Financiers stellen eisen aan
meebetalen spoorlijn Randstad
Verse voedingswaren in
^Leidschendamse polder
Goudse bedrijven naar goedkopere buur
1
leidaeSotwotxt
VASTGOED
25
ZATERDAG 4 APRIL 1992
Idoor
HENK DE KAT
nvesteerders willen wel geld steken in de aanleg van nieuwe spoorlijnen, maar alleen als het rendement
rooraf duidelijk is en als de overheid zich 'maximaal moeten terugtrekt'. foto: sp
DEN HAAG - Financiers
zijn best bereid om geld te
steken in de aanleg van
nieuwe spoorlijnen in de
Randstad, maar wel tegen
een prijs: het rendement
van die investering moet
vooraf duidelijk zijn, en
de overheid dient zich
'maximaal moeten terug
trekken'. Kortom, de over
heid mag eigenlijk alleen
nog voor de vergunningen
zorgen.
Dat is de mening van prof. dr.
J.H.W. Goslings, lid van de
hoofddirectie van het ABP (Al
gemeen Burgerlijk Pensioen
fonds) en hoogleraar financieel
management in Maastricht.
Kantoorbouw beschouwen we
als vanzelfsprekend als het do
mein van beleggers. Dat ook
belegd zou moeten worden in
wegen en spoorlijnen is rela
tief nieuw, maar wel essentieel
voor vele moderne Randstad
plannen. De overheid hengelt
bij voorbeeld naar private mee-
financiering van een Betuwe
lijn en toltunnels. Dergelijke
projecten zijn anders niet te
betalen.
Goslings sprak over dit onder
werp onlangs tijdens een bij
eenkomst in het Kurhaus te
Scheveningen, waar voor de
zoveelste keer een congres
werd gehouden met als thema
'De toekomst van de Rand
stad'. En waar, bijna verba
zingwekkend, ook nu weer de
afgevaardigden van gemeen
ten, ministeries en provincies
toestroomden.
Erg veel wijzer zullen ze er
overigens niet zijn geworden,
aangezien op dit ogenblik
sprake is van een soort adem
pauze, waarin overheid noch
financiers het achterste van
hun tong laten zien. Het is im
mers nog pas kort geleden dat
de Tweede Kamer in hoofdlij
nen vaststelde hoe in de ko
mende 25 jaar de grootschalige
nieuwbouw moet plaats vin
den in de Randstad (de discus
sie over de'Vinex', de vierde
nota ruimtelijke ordening ex
tra).
Van nog recentere datum zijn
de bespiegelingen in de kamer
over noodzakelijke nieuwe be
stuursvormen, zoals stadsge
westen en mini-provincies.
Vandaar de heersende stilte:
aan de tekentafels wordt druk
gesleuteld aan de plannen zelf,
terwijl rond de vergadertafels
wordt nagedacht over de prak
tische uitvoeringsmethoden
en de financieringsmogelijk
heden.
Rail 21
Op dat laatste Scheveningse
congres had staatssecretaris
mr. Y(vonne).C.M.T. van Rooy
van economische zaken, geïn
viteerd als politieke lokvogel,
op dit moment dan ook weinig
anders naar voren te brengen
dan de inmiddels overbekende
leuzen: de Randstad moet er
snel voor zorgen klaar te zijn
voor 'het Europa van morgen'
en daarvoor dienen 'bestuur
en marktpartijen' de handen
inéén slaan.
Veel spannender was, hoe ie
mand als Goslings zou reage
ren op de vraag of de markt
partijen - beleggers en finan
ciers dus - wel zo happig zijn
om mee te doen aan al die am
bitieuze Randstad-plannen.
Veel hangt immers af van de
inbreng van 'de markt'. Welis
waar heeft de regering onlangs
de instelling van een infra
structuurfonds aangekondigd,
waarin aardgas-opbrengsten
zullen Worden gestort, maar
zónder externe financiers, be
leggers en projectontwikke
laars komt er géén Betuwe-
goederenlijn en blijft een
nieuw ondergronds busstation
in Amsterdam een papieren
droom.
