odesa-overleg
indigt positief
Free
Vanunu
BUITENLAND
n
iet-joods gezin
ordt statenloos
NUCLEAR HOSTAGE
„Boris Jeltsin zal
democratischer
moeten worden"
Apitein rob
DE SCHAT VAN OPA LARSEN
Kosovo wil EG om erkenning vragen
1991 dódOowvant
MAANDAG 23 DECEMBER 1991
fltvoerde Libanezen
r Israël vrijgelaten
adp
i. Tu
lding
EET Israël heeft drie Libanezen die door
y ,mmando-eenheid in Zuid-Libanon waren
rd, vrijgelaten. De drie zijn afgelopen week-
aan de grens tussen Libanon en de door Is-
^telde veiligheidszone in het zuiden van
'id overgedragen aan het Rode Kruis. De
ig van de drie, die in de nacht van donder-
vrijdag in het dorpje Jibsheet, vijftig kilo
ten zuiden van Bayrut, was vrijdag al door
irdvoerder van het Israëlische leger aange-
De drie, onder wie een medewerker van
persbureau Reuter, moesten evenwel
o worden verhoord. Ze zouden zijn opge-
verdenking van terroristische activiteit te-
Joodse staat. In Libanese kringen werd
gezegd dat Israël zich heeft vergist en on-
ige burgers heeft ontvoerd.
10 'itse
e >óg v
ko
erlant
renigi
zevei
t were
g gevi
K
werd
ndere
ond
r va#
ndse
enigii
F.A.Nf
echts
It de
ïaar
or
I van
Israël bereid door te
praten in Washington
JERUZALEM Israël heeft aangekondigd bereid te
zijn de vredesbesprekingen over het Midden-Oosten,
die op 7 januari hervat worden, voort te zetten in
Washington. Dat heeft de Israëlische minister van
transport, Moshe Katvaz, gisteren gezegd. Hij voegde
er wel aan toe dat Israël hoopt dat toekomstige on
derhandelingen dichter bij huis gehouden worden,
bij voorkeur in het Midden-Oosten. „Helaas ver
werpt de Arabische kant onze voorstellen in deze en
wij hopen dat wij er tijdens de tweede bijeenkomst in
Washington in zullen slagen de Arabieren ervan te
overtuigen efficiënter te zijn. Het is beter in het Mid
den-Oosten of zelfs in Europa te vergaderen", zei
Katvaz. De bilaterale besprekingen tussen Israël en
Syrië, Israël en Libanon en Israël en de Jordaans-
Palestijnse delegatie werden vorige week in Was
hington opgeschort.
Bomalarm legt metro
van Londen totaal stil
LONDEN Het hele netwerk van de Londense on
dergrondse is vandaag tijdens de ochtendspits stil ge
zet nadat op verscheidene plaatsen brandbommen
waren aangetroffen. In de vroege ochtend ontplofte
een brandbom in een lege trein op een rangeerter
rein. Niemand heeft nog de verantwoordelijkheid
voor het plaatsen van de bommen opgeëist. Een week
geleden werd het forensen-treinverkeer in Zuid-Lon-
den in het honderd gestuurd na een bomontploffing
bij een van de drukste spoorwegknooppunten. Kort
tevoren was een telefonische waarschuwing binnen
gekomen van het Ierse Republikeinse Leger. Noord-
Ierland heeft een onrustig weekeinde achter de rug.
Bij vier schietpartijen op verschillende plaatsen zijn
vijf mensen gedood. De protestantse paramilitaire Ul
ster Vrijheidsstrijders heeft de verantwoordeljk voor
een van de aanslagen opgeëist.
Albanië 1 maart
naar de stembus
TIRANA Op 1 maart 1992
worden in Albanië verkiezin
gen voor een nieuw parle
ment gehouden. President
Ramiz Alia heeft de verkie
zingen uitgeschreven nadat
hij meer dan tien partijen
had geraadpleegd, aldus een
regeringswoordvoerder. Hij
zei dat de president de ver
kiezingsdatum volgende
week aan het parlement zal
voorleggen, maar dat is
„slechts een formaliteit".
Voorafgaand aan de verkie
zingen moet het parlement
een nieuwe kieswet en een
nieuwe grondwet aannemen.
