wintersporter boekt via huisarts
Uitbundig
onthaal voor
koningin op
St. Maarten
Binnenland
Aerobic-leraren spelen
met gezondheid klanten
Ex-topman
Gasunie voor
de rechter
Lubbers: eerherstel voor prins Bernhard overbodig
AI O
Leidse Courant i A
zaterdag 14 november 1992 I
lnt|door
VAN ALPHEN
h4fSTERDAM - De echte
boekt zijn va-
B rTmtie dit jaar via zijn huis-
n 1!n;s. Want ontspanning in de
a prgen kan levensgevaarlijk
te. ijn. Los van de gebruikelijke
vlotbreuken, blijken ook
aaiteeds vaker hart en bloedva-
anfen in het geding.
Wee weken ontspanning in de
heeuw kunnen net te veel zijn
por een lichaam in de stress.
terwijl de hoogte van de skipis-
°kfgs soms letterlijk adembene-
(iend is. Om de huisartsen van
bij te praten over het
dat eraan komt, wordt van-,
ptoaag in Voorburg een bijeen-
n? pmst gehouden. Alle sprekers
je Jaarschuwen voor de gevaren
jan het hooggebergte.
Voor Oostenrijkers en Zwit-
^jers zijn wij de brokkenpiloten
t P'an Europa. Wat de Duitsers 's
bij ons op het Noordzee
zijn, zijn wij in de ber-
|en. Duitsers begrijpen geen
Up ars van stromingen, Neder-
anders niets van sneeuw. De
jerste wintersporter die bij de
janvang van het seizoen gered
noet worden, is steevast een
Nederlander", weet dr. M.F.F.
Franken, een van de organisa
toren van het symposium
Ziek in de Ber-
eigen', uit ervaring.
;n]Met het groeien van de vakan-
1 atiestroom richting wintersport-
Oorden, worden de Nederlandse
bhuisartsen na thuiskomst van
vakantiegangers steeds va-
gefrequenteerd door
sneeuwslachtoffers. Dr. Fran
ken: „Iedere huisarts heeft er
in zijn praktijk de voorbeelden
van. Wintersportgangers willen
per se het geld van hun skipas
eruit hebben, ook al werkt het
weer misschien niet mee. De ri
sico's die genomen worden,
gaan gepaard met ongelukken.
Als het meevalt een verrekte
band, als het tegenvalt een bot
breuk oferger".
Stress
„Maar niet alleen op de skipis
tes loert het gevaar. Ook in het
dal is het soms niet pluis voor
de met stress afgereisde vakan
tieganger. Soms is het zo rustig
dat men met zijn energie abso
luut geen raad meer weet. Dat
kan net teveel zijn voor het hart
van de zakenman. Ik heb colle
ga's die hun klantjes nog voor
het vertrek naar het vakantiea
dres kunnen aanwijzen. Die en
die zien wij straks gegaran
deerd terug op het spreekuur,
hoor je dan. En ongelijk krijgen
zij eigenlijk nooit".
Het vandaag in Voorburg geor
ganiseerde symposium heeft tot
taak de huisartsen na te scho
len. Want hoe moet een huis
arts eigenlijk omspringen met
de gevolgen van een uit de hand
gelopen wintersportvakantie?
En hoe is hij in staat te beoorde
len of een patiënt eigenlijk wel
fysiek en/of psychisch in staat is
een verblijf in het hooggebergte
goed te doorstaan? „Wij Neder
landers weten in feite helemaal
niet wat bergen zijn en welke
gevaren er loeren", zegt Heieen
Meyers, fervent bergbeklimster
en gelouterd expeditie-^rts van
meerdere loodzware tochten
ZELHEM Veel aerobic-in-
structeurs spelen met de li
chamelijke gezondheid van
hun klanten. Botvlies-bles-
sures en afklemming van de
voetzenuw zijn maar enkele
van de aandoeningen die ae
robic-beoefenaars kunnen
oplopen bij slechte leraren.
Dat schrijft Rosalie Offenberg
uit Zelhem in haar boek 'Aero
bics!'. Het boek wordt volgende
week zaterdag in Doetinchem
ten doop gehouden. Aan het
boek werkten bewegingsweten-
schappers van de universiteiten
s. in Limburg en Amsterdam mee
en een arts uit het Rotterdamse
rdè Dijkzigtziekenhuis.
„Er bestaan twee goede aero
bics-opleidingen in Nederland.
