LEYDSE
KÏ7M-
N° vj
Vrydagfê Courant,
T U R K Y E N.
Ttt 'MÉ "M'
ua|B
I T A L I E N.
DUYTSLAND en d'aangrenzende Ryken,
tr ONSTANTINOPOLEN den H December. Vermits het opteg-
ten van een Boekdrukkery in decze Hoofd-Stad van het groot
11 Ottomannifch Ryk onder de Rejecting van Sultan Achmet III.
een van de merkwaardigftt en importamfte Gevallen in de Hi-
brie van onzen tyd i* altoo die vootnaamc Konft en uytvinding van
e pmenfchelyk Yernuft tot nu toe meat alleen onder de Chriftenen
joeffend en hier nooit te voorcn bekend gcweeft iial« zynde fttydig
met de Grondftcllingen van de Turkfc Rejecting ala met die vau
Alcoran en met de Gevoelens van het Gemeen als ook zeer na-
lig aan een groot getal Menlêhen welke te vooren haart Koft als
ii'ftan met Schijven hebben moeten vinnen en die met der tyd
lig of geen Werk sullen vinden zynde voorts aan de Turken on-
gelyk geweeftzoodanig Werk alleen zonder de hulp van Buyten-
idcrtChriftenen en Jooi'en te ondernecmen Ende aangezien dooa
se Opieehting de Weetenfehap niet alleen van de Turkfe^Arabifeht
jlfiht en Grïtkft maar ook van verfchcide voornaame Europifcht ge
ide en gemeene Taaien zoo onder de Turken als Chtiftenen tefpe-
relyk bekend meerder geocffend en tot een hooger graad van vwl-
mtntheid kunnen wotden gebracht, alsook de Turken daar dooruyt
Barbary en Onkunde getrokken, en gccivilifectde, befchaafde en ge-
,Brde Volkeren kunnen worden, niet tegcnftaandedicDmkkcry, by al
ter^ dezelve met gelykc lever en Succes voortgezet kwam te worden
aam begonnen is, (waar omtrent de Gevoelens, dat is de goede of af-
nige Dispofitien van de tegenwoordige nieuwe Rejecting) noch zeer
>oi leiachtig fehyncnmogclyk zoo ondet de Turken als Chriftenen
ifts veil nut en voordeel als Jalouiie en Nadeelzoo in de Commercie
m- ia de Zaaken van Oorlog en Vrecde ala in maer andere Opzichten
de I* kunnen vcroorzaaken «n dew^l men hier eiodclyk bevonden
lx- ft dat in veclc gedrukte Nieuws-Papieren uyt Dnytsland ltalien,
en. tnkryk en de Nederlanden zeederd aap Jaarcn een mccnigic meeft
ien [«gronde Zaaken nopende dceze beruchte Tnikfe Boakdrukkety zyn
dt add geworden Heeft men ten dienft ca tot vermaak van *t Ge-
des tn een kort Bericht van het begin en den voortgang van dat groot
deauk, volkomen mee da waare Geftcldhcid van Zaakcn oveteenkomen-
willen meededeelcn alhoewel noch veelc merkwaardige Omftin-
nceden daar omtrent zyn voorgevallen, die egtet in tea koit Relaas
ta plaats kunnen vinden Dat Bericht bchelfd het geen hier volgd
AE Groot-Vizir Ibrahim Poeha een Man van groete Vetdienftan,
J die zeer geneegen was tot de Vrecde en die dat gtoote Goad al
'"'Ittathtede tê bewaaren om zich in dien hoogen Poft waartoe Hy
j ''genszyne groote Hoedanigheden door ^iehmetlll. Keyzer der Ot-
'Bannen vethecven was te handhaven formeerde een Aanflag om
'luide Weetcnfchappen en Konftcn onder de Mufulmannen intcvoe-
*r 'll Tot uytvocring van dat roemwaardig voorneemen deed Hy een
nkkeiy oprechten, benoemende tot Bcfticrdcr van dat Werk den ge-
con'ttdrn Ibrahim Effendi, van de Hongaarfc Natie die de Latynfe en Hen-
"''afr Taaien bezittende, zeederd veertig Jaarcn alle Vlyt en Studie
iltaI ft aangewend om de Turkfc, Perjffcht e^irabiftbt Taaien te leeren j
so Taalkundigen Man maakte ten cerften een Affoeiatie met Stid
0 "(li, Zoon van Mehtmet Tiktltbidie Ambaffadeur van den Sultan by
e® Koning van Vranhryk gewceft is, maat vermits Hy met Hem niet wel
'|ide overeenkomen aam Hy dat groote Werk alleen op zich zich
en.' dt Drnkkcry bedienende van een Jood, gcoaamt Jonas die zeer er-
tn bekwaam was in die KonftEn na dat Hy verfebeide ClatTe- of
otten van Turkfe Cataftcis of Leturen ten getale van ruim twee hon-
5"" dduyzend had doen gieten,begon Hy de volgende Boeken tcdmkken:
Ien Turks en ^irabis Wotrdenboelg, geïntitulccid VaIIkuil van dan
tc "tm van t Land van den Overzetter, die geboortig was in hit Laod-
1 i[ Van in de Turkfe Provintie Turcamannitn Het trabis Originaal
J vaE ft tot Titul Sihahi gewheri of ^irabis Weerdenbeeb^i Dat Werk is zeer
s 7;1'11 ly ea oud 3 De Piys daarvan is 30 Piafters.