MOND HASSELERHARM
c NESBURG De
ji gnjkste onderhande-
in de geschiedenis
Zuidafrika zijn dit
einde in een positie
ver geëindigd. Presi-
De Klerk en ANC-
Nelson Mandela
htten verzoenende op-
tingen nadat ze een
I erder felle woorden
leverden over de
lire activiteiten van
NC.
ent De Klerk kondigde
de Conferentie voor
emocratisch Zuid-Afrika
aan dat hij in januari
Dncrete plannen zal ko-
'oor een overgangsrege-
let deelname van zwarte
saties. Volgens de rege-
Klerk moeten al snel
ale verkiezingen in
Lfrika worden gehouden
interim-parlement en
[Jjng. Die overgangssitua-
p bij voorkeur tien jaar
ld moeten blijven.
;r Viljoen van grond-
ken stelde dit weekend
plannen op belangrijke
ietia)
punten zullen overeenkomen
met de, al bekende, regerings
voorstellen voor een definitie
ve grondwet. Vermoedelijk zal
ook in de overgangsfase een
presidentieel comité worden
gevormd door de leiders van
drie grote partijen en de rege
ring zal per definitie uit meer
dere partijen bestaan. „Er zul
len voorzieningen komen om
de rechten van minderheden
te garanderen", zei Viljoen.
Een gekozen overgangsparle
ment zal de uiteindelijke
grondwet opstellen.
„Wij zijn bereid om de voor
stellen van de regering te
overwegen", reageerde ANC-
leider Mandela. Cyril Ramop-
hosa, secretaris-generaal van
het ANC, liet echter weten
een overgangsregering gedu
rende tien jaar veel te lang te
vinden. Tot nu toe wilde het
ANC niet meer dan achttien
maanden accepteren, maar een
compromis lijkt op basis van
de nieuweregeringsvoorstel
len binnen handbereik. Een
van de vijf werkgroepen die
tijdens de Codesa-conferentie
is gevormd gaat zich de ko
mende maanden buigen over
de mogelijkheden van een
overgangsregering.
Tijdens de tweede Codesa-con
ferentie in maart zullen nog
vier andere werkgroepen hun
resultaten presenteren. Een zal
zich bezighouden met formu
leren van algemene grond
wetsbeginselen, waar alle ne
gentien Codesa-deelnemers
mee akkoord kunnen gaan. De
integratie van de thuislanden
in het 'nieuwe Zuid-Afrika' is
ook een onderwerp voor een
commissie en een ander gaat
een agenda opstellen voor .de
komende onderhandelingen.
De vijfde werkgroep moet
streven naar een ideaal demo
cratisch klimaat. Voorstellen
van het ANC om de huidige
staatsomroep een neutraal be
stuur te geven zullen hier aan
orde komen. Er zal worden ge
sproken over de rol van de
veiligheidstroepen bij het poli
tieke geweld en ook de militai
re tak van het ANC komt aan
de orde. Dat laatste leidde tij
dens de afgelopen conferentie
tot een explosieve aanvaring
tussen de twee belangrijkste
politieke leiders.
De Klerk stelde dat het ANC
niet kan onderhandelen met
de pen in de ene en de kara
bijn in de andere hand. In een
onverwachte, half uur duren
de rede, haalde Mandela ver
volgens ongekend fel uit naar
een verbijsterende De Klerk.
„Zelfs een illegale minder
heidsregering heeft zich te
houden aan zekere morele
President De Klerk en ANC-leider Nelson Mandela schudden elkaar de hand na afloop van de
tweede dag van besprekingen in Johannesburg.
standaarden", zei een ijzige
Mandela voor het oog van de
Zuidafrikaanse televisiekij-
„Machtsmisbruik" en „bedrog"
waren enkele van Mandeia's
omschrijvingen van De Klerks
gedrag ten aanzien van het po
litieke geweld in het land.
„Als De Klerk, zoals hij be
weert, niet op de hoogte is van
de regeringssteun aan Inkatha,
dan hoort hij geen president te
zijn", was een andere conclusie
van Mandela. De Klerk kreeg
gelegenheid te reageren, maar
was zichtbaar aangeslagen. „Ik
speel de bal en niet de man",
mompelde hij in een poging
om de sfeer niet verder te be
derven.
Het conflict maakt overduide
lijk dat de veelgeprezen relatie
van de twee leiders niet langer
is gebaseerd op respect voor
eikaars integriteit en karakter.