Ook 'Rail 21' smeekt om inves
teerders. In dat verbeterings
plan van de NS wordt voorzien
in verdubbeling van de spoor
lijn door onder meer Leiden,
Delft en Dordrecht, en dat
vergt stationsvernieuwingen
die vele honderden miljoenen
guldens vergen. Miljoenen die
de overheid bij lange na niet
kan ophoesten. Ook daarvoor
moet kapitaal worden losge
weekt bij banken en institutio
nele beleggers.
Rendement
Staatssecretaris Van Rooy
gooide in Scheveningen dan
ook nogmaals een balletje op:
„Het woord is aan de finan
ciers. Zeggen ze nee, dan lopen
ze kwalitatief goede beleggin
gen mis. Dan verzuimen ze
mee te doen met bestuurlijke
en financiële innovaties, en
dan missen ze een kans op pu
blicitair zeer gunstige projec
ten, die voor de imago-vor
ming van de financiers goed
zou kunnen uitwerken".
Maar zó makkelijk laat de fi
nanciële wereld zich niet lij
men. Men is daar niet uit op
een vriendelijk imago, maar op
nuchter rendement.
ABP-directeur Goslings kaat
ste dat ook heel duidelijk te
rug: „Het feit dat institutionele
beleggers veel geld hebben, is
wat anders dan 'rijk zijn'. Het
is immers geld van anderen
dat ze beheren. Het wil ook
niet zeggen dat de overheid
een morele claim heeft op dit
geld. Willen we institutionele
beleggers interesseren, dan
moet dit gebeuren op zakelijke
wijze".
Begrotingstekort
Volgens Goslings wordt het be
talingsprobleem van nieuwe
infrastructuur in Nederland ei
genlijk veroorzaakt door het
uit de hand gelopen nationale
begrotingstekort. „Belangen
groepen zijn in staat de over-
dachtsuitgaven, dit zijn hoofd
zakelijk sociale uitkeringen,
op een peil te houden dat niet
alleen internationaal een uni
cum dreigt te worden, maar
dat ook de investeringen ver
dringt".
Niettemin zouden private fi
nanciers heel wat investerin
gen op het gebied van vervoer
en transport voor hun reke
ning willen nemen, maar vol
gens Goslings dan wel tegen
een prijs: „Er is maar één weg:
verminderde overheidsin
vloed, en als uitgangspunt het
vertrouwen in de werking van
de markt".
De overheid steekt enorme
subsidies in openbaar vervoer
(70 procent van het stadsver
voer. 45 procent voor de trein),
kritiseerde Goslings. Hij zou
daar drastisch in willen snoei
en. „Als zoveel honderden mil
joenen aan steun nodig is en
gebruikers nauwelijks te vin
den zijn, is duidelijk wat het
probleem is: is zoveel van die
publieke infrastructuur wel
nodig
Volgens Gosling doet de over
heid er het beste aan om ren
dabele lijnen van openbaar
vervoer over te dragen aan pri
vate financiers. De overheid
zou. aldus de ABP-directeur,
nog slechts moeten zorgen
voor de onrendabele vervoer-
lijnen, maar alleen als die
strikt noodzakelijk zijn.
„Vergaande privatisering en
een terugtreden van de over
heid is een veel betere stap dan
het zoeken naar gekunstelde
financieringsconstructies".
De uitvoering van privaat be
taalde infrastructuur zou Gos
lings in handen willen geven
van een 'laag van onderne
mers'. De institutionele beleg
gers zouden vanuit de tweede
lijn als financiers kunnen op
treden. „Waarbij sommigen
best een deel risico-kapitaal
kunnen nemen".
Zogeheten 'indexleningen'
zouden voor pensioenfondsen
ideaal zijn als financierings
methode van wegen en tun
nels, zo becijferde Goslings.