Tubfetm Tijibar. De Difcretii of hel Prefent der Oranten, gemaakt door
en ti» TMiDit Bock handeld van de Oorloga-Bedryven der Tutkcn
«'"de Middelandfe Zee co in nndete Wateren en Rivieren 3 De Prys
rC0'T Piafters.
P'-'f'l. 3e Hiftorie van PtrJSen gemaakt door dan E. Pater Kruflnski van
Compignie J. en in hst Turks overgebracht door jbraham Efendi
heef ®°«k heeft totTitulTergcmetu tabitufeijabder keiam ruhuri Egvamjan,
lyk t kb' infiidami binai Dtwlct Sbahen Safcrijan ofte Vcrtaaling van de
'ene van dm Va Ambehelzende het berin der
eheiif'"'' van den Vader, behelzende het begin der ^Aghuant*ofte de Oor-
ndeti ken van de Vernieling van de Familie der Koningen van Perjten, ge
en gt f' Saf triDt Prys ia t Tiafters.
vod 1 Tarin» Hindis gharbiy, of de HiH or ie van Oejk-lndltn 3 DC waait Titel
eetgf Boek is, Gadihner, nieuwe Typist as it ofte nieuw Gerucht 3 Dit Boek
ez«l' «tftelyk van de Gevoelens der Ouden aangaande de Asrd-
s inoc' *0 befchryft t effende Maeningcn det Nieuwe over die Zaak 3
Vu zeederd her Jaar rzy van de Hegiratotn de eerfte Caliph de*
-V-tjfyienfsi begon te tegecren tot op het Jaar van de H^ira 11 je, alt
wanneer Sultan^Aehmet, dt lij Kjirar dtr Turbn, wcrkelyk i« regieree dp»
Meo vind in dit Boek ook een kort begrip van de mctkwaardiglle Ge
vallen onder de Caliphen en de Ottomannifc Kcytcren gtduurendd ets.
tyd van 1003 Jearen 3 De Prys is 6 Piafters.
s. Het Boek dat man ten eerften ter Dmkpcrffe ft zat te brengen
heeft tot Titel Ogiban namof dt Spiegel van dt Waertlé 3 Hat is C«JB
Turiftn uitlasgemaakt door Chtgi Chnlife bygenaamd Tijatib Ttbeltbi
hebbende geleefd in de voorgaande Btuw 3 Dit Boek ia hiftorifch en
geogtaphilch en handeld van alle de Koningrykcn van ui/ïen uyt da
trabifehe ta Perffche Hiftoricfchtyvcri en Azrdbefthry vets als mcédc
uyt de Lwrvnfv-Aardbefchryven. iy dst Boek zullen gevoegd worden de
Syjfetnaté van rSalomonsvan Ceftrnicuten van Tjcht trabi, raakendc da
Hemclfcke Lichamen, met de noodige Figuren.
