A*. i74Si
L E Y D S
H
flWU&fca&E
N\ ilQ
Wöensctagfe Coüfank
DÜYTSLAND en dc aangrenzende Ryken.
NEDERLANDE N.
.At -n^-A jx-x;K>'»r
HERSTALT, den 30 September. Heden is hier in't ligt gekortien Minderjiariger. gewaipender hand te bèróóven men pleegde geweid
een gedrukt Verhaal, hebbende tot Titel AVte bJ> ud van dc tegen liet Stadhuis men noodzaakte de Inwoonden tot een Hulde
Regten van zyne M'jtjleit den Koning van Pro'ffen op Hef flati. waar roe zv geen regt hadden men nam de Dienaars van den Prins vaft
Het zelve is als volgd j Oranjcn gevangen men plunderde huïine Huizen, en rrjen kv.-etftc cA
Et Land van Herftall hv de Foorten van Luyk, aan de Maas is een doodde verfcheide Petfóonen die geen ander Misdaad hadden begjaS
onmiddelyk ja zelfs het oudfte en vernnacdlle Leen van hei Duit- r als Hun P-ligt gctrouwelvk uirtevoeren. Amalia van Engeland, Moede*
fche Ryk Dit was de Plaats der Geboorte van Pipvn, Vader van Karei van den minderjaarigen Trins pr'ofcftcerde te vergeefs tegen deze Ce
de Grooten het voomaanrfte Erfgoed van de Weflerfche Kevtèrs weldpieegingen, en kohdc toen niet anders als klagen ovfcr deze Vstf
Door Huuwlyken is't zelve uit het Huis van den gem. Karei in dit
van Lotharingen overgekomen aan 't welk het vecle Jaarcn heeft
toebehoord en zoo lang als men de Wetten van het Kevzerrvk heeft
kinrr.cn in agt neemen heeft deze hooge en vrvc Heerlykheid alle de
Rcgalien genooten, en haar Regtsgebied altoos behoord onder de Key-
zerlykc Kanier te Aix. In het Jaar r 171 den 18 September heeft Key
set Érederik I. de Invefritute van Herftall als een zuiver Ke< zerlyk L-n
verleend: De Kamer van A's heeft nier alleen norh in 't Jaar 1185
den 23 October de Regten van die Heerlykheid erkend, maar d'aren-
hoven hebben ook de ftezitteis van dat Landgoed onder Eede moceu I
verklaaren de Inwoonders by dc Regien van een Keyzerlyke Heerlyk
heid te zullen handhaaven.
Dit is de Staat van dat Landgoed, en dit zyn de Voorregten, dewelke
door gecnc pre/iriptie ofte Vcrjaaring kunnen vernietigt worden en
die altoos herroepen zyn.
Uit het Huys van Lotharingen kwam deze Hecrlvkheid onder dat
i volging.
Willem III. was in 'r Jaar 1666 nog niet migtig genoeg om zöö Vee-
Ie Ouregtvaardigheden te wreeken, (tiaar men vreesde dat Hy hetzoüw
wordenden daarom wilde men ren minften zyn Rcgr twyfielngtig maz-
ken. Men deed aan het Leenhof van Luyk Hulde doen door eetre
Graavin van Merode, drc by geval het Land van Herftall,v/eder cilcljtej
niet, om da: deze Graavin ecnig het minfte tegt daar op had, ffiaaf orn
I de gepietendcerde Souverainiteit vader te nraaken en met dit oog"-
rnerk Hulde te ontfangen van alle die dezelve maar wilden doen.
Willem 111. vervolgens de Verdediger van Holland en de hé'.ft van
Europa geworden zyndeverontwaardigde geduurende zybe langé
Oorlogen zig met de Zaak van Heiftall te bemoejen,en zonder te den
ken om dat gceire te (haffen 't welk Hy in zyne rninderjaarigheid had
uitgeftaan nogre voor altoos diergelyke nieuwe Attentaten vcovteko*
men, vergenoegde Hyzig mcr het genot van zyne Regalien in Herftallj
wanneer de Biflchop van Luyk zig wel wagtte dezelve aan Hem te be-
van de Hertogen van Braband, hebbende Henrik II. Hertog van lira- twiften.
band dezelve aan zyn Broeder gegeeven als een Hp.an-g> of Lyftogthy den aood van den Koning Wiliem namen de Pret'enltin van Luykr
waar na die Hertogen zich een Regt van Opper-Leenbezitters op dar
Land liebben aangematigt't welk klaatblvkelvk een misbruik was
ftrekkende tot fchending van de Wetten des Keyzcrryks doch ftand
hield door de rnagt der Hertogen van Bourgogne die Vlaanderen in
bezit hadden.