Op het ogenblik wordt overlegd
welke van de twee mag gaan op
leiden voor het toekomstige
landelijk erkend diploma. De
meeste instructeurs doen ech
ter voor hun lol een workshopje
van één of twee dagen en gaan
dan voor groepen mensen
staan", zegt journaliste en ae
robic-lerares Offenberg.
Offenberg publiceert in haar
boek een „zwarte lijst" van on
veilige oefeningen die volgens
haar veelvuldig uitgevoerd wor
den in sportscholen. Daarnaast
heeft zij een „blessure-top tien"
In „Aerobics!" waarschuwt Of
fenberg mensen die al gezond
heidsproblemen hebben, zoals
cara- en suikerpatiënten, men
sen met hart- en vaatziekten,
mannen ouder dan 40 en vrou
wen boven de 45 jaar. Zij
moeten volgens haar, na toe
stemming van hun huisarts,
een aangepast programma vol
gen als ze aan aerobics willen
doen. Ook zwangere vrouwen
mogen aerobics slechts onder
deskundige begeleiding doen.
Geen krant ontvangen Bel tussen 18.00 en 19 00 uur. zaterdags tussen 14 00 en
15.00 uur, telefoonnr.071-122248 en uw krant wordt nog dezelfde avond nabe
zorgd.
GRONINGEN De Groningse
ex-Gasunie-medewerker die
verdacht wordt van fraude met
pensioengelden van de Gasunie
zal 14 januari voor de rechter
moeten verschijnen. Ook ko
men dan de zaken voor van drie
medewerkers van commissio
nairshuizen die verdacht wor
den van betrokkenheid bij de
fraude. Dat heeft de Groningse
persofficier van justitie mr.
M.H, Geerds gisteren bekend
gemaakt. De hoofdverdachte
was beheerder van het pen
sioenfonds van de Gasunie. Hij
zou bij het beleggen van de pen
sioengelden zakelijke en per
soonlijke transacties hebben
vermengd en daar ten minste
2,7 miljoen gulden mee hebben
verdiend.
Bosio mag nog
even blijven
DEN HAAG De Fransman
Michel Bosio (46), die sinds 3
november illegaal in Nederland
verblijft, mag van het ministe
rie van justitie de uitspraak af
wachten in het kort geding dat
hij tegen de Staat heeft aange
spannen. Het departement
heeft dat Bosio's advocaat gis
teren laten weten.
Justitie heeft Bosio vorige week
als ongewenst vreemdeling op
•een vliegtuig naar Parijs gezet.
De Fransman keerde dezelfde
dag nog per trein terug naar
Nederland, waar hij in Amster
dam bij vrienden onderdook.
Bosio bestrijdt zijn uitwijzing.
Hij heeft volgens hem geen ge
legenheid gekregen om er tegen
in beroep te gaan.
Volgens één van zijn advocaten,
mr. R. Hamerslag, heeft staats
secretaris Kosto de fout ge
maakt geen officiële beschik
king te laten opstellen van de
uitzetting. Bovendien zou Kos
to in strijd handelen met EG-
bepalingen terzake van burgers
van de Europese Gemeenschap.
Bosio is in de jaren tachtig ver
wikkeld geraakt in een drugsaf
faire. De gang van zaken rond
die affaire is nooit boven water
gekomen, mede doordat Justi
tie de centrale figuur in die
zaak dekt. De man was - en is
mogelijk nog - een agent van de
DEA, de Amerikaanse anti-nar-
coticadienst.
roject begeleiding
iders kankerpatiëntjes
OLLE Het ministerie van WVC gaat een
ject financieren dat een betere begeleiding
i ouders van kinderen met kanker als doel
.ft. Er is ongeveer 50.000 gulden mee gemoeid.
^eSgtssecretaris Simons maakte dit vandaag in
dseblle bekend op een bijeenkomst ter gelegen-
Iü van het vijfjarig bestaan van de Vereniging
iders, Kinderen en Kanker. Kanker is in Ne-
in (land voor kinderen tot vijftien jaar na onge-
n ziken in en buitenshuis de tweede doodsoor-
erak. Jaarlijks krijgt één op de 10.000 kinderen
deze leeftijdsgroep deze ziekte. Naar schatting
t Nederland nu ongeveer 3.000 kinderen die
nker hebben of hebben gehad, onder wie 1.100
de nt leukemie. Jaarlijks overlijden nog 90 kinde-
°n(^er de vijftien aan kanker.