Die er nog aan toevoegde:
„Maar politieke dogma's blok
keren dit vooralsnog".
door
PETER PAUL MARIJNEN
jEIDSCHENDAM - De
'erhuizing van een reeks
froothandels uit alle de-
van Nederland in
plees, groente en fruit
ïaar de Leidschendamse
lolder nabij het Prins
'lausplein kan model
taan voor de toekomstige
intwikkelingen in de
iaagse en Leidse regio.
Iet bedrijventerrein Forepark
igt nu aan de periferie van de
itedelijke bebouwing. Datzelf-
le gold ooit ook voor het oude
ilachthuisterrein en de groot-
ïandelsmarkt in de buurt van
le Laakhavens in Den Haag.
)e plannen voor de verdere
uimtelijke ontwikkeling van
le agglomeratie leren dat de
(rossiers van het nieuwe Food-
:enter in de komende decen-
ïia geleidelijk opnieuw zullen
worden omgeven door nieuwe
woonwijken als Leizo en Ypen-
lurg.
Iet distributiecentrum voor
voedingswaren zal echter blij
vend profiteren van een riante
igging in de hoek van de A4 en
le A12, de twee belangrijkste
ntvalswegen van de Haagse
egio. Het beleid van de rijks
overheid heeft in dit verband
nmiddels een andere wending
;enomen, maar de locatie aan
de beide rijkswegen is nog be
dacht in een tijd dat dit als een
loodzakelijke voorwaarde
werd beschouwd voor de ont-
ivikkeling van een nieuw be
drijventerrein. De distributie
bedrijven en hun klanten in
Forepark hoeven zich zelfs
ïauwelijks zorgen te maken
iver de beschikbaarheid van
>arkeerplaatsen. Daarin is in
lanzienlijk ruimere mate voor
tien dan tegenwoordig gebrui
kelijk is. Het gebied grenst te-
ivens aan een spoorlijn. En de
unnel die deze barrière moet
slechten wordt naar verwach
ting vanaf de zomer openge
steld voor het vrachtverkeer.
Perfecte plaats
■Een perfecte locatie", beaamt
ién van de pioniers in het ge
bied K. van der Burg. De vlees-
(roothandel Van der Burg
Bol heeft als één van de zeven
Jetrokken ondernemingen in
ide vleessector de verhuizing al
enige maanden achter de rug.
De leveranciers aan slagers en
horeca hadden liever al eerder
het slachthuisterrein aan de
Laak de rug toegekeerd. De
onderhandelingen over de uit-
Jlaatsing met de gemeente
Den Haag - en ook die tussen
Den Haag en Leidschendam -
sleepten zich al vanaf 1984
voort.
Toch waren de groothande
laars in vleeswaren, verenigd
n het Koudvleescentrum, uit-
iindelijk de eerste onderne
mers die in Forepark neerstre
ken op een plaats waar niet
ang tevoren de koeien nog
stonden te grazen. De locatie is
liet veranderd in een slacht
huis, want al het vlees wordt
aangevoerd van slachterijen
elders. Wout van Kuijen had in
november de echte primeur in
het toen verder nog kale pol
derlandschap. Het bevalt hem.
maar voor een echt oordeel
acht hij het nog wat vroeg.
.Aan het einde van het jaar
maken we de eerste balans op.
Dan weten we pas echt of het
goed gaat", stelt de vleesver
werkende grossier voorzichtig.
Verhuispremie
De onderhandelingen met de
vertegenwoordigers van de
Groothandelsmarkt verliepen
zelfs nog moeizamer. De ge
meente Den Haag wilde de in
de loop van de jaren wat ver
waarloosde locatie aan de
Marktweg met spoed bestem
men voor woningbouw, maar
de ondernemers in de groente
en fruitsector, verenigd in
'Ons Aller Belang', stonden
niet te trappelen om de al bijna
zestig jaar oude behuizing te
verlaten. Er was heel wat over
redingskracht voor nodig om
hen te overtuigen van de voor
delen van een uitplaatsing
naar Forepark. Een in het
vooruitzicht gestelde verhui
spremie van in totaal 26 mil
joen gulden deed de rest. Van
de 72 ondernemers aan de
Marktweg besloten vooral de
grotere grossiers vorig jaar de
stap te wagen. Een aantal klei
nere bedrijven werden samen
gevoegd of overgenomen. Op 1
juni 1993 zal dc sloper zich ont
fermen over de oude groothan
delsmarkt aan de Marktweg.