Geen rampzalige ontwikkeling
tijdens een congres waar het
democratiseringsproces defini
tief is vastgelegd en daardoor
onafhankelijker wordt van de
persoonlijke band tussen De
Klerk en Mandela. De ANC-
leider heeft duidelijk gemaakt
dat zijn partij niet langer met
zich laat sollen. Een gebaar dat
op sympathie kan rekenen bij
vooral de jongere achterban
die zou kunnen overlopen
naar de bij het congres afwezi
ge radicale zwarte organisatie
PAC.
Zeventien van de negentien
deelnemende organisaties te
kenden dit weekend tijdens de
conferentie een intentiever
klaring. Inkatha en het thuis
land Boputhatswana willen
zich gaan beraden op de in
houd, maar hebben tegelijker
tijd gezegd deel uit te blijven
maken van de onderhandelin
gen. Zij willen niet in de duis
ternis eindigen waar onder
meer de blanke Conservatieve
Partij zich nu bevindt. De be
langrijkste deelnemers aan Co-
desa hebben nu een weg inge
slagen die ze ook uit overle
vingsdrang niet meer willen
verlaten. Het falen van Codesa
zou burgeroorlog kunnen bete
kenen.
,Y WERKMAN
AVIV Tatjana Ga-
va, haar man Vladi-
Pichsh en hun twee
e kinderen zijn giste-
ait het hotel in Tel
gezet, waarin zij
ihun uitwijzing uit
land waren onder-
jcht. Ze zullen bo-
(en hun Israëlische
jialiteit verliezen,
zij openlijk hebben
iard christenen te
Dit betekent dat zij
loos worden met
leristenvisum en ook
werkvergunning
'iertal behoorttot de
van 43 Russische asiel-
s die drie maanden in
x-oord in Eindhoven
n doorgebracht, totdat zij
v week maandag door de
N^^^Éandse regering naar Is-
il^erden uitgewezen.
van deze asielzoekers,'
iwie Tatjana Galinkova
ar gezin, die in Israël
amilieleden of vrienden
zij konden ver
mochten na hun aan-
op het viegveld Ben
aanvankelijk een
democ in hotel Zidon in Tel
n. Nieop kosten van de staat
erheit ichten. Onder de druk
rt
eite w
dijkS
van de publiciteit werd hun
verblijfsduur met enkele da
gen verlengd. Nadat Tatjana
en haar man een door de auto
riteiten aangeboden caravan
hadden afgewezen, werden zij
gisteren op straat gezet. „Wij
hebben geen geld om de onge
veer 200 gulden huur voor de
caravan te betalen", zei gister
avond Tatjana Galinkova.
„Bovendien hebben wij geen
meubilair. Wij willen ook geen
lening nemen om bedden te
kopen, omdat wij Israël zo snel
mogelijk willen verlaten. We
weten nog niet waar we de
nacht kunnen doorbrengen".
De 33-jarige Tatjana arriveer
de met haar man en zoontje
Sacha in april dit jaar uit de
Sovjetunie in Israël. Haar acht
maanden oude dochtertje Ma
ria werd in Israël geboren. Zij
kregen de Israëlische nationa
liteit en een immigrantensta-
tus op grond van een vals do
cument over Tatjana's 'joodse'
afkomst. Nu Tatjana na haar
uitwijzing uit Nederland open
lijk heeft verklaard christen te
zijn, zullen zij en haar gezins
leden hun Israëlische nationa
liteit verliezen en als statenlo
ze toeristen in Israël verblij
ven. Officieel heeft een toeris
tenvisum een geldigheidsduur
van drie maanden.
Gisteravond was het gezin nog
niet van de beslissing van de
Israëlische autoriteiten op de
hoogte gesteld. „Als het waar
is, kan ik alleen maar hopen,
dat wij in een ander land poli
tiek asiel kunnen krijgen", zei
Tatjana. „Ik bid, dat iemand
ons wil helpen".
Kidnapped!
Silenced!
Incarcerated!
5
solitary confinement
lsrat-1
GORBATSJOV:
Demonstratie
Demonstranten protesteerden gisteren bij de Israëlische ambas
sade in Londen voor de vrijlating van Mordechai Vanunu, de nu
cleair wetenschapper, die in Israël een straf uitzit van 18 jaar.