Henny Huisman scoort hoog bij Nederlandse vrouw
DEN HAAG De Nederlandse vrouw heeft
een zwak voor Henny Huisman. De Neder
landse man vindt hem ook leuk, maar André
van Duin scoort bij hem toch beduidend be
ter. De feministes onder de vrouwen geven de
voorkeur aan Kees van Kooten. Vrouwen,
mannen èn feministes hebben vaak een hekel
aan Paul de Leeuw.
Dat blijkt uit een onderzoek dat Iteke Weeda
heeft gehouden onder 356 mannen, 365 vrou
wen en 321 abonnees van het maandblad Op
zij. De resultaten staan in het vandaag ver
schenen boek „Vrouwen verlangen mannen".
De Nederlandse man vindt behalve genoemd
tweetal, ook Peter Jan Rens en Freek de Jonge
leuk. De Nederlandse vrouw ziet Peter Jan
Rens wel zitten, maar vindt Ron Brandsteder
toch ook niet te versmaden. André van Duin
komt bij deze groep trouwens nog op een ver
dienstelijke vierde plaats. Van al deze heren
doet alleen Peter Jan Rens het bij de feminis
tes goed, al hebben zij, behalve Kees van Koo
ten, eigenlijk liever Adriaan van Dis. Maar ook
Wim de Bie en Hans van Mierlo hebben fans
onder feministes.
Mannen en vrouwen noemen Paul de Leeuw
als minst leuke en aardige man, bij de feminis
tes komt de cabaretier in deze categorie op de
zesde plaats.
Feministes noemen Elco Brinkman als minst
leuke en aardige man. Hij wordt op een flinke
pauze gevolgd door Frits Bolkestein. Hans van
den Broek en Ruud Lubbers staan er bij de fe
ministen evenmin goed op.
Surinaamse vrouw heeft
het vaak extra druk
UTRECHT - Surinaamse vrouwen die in Neder
land buitenshuis werken, zijn met een betaalde
baan en een huishouden dubbel belast. En soms
ook driedubbel als ze ook rijwilligerswerk doen,
iets wat in Suriname gebruikelijk is. Surinaamse
mannen nemen maar aarzelend huishoudelijk ta
ken op zich. Dat blijkt uit een onderzoek in op
dracht van de Landelijke Organisatie Surinaamse
Vrouwen dat vandaag in Utrecht is gepresen
teerd. Een negatief gevolg van migratie is dat het
in Suriname wél aanwezige vrouwennetwerk
voor opvang van praktische problemen in Neder
land vrijwel is verdwenen. Er zijn aanbevelingen
gedaan die moeten leiden tot een meer gelijke ver
deling van betaalde en onbetaalde arbeid onder
Surinaamse mannen en vrouwen.
ir-
Illegalendebat PvdA naar Den Haag
DEN HAAG De PvdA-bijeenkomst over illegalen en integratie
van minderheden zal vandaag niet in Amsterdam gehouden wor
den, maar in de Nieuwe Kerk aan het Spui in Den Haag. Het virj-
den van een vergaderplaats in Amsterdam bleek, mede door de in
tocht van Sinterklaas, te veel problemen met zich mee te brengen,
aldus PvdA-voorzitter Rottenberg.
PHILIPSBURG - De be
volking van St. Maarten
heeft gisteren op uitbundi
ge wijze de koninklijke fa
milie toegejuicht tijdens
het werkbezoek dat zij aan
het eiland brengt. Vele
honderden inwoners van
het eiland hadden zich
verzameld om een défilé
van achttien groepen te
zien, afkomstig uit de
tachtig nationaliteiten die
op het eiland wonen.
Van oppositie tegen het door
Nederland onder curatele
stellen van het eiland we
gens wanbestuur waartoe de
Koninkrijksregering in juli
overging, was niets te mer
ken. Evenals op Curagao en
Bonaire, waar het koninklijk
gezin eerder deze week was,
bleek dat de banden met het
Koninkrijk zo sterk zijn dat
ze voor de bevolking niet ver
broken behoeven te worden.
Tijdens een bijzondere ver
gadering van de eilandsraad
waarbij de koningin en de
vier prinsen aanwezig wa
ren, besteeddede coalitie
nauwelijks aandacht aan de
bijzondere maatregelen die
voor het eiland zijn geno
men. Eerder had zij laten ho
ren dat de maatregelen over
bodig zijn en dat, sinds ze in
juli zijn ingesteld er voldoen
de gebeurd is om ze op te hef
fen.
