Volgende maand overleg over
nieuw Joegoslavië in Belgrado
Troepen gingen
over de schreef
op Oost-Timor
BINNENLAND BUITENLAND
go:
Koningin pleit voor diepgang en ruimhartighei
CeidócSotvuMit
VRIJDAG 27 DECEMBER 19!
£64
Dikste man overleden Fundamentalisten in Algerijns parlement Ken Wereld VBïl VCFSchl
HEMPSTEAD De zwaarste man ter we
reld, de 46-jarige Walter Hudson, woog deze
week bij zijn overlijden in zijn woonplaats
Hempstead „slechts" 506 kilogram. Toen
Hudson in 1987 werd uitgeroepen tot zwaar
ste man in de wereld, werd er nog 540 kilo
gram afgemeten. Ondanks de gewichtsver
mindering van de Amerikaan moest de poli
tie een muur afbreken alvorens zij diens li
chaam uit de kamer kon krijgen. Tien man
nen en een lift waren er voor nodig om Hud
son in de kleine vrachtwagen te krijgen die
hem naar de rouwkamer bracht. Hudson was
de laatste achttien jaar niet uit zijn kamer ge
komen. Hij was eenvoudig te groot om door
de deur te kunnen. Hij leefde samen met een
nicht. Met behulp van de telefoon leidde hij
een bedrijfje in kleding voor vrouwen met
grote maten.
ALGIERS Het
Front van Islamitische
Redding (FIS) heeft bij
de eerste vrije parle
mentsverkiezingen in
Algerije het machts
monopolie van het re
gerende Nationale Be
vrijdingsfront (FLN)
doorbroken.
Nadat de eerste uitslagen
van de gisteren gehouden
verkiezingen binnen wa
ren, had het FIS acht van
de 430 parlementszetels
veroverd. Het FLN stond
op dat ogenblik op drie ze
tels en moet het op 16 ja
nuari in zeker 20 distric
ten in een tweede stem
ronde opnieuw tegen de
fundamentalisten opne
men. Minister van binnen
landse zaken Larbi Bel-
kheir zei dat de definitieve
uitslag later vandaag zou
volgen, maar dat de voor
lopige tellingen er op wij
zen dat het FLN en het
FIS in veel kieskringen
tot een tweede ronde wor
den gedwongen.
Slechts 58,6 procent van
de 13,3 miljoen kiesgerech
tigden trok naar de stem
bus. Belkheir gaf vandaag
toe dat de verkiezingen
niet vlekkeloos zijn verlo
pen, omdat 900.000 kaar
ten die nodig waren voor
de identificatie van kie
zers, hun bestemming
nooit hebben bereikt.
Het FLN, dat Algerije
sinds 1962 regeert, legali
seerde de oppositie in 1989.
Het FIS ging een jaar later
met de meeste zetels strij
ken bij de gemeenteraads
verkiezingen. Hoewel de
fundamentalisten wellicht
niet op een parlementaire
meerderheid afstevenen,
zal hun invloed nu ook
merkbaar worden op het
landsbestuur. De aanhang
van het FIS bestaat vooral
uit arme stedelijke bevol
kingsgroepen en werklo
zen, die meerdere keren
met geweld hun eis voor
een islamitische staat
kracht hebben bijgezet. De
verkiezingen in Algerije
worden beschouwd als de
meest vrije die ooit in een
Arabisch land zijn gehou
den. In totaal deden 49
partijen mee.
BELGRADO/ZAGREB
De basis voor een nieuw,
kleiner Joegoslavië zal al
begin volgend jaar gelegd
worden. Het Joegoslavi
sche persbureau Tanjug
meldde gisteren dat alle j
geïnteresseerde partijen
op 3 januari in Belgrado Aj
over „het nieuwe Joego
slavië" zullen vergaderen.
Tijdens de kerstdagen gin
gen in Kroatië de gevech
ten gewoon door.