Onder de Hehogen van Bourgogne viel Herftall in de handen van 't
Huis van Nafta 11 in 't welke het niet konde vallen dart met zvne on-
verjaarbaare Regten In't Jaar 154s behoorde het aan Willem van
Naftau, toen nog minderjaarigals wanneer een natnurlvke Zoon van
Ke/zer MaximiliaaiiOom van Karei V. Biflchop van Luik was en
Maria van Hongaryen, Zufter van dien Karei, de Nederlanden regeerde.
De Koningin van Hongaryen wilde de Landftreek hebben alwaar zy
zeden de Stad Marienburg heeft doen bouwen welk Land toen aan
dc Kerk van Luik behoorde De Biflchop deed aan zvne Nigi ai'ftand
vaiv dat geene waar van Hy naauwlyks kunde disponecren en zv gaf
aaii Haar Oom de Jurisdictie en Souverainiteit van Herftall are Haar
ip geenen deele toekwam.
In dit Contract, 't welk door dc beide Partven zondet tuffl-ltenkorr.ft
Van de Straten van Braband en zondet cenige Formaliteit geteekend
was, had de Kerk van Luyk Haar Voordeel niet vergecten en dat gee
ne 't welk zy afftond was zoo min cvenwigrig met d:r 'r geer men
weder een begin.
Het Land viel in der waarheid den Koning van Pruiffen ten deel
maar boe konde men zoo fchielyk weeten wat de Regten van Herftall
waren, of de Titels ontdekken, die door de Ufurpatie als onbekend ert
door bet Geweld als verftiooid waren By wie zóuw men zulks On
derzoeken Sommige kwalyk onderregrc Officieren namen zonder
Bevel aftewagren Reliever, van dit Leengoed van 't Keyzerryk zoó iri
I Braband als te Luyk. Men weet, dat bv het begin van ecne Success
de Etfgenaamen zich van alles voorzien zoo als zy kunnen, mits dat zy
I in 't vervolg hunne Regten onderzoeken en hunne Misdagen vcrb'ee-
teren. Dit is het, 't geen toen gebeurde, cn tot geen Vootwendfel vart
j Ufurpatie kan veiftrekken want deze Erkenteniflèn, 't zy dezelvtfai-
j vo "Jure of door Onweetendlreid of door Dwang gedaan zyn wierden
I altoos door de Koningen van Pruiffen ontkend. Het bleek ger.oeg in
j 't Jaar 1733 dat wyien de Koning van Pruiffen dezelve had verpor-
dteld, enzyne Regten wilde (taande houden vermits Hy zender een
Actoord, 't welk Hem aangebooden wierd, door de '<v'apenen zoo vee-
Ie Inbreuken in zyn Gezag zouw gewrooken hebhen.
Hy deed zyne Titels nazoeken en by eén (lellen door een vciftanai^
Mt.nifter, d:c toen in den Haag refideerdeHy onderzogt dezelve; de
Biflchop van Luyk wierd daar van verwittigd cn zag lier Origineel van
Haar gaf, dat men genoodzaakt was dat Contract irr 't Jaar 154a te dc Regten des Konings zoodanig als dezelve in dit Verhaal vermeld
brecken. De Koningin Maria gaf toen aan den Biflchop van Luyk nier
dan dc helft van een andermans Goed, in plaats van het geheel,'t peen
zy had afgedaan zoo dat de Biflchop zvne abufive Preienfic op niet
anders had dar op dat gedeelte van Herftall, 't welk aan deze zyde van
de Maas naar den kant van Luyk gclcegen is.