De grootste en tevens opposi
tiepartij, de St. Martin Pa
triotic Alliance (SPA), die
eerder de maatregelen ook
afwees, deed dat nu niet. Wel
vond fractieleider Marlin dat
over een aantal zaken meer
helderheid'moet komen. Het
is de oppositie bijvoorbeeld
niet duidelijk wat onder „be
hoorlijk" bestuur wordt ver
staan waar de rijksmaatregel
over spreekt. In de maatre
gel staat volgens haar ook
geen tijdslimiet waarbinnen
dat bestuur gerealiseerd
moet zijn. De partij wilde,
toen de maatregelen werden
ingesteld, dat er nieuwe ver
kiezingen zouden worden ge
houden. Dat moet nu naar
haar mening gebeuren direct
nadat de maatregel niet
meer kracht is.
Marlin wees erop dat nieuwe
staatkundige regelingen
aangepast moeten zijn aan
de situatie op de eilanden.
Deze zijn nu nog teveel afge
stemd op die van Nederland.
Zowel in de eilandsraadver
gadering als tijdens het
„oranjefeest" direct erna
bleek duidelijk het verlangen
deel van het Koninkrijk te
willen blijven.
Een meisje uit het publiek pro
beert koningin Beatrix te om
helzen. De koninklijke familie
kwam gisteren op St. Maarten
aan.
FOTO. ANP
Idoor
PAUL KOOPMAN
DEN HAAG De steekpen
ningenaffaire met de Ameri
kaanse vliegtuigfabriek Lock
heed staat los van de vele ver
diensten die prins Bernhard als
reizend ambassadeur voor Ne
derland heeft gehad. Maar dat
neemt niet weg dat de prins wat
het laatste betreft wat meer lof
toekomt.
Dit zei premier Lubbers giste
ren naar aanleiding van deze
week verschenen boek 'De
prins-gemaal' van NRC-redac-
teur Harry van Wijnen.
Lubbers onderschreef de con
clusie uit het boek dat prins
Bernhard bij zijn vele 'handels
reizen' erg zelfstandig kon ope
reren, waardoor er weinig con
trole op zijn handelen was. „Ik
geloof dat je daardoor bepaalde
risico's loopt. Maar ik vind het
moeilijk te beoordelen hoe wij
het hadden moeten voorko
men".
Het feit dat in 'de prins-gemaal'
de schijnwerper gericht wordt
op de verdiensten van prins
Bernhard zei de premier toe te
juichen. „Het negatieve is al ge
noeg belicht. Ik heb hem pas
een brief gestuurd met de vraag
of het niet passend was bij som
mige gelegenheden het uniform
weer te dragen. Dat ligt in de
zelfde lijn".
moeidheid, absoluut niet in de
gaten dat zij tobben met berg-
ziekte. Dat hoeft geen ramp te
zijn, mits zij tijdig de afdaling
maken. Het jammerlijke ié dat
men nog nooit pogingen in het
werk heeft gesteld tot een regis
tratie van alle gevallen over te
gaan. Daardoor praat men in
feite over iets ongrijpbaars".
„In het hooggebergte wordt de
helft van de trekkers er door
overvallen. De echte macho
trekker zal zich er niet aan over
willen geven, maar in werke
lijkheid is er niets tegen te be
ginnen. Bergziekte heeft niets
met getraindheid of met uit
houdingsvermogen te maken.
Inmiddels weten we door opge
dane ervaring dat de ene mens
er meer aanleg voor heeft dan
de ander. En dat maakt een be
zoek vooraf aan een huisarts
met ervaring in dezen natuur
lijk nuttig".
De opzet meer ruchtbaarheid te
geven aan het bestaan van
bergziekte en de eventuele an
dere ongemakken op grotere
hoogten, heeft alles te maken
met het streven de winterpiek
voor de drie in Nederland werk
zame alarmcentrales wat ac
ceptabeler vormen te geven.
„De mensen moeten doordron
gen raken van de risico's die zij
nemen met zoiets onschuldigs
als een wintersportvakantie",
herhaalt arts M. Franken nog
maar eens. „Vier maanden
zwanger en dan hoog de bergen
in? Nee, dat zou eigenlijk niet
moeten! En een plezierig ski
tochtje van de Mont Blanc ook
niet. Wintersporters moeten
gewoon voorzichtiger worden.
