Wilfried Finkers: „Ik heb dat
heilige vuur van Herman niet"
Geveinsde komedie'door Cinoherni Klub uit Praag
CcwlócSoirumt
KUNST/RTV
Struycken wint eerste J.C. van Lanschotprijs
Cox Habbema
herbenoemd
Omroepen
moeten
eigen
vermogens
aanspreken
Poetry eert Koreaanse dichter Park No-ha<
Bestuur IOS accepteert bemiddelingspoging
DONDERDAG 18 JUNI
AMSTERDAM - Beeldend
kunstenaar Peter Struycken
(53) krijgt voor zijn gehele oeu
vre de eerste J.C. van Lan
schotprijs voor beeldhouw
kunst. Aan deze tweejaarlijkse
prijs is een bedrag van 50.000
gulden verbonden. Mr. drs. C.
de Quay, vice-voorzitter van F.
van Lanschot Bankiers uit
Den Bosch, maakte gisteren
tijdens een persbijeenkomst in
Amsterdam de instelling van
de prijs bekend.
De prijs is bedoeld als eerbe
toon aan de vorige jaar overle
den J.C. van Lanschot. 'Me
neer J.C', die volgens De Quay
een groot kunstminnaar was,
zou de instelling van deze prijs
bij zijn afscheid krijgen aange
boden. Twee maanden voor
zijn pensionering overleed hij
echter. Het cadeau kon hem
niet meer worden aangeboden.
Voor toekenning van een prijs
voor de beeldhouwkunst is ge
kozen, omdat er nog geen gro
te prijs op dit gebied was. Wel
was er ooit de staatsprijs, aldus
de oud-directeur van het Mu
seum Kröller-Müller, dr. R.
Oxenaar, die nu voorzitter is
van de jury. Behalve uit Oxe
naar bestaat de jury uit de col
lectioneur M. Visser, architect
W. Quist, collectioneur en di
recteur van de verfindustrie
Jac. Eijck, F. Eijck, en de voor
zitter van de faculteit der Kun
sten en Architectuur van de
Hogeschool Rotterdam en Om
streken, drs. H. van Haaren.
De jury, die elke twee jaar op
nieuw wordt benoemd, kreeg
als opdracht een laureaat te
kiezen die monumentale
bouwkunst, bij voorkeur in
openbare gebouwen, heeft ge
maakt. Struycken krijgt de
eerste prijs „wegens zijn
grensverleggende bijdragen
aan hedendaagse monumenta
le beeldhouwkunst". Bij zijn
werk maakt Struycken veel
vuldige gebruik van computer
programma's.
AMSTERDAM - Cox Habbe
ma blijft tot en met september
1995 directeur van de Amster
damse Stadsschouwburg. De
meerderheid van de hoofdste
delijke commissie kunst en
cultuur heeft gisteren besloten
Habbema voor een periode van
drie jaar te herbenoemen.
Haar arbeidscontract liep op 1
september af.
Habbema werd, na het vertrek
van Berend Boudewijn, op 1
september 1986 voor een perio
de van vijfjaar benoemd. Vorig
jaar werd haar aanstelling met
één j aar verlengd
VARA stopt samenwer]
uitgave omroepbladen
HILVERSUM - De AVRO, KRO en NC
zonder de VARA verder met de gesprek
samenwerking op het gebied van de on
den.
De VARA heeft zich gisteren uit het overl
getrokken, zo heeft NCRV-voorzitter A
bekendgemaakt. De VARA kan zich nie
in het advies van een onafhankelijke c<
over de waardebepaling van de zes betrb
den.
Op basis van rendementscijfers heeft de
sie een rangorde tussen de bladen aan|
Volgens Herstel acht de VARA het vooi
samenwerking niet groot genoeg in vei
met het zelfstandig handhaven van de
gave. AVRO, KRO en NCRV delen di<
niet. De drie omroepen zetten de besp
met uitgeverij VNU over samenwerking
ZWOLLE „Herman",
zegt Wilfried Finkers over
zijn beroemde broer,
„heeft een mystieke in
slag. Is een poëet. Dat heb
ik niet zo. Ik houd me lie
ver bezig met wat er ónder
de hemel gebeurt. Ik heb
wel de drang om teksten
te maken, maar niet om ze
ook te brengen. En dat
heeft Herman wel. Dat
heilige vuur".
