een regte Linie voortgaat, zoo als wel andere Stroomeb
ia zulke Engtensdaar Eb erf Vloed van de Zee istatar zy maatcf
telkens een voort van een Cirkel. Als het Water van dsn Oceaan ter
balver Vloed gekomen is, gaat de Stfoont naar het Z. Z. O.en hoé
meer de Zee opkomthoe meer draaid zy naar het Zuidenvervol
gens naar het Zuid-Weden én van daar naar hét WedenEn, wan
eer de Vloed van de Zee op het hoogde is kêetdde Stroom nsar
het Noord-Weden ,en eindelyk naar het Noordenen omtrent te-
genhet midden van deÉbbe néémt zy haaren Lóóp weder aanna
lig een weinig tyds dil gehouden te hebbeij; H et is egter moejelyk
teweeten, ofzy verders voorwaards gaat, dan ofzvden weg te rug
ntemt.dat is te zeggenofzy naar het Ooften ofnaarhet Weden
loont; D>chdeOpgez-eetenen in die ftreek meenen, dat zv van
ktNoorden doorhetN. O. naar her O. en van daar door het Z. Q.
naar het Z. keerdleggende dus haare Tour in rwaa'f uuren af:
Maar het is waarfchynelyk dat dit een verkeerde meeding isalzoo
bet met de Natuur zout* drydenzoo die Stroom naar het O. keer
de; Zy moet noodzaakelyk agtérWaards de terugweg naar het We
llen neemen enz.want als zy langs denzelfden weg Dief terug
kvamzonw het moejelyk ja byna onmooglyk zyn om van het
Voorgebergte van Lofoden na de twee groote Eilanden van Woe-
i5<i en Rod te komenen dus zouden die twee Eilandendewelke
tegenwoordig een geheele Parochie uifmaakenzonder Inwoon
den weezenMaar vermits de Stroom op die Wyze te rug keerd
lis men 7,00 even gezegt heeftwagten die geenewelke van Lofo
den na die twee Eilanden willen paiTeeren, den tyd af, dat de V'oed
op 4e helft gekomen is en de Stroom naar het Ooftèn keerdendoo
zynaLofoöen willen terugkomen wagten zy zoolang tot dat de
Zee ter'halver Ebbe is als wanneet de voorn. Stroom het vade
Lndiiaderd.endus komt men zonder moeite heen .en weer.
Alzoo het een gantfeh zeldfaame Zaak is,dat mén in da volte Zèe
een zoo fnel Ioopende Stroom ziet, hebben de Geleerden htm wetk'
gemaakt om de Redenen daarvan te ontdekken, en derhalven dies-
vegens allerley Gifflngen te boek gedeldDe meede' zyu van ge
voelen geweeftdat op deze Plaats van de Zee een groote en grtfn-
delnofe Kelk was, die beurtelings het Water verzwelgde en weder-
«iii uitwierp, en waar van de waderzydfe drift de Stroom, waar van
gefprooken wordveroolfcaaktcmaar alzoo eendiefgelykemee-
ning niet op de Natnnr gegrondvedis, meend men de waare oor-
liak daarvan uit de volgende Grond-Regelte kunnen afleiden:
Zsn t agens een Stroom ismoet het Water aan deééte kant hooger
'liaan de andere weezen. vermits er geen Stroom kan plaats heb-
ben daar geen Afhelling isAizoo men nu aanmerkt, dathetWater
vin dé éêae z.yde reid en van de andere' zaktmoet noodzaakelyk
in deze Omftandijbeid de wezentlyke Oorzaak van de meergemeb
deStroom geleegen zya.
Om daar van verder overtuigd te wordenbehoeft men maar de
jefteldtieid van het Land in opmerking te neemenMen ziet daar
«en Strook Lands, die zestien Noorweegfche Mylen ver zeewiards
inlegt, te weetén van de Punt van Lofoden af, die het uirerrte End
ten Weden is, tot aan de Punt van Loddingen-, die daar van het ui
tende End ten Noorden maaktD»zt Strook Lands ia aan alle kan
ten van dé Zee omringd het zy dezelve ebt of vloed blyft oog'ins
WaeraJtoos digt by dat Landen ken géén liitlewp vimJeE db
zy niet als zeer weinig Water bevatten Hier door ontftaat dan dat, 8
alsde Zae begint te vïbedèn, hctWater naar het Noorden ftroo-
mênde voor een groot gedeelte ten Zuiden van dis Lied-Strook
een ftuiting vinden düs veel hoogër asn de Zuid- ajs Nocrd-zyde 5
word; en 4»t insgelybs wannéér de Zee ebt en naar het Zuiden 53-" 0 g Sé5'
flfoomd,'t Water aan de Noord-zyde van die Latd-Strö-.itegenge- a S "5 "n ^cl
houden, en veel hooger aan de Noofd- als aan de Zuid-zyde word.