De Voogden van den minderjarigen Prins Willem I. van Naflau pro
cedeerden in allen deele tegen deze omegtvaardighcid, er decden hun
ne Vettoogen aan de Koningin van Hongaryen als wanneet die Prin
ces een Voorbeeld van Regtvaardig- en Grootmoedigheid toonde het
welk door den Biffchop van Luyk hedendaags wel mogt nagevolgt wor
den Zy erkende Haar Misdag, zy haalde Haar Woord in, en verklaarde
plcgriglyk by Gefchrift, dat de Keyzer noch zy verder gaan of onrede
lyk dwingen wildenZy bediende zich waatlyk van het Woord
Leenman De Prir.cen zeide zy moeren hunne Leenmannen niet or.redthk
dwingen. De Bewoording was dubbelzinnig, en men wift niet of daar
door moed verdaan worden Leenman van 't Keyzerryk of Leenman van
Brahand Maar 't is zeker dit zy noclire aan Willem van Naflau zyn
Goed, nochte aan het Land van Herftall de waaragtige Voorregten be-
neemen konde; en zelfs in geval Herftall v'an Braband had afgehangen,
kende men dan een Minderjaarigen dwingen om van Luyk aftehangen?
Het Huys van Naflau bleef dan door de Rechtlievendheid van Ko
ningin Maria in 't bezit van zyne Regten, en de Biffchop van Luyk, die
het Regtsgèbied van Marienburg had afgedaan, bleef zonder Equivd'ent.
Eindelyk honderd en tien Jaareri na het fluiten van dit vrugteloos
Contra tl kwam door de rninderjaarigheid van een anderen Prins van
Naffiu de oude Onregtvaardighcid weder op de baan. Willem III.
worden, en heeft de wettigheid derzclve in 't geheim dusdanig érkeuut
dat Hy zelfs niet heeft ondernomen in 't openbaat daar op te antwoor
den, want als Hy fpreekt van die oude Vcrruilingén waar op rtvzynft
Prerciilien grond, laat Hy niet eens merken, dat dezelve gebrekkig heb
ben kunnen ivezen. (Het overige hier na.)
HAMBURG den 10 September. Men is hier zeer verlangende na deii
ui:(l ig der Cqmnrflie, waar mede de Graaf van Camafch* Minifter des
Konings van Pruiffen by 't Hof van Vra'nkryk, belaft isj om dat foitimU
ge verzeekeren, dat dezelve voornamentlyk de aanftaande Vè'tfchilleft
over de Succeflie in de Hertogdommen Gulik en Berg betieften dat
tot voorkoming van deze bereids verfcheide voordeelige Voorflageii
van het Franffe Hof aan zvne Pruiffifc Majt. gedaan zyn.
AMSTERDAM den 3 Offober. In Teffel zyn binnen Abr. Meyts met
8 Villen 18j Quart.Adr. Meyts V. 140 Q_KI. Daalder 6 V. 190 Q.
en C. de Leeuw 3 V. 100 Q.als mede in 't vlie Jan Will. Leeuw 7 y.
250 Q^, alle uyt Groenland. In Zeeland is gekomen Kapt.Jan van Loo
van de Kuft vbn Guinea. Te Suriname Jag Jac. Moens herwaards zeil-
réA Te Salonica was gearriveerd Aug*'la Borda van Livorno te Mef-
fina Jannes Belmore van Napels en te Gibraltar Mart. Vink van hier.