Al vijf jaar is Wilfried bij Her
man in vaste dienst. Hij helpt
achter de schermen en schrijft
in zijn schaduw de helft van de
teksten. Een positie die hem
uitermate bevalt.
Al sinds de middelbare-school-
tijd trekken de twee broers
met elkaar op. Veel hebben ze
al samen gedaan, maar sporten
hoort daar niet bij. Dat is aan
de beide Tukkers niet besteed.
„Leg mij een voetbal voor de
voeten en de richting van de
bal wordt volstrekt onvoor
spelbaar", zegt Wilfried.
In plaats van een voetbalclub
waren de broers lid van een vo
gelvereniging. Achter in de
tuin van het ouderlijk huis
stonden twee volières waarin
ze vol overgave in de weer wa
ren met het kweken van vo
gels. De interesses lagen ver
schillend: Herman kweekte
kanaries, Wilfried wilde zang
vogels en parkieten.
„Kanaries trokken me niet",
zegt Wilfried over zijn voor
keur. „Kanaries zijn maar één
soort. Al heb je er honderd, dan
is het nog maar één soort. Ik
houd meer van diversiteit, ver
schillende soorten. Waarom
Herman nou zo gek was op ka
naries, weet ik eigenlijk ook
niet".
Cultuurschok
Na de middelbare school ver
trok Herman naar Groningen
om er psychologie te gaan stu
deren. De bedeesde en zelfs
wat verlegen Finkers was blij
dat broer Wilfried hem twee
jaar later uit zijn eenzaamheid
kwam verlossen.
Wilfried over de gang van Al
melo naar Groningen: „Het
was een cultuurschok in posi
tieve zin. Ik had het gevoel dat
het een eeuwigdurende vakan
tie was".
Wilfried scharrelde al snel een
man of tien gelijkgezinden bij
een en richtte een eigen vere
niging op: 'Zangvereniging op
zwart zangzaad'. Daar werd de
fundering voor het latere suc
ces van Herman gelegd.
„We gaven vier maal per jaar
een eigen blad uit vol komi
sche teksten, lofdichten en
reisverslagen. Bij voorbeeld
van een reis door China. En dat
Mao dan zeer verbolgen was en
zo. Van dat soort dingen. Dat
blaadje werd zo'n succes dat
we er geen ruchtbaarheid
meer aan gaven. Anders zou
het echt menens worden. Maar
Herman vond het prachtig, die
kon er geen genoeg van krij
gen".
Het groepje studenten, waar
toe ook de huidige manager
Eric Alferink behoorde, stond
met hun activiteiten en den
kwereld haaks op de gangbare
studentensfeer in die dagen.
„Het was de tijd van feminis
me en communisme. Je was al
vrij snel verdacht. Wij zochten
iets positiefs, iets ongecompli
ceerds. Humor waar je niets
achter hoefde te zoeken".
En dat sloeg aan. Niet in het
minst bij Herman, die volgens
zijn broer in die tijd 'het heilig
vuur' kreeg. „Hij voelde zich
een apostel die de leer naar het
Nederlandse volk uit moest
dragen. Hij zei: 'Als jullie het
niet doen, dan doe ik het'. Hij
wilde me mee hebben, het land
in, maar ik had niet dat beziel
de wat hij had. Ik had geen zin
om mijn studie te laten schie
ten en met hem cafés en jonge
rencentra langs te gaan. Her
man was echter vastbesloten
en ging toen zonder mij op
pad".