Vier Joegoslavische republie
ken, Kroatië, Slovenië, Mace
donië en Bosnië-Hercegovina,
hebben bij de EG een aan
vraag ingediend om als onaf
hankelijke staten erkend te
worden. Kosovo, het overwe
gend door Albanezen bewoon
de autonome gebied dat deel
uitmaakt van Servië, heeft
rechtstreeks bij Lord Carring-
ton, de voorzitter van de
Haagse Joegoslavië Conferen
tie, om erkenning verzocht.
Op de conferentie van 3 janua
ri zullen alle partijen en orga
nisaties vertegenwoordigd zijn
die „voor het behoud van Joe
goslavië als een democratische
en soevereine staat opkomen".
Dat hebben afgevaardigden
van het door Servië gedomi
neerde Joegoslavische romp
presidium afgesproken met de
leiders van de pro-Servische
partijen uit Bosnië.
De voorzitter van het romp-
presidium, Branko Kostic,
waarschuwde Europa gisteren
voor de tweede keer binnen
een week dat de burgeroorlog
zal verergeren als meer Euro-
Kroatische strijders omhelzen elkaar tijdens hun hereniging aan het front in het.Banja-gebied op eerste kerstdag.
pese landen, in navolging van
Duitsland, de zelfstandigheid
van Kroatië en Slovenië er
kennen. De republieken Ser
vië, Montenegro en Servische
gebieden in de andere repu
blieken zullen dan een nieuw
Joegoslavië vormen, aldus
Kostic in de in Belgardo ver
schijnende krant Borba.
Jugoslav Kostic, die namens
de Servische provincie Vojvo-
dina lid is van het federale
romppresidium, verklaarde
gisteren dat het nieuwe „der
de" Joegoslavië in feite al in
werking is getreden. Dit volgt
op het koninkrijk Joegoslavië
dat in 1918 gevormd werd en
de socialistische republiek die
Josip Broz Tito in 1945 sticht
te. Hij ging daarmee verder
dan Branko Kostic, die over
een nog te vormen nieuw Joe
goslavië sprak. Jugoslav Kos
tic zei dat het nieuwe Joego
slavië zal bestaan uit Servië
met zijn beide provincies Ko
sovo en Vojvodina, bondge
noot Montenegro en Krajina,
een door de Serviërs in Kroa
tië uitgeroepen autonome re
publiek. Hij zei te hopen dat
ook Bosnië-Hercegovina zich
bij hen zal voegen.
Gisteren bombardeerde de fe-
FOTO: AFP
derale luchtmacht Cernik, een
voorstad van Nova Gradiska,
en Bukovica, een nabijgelegen
dorpje. Daarbij viel één dode
en raakte een aantal burgers
gewond. Verder vuurde het le
ger rakketten af op dorpen in
de buurt van Pakrac, dat zelf
onder zwaar artillerievuur
kwam te liggen. Kroatische
milities namen vijf dorpen in
hetzelfde gebied in.
TEL AVIV Elke avond,
als de duisternis een be
klemmende deken legt
over Kalkiliya op de be
zette Westelijke Jordaan-
oever, staat Said Shanti
een poosje voor het raam
van zijn kamer.
Ver weg, niet zo heel ver weg
eigenlijk, ziet hij de lichten
van Kfar Saba. Het stadje, dat
je in tien minuten met de auto
bereikt, maar waar Said njet
mag komen.
„Israël is voor ons sinds de In
tifada verboden terrein", zegt
hij. „Je mag er alleen maar
heen, als je een speciale ver
gunning hebt. Ik ben er al vier
jaar niet geweest". Hij haalt
achteloos zijn schouders op.
„Niet dat het me iets uitmaakt
hoor", vervolgt hij moedig,
„want wij willen nu toch niets
met de joden te maken heb
ben. Wij vechten voor onze
onafhankelijkheid. Pas als we
die bereikt hebben zal ik weer
naar Kfar Saba gaan. Om mijn
buren als gelijken te ontmoe
ten en vrienden te zijh".
Ronen Kedar zit in de hoogste
klas van de middelbare school
in Kfar Saba. Veel examens.