Men trekt toch zoiets als de wil
dernis in".
De laatste column. Voor het eerst geen zorgen meer
waarover 't zal gaan. Ik wéét waar ik 'tover zal
hebben. Over die laatste column. Want vandaag
neem ik afscheid van een plek waar deze krant me
alle gelegenheid gaf me te uiten. Ik kon hier m 'n
blijdschap, m 'n verdriet, m 'n woede en vooral m 'n
voortdurende verbazing over het reilen en zeilen van
onze wereld kwijt. Ik kon hier rustig afreageren
zonder dat iemand riep van 'ho, tot hier en niet
verder'. Mijn enige limiet waren die honderd regels
waarin het allemaal moest.
Ik, mocht het over het leven hebben, over het nieuws,
over mezelf. Ik hoefde geen boodschap te brengen
behalve die ene: dit ben ik en dit doet me iets.
Gemakkelijk èn moeilijk. Gemakkelijk omdat ik dóór
mocht praten. Moeilijk omdatje zonder direct lik-op-
stuk al gauw denkt een voor zich uit mompelende
dwaas te zijn. Je wilt een praatpaal. Maar tegen wie
heb je 't? Van u had ik de hoop dat we op z 'n minst die
ene gemeenschappelijke factor hadden allemaal
dezelfde kleine wezens op deze aardbol waar zoveel
ongrijpbaars gebeu rt.
Mijn column was mijn gesprek met m 'n buurman, de
babbel in de buurtwinkel, de ingezonden brief naar
een redactie. U was de redactie die m 'n ingezonden
brief ontving, u was de winkelier uit de buurt, u was
de buurman bij wie ik op de stoep stond. Soms werd u
kwaad, soms gaf u me gelijk, soms praatte u terug.
Daarvoor ben ik u dankbaar. Voor terech twijzingen,
voor die mevrouw die zei dat mijn stukjes haar een
vrolijker kijk op de dingen gaven tot en met de lezers
die me betrapten op fouten. Ik heb deze rubriek
geschreven in de vroege ochtend, in de late avond, op
een Engelse hotelkamer waar 't bomalarm onterecht
loeide, doorgebeld na een nacht voljazzmuziek in
Parijs. Deze rubriek is me in m 'n bloed gaan zitten, is
sinds 3juni 1991 een niet weg te cijferen deel van m %n
leven geweest. Nu verdwijnt die eigen plek. Omdat
ook kranten blijkbaar met het eeuwige leven hebben.
Ik zal 'm missen. Ik zal u missen. Ik zal niet meer bij
u op de stoep staan. Ik val vanaf nu niemand meer
lastig met mijn grijns- of grimlach om wat de dag
ons bracht. Ik ben de plek kwijt die een paar honderd
maal een verlengstuk van mezelf was. Ik heb geen
zeepkistje meer. Het wordt tijd dat mijn echtgenote
zich wapent tegen een journalist-zonder-rubriek. Ik
hoop dat ze netzo'n luisteraar zal zijn als u was. Het
ga u goed.
door de Himalaya. „De sympto
men van bergziekte, of hoogte
ziekte zoals het ook wel ge
noemd wordt, zijn zó onbekend
dat men de signalen van het li
chaam volstrekt in de wind
slaat. Bergziekte is niet iets wat
alleen bergbeklimmers over
komt die reuzen van ten minste
4000 meter te lijf gaan. Welnee,
wie er aanleg voor heeft, heeft
daar al vanaf 1500 meter hoog
te last van. En bergziekte is ge
vaarlijk, levensgevaarlijk. Wie
het overkomt zonder de symp
tomen te onderkennen, kan er
binnen een paar uur aan ster
ven. Bergziekte wordt veroor
zaakt door de combinatie van
de lagere luchtdruk en de hoe
veelheid zuurstof. Chemische
processen binnen het lichaam
gaan veranderen. Bijverschijn
selen zijn een snellere ademha
ling, zware hoofdpijn, ver
moeidheid, opgezwollen ge
wrichten, een grieperig gevoel.
Het heeft een aantal uren nodig
alvorens zich te manifesteren".
Bergziekte
„Vaak hebben wintersporters
die tijdens een skitocht last van
hoofdpijn of plotselinge ver-
Afscheid
van een plek
door BERT JANSMA
FOTO: SP
Bergziekte heeft niets met getraindheid of met uithoudingsvermogen te maken.