Schaduw
Nadat Wilfried afstudeerde als
bioloog voegde hij zich bij Her
man, die al een tijd het land
doortrok. Sindsdien werkt Wil
fried op de achtergrond mee,
een plek die hem zeer aan
spreekt. „Ik schrijf voor een
deel de teksten en sta bij de
voorstellingen tussen de cou
lissen. Zorg voor licht en chan
gementen. Die plaats in de
schaduw bevalt me wel want ik
voel me geen artiest. In de
schaduw ervaar ik een grotere
vrijheid. Ik denk ook dat ik die
schaduw nodig heb. Af en toe
ga ik wel even het toneel op.
Herman vindt het hoe dan ook
mooi als ik af en toe het podi
um opkom. Maar het moet
functioneel zijn. Als Herman
het zelf ook afkan, doe ik het
niet. Ik kom eigenlijk alleen
als hij een pispaaltje nodig
heeft. Je krijgt dan het effect
van een sufferd die een nog
grotere sufferd afkat".
De huidige show 'De zon gaat
zinloos onder, morgen moet ze
toch weer op', was in alle op
zichten een klapper van jewel
ste. Als in Zwolle binnenkort
het doek definitief valt, is de
show maar liefst 385 keer op
gevoerd. Naar schatting heb
ben tussen de 250- en 300.000
mensen deze zesde show van
Herman Finkers gezien.
Maar ook iemand als Herman
Finkers kan niet eeuwig met
een show het land rond en dus
wordt er constant gewerkt aan
nieuwe voorstellingen. De op
volger van 'De zon' staat al op
stapel en heeft reeds een
naam: 'Dat heeft zo'n jongen
toch niet nodig'. De bijbeho
rende voorstelling moet echter
nog gemaakt worden.
Vrije loop
Wilfried: „Tijdens een voor
stelling sta ik tussen de coulis
sen en laat mijn gedachten de
vrije loop. Ik hoor wat er ge
beurt en ga daar vrij mee aan
Wilfried (rechts) met zijn beroemde broer Herman Finkers.
het associëren. Er schiet me
van alles te binnen. Die inval
len schrijf ik dan op". Uit zijn
achterzak trekt hij een oude
bruine portemonnee en houdt
die op de kop. Er vallen een
versleten potloodje van nog
geen vijf centimeter uit, en een
tiental afgescheurde frutsels
papier. Lachend: „Dat zijn de
ideeën. Na de voorstelling laat
ik ze aan Herman en Eric le
zen. Als Herman zegt dat het
wat is, dan schrijf ik het in een
multomap. Later tikken we de
ideeën bij Herman in de com
puter. Op dit moment zitten
we in de fase 'de computer is
Werkwijze
Het in elkaar passen van de
ideeën is nog een kunst op
zich. Vooral omdat de broers er
een omgekeerde werkwijze op
na houden: „We maken eerst
de bouwstenen en daarna zien
we wel hoe het ontwerp er uit
gaat zien. Het in elkaar zetten
van de losse stukjes gaat puur
intuïtief. Hoe meer je gaat na
denken, hoe geforceerder de
rode draad wordt en dat merk
je later in de shows. Dan oogt
het niet meer vanzelfspre
kend. En dat is het mooie bij
ons. Het ziet er heel grillig en
onvoorspelbaar uit, met rare
wendingen, maar wel vanzelf
sprekend. Het lijkt bij elkaar
te horen. Ik denk dat daar een
beetje ons geheim in zit. Het
gaat eigenlijk nergens over. En
dat is ook precies de bedoe
ling".
Als Wilfried niet met zijn broer
op pad is, verkeert hij thuis in
Hengelo bij vrouw en kind.
Daar beoefent hij een van zijn
hobby's; wilde tuinen. „Een
wilde tuin, dat is het moeilijk-
FOTO: FRANK UYl
ste wat er is. Heel an
een gewone tuin wj
planten met kunstgre
ven houdt. In een wil<
het puzzelen e
waar de planten m(
men. Alles moet op z
passen, anders gedijt
De een in de schadu
der meer in de zc
een boompje geplan
boom, meer een stok
blaadjes. In de schac
van komt dan een
Maar ja, dat moet noj
Het duurt jaren voor
tuin er een beetje uitz
RIJSWIJK - Omroepen
moeten jaarlijks vijftig
miljoen gulden uit eigen
inkomsten bijdragen aan
de programmering. Dat
schrijft minister D'Anco-
na (cultuur) in een brief
aan de Tweede Kamer. Zij
ziet geen reden nieuwe
maatregelen te treffen
voor de tekorten op de om
roepbegroting.