Op vrijdagavond gaat hij uit.
Een biertje, vrienden, meisjes.
Grijpen wat er nu nog van de
jeugd te grijpen is. Want over
een half jaar moet hij het leger
in. Misschien komt hij wel te
recht in een van die eenheden
die in de bezette gebieden
moeten optreden. De rust be
waren, zoals dat heet. En voor
al de orde. „Wie weet kom ik
in Kalkiliya terecht", zegt Ro
nen wat cynisch. „Hier vlak
bij". Hij is er nog nooit ge
weest. „Want ze zeggen dat
het er gevaarlijk is. Dat ze ons
haten. Ze voeren een oorlog
tegen ons. Ik zou doodsbang
zijn als ik er nu naar toe zou
gaan. Maar als de Intifada
voorbij is, wil ik met ze pra
ten. Kijken hoe ze leven. Ei
genlijk barst ik van nieuwsgie
righeid".
Tien minuten rijden. Een af
stand van een paar luttele ki
lometers. Een oude, al meer
dan veertig jaar niet meer ge
bruikte spoorlijn, die eens van
Bayrut naar Cairo liep, ligt
tussen beide stadjes. Kfar
Saba, aan de ene kant van de
'groene lijn' die tot de Zes
daagse Oorlog van 1967 de
oostgrens van Jeruzalem was,
en Kalkiliya, aan de andere
kant, op de bezette Westelijke
Jordaanoever. Twee stadjes,
twee werelden. Zo dicht bij el
kaar en toch zover van elkaar
vandaan.
Said is 24 jaar. Een veel te
vroeg volwassen geworden
man met een ernstige blik. Al
Gemaskerde Palestijnen in gevecht met Israëlische troepen
zijn leven niet gekend. Al als
kind van 14 jaar begon hij als
bouwvakarbeider te werken in
Israël. „Ik moest geld verdie
nen", zegt hij, „we zijn met
tien kinderen thuis. Mijn va
der nam me van school af en
stuurde me naar Kfar Saba.
Iedere ochtend stapte ik .om
zeven uur op de bus en laat in
de middag kwam ik weer naar
Hij praat over die tijd als over
een ver, diep weggestopt ver
leden. 'Toen' was voor de Inti
fada. 'Toen' was de tijd dat de
Palestijnen nog in Israël naar
het strand of naar de dieren
tuin gingen. 'Toen' was de tijd,
dat de Israëli's in Kalkiliya
nog hun dollars zwart kwa
men wisselen. Om er goedko
pe arbeidskrachten te vinden.
Of om de achterbak van de
auto vol te gooien met groente
en fruit, voor de helft van de
prijs. Maar dat is nu voorbij. In
Kalkiliya rijdt geen Israëlische
auto meer. Alleen patrouille
wagens van het leger. In de
hoofdstraat waar soldaten voor
het militaire hoofdkwartier
verveeld op wacht staan, gaan
's middags om één uur al de
winkels en cafés dicht. Op
dracht van de ondergrondse
Intifada-leiding. Een soort
constante proteststaking tegen
de bezetting, die ook weer niet
echt is, want als de voordeur
dicht is, is de achterdeur nog
altijd open.
Iedere dag als Ronen, zeven
tien jaar, uit school komt, spelt
hij de krant. Hij wil alles we
ten. Zeker als het om de poli
tiek gaat. Hij is een aanhanger
van de Vrede-Nu-beweging.