ABN-AMRO Projectontwikke
ling heeft ongeveer honderd
miljoen gulden in het Fore-
park-project gestoken. Na
mens de ontwikkelaaris ma
kelaar Frisia op zoek gegaan
naar gegadigden voor (een
deel van) één van de zeven ge
bouwen van de nieuwe groot
handelsmarkt. Er was na de
voorrangsregeling voor de
groente- en fruitgrossiers nog
tienduizend vierkante meter
te verdelen. Daarvoor hebben
zich inmiddels al onder meer
groothandels in vis, bonbons
en Chinese horecawaren ge
meld. De grootste afnemer is
de versmarkt VEN, die over
een jaar vanuit Leidschendam
zowel in de foodsector als in de
non-foodsector de horeca in
heel zuidwest Nederland gaat
bedienen met zo'n 40.000 ver
schillende produkten.
Volgens A. Smits, die namens
de ondernemers de onderhan
delingen voerde, gaat er voor
de grossiers heel wat verande
ren. Traditioneel worden aard
appelen, groente en fruit in
alle vroegte aangevoerd van de
veilingen. De klanten van de
groothandels meldden zich
dan meestal al voor acht uur 's
morgens aan de Marktweg om
de verse waren in te kopen.
Smits hoopt nu collectieve af
spraken te maken om de ver
koop meer te spreiden over de
dag. Dankzij de nieuwste koel
technieken hoeft dat geen pro
bleem meer te zijn, meent hij.
„Klanten uit de horeca zijn nu
eenmaal niet geneigd om al om
6 uur voor dc deur te staan. De
markt zou voor de afnemers de
hele dag toegankelijk moeten
zijn. We zouden zelfs kunnen
gaan denken aan koopavon
den". Verder denkt hij de ser
vice te kunnen verbeteren
door bij voorbeeld meer aan
dacht te schenken aan de be
werking en de verpakking van
de produkten. „Want het ver
schil tusen een Brabantse
bloemkool en één uit Noord-
Holland is tegenwoordig niet
groot meer".
Paraplu
Zo ontstaat volgend jaar bij de
opening van de nieuwe groot
handelsmarkt een randstede
lijk en breed gesorteerd voed-
sel-distributiecentrum dat aan
alle moderne eisen voldoet.
Een bescheiden veeschuur in
de Haagse regio is dan alsnog
binnen enkele jaren tijd veran
derd in een grote marktplaats
voor afgewerkte voedingswa
ren ten behoeve van de regio
nale middenstand.
Het versterken van de positie
in het Europa van de toekomst,
dat is het veelgehoorde motto
waaronder de groothandels ge
zamenlijk naar buiten .willen
gaan treden. Met het oog op de
voorgestane bundeling van de
krachten is alvast de overkoe
pelende stichting Foodcenter
Forepark opgericht. Als het
aan de vice-voorzitter en verte
genwoordiger van de vleessec
tor Van der Burg ligt, dan wor
den straks ook de nu nog in Fo
repark ontbrekende voedsel-
branches onder deze paraplu
gebracht. R. Scholten van de
VEN hoopt op voorhand dat de
stichting zich niet zal beper
ken tot het maken van afspra
ken over de vuilophaal en de
groenvoorziening. „Als je me
kaar kunt helpen, dan moet je
dat niet nalaten".
door
WIM HERSTEL
Foodcentw forepwk IwWMiiiMn
De Haagse grossiers in aardappelen, groente en fruit verhuizen over een jaar naar de nieuwe groothan
delsmarkt in het Leidschendamse Forepark FOTO: SP
WADDINXVEEN - Meer
dan zijn collega's uit om
liggende gemeenten heeft
de Waddinxveense burge
meester C.M. van der Lin
den zich de afgelopen ja
ren bezig gehouden met
het ondertekenen van no
tariële akten van eigen
domsoverdracht.