Voor 1992 raamt het ministerie
van welzijn, volksgezondheid
en cultuur het tekort op 53 mil
joen gulden. Volgend jaar zal
het tekort op de omroepbegro
ting dalen tot dertig miljoen
gulden. Na 1994 wordt een po
sitief resultaat verwacht. Aan
de inkomstenkant rekent WVC
dit jaar op 815 miljoen gulden
aan omroepbijdragen en bijna
vierhonderd miljoen gulden
aan STER-opbrengsten. Vol
gend jaar zullen die bedragen
tot respectievelijk 887 miljoen
en 420 miljoen gulden stijgen.
Minister D'Ancona vindt ver
dere groei van de vermogens
van de omroepen onnodig en
ongewenst. Zij volgt daarmee
het advies van de commissie
Van der Zwan. Omroepen zijn
volgens de minister zeer wel in
staat directe verantwoordelijk
heid te dragen voor hun finan
ciële handel en wandel. Voor
het opvangen van tekorten in
het gewenste programmabud
get kunnen dan ook de eigen
vermogens worden aangespro
ken.
D'Ancona stelt in de brief voor
de vermogenspositie van de
NOS met 10 miljoen gulden te
versterken. Er blijft een alge
mene omroepreserve van 250
miljoen gulden beschikbaar.
Omroepen moeten verder jaar
lijks 10 procent van de te ver
wachten reclame-inkomsten
voorfinancieren.
Indien de reclame-inkomsten
meer dan 10 procent beneden
de ramingen blijven, dan zal
de minister de calamiteitenpot
in de omroepreserve aanspre
ken. Mocht er bij voorbeeld
een tegenvaller zijn van 100
miljoen gulden, dan betalen de
omroepen 40 miljoen gulden
en komt er 60 miljoen uit de al
gemene reserve. De nieuwe
systematiek moet volgend jaar
worden ingevoerd.
Batman terug
Regisseur Tim Burton (links) en de actrice Michelle Pfeiffer arriveren bij het Mann's Chinese Theater in
Hollywood waar gisteren de film De terugkeer van Batman' van Burton in première ging. Michelle Pfeiffer
speelt in deze film een belangrijke rol.
FOTO: AP
HILVERSUM - Het bestuur
van de Islamitische Omroep
Stichting (IOS) wil meewerken
aan een bemiddelingspoging
in het conflict met het perso
neel. Dat heeft het bestuur gis
teren in een verklaring aan het
Commissariaat voor de Media
laten weten. Veronica-voorzit-
ter Joop van der Reijden is be
reid onderzoek te doen naar de
mogelijkheden een oplossing
voor de problemen te vinden.
Twaalf medewerkers houden
sinds vorige week het pand
van de omroep bezet. Zij eisen
van het bestuur de aanstelling
van een nieuwe directie. Het
bestuur kan daar echter geen
overeenstemming over berei
ken. De IOS kampt al enige ja
ren met bestuurlijke proble
men. Door tegenstellingen tus
sen vertegenwoordigers van
de Turks Islamitische Culture
le Federatie, de Marokkaanse
TJMMON en de Surinaamse
WIM is het tien leden tellende
bestuur structureel niet in
staat beslissingen te nemen.
Enige maanden geleden werd
onder het toeziend oog van de
president van de Amsterdam
se rechtbank afgesproken dat
het bestuur wordt ingekrom
pen tot negen personen. De
nieuwe bestuurssamenstelling
is daarna niet gerealiseerd.
De toezegging van het bestuur
komt na druk van het Commis
sariaat. Bij het voortduren van
de bestuurlijke problemen kan
het Commissariaat de zend
machtiging van IOS intrek
ken.