Te Lisbon lag zeilree Jac. Roos r.aar deze Stad Men was'daar zéér be-
dugt voor het mankeerende Schip van Macao. In Duift's waren :'ngc-
loopen Piet. Kok van hier naar Suriname en J. H. Ptonk'van Londen
naat de Straatals mede den 19 Sept. in Plymouth Kapt. Daniel ftdrg,
dewelke zedert met zeer groore roem Koning van Engeland geweeft is, van Hoorn naar Delmina gaande. Te Archangel waren gekomen Jboft
toen nog maar vyf Jaaren oud zynde, ftrekte tot een Offer voOr de Pre- Buysman G. Boekhout, M. Spek, P. J. Dames, Jan Alers, D. Ryrne sj
tenlïen van Luyk en de Raad van den Biflchop nam voor dc tweede j B- janffe, J. Piet.KI. Olf. Ooms, jane janffe van stomen, KI. dc Jongj
maal de gelegenheid waar om een Kind te onderdrukken. I en rn t opzeilen jan Pyl, als mede te Windaw G. Janffe alle van hier
De Aartshertog Leopold Gouverneur der Nederlanden had in 't j Dc Cours van de WISSEL is heden op Madrid 101 en 1 half a j yter-
Jaar 1655 cenig belangom Luyk té verfchoonen De Biflchop maakte <le. Bilbao 100. Radix 101 en 1 halfa 3 vierde. Sevilien rot. Lisbon 4-fc
dan met den Aartshertog een derde Contra#'t wplk van geen meer I en vierde. Venetien 90 en r agtfte. Livorno 8 8. Genua 95 en 7 agt-
kragt was als de twee voorigc en waar m niets ontbrak als alleen het j dc. Londen 34, 7 a en 1 half. Parys ;6 en 3 agrfte a t vierde. Bourd.
berouw van dien Aartshertog, ren einde in allen deele na de eerden te J6 en 1 half. Breflau 36 en 3 vierde. Dantzig 255. Hanib. 33- Gein a
gelyken. In dit nieuw onbillyk Conrraift wierd gezegt.dat by ptovifie
en zonder nadeel der Pretcnllen van den Koning van Spanjcn, die toen
Braband bezat, men aan den Biflchop dat gedeelte van Herftall zouw
overdragen, waar over tegenwoordig irct Verfchil is.
Deze Overdragt was een nieuwe Onbillykheid die van zelfs klaar
genoeg was want dit Woord alleen toonde dat de Regten hooi: we-
zentlyk aan den Biffchop overgedragen waren, zoo dat de Kerk dan vol-
eens alle de Wetten,en vootnamcnrlyk Volgens die Non r.udit palïii d,mi-
Sia tramferuntur geen Regt van Domainctov Herftall had Aan die oude
Contraften van Ruiling, welke men na verloop van meer dali honderd
Jaaren voor den dag bragt, en dii door de Koningin, welke dezelve te
kende ontkend van de noodigc Formaliteiten verfteeken ja ftrydig
ine^lle de Wetten van 't Keyzerryk en van Braband waren, ontbrak ten
overvloed de Preferiptie van meer dan een Eeuw want indien niets
en 3 agrfte. Antw. 1 en 1 agtfte. Bruflel 2 en 1 vierde. Zeel. 1 agtfte.
Rott. 5 zeft. De Agio van de Bank a s ei i agtfte
'sGRAVENHAGE den 4 Offober. Sommige buitenlandfe Miniftéis
zyn geweeft by den Graaf Bentink preltdêerende ter Vetgadetingé
van de Staaten Generaal wegens de Provintie van Holland. De Géne
raal de Brofs, extr. Envové en Plenipotentiaris des Konir.gs van Pco!en>
heeft den Marquis de Foglian'f, Minifter des Konings der beide Sicilieny
nevens deszelfs Gemaalin en andere Perfoonen van diftiinSie van de
beide Sexen, prachtig ter Maaltvd onthaald. De Groor-Brirtannifé extr*
Envoyé de Heer Trevor heeft een Exprcfle van,Hjnovet ontfangen, en 1*
weder met den Preftdent van de Staaten Generaal in gefprek gewéeft:
Men wil dat zyne Groot-Btittamife Majt. eerft in 't laatll van de.'.eof
het begin van de andere week de Reis naat deszelfs Koningtykeri 2.1I
sanneemen. Volgens de Brieven uit Gelderland zullen de Heerer.
Opmen*
verjaard tegen de Rcgren der Leencn van 't Kevzerryk en van Minder- i Staaten van de gem. Provintie morgen htirtné Vergadering
jaarigen is een onuitgevoerd Contraft van Ruiling zekerlyk de Pre- I P. S. Daar is een Exprefle naar Hanover afgevaardigd, um -Manr-tv*
firiprie onderhevig. ding te brengen dat des Kon nga Jagrsn t.de. jvcfid uyt Ergfr'nna nfl
De Prins van Lurk nryaakte ct 't laar Hst Scer zwaatigbeid ora aéa Goeréf zyn binnen gekomen