Vanunu zou in 1986 feiten over het Israëlische kernwapenpro
gramma hebben doorgesluisd naar de London Sunday Times.
foto: ap
MOSKOU/ALMA ATA
Sovjet-president Michail
Gorbatsjov is van mening
dat de Russische president
Boris Jeltsin democrati
scher moet worden. „Ik
denk dat het fenomeen
Jeltsin nog geopenbaard
moet worden", zei hij voor
de Amerikaanse omroep
CBS.
„Wij hopen dat hij zich volle
dig bewust is van de grote ver
antwoordelijkheid die op zijn
schouders rust... hij moet dat
nog begrijpen. Ik zou willen
dat hij altijd consistent was,
dat hij democratischer was.
Dat zou hem geen kwaad
doen". De Sovjet-president er
kende verder dat hij fouten
gemaakt had bij zijn pogingen
van de Sovjetunie een opener
samenleving te maken en een
vrije markteconomie in te voe
ren.
De Russische president Boris
Jeltsin liet na het beraad in
Alma Ata weten dat de leiders
van de republieken „gepaste
besluiten" hebben genomen
over Sovjet-president Gorba
tsjov. „Wij respecteren Michail
Sergejevitsj Gorbatsjov", voeg
de hij eraan toe, „en wij willen
op een beschaafde manier een
einde maken aan de traditie
die in 1917 begon, waarin ie
der staatshoofd na zijn begra
fenis later herbegraven of als
een misdadiger beschouwd
wordt".
Rusland neemt de plaats van
de Sovjetunie in de Veilig
heidsraad van de Verenigde
Naties, de VN en in alle ande
re internationale organisaties
over, zo besloot de Gemene
best. Wit-Rusland, Rusland en
de Oekraïne, die al zitting
hebben in de VN, zullen de
andere republieken steunen bij
hun verzoeken om volwaardig
lid te worden van internatio
nale organisaties.
In Moskou zijn gisteren zo'n
3000 mensen de straat opge
gaan om te betogen tegen de
„liquidatie van de Sovjetunie",
de hoge prijzen en de invoe
ring van het kapitalisme. De
betoging was georganiseerd
door de Liberaal Democrati
sche partij van Vladimir Jiri-
novski, de communistische
partij van de 'Arbeiders van
Rusland' en de beweging 'Mos
kou voor de arbeiders'.
De betogers, die zwaaiden met
vlaggen van de Sovjetunie en
portretten van Lenin en Sta
lin, eisten luidkeels dat de pre
sidenten die het akkoord van
Alma Ata ondertekend hebben
gevangen worden gezet. Zij
marcheerden naar het gebouw
van de televisie terwijl zij het
volkslied van de Sovjetunie
zongen, om daar zendtijd voor
hun leiders af te dwingen. Be
halve Jirinovski zijn dat de
conservatieve Sovjet-parle
mentariërs Joeri Slobotkin en
Viktor Alksnis. Ook in Chisi-
nau, de hoofdstad van Molda
vië, betoogden duizenden
mensen tegen het akkoord van
Alma Ata. Het Volksfront van
Moldavië, dat strijdt voor de
hereniging van Moldavië en
Roemenië, verweet president
Mircea Snegur dat hij „het
volk verraden" heeft.
Amerika leeft
hele jaar naar
Kerstmis toe
door MARC DE KONINCK
WASHINGTON Kerstmis is in Amerika het
belangrijkste feest van het jaar. Hoewel alleen 25
december een vrije dag is en Tweede Kerstdag
onbekend, leven de Amerikanen het hele jaar naar
Kerstmis toe.
In februari, mei, augustus, het maakt niet uit, altijd
kunnen Amerikanen kerstcadeautjes en -
versieringen kopen in de vele permanente
christmas-shops. En kopen doen ze ook, want met
Kerstmis moet er duchtig worden uitgepakt. De
straten worden een soort lunaparken, zo uitbundig
dossen de mensen de buitenkant van hun huizen
uit met lampjes en andere ornamenten. Soms staat
er nog een levensgrote kersstal op het gazon, of
een prachtige, van binnenuit verlichte, plastic
kerstman op het balkon.
Aan de voordeuren hangen dikke kerstkransen,
gevlochten van dennetakken en linten en aan de
brievenbussen worden rode strikken geknoopt.
Dat kan allemaal in Amerika, waar een mens een
aardige kans loopt vermoord te worden, maar
waar tenminste niemand zo flauw is om dat soort
spullen te stelen of te vernielen.