Doet mee aan demonstraties,
waarin de regering wordt op
geroepen het leger terug te
trekken uit de bezette gebie
den. Maar als er melding ge
maakt wordt van soldaten, die
in de bezette gebieden gewond
zijn geraakt en dat ge
nogal eens voelt hij ee
mense boosheid in zich
men. „Ik begrijp wel we
die mensen tegen onze.i i
ting in opstand zijn", zej
„Maar ik denk ook aan 4
vrienden. En aan mezelf. 3
schien moet ik straks ooi
het geweer over mijn s
ders door de kashba loper
ik ook een steen op mijt H
krijgen? Ik weet niet hi I
dan zal reageren. Ma:
denk dat ik er keihard c
zal slaan". Weigeren in d MOSI
zette gebieden te dienen'
niet. „Ik ben door mijn o J
opgevoed met de overtu
dat je de veiligheid var
land moet dienen". v
Kfar Saba, een half uurtj
den van Tel Aviv, is ee V<
pisch Israëlisch ontwikke
stadje. Een lange hoofds c
keurige flatwijken erom
De terrasjes zitten vol me
drinkende jeugd en huis
wen die in de talrijke bor
hun slag hebben geslager
Het is de bijbelse droom
Israëli's en de onafhank
heidsdroom van de Pa
nen, die beide volkeren
dicht bij elkaar zo wre
conflict gescheiden houd Uorbai
Said 's ochtends zijn
Turkse koffie drinkt, nip
nen aan zijn kopje Ne
Als Ronen met zijn vrir
naar de pubs van Tel d
rijdt, hangt Said bij gebre 01
beter thuis wat voor de t: v'
hebben ons land afgeno I
zeggen ze in Kalkiliya
willen ons de zee inj<
hoor je in Kfar Saba. 1
sen beide 'waarheden' li lin> eei
tragedie van twee vol
die al bijna honderd j
oorlog zijn en vorige ma
Madrid en kortgeledi
Washington niet veel I
aan de vrede hebben ff
dan elkaar de hand te
den.
op he
ken.
de S(
voorb
als zc
verdv
was c
de la
de So
verlet
geen
and.
eerste
min c
mach
beetje
kritisci
de W
lensk.
ders e
man d
ven zt
oude t
Russer
maatre
De grc
K
Ipr
MOS]
COMMISSIE SUHARTO:
JAKARTA Bij het
bloedige optreden van 12
november in Dili op Oost-
Timor tegen een groep de
monstranten zijn de Indo
nesische troepen over de
schreef gegaan. Bij het
militair optreden zijn
voorts geen 19 personen
omgekomen, zoals het le
ger aanvankelijk volhield,
maar 50. Ook wordt aan
genomen dat een deel van
de 90 personen die wor
den vermist het leven
hebben gelaten.
Dit zijn de belangrijkste con
clusies van een gisteren gepu
bliceerd rapport van de door
president Suharto ingestelde
commissie die een onderzoek
instelt naar het bloedbad.
Het Nederlandse ministerie
van buitenlandse zaken wil
eerst het rapport van de on
derzoekscommissie bestuderen
alvorens een reactie te geven,
zei gisteren een woordvoerder
van het ministerie.
De commissie heeft ruim twee
weken getuigen gehoord in de
Oosttimorese hoofdstad. Op
basis daarvan komt zij tot de
slotsom dat een aantal militai
ren zich mogelijk bedreigd
voelde door de menigte onaf
hankelijkheidsactivisten, maar
President Suharto.
FOTO: AP
dat „het optreden van een
aantal militairen harder was
dan nodig om een betrekkelijk
onschuldige demonstratie in
goede banen te leiden".
Met de erkenning dat er in
Dili 50 doden vielen wordt de
legertop duidelijk afgevallen.
Maar volgens ooggetuigen is
daarmee nog maar de helft
van de waarheid gezegd. Ver
schillende mensenrechtorgani-
saties stellen het aantal doden
bij het bloedbad op ruim 100.
SUSKE EN WISKE LAMBIK BABA
(c) Standaard Uitgeverlj/Wavery Productions
DEN HAAG Hieronder volgt
de inzegrale tekst van de toe
spraak die koningin Beatrix op
Eerste Kerstdag heeft gehouden.