ROTTERDAM - Het
dichters- en gedichtenfes
tival Poetry International
heeft het Eregeld, de zoge
noemde Poetry Interna
tional Award, gisteren toe
gekend aan de tot levens
lange gevangenisstraf
veroordeelde Park No-
hae, pseudoniem van
Park Ki-pyong. Het Ere
geld, dit jaar voor de veer
tiende keer uitgereikt, is
bestemd voor een dichter
die op grond van zijn pu-
blikatie is gearresteerd en
gevangen gezet.
De jury van de prijs, bestaande
uit onder anderen de schrij
vers J. Bernlef, Remco Cam-
pert en Poetry-organisator
Martin Mooij, was eensgezind
in de toekenning, mede door
de extreme straf voor Park No-
hae.
Ook dit jaar ontbrak het echter
niet aan kandidaten. Tot nu
toe is gebleken dat toegekend
Eregeld twaalf van de dertien
keer heeft geleid tot vrijlating
van de betrokken dichter of
dichteres. Op Poetry Interna
tional, dat tot zaterdag duurt,
zijn dit jaar vijf dichters aan
wezig die eerder het Eregeld
kregen: Jack Mapanje uit Ma
lawi, Song Lin uit China, de
Zuidafrikaan Breyten Brey-
tenbach, Nevzat Celik uit Tur
kije en de Egyptenaar Muham
mad Afifi Matar.
De Zuidkoreaanse dichter zit
sinds maart vorig jaar onder
slechte omstandigheden ge
vangen. Hij kreeg levenslang
op grond van een niet nader
gespecificeerd artikel van de
wet op de nationale veiligheid
van Zuid-Korea. Hij zou zich
schuldig hebben gemaakt aan
de oprichting van een tegen de
staat gerichte organisatie, het
publiceren en verspreiden van
socialistische propaganda en
het gebruik van geweld om
een socialistische revolutie te
ontketenen. Ook zijn vrouw
Kim Chin-ju werd veroordeeld,
tot 8 jaar.
De 34-jarige Park Ki-pyong,
wiens pseudoniem No-hae 'Be
vrijding van de arbeiders' bete
kent, kwam tijdens zijn werk
in een staalfabriek tot de over
tuiging dat hij zich moest in
zetten om de uitermate slechte
arbeidsomstandigheden van
zijn collega's te verbeteren. Hij
hielp hen bij het schrijven van
brieven en later schreef hij ge
dichten over hen.
Waardering
Zijn poëzie werd hoog gewaar
deerd door de Koreaanse ar
beiders. Zij gaven hem de bij
naam 'de arbeidersdichter zon
der gezicht' omdat op de ach
terflap van zijn bundels uit vei
ligheidsoverwegingen geen
foto stond maar een leeg vier
kantje. In de loop van de jaren
werd hij steeds actiever in de
vakbond Sanomaeng. In 1985
moest hij hierom, samen met
zijn vrouw, onderduiken. In
oktober 1990 werden de be
langrijkste leden van de vak
bond gearresteerd. In maart
van het jaar daarop konden
Park en zijn vrouw arrestatie
niet meer ontlopen.
De jury heeft de gedichten van
Park No-hae leren kennen als
sterk maatschappelijk betrok
ken lyriek, niet gespeend van
een bittere, welhaast sarcasti
sche humor. In wezen pleiten
ze voor niets anders dan voor
de rechten waarvoor de socia
listen in Europa in het begin
van deze eeuw al pal stonden:
het recht op humane en veilige
arbeidsomstandigheden.
Breyten Breytenbach is een van de vijf dichters die al eerdf
geld kregen.
Voorstelling: 'Dr. Burke's vreemde
namiddag' (Prodivné odpoledne dr.
Zvonka Burkeho). Geschreven en ge
regisseerd door Ladislav Smocek.
Vertolkers: Nina Diviskova, Jiri Halek,
Boleslav Polivka, Oldrich Vizner/On-
drej Vetchy en Bronislav Poloczek-
Gezelschap: Cinoherni Klub uit
Praag. Gezien: De Kleine Komedie
Amsterdam, gisteravond in kader van
het Holland Festival.