Reden hiervan: De spectacu
laire groei van het bedrijven
park Coenecoop. Vanaf 1984
vestigden zich ruim 30 bedrij
ven in een gebied dat globaal
wordt begrensd door de Ka
naaldijk, de Zuidelijke Dwars
weg en de spoorlijn Alphen
aan den Rijn-Gouda.
Afgelopen maand werd een of
ficieel begin gemaakt met de
verkoop van grond voor het
meest westelijke deel van het
bedrijvenpark. Coenecoop II
geheten. „Coenecoop I is een
succesverhaal, deel II is het lo
gische gevolg", zegt een
woordvoerder van den ge
meente Waddinxveen. De ver
koop van 5.650 vierkante me
ter grond aan het Technisch
Handelsbureau Rensa BV uit
Doetinchem betekende het
startsein voor dit tweede ge
deelte van het bedrijvenpark.
Het 'verhaal' van Rensa lijkt
veel op dat van de andere be
drijven in Coenecoop. In de ja
ren dertig begon de grootvader
van huidig directeur, de heer
E. Heijink, met voornamelijk
loodgieterswerk en elektra.,
Onder leiding van twee vol
gende generaties Heijink
maakte Rensa een grote ex
pansie door als verwarmings
groothandel. In 1963 nam het
bedrijf een nieuwbouwpand in
Doetinchem in gebruik.
Schoolgebouw
Ook in de jaren daarna bleef
Rensa groeien. In 1966,1974 en
1988 moest het bedrijf op
nieuw uitbreiden. Op het mo
ment heeft Rensa in Doetin
chem de beschikking over
12.000 m2 bedrijfsterrein.
Vrijwel alle bedrijven in Coe
necoop hebben - net als Ren
sa - te maken gehad met grote
expansie. Toonaangevend
voorbeeld hiervan is de van
oorsprong Goudse drukkerij
Van Tilburg.
Van Tilburg-directeur Tony
Duits: „Als drukkerij zijn we
ooit aan de Lage Gouwe in
Gouda begonnen. Toen we
daar uit ons jasje groeiden,
kregen we de beschikking
over een voormalig schoolge
bouw in de Keizerstraat". En
hij vervolgt: „In het hart van
de Goudse binnenstad hebben
we het tot eind 1987 uitgehou
den. Toen zijn we gaan uitkij
ken naar een nieuwe lokatie".
In eerste instantie werden er
gesprekken gevoerd tussen
Van Tilburg BV en de gemeen
te Gouda. „In feite waren we zo
uitgepraat met de gemeente
Gouda. Hoewel, het duurde
vaak erg lang voordat we ant
woord kregen op gestelde vra
gen en ingediende voorstellen.
Echter, de grondprijs in Gouda
was en is zoveel hoger dan zo
als toen bleek in Coenecoop.
Daar was de grond twee maal
zo goedkoop", zegt Duits.
Evenals bij andere bedrijven,
valt in het gesprek met Duits
de naam van burgemeester
Van der Linden. „Je kan het
succes van Coenecoop natuur
lijk niet aan één persoon op
hangen, maar Van der Linden
is wel 'een figuur' in Waddinx
veen. Je merkt aan deze man
dat hij zich goed voelt in on
dernemerskringen", vertelt
hij.
De goede verhouding tussen
gemeente en bedrijfsleven
maakte dat de gesprekken tus
sen Van Tilburg BV en Wad
dinxveen vlot verliepen.Alles
was in korte tijd rond", beves
tigt Duits. Met Van Tilburg
vestigden zich door de jaren
heen nog acht bekende Goud
se bedrijven. De bekendste in
dit rijtje zijn Schuttelaar Sui
kerwerken, Goudse Machine
Fabriek en de Kaarsenfabriek
Gouda.
Recent kondigde een ander ty
pisch Gouds bedrijf, drukkerij
Twigt de verhuizing naar Wad
dinxveen aan. De argumenten
van directeur P. Twigt lijken
een blauwdruk van die van
Tony Duits.