„In het duister van angst, onbehagen
en vervlakking schijnt het licht van
Kerstmis. Dit is het licht van God met
ons. God kiest voor de mens in al zijn
zwakheid. Kerstmis verkondigt een
God die van mensen houdt en die in
het mysterie van de liefde een funda
ment in ons bestaan heeft gelegd. In
dat geloof ligt één van de wortels van
onze cultuur. Geloof en cultuur mogen
evenwel niet worden vereenzelvigd;
wat mensen innerlijk beweegt, wordt
in de cultuur weerspiegeld. In humani
teit, respect voor léven en sémenleven
ligt de gemeenschappelijke basis van
onze cultuur. Maar naast gemeenschap
pelijkheid is er ook verschil. Cultuur is
geen mal, geen éénheidsmodel, waaruit
identieke vormen worden gegoten; het
gaat altijd om eenheid èn verscheiden
heid, pluriformiteit èn eigenheid. Cul
tuur geeft mensen identiteit en zelfver
trouwen. Zij kan niet van buitenaf
worden opgelegd, maar onstaat door
overlevering en verwerving.
Onze culturele verworvenheden zijn te
danken aan individuele en collectieve
zelfcorrectie, aan het inperken van ei
gendunk en hebzucht, aan discipline in
leven en sémenleven vanuit aanvaarde
normen en waarden. Het wezen van
een beschaving ligt in de ruimte voor
het geestelijke.
Aan die spirituele kant van ons leven
wordt vandaag getwijfeld. Materieel
gaat het in dit deel van de wereld de
meesten wel goed. In technologisch op
zicht lijken de mogelijkheden onbe
grensd. Nooit eerder boden wetenschap
en kennis zo'n sterke basis voor het
streven een betere wereld vorm te ge
ven. Toch leeft er niet alleen hoop
maar ook onbehagen. Door de zucht
naar méér en de voortdurende drang
tot presteren zet de economie sommi
gen zó onder druk dat zij ternauwer
nood ruimte kunnen vinden voor be
zinning. Anderen vallen büiten het ar
beidsproces en voelen zich daardoor
onvoldoende uitgedaagd tot ontplooiing
van hun gaven. De toegenomen vrije
tijd wordt niet altijd creatief gebruikt.
Het verlangen naar ontspanning ont
aardt soms in een neiging zich te ont
trekken aan een werkelijkheid vol
moeite en zorgen.
Cultuur betekent daarentegen niet een
vlucht uit het leven van alledag, maar
beleving, zingeving en verbeelding van
het bestaan. Cultuur geeft richting en
houvast.
Een cultuur manifesteert zich in de
vorm die aan het leven wordt gegeven,
in de ordening van de fysieke ruimte,
in gebouwen, monumenten en voor
werpen, in acties en reacties van men
sen, in de wijze waarop we elkaar beje
genen, in de taal. Maar achter al die
vormen zit inhoud. In onze cultuur zijn
we dragers en doorgevers van een ge
meenschappelijk verleden, een geschie
denis die zichtbaar wordt in heden
daagse verworvenheden, in herkenbare
verbindende elementen. Cultuur is niet
erfelijk in biologische zin, maar is een
erfgoed dat moet worden overgedragen
en aangeleerd. In de geschiedenis ra
ken normen en waarden van generatie
op generatie in het bestaan ingeslepen.
Ons cultureel bewustzijn in de zin van
een doorleefde band met de geschiede
nis waarin de samenleving haar wor
tels heeft, wordt in deze tijd bedreigd
door massaliteit en vervlakking. In uit
wassen van de Westerse produktie- en
consumptiemaatschappij zijn grenzen
overschreden. Er rijzen vragen ten
aanzien van onze eerbied voor het le
ven en onze verantwoordelijkheid te
genover toekomstige generaties. De
twijfel aan onze wijze van waarderen
en aan de waarden waarop wij onze be
slissingen baseren, neemt toe. Zijn dat
trouwens wel waarden of gaat het om
louter hebzucht en eigendunk? „Norm
vervaging" is een gewone term gewor
den.
Velen hebben thans het gevoel te leven
in een tussentijd, een periode van over
gang van het ene cultuurtijdperk naar
een andere wijze van leven en samen
leven, een tijd van nieuwe relaties tus
sen mannen en vrouwen, tussen econo
mie en maatschappij, tussen staat en
burgerij.