Men zal ook doen drukken een Boek over de Mathefis met Figuren
mitsgaders een Mapptmtndezynde een Globe of Waereld-Kaart ia
ovale en ronde Figuur 3 de Kaaiten van de 4 Gedtcitena der Wnereld 3
de Kaart van Egyptcn, en de Kaart der Koningrykcn en Provintien vaa
Afien in't byzonder.
In de Drukkery bevinden aich aftuelyk 6 Ferflcn tc weeten 4 voor
de Boeken en z voor de Kaarten 3 zet Tutkaa arbeiden geduurig aaa
het zetten van Turkfe Boeken.
De E. Jefuiter Pater Helderman, Miüonarls, ziende dat Ibrahim Efendi
zoo wel gerendeerd had heeft Hem bewoogen ook Boeken tc laatca
drukken tot gcbiuyk van de Francs ofte vrye Lieden, waartoe Hy Hca
ook de Matrices en de Franflc Letters mitsgaders andere Tnrkic Let»
ters, geproportioneerd met de Franflc, heeft doen gitten. De voorge
melde zoa duyzcnd Turkfe Letteren beftaan in t vetfeheide Claflen,
Men hoopt dat wot de andere Drukken Romcynfc Letters zullen ge-
gooten worden en dat eenigc andere Letters die zoo volmaakt niet
zyn, weggedaan ofte verbceterd zullen wordca.
Onder de Werken welke de Pater Holdcritian meend te doen druk
ken ia een Turkfe Grammatica ten gebruyk van de Franflc in welke d€
Regulen en Zwaaiigkecdcn van de Turkfe Taaie met alle mogclykc
naauwkcurig- en kortheid vertoond, en deeze laatfte weggenomen zul
len worden 3 Ook zal meu in dit Gramnmica voegen een Yocabulaire,
ala mcedc de vootnaamfte en ztVaarfle Sprcekwyzcn met vcifcheidc
Samenfpraken. Drie Turken en een Jood zyn wcrkelyk beezig met bac
zetten van dat Boek, waarvan de Prys 1 Piefters zal wetten.
De Pater Holderman tracht zecker Ambaffadeut alhier tc biweegtt,
om een Turkfe Grammatica in't Latyn tc doen drukken in welkd
mecde een Vo^bulsire, Spreckwyzen en Samenfprtakcn zullen weezen»
Voorts zal ooit gedrukt worden een Vcrfameliog ven'tprcekwoordcnca
Fabelen, Modellen tot Blieven Requeften Koninglyke Patenten fttc.
Tor da Onkoften van die Grammatica worden by provifie doe Ryka-
daalders vetëifcht, waar voor men Exemplaareo zal gccrcn. Verfchci
de Peifoonen hebben bereids dcc! in dien Druk gencmen.
De Grammatica ftaat toekomende week afgedrukt te worden,
Dc n'euwe Regeering fchynd den Oorlog met de Pcrflanen nadruk-
kelyk te willen voortzetten indien dc laatfte zich onhandelbaar ca
trota blyven houden.
ROMEN den ti Febiuary. Vooileeden Zondag ochtent hoeft dc
Katdinaal Cienfuegos een Expteffe naat het Keyzetlyke Hof afgevaar
digd. De Paua ia. met Jigr in de techteihand geTncommodcetd waar
door zyn H. Woensdag belet geweeft is de Affiche in dt Kerk van Stat
habioa tewyen en die na gewoonte met het begin vau dc Vaftc aaa *t
Sacte Collegio uyttedeelen. De Ambaffadeur van Maltha heeft zya
publique Intrcede om het ruuwe Winter-Wfêr tot op de tweetic Zonaag
in de Vaften uytgcfteld,
LIVORNO den 9 February. Volgens de Brievea van Corflca, hadith
vcele Corfen, «tiezich geveinfd hadden voor de Regee-.-g van Genua tc
wezen, het Masque afgedaan, ca zich b.y de Misnoegden.gcvoegt,
FLORENCE den 10 February. De Hüttog -an Guaftalla heeft dat
den Groot-Hertog kennis gegeeven van zyn aanlt&ande Huuwlyk met
een Princcffe van Holfteyn. Woensdag avond is de Heer Coriolarifr
Monte Magnieerfte Miniftcr van zysi K. H. van een Bloedbiakiagc
overlecdcn.