Het in 1965 opgerichte Praagse
gezelschap Cinoherni Klub
(Toneelclub) vertegenwoordigt
niet een bepaalde speelstijl of
theateropvatting. De voor
naamste doelstelling is: „de
mogelijkheden van de acteurs
en daarmee ook die van de
mens in het algemeen te on
derzoeken".
Dat het accent op de spelver-
richtingen van de acteurs ligt
is duidelijk te onderkennen in
de avondvullende eenakter
'Dr. Burke's vreemde namid
dag' (Prodivné odpoledne dr.
Zvonka Burkeho). In deze 'ge
veinsde komedie', geschreven
en geregisseerd door Ladislav
Smocek kunnen de spelers op
een genuanceerde manier to
nen wat ze zoal aan talent in
huis hebben. De omschrijving
'geveinsde komedie' dekt vol
ledig de toneellading. Stuk en
personages zijn humoristisch,
maar de vrolijkheid kan de on
derhuidse triestheid niet ge
heel maskeren.
Neem als voorbeeld de titel
held: Dr. Burke. Hij meet zich
graag de rol en de status aan
van wetenschapper, maar hij is
slechts een amateur-kamerge
leerde. Als vrijgezel en een tik
keltje wereldvreemd leidt hij
een teruggetrokken bestaan.
Hij valt niemand lastig en het
liefst wil hij met rust gelaten
worden in zijn armoedig huur-
kamertje, dat hij nota bene
weer moet verlaten om plaats
te maken voor de dochter-met-
trouwplannen van de hospita.
Maar uitgerekend hij komt ge
dreven door de omstandighe
den tot de moord op zijn kost-
vrouw, de dochter en haar twee
rivaliserende geliefden. Ge
lukkig blijken ze niet echt
dood te zijn, waardoor het stuk
toch nog als een komedie ein
digt.
Boleslav Polivka maakt er een
schitterende rol van. Hij is de
onhandige ridder van de droe
vige figuur, artistiekerig net
jes gekleed in een morsig
zwart pak met vlinderdasje. Er
is geen sprake van leukdoene-
rij, van een komedietoontje, of
gewilde luchtigheid. Bij geen
van de andere vier medespe
lenden, maar zeer zeker niet
bij hem.
Niet te vergelijken, maar wel
als aanduiding: Boleslav Poliv
ka heeft de tragi-komiek van
een Charlie Chaplin. Je moet
om zijn altijd beheerste gedra
gingen en reacties lachen,
maar zijn ingebakken tragiek
maak je niet echt vrolijk.
De wijze waarop hij bij voor
beeld met de door hem om
zeep geholpen verstoorders
van zijn rust en levensgeluk
loopt te zeulen om ze uiteinde
lijk in een grote kast te kun
nen verbergen heeft veel weg
van onvervalste slapstick, zon
der weer die overdreven mal
ligheid.
De bij vlagen poëtische tekst
contrasteert menig keer met
de hilarische situatie, wat een
extra komisch effect geeft.
Moe van al dat gedoe met die
lijken in zijn huurkamertje
verzucht hij: „Waar zullen die
mussen het over hebben,,, doe
lend op het nijverig getjilp van
de vogels buiten. En wanneer
hij gelaten meent dat de politie
voor de deur van de woning
staat: „De bel heeft de lucht en
mijn oor doen trillen".
Typerend
Typerend is de scène, waarin
de inmiddels tot het uiterst ge
tergde, maar desolaat-kalm
blijvende dr. Burke
hospita laat zien wa
honderden koeken di
op keer voor hem 1
heeft weggestopt: in
reau-laden, de potkai
ter het plafond.
Enigszins karikaturi
even herkenbaar, zov
zwakheden als
worden de andere pe
gekarakteriseerd. 'Di
vreemde namiddag'
doende een sympatl
spiegeling van klein i
leed tijdens pogingei
gelukkig leven te he
hoe bescheiden dat c
zijn - met de liefdei
lerende factor.