Processen van culturele verandering
worden op gang gebracht door tegen
spraak van wat vanzelfsprekend leek.
Naast conformisme openbaren zich kri
tiek en protest. Nieuwe vormen weer
spiegelen een nieuwe inhoud, een zoe
ken naar nieuwe waarden.
Niet alleen wetenschap, onderwijs, poli
tiek en media hebben hierin een pio
niersfunctie, maar ook de kunst.
Kunstenaars roepen gedachten en ge
voelens op, verwondering en vragen,
verrukking en verbijstering. In kritiek
op de massaliteit loopt kunst voorop, is
zij onontkoombaar elitair, exclusief en
soms moeilijk te volgen. Maar dat wat
1992.
eerst slechts voor enkelingen toeg zjj
lijk was, kan later voor velen eer bedrijf
knopingspunt vormen voor een n kunne
beleving en zingeving van het naiisat
Kunst wil ons wakker schudden dat jg
ogen 'en oren, onze harten en z jaar g
openen voor dat wat juist niet de 0pbrei
maakt van de sleur van alleda bel ee
mag kunst ook elitair zijn, ja, mi jn je(j,
zelfs eenzaam zijn om haar uitzoni ^ene
ke voortrekkersrol te kunnen vi gen y
len. Van de samenleving wordcjvjgje
vraagd daarvoor de ruimte te g gen
ruimhartig te tolereren wat niet oi 1992 r
dellijk wordt begrepen, wat zelfs (jen 0
voceert en kwetst. zich j-,
Dit betekent niet dat wij alles ra duktie
goedkeuren en mooi vinden, noc diciine
we in onze verontwaardiging raderVo<
zwijgen, verlegen met ons onvern specia
tot ontvankelijkheid en een eiger russïs
woord. Kunst vertolkt soms ook 1 prjvat
en afstotende gedachten en gevo vv;ncjs
Ieder moet daartegenover zelf eer j)e j
ding bepalen en vanuit eigen wa voorst
tot een beoordeling komen. Opei serjng
acceptatie en respect betreffen de jn ^et
uiting van de kunstenaar maar op 2 i
elke wijze waarop die gestaltë I van 0,
De uitdaging is kritisch te toetsen efficjg
blijven zoeken naar kwaliteit, opi^^g
heid en integriteit. Er bestaat eenk0
spanning tussen tolerantie en gek'
heid, de stem van de éénling e
verlangen naar een kompas waan x OL
men kan worden gevaren. In ee r
samenspel tussen kunstenaar ei MOSB
bliek, protest en instemming, kri gekon
samenleving glans en wordt zij dent I
muleerd op haar weg naar cul van d
vernieuwing. pov g<
Maar juist in deze tijd van verant ma wc
zullen wij moeten uitgaan van heparlen
de toets der eeuwen heeft dooi
gericht op behoud van het goede,
dialoog tussen verschillende bra \S j
van levensovertuiging kunnen w f\g
lijke waarden worden herijkt er
universele betekenis hervinden.
in maatschappelijke instellingen
onze mentaliteit moeten rechtvai
heid, mededogen en saamhori
herkenbaar worden.
Met Kerstmis valt op deze wa
nieuw licht. Het Kerstverhaal
onze blik op het kind Jezus, in ggï>?
wereld gekomen om vrede te brf
vrede op aarde en vrede in ons
hart. De commercialisering
Kerstfeest is teken van een culti
het materiële is gaan stellen bo1
spirituele, die zich laat opjagen
ene evenement naar het andere
er niet meer in slaagt tijd een el
van heiligheid te geven. Het Kei
vraagt bovenal om stilte, de still
de nacht waarin er ruimte is vooi
bidding en gezang, voor het w QN10
van de muziek die zelfs de diepte het st
de ziel toegankelijk kan maken. I nen zi
mis richt ons op dat mysterie v hoeds
liefde, die kracht, die het mensen 2e sic
eeuwigheidswaarde geeft. Ik wc toch r
allen een gezegend Kerstfeest toe |n bet