VENETIEN de 17 February. Zondag voormiddag heeft tntn htK
Jubild in alle dc Kci<te an dceze Stad afgekondigd en begonnen,
WEENEN den 17 February. Het Hof heeft wegens de dood van ddl
Hertog van Parma den Kamer-Rouw voor 6 weeken aangenomen.
Maandag heeft de Keytet aan den Gtaaf van Spielberg Miniftcr van
den Hertog van Guaftalla Audicnt'e verleend. Dien dag is de Heef
t durl cn ncicnryn tenens ae Mseningen aer Nieuwe ovet ate z.aau 3 Matcus Baron deFonfeca Raadsheer Van het Brabautfe Finantie Col-
Und '««den vao de Ontdekking van ^America door de Spargaarden cn Icgic en geweezen derde Plenipotentiaiii op het Congres van Soiflbnf,
geen zy geduutende de eetftc Jaaten aldaar gedaan hebben,
iflche Aatheui van dit Boek zegt dit alles te hebben gettokken uyt de
van Ptrys hier aangekomen. Woensdag heeft de Kardinaal Gtimaldi,
geweezen Pauffclyke Nuncius aan dit Hof, publikc Audiëntie Vad af
likttff.'"^ H'ftoxien van Wefl-^Amtriea 5 zynde noch by dat Boek gevoegd fcheid by dew Keyzer gehad. Heeden is de Gtaaf van Kuffteln met een
00! 1*6' Afbeeldingen van Dieren in America 3 De Prys is 3 Piafters.
D" Hiftorie vau Tamerlan overgezet «yt het Oralis in het Turks 5
t[<opr!!oth 11 ztet goed en in Ordre handelende van alles zeer ntauw-
Verz' Titel is Tharicbi Temur of Ttmur name, gemaakt door Nairni
kor"' ",a Babylon Dc Ptya is 1 Piafters.
ieR"'^tr''bi Mijfiri Gadim -we gedid ofte de Hijforie der Oudhttden van
f">sis melde van al het geen ia de nieuwe Tydn gepaffeerd is 3
c grol1 handeld van die geene welke in Egipten voor cn na de Zead-
n<tot °P dc innccming der Tniken toe aldaar geregeerd hebben 3
is ct ,11tn v'"d daar in op wat wyze Sultan Sebim Keyr-er der Turk/en die
<3eG' J'H'yken bemagtigt heeft 3 Het eerfte gadeelte van dit Boek is ge*
r.k' '"'l ou<'e Hiftotien der Arabieren 3 De Prys is Piafters.
pnlftni ehalefa of de fsctnkrans van de Cbalipheu gemaakt doof
redtgeboortig van Babyion 3 Dit Boek fpreekt van het begin
Commiflic van den Keyzer by den Keurvorft van Memt naar Breslau
vertrokken. Dien dag heeft de Graaf van Koihingsfcld de lnvcftitutt
wegens Preyfingen van zyn Keys. Majt. ontfangen, Vermits de gtoote
Beweegingen cn Dreygeaaentcn van den Paus wegens Parnli tcc. ua al
le apparentie voor altoos viugtclooa cn vergeefs tullen zyn, tbeend
men dat zyn H. nu maar alleen den H. Stoel In 't bezit van 't Hertog
dom Caftro en 't Graaffchap Ronciglione regen de Pretenfleti, die een
aanftaande Hertog van Parma op dezelve zouw künoeu maaken z«f
ttachten te handliavcn. Volgens de Btlekcn van KOnftzntlnOpokn v»u
den 14 van de vooileeden Maand, ftdnd de Forti den Ooilog tegen
Perfien te continuecicn echter zouw het Leeger niet dOot den Gtoui-
Vizir, maai doot een Serajkier gecommandeerd wdtden Men was daar
van Gevoelen dat de Potte zulki deed Om twee Reedenen, ecrftelyk one.
de Stad Konft aneinopoltn en de omleggende Provintien te züyvCren vau
vwu vttvjion f A/11 V. v- lltl UCglU 1 «L JlflU XvVJal Lt BWiUV/pUlZtl Cl» na V IlVYtllllEU IE AUJ YVIEil Y H
1 toorrgangéu vaa Batylen cn vau die welke daat geregeerd heb. het kwaad in ontUAig Volk dat daar noth gevoOdm wind 1* tav