>-••«<« u S a
e 42 w
(j o t "S
'tJfülUl
HetWater, 't welkópdeze wyzedanaandeéïaedan aan dé an-o"2.£ nee-»
dére kant ftuitkan geen uitloop krygen als tuflchen de Pur.t van ."2 "3 - 3
Lofoden en het Eiland van Woerön en tuflchen ditlaatile Eiland S,|^ »r3 |5
en dat van Rad: De Aftellingdie hetzelve by de Vóortftrboming Jo^
krygt,maakt de faelheid van de Stroomen hier door is het dat zy - J -jt •- 5 «IJN
by de Punt van Lcfoden een veel rafler loop heeft, want alzoo de'e
Punt veel digeer is by de Plaats, daar het Water teger gehouden |Hs
wordis ook de Afhelling sldaarVeel grooteren h ie meerde
Stroom zig na de Eilaiiden van Wceröü «n Roft verwyderdhoe ctoii'Só^ a 5 i
meer verliefd zy van haare fnelheidZoo dat alle deze OiMUndig- c3 s*~ 2 <41 S
heeden het voorafgefteldeGevoelen beveiligen. sg..a g' t b 9 -b
DUYTSJL. 'AND en rtfjm: ,;r,dt
WEENENdenpOfbober. Woensdag is de Verjsaring van de g
oudfte Aartshertogin Maria Annadewelke opdien dzg in Haai c 5 1
Veertiende Jaar is getreeden, in Gala tc Schdnbren geyièrd. Men. J 7 M5 J
JegtrJjtzyneK.H. de Prins Karei van Lotharingen erft den hade- IatS'
zer Maand van. hier na de Ooftcnrykfe Nederlanden keeren zal. j|
By het Nieuwe Poft-Reglement, waarvan in i»-yn voorjgen isge - jj g,g 6^, -s ï'"H S
zer Maand van. hier na de Ooftcnrykfe Nederlanden keeren zal.
By het Nieuwe Poft-Reglement, waarvan in nyn voorigen isge -
fpronken.zynalleenlykdeKeyzevlykeKancellary en de Üyks-Hof B o ij
Raad van het betaalen der Brief Porten vfv verklaaf-dmoetende ..M *ïj, éj'jr 5
de Overige Geregtsjjoven alle dc Porten, zelf'van de Brieven, de- g-Sjj 8
welke zy ócQBteh zuilen verzendenbemalen &c. 1
p SS5«,
y, v. WSV
Ml s
welke zy Officio zuilen verzendenbetaalen öcc.
G R O O T - B P I 7 T, MTE R.
<w *2 is
o
LONDEN den isOAober. In eenf^buiienrancjfeNieuWs-^a 1 i?
pieren is zondor de minfte proDdyerfprcid het fluiten van het '3*^
onlangs geratificeerde Subiidie-Trafl iar mflrhen don Knnlnz vati TJ k 'sji"?
Poolen Keurvorft van Saxen en de Zee-Mogentbeden door de Pre- S S
tetifien van zyne Poolfe Majt. r p het Hof van Weent n zoo langen 'p o
O. a* ik ob S t.
pierenu - -
onlangs geratificeerde Subiidie-Traéhat tuflchen den Koning van "O S K S "3^^
tydvetagterd wasY/ant het Hof van Weehen heeft geen bét min -• -- -
fte deelindatTraétaat, en het zei
in fommige my oer voorigen gem
Nieuws-Schfyvers dé Bal zeer vérre mispeflaa;
kal nopens de Stem van zyne Poolfe Majt by de aaritiaande Vér-
l^iez.ing van etn Rooihs-Koningwant h ''oor? tegen de Grond
wetten van het Dnitf'e Ryk ftrydlen, om Vei binteniflen Van diêna-
toutwn te gaan, en daar door te kenne - r> geeven als cf deZelyeuit
hoofde van de ovefèengckomeSubfidie aangegaan waren; in plaats
j-j ^_i.r.j.. l -
idiil
w s T- n
O
g 2
CS S ^3 .'«U
N £**0
«L» G Cha
p .o .si o
Iz -wSe
^ouden,en welk Corps in geval van nood gebruikt wordende 9
gereglilcerde Soldv genieten za'. Voor *t overige ishet zeer m S -
derhouden,
een geregfllcerae ooiay genieten za'. Voor 't overige is het zeer c,
waarrchynlyk.dat, nadien dieVorfl zig in het voorn. Traftaat heeft
verpügr, om met zyne Grnof-Britt. Majt. in alles mede te werken en S-a S3
teraadpleggen; 't geen tot Welzyn' van hetDnitfy.Rvk ftrekt ,zyne "?a §Ü5
Poolfe Majt., zoo dra de gem. Rooms-Konitlgs-Verkiezir.g op het S
tapytgebragt mogtworden, van de Oogmerken van zvne Groot- «g-S ^"3
Britt. M«jt. niet afwyken, en als een welmeenend Ly. van 'net^< c-^®,