Afspraak
De kritiek van de voormalige
Goudse ondernemers wordt in
zekere zin bevestigd door de
heer J.K. Stork, chef van de af
deling grondzaken bij de ge
meente Gouda. „Ik kan nu
geen antwoord geven op deze
vorm van kritiek. Kan ik een
afspraak met u maken om
hierover van gedachten te wis
selen" is zijn veelzeggende
commentaar.
Het totale bedrijvenpark Coe
necoop I en II is 50,5 hectare
groot. Hiervan wordt ongeveer
37.7 hectare door bedrijven in
gebruikt genomen. De overige
12.8 hectare worden benut
voor de aanleg van wegen, wa
terpartijen en groenvoorzie
ning.
Hierdoor is een ander verschil
ontstaan met het nabij gelegen
industriegebied de Goudse
Poort. De aanleg van Coene
coop is landschappelijk en
heeft een parkachtig karakter.
„Er is met de planning van het
terrein rekenig gehouden met
de aard van sommige bedrij
ven. Zeker voor zogenaamde
'kennisintensieve' bedrijven is
het noodzakelijk dat men rust
en ruimte heeft, die nodig zijn
voor het verrichten van hoog
waardige arbeid", is het com
mentaar van de gemeente
Waddinxveen.
Volvo
Coenecoop werd voor Wad
dinxveen definitief een succes
met de vestiging van Volvo Be
drijfswagens. In april 1989
werd de eerste paal van dit mil
joenencomplex geslagen. Alles
wat bij Volvo voor die tijd ver
spreid over Nederland lag,
werd na de oplevering gecon
centreerd in het Waddinxveen
se. Zelfs de Volvo-directie koos
voor Coenecoop als vestigings
plaats.
De argumenten van Volvo wa
ren iets anders dan die van de
eerder genoemde Goudse on
dernemers. Huub Dubbelman
van de afdeling PR hieroveT:
„Voor de toelevering zijn we
grotendeels aangewezen op
onze Volvo-fabriek in,het Bel
gische Gent. De route Gent-
Rot terdam-Waddinxveen
sprak ons het meest aan".
Hij vervolgt: „De grondprijs in
Waddinxveen is niet van door
slaggevende betekenis ge
weest. In andere gemeenten
betaalden we zelfs minder per
vierkante meter. Bij de plan
ning is duidelijk rekening ge
houden met het personeel. Het
merendeel van onze werkne
mers komt uit Den Haag of di
recte omgeving".
Een andere reden voor het suc
ces is de ontsluiting van het to
tale gebied. Dit werd ingezet
door de (her)opening van de
Coenecoopbrug. Het bedrij
venterrein ligt in breder per
spectief gezien naast de rijks
wegen A12 (Utrecht-Den
Haag) en A 20 (Rotterdam-
Utrecht). Het verkeer van deze
wegen heeft door de Coene
coopbrug een makkelijk be
reik gekregen met het com
plex.
Ook het openbaar vervoer
wordt sterk afgestemd op de
belangrijke functie van Coene
coop I en H. De snelbusdienst
Waddinxveen-Den Haag en de
spitsdienst met het NS-station
in Gouda zijn hiervan voor
beelden.
De Nederlandse Spoorwegen
hebben tevens de aanleg van
een spoorwegstation Coene
coop aangekondigd.
De voormalige Goudse onder
nemer Tony Duits ziet deze
plannen met vertrouwen tege
moet. „Elke ondernemer is ge
baat bij een grote mate van ef
ficiency. Dat heb ik hier in
Coenecoop zeker gevonden.
Voor mijn bedrijf betekent
deze efficiency, dat we ons 1
werk beter kunnen doen. Het
gevolg hiervan is weer dat het
produkt beter wordt en de on
dernemer meer geld verdient.
En daar doen we het toch
luchtfoto: martin droog
Het bedrijvenpark Coenecoop, vanuit de lucht gezien.