Duitfe Corps alles in't werk (lellen zal, 't geen tot hanaha ving van n 21
de Ruft in het Vaderland en tot onderfchraaging V2n het Syfiema in 5 g 2
het DuitfeRyk flrekkeD kan, zvede dit dé twee eenigfte Voorwe'r-ij a
pen,we>ke zyne Groot Britt. Majt. Zedert den jaatftte Aakengë-
flopta-nVreedeinaliezyneOnderhandelingenbeocgdheeft
Ook is te voorbaarig in het Publik verfrveid dat tuflchen de -S S .3
1 Q ft'
m o» f. «-S
Hoven van WcenenenMadrideenTrsélaatgeflioten was,waatby a S
dezelve onderling hunhe refpeftive Staaténin Italienelksodér ge- g a ja r~ a
guarandeerd hadden ten einde den Vreedr in dat Geweft-t? ver- g g J
zeekeren; DeonderhandelingvandatTr'-dirarwordnogmPtveel g
emft vooTtgczet er. dit Hof doet alles wat in 'vr -ertnoog.-n is ,om -
het zefve tot effeft te brengen en zon verreekerfl word is men 42 7: i£ -a
obk met den Koning van Sardinien in Onderhandelingom zvne "O
Safdinife Majt. in dat TraAaar te deen deel neemer. Dit isdeWaa- Sir-p?,
fegefteldhejdderbuitenlaniifeZaalfen, en aanaarde debirneh- g S
landfeis deR.eg*eringopuiets meerbedagt als om hétwsamë mid- 9 Z "S
delen uitte vindenwaar door de Natie vrligt en de ■'cht-'den var Stö c
dëzeiveverminderd kunnen wórden: Ook is hetz.eerwaarfchv-- g S
Jvk,datin dé aanftaande Zitting van bet Par'emfrtdeLrrd T x
één Schelling veriftindefd, eiiaah het Parlement een Wn* "-tree 'Sa j g
leevërd zal worden, om de voófo. Schulden by weirévanf vf-An- "4 J ca
nuiteiten en een Lotery van twee Clsfffente Ketaalen. Gr E-anfTe - 0
AmbaiTadeur, die gifter van.bet LufthuisStfn den I ordDi'Iotja'-
waarhy met den Baron vanRofencraotz.Envové des FOnings van X «I !£g
Deenmarken, ecnige dagon heeft doorgebragrir dez' Sts d te rug S
gekomen is, heeft kortna zyneaankomft een Courier i'Üd ."vd Hof 45
onffangen en deren ogteni overdeszelfs médnbrengen een parti- -
euliere Audiëntie by den Koning gehad. «•■«»SN|(g|;g<cgg.§»
Èergifter heeft de AiTurantie-Compagnie alhier een genefaa'e g 5^^ fiacEs
Vergaderinggohouden, en het half jaarig Dividen:,. te 8t. MieJj.'el "2, r*3 'CS
verfcheenen, op vyf Schellingen bepaald. Dien da», dn deZrfjer 3 S s-kT,?SS
van den Grsafvan Albemarleen Oemaali'r van tjeu Colon ef Tho- tS jj> p, -g< gö^?S
masvan een Zoon in'tKraam*bedde bevallen. Men heefttvdipgV 3 v S s'*:S g c Q.si^y
dat de Genueefendrie Roof Schepen van Tunis bemaztigd en te Sq «"5 -s?
Gefluaopgebragt hebben. Eergiftéris dé Admiraal lidat'bgws al- I ji-g -5 e 3 gg"3
hieroverleeden. OafangaiszektrPérfor-n,ot>domtrentvypigjaa- J dyb 5 w
ren en genaamd Ander" Grimaldi Volante, uit Öoft-frdiër en laaf- J| 2
ftelyk van Lisbon alhier aangekomenHvhtft een Machine in g bS"® 55
de gedaante vaneen Arend uitgevonden, doormiddel van deweh 3-^-0 -5.
"kehyzigia de Lugr kan opheffen, en mof de uit rfte fn'e'heid Ja.'g 3 2 «rS eg®
voortvliezen Hy heeft bereids de Proef met deze zvne Mdvbin'e g 6 «S-Sj! t S
''gedaan, zynd? ten dien einde door de Luzt héen.vah Galais pa "5,^1 ©s v o
"Douvresgepaflfeerdals mede van H»vle Parkpa Windfóren re °<H(S B" V Sw^ S C
te tiff 'gtnaltr aozt vain tren troavi-'.T TT it.fuinn •/•emnWtik» mG '_i, S PTt .1 o> 3 rS
5 43
Je .;S<
1£?!*!-
-lts 15
SA"' •"*- -■> S
c ta
Ï»ÏA«
éi E f
2 S
-S g 5j
45 ii C 'r* S
Bgiall
'ff S SI*®
451^!^ Sa
- - 5Sig« g
2 4^ if™
\f- ^-4 "A «S '"ö-
3.» 3 3 - 8 o jr 5^
s a n. 2 5 a g 8-S
rug, 'tweik ten reis van veertig Eugeife Mylen uitmaakt, in min- «§üg «9 S a*S.
"der dap twee uuren g-v1oog»n. K v Ho' S ?fi w
HttjoattkSétópURejbtfftri,Kapt.WgykomtudevanSafqi