Binnenshuis komt een kerstboom te staan die
meestal niet met ballen maar met allerlei
miniatuurtjes van alledaagse dingen wordt
volgehangen: een stoeltje, een paar schaatsjes, een
trommel, een huisje, in principe dus 'alles'.
Ongeveer de helft van de Amerikanen is op
kerstavond en kerstdag niet thuis, omdat Kerstmis
bij uitstek een familiefeest is. En familie woont
meestal niet om de hoek. Er wordt die dagen wat
afgevlogen. Voor afstanden die neerkomen op
Nederland-Nigeria deinst een elders studerende
dochter of een alleen wonende vader niet terug als
ergens de hele familie verwacht wordt onder de
boom en rond de kalkoen.
Overigens is in de VS die jaarlijkse vraag-waér
nog vaker aanleiding tot ongemakkelijke
familiaire onderhandelingen dan in Nederland.
Dat komt omdat in Amerika traditioneel meer dan
de helft van alle huwelijken op echtscheiding
uitloopt en dus iedereen - ook bijvoorbeeld oma -
een tweede of derde echtgenoot lijkt te hebben,
zodat de familie veelal een ingewikkeld sociogram
is van half- en kwartbroers en zussen c.q.
stiefouders en deelneven.
Hoe dat zij, het materiële gebaar is in de
Amerikaanse cultuur een hooggewaardeerd
vredessignaal en kerstcadeaus kunnen dan ook
veel goedmaken. Een gemiddeld huishouden geeft
niet minder dan 1000 dollar uit aan pakjes voor
onder de boom of voor in de grote rood-witte sok
aan de schoorsteenmantel. Sinterklaas bestaat niet
in Amerika.
Het standaard kerstmenu is kalkoen, cranberries,
'sweet patatoes' en als desert 'pumpkinpie'
(pompoentaart). Elke Amerikaan kan eindeloos
mijmeren over de superbe kwaliteit van de
kalkoen 'turkey') die deze of gene weet te
bereiden. De werkelijkheid is dat de kalkoen een
smakeloze vogel is, waarvan zeker het witte vlees
onaangenaam droog is.
Bovendien zijn Amerikanen die goed kunnen
koken zeldzaam. Men heeft geen ervaring, want
gemeenschappelijke avondmaaltijden in het gezin
zijn ongewoon. Meestal plukt iedereen uit de
koelkast maar iets dat via de magnetron in de
maag belandt. Er zijn miljoenen Amerikanen die
letterlijk maar twee keer per jaar uitgebreid
koken: met Thanksgiving en met Kerstmis, en
beide keren: kalkoen.
En dat is dan een kolossaal beest van tussen de zes
en acht kilo, dat vele uren in de oven moet en
natuurlijk niet verraadt wanneer het diep van
binnen de juiste gaarheid heeft bereikt. Het
resultaat is vaak een culinaire ramp, die door het
aanzittende gezelschap vrolijk wordt ontkend in
complimenten aan de kok of die, erger nog,
misschien niet eens wordt opgemerkt...
Toch is Kerstmis een gezellig en ook devoot feest
in Amerika, een nog altijd zeer religieus land waar
kerkbezoek meestal deel uitmaakt van de
kerstagenda. Voor het overige wemelt het van de
'jingle bells' op straat, in de winkels, in de
kantoren en in de huiskamers, waar de toch altijd
al zo vriendelijke Amerikanen rond Kerstmis een
extra aangenaam soort zijn.
Een Duitse veiligheidsexpert onderzoekt de wrakstukken van de
bij Heidelberg neergestortte DC-3.
foto: ap
26 Doden bij vliegtuigongeluk
HEIDELBERG 26 Mensen zijn gisteren omgekomen bii een
vliegtuigongeluk in de buurt van de Zuidduitse stad Heidelberg.
'rige Dou-
j nostalgi-
;n het on
geluk. Een van hen is slechts licht gewond. De drie anderen zijn
er ernstig aan toe. Even na half elf zondagmorgen was het toe
stel met 27 passagiers en drie bemanningsleden opgestegen van
het vliegveld Frankfurt voor een rondvlucht. De piloot vloog op
zicht, niet op instrumenten. Door tot nu toe onopgehelderde oor
zaak vloog het toestel rond twaalf uur tegen een beboste bergtop
in de buurt van Heidelberg, waar het op dat moment zwaar re
genachtig en nevelig weer was.
Het waren inzittenden
glas DC-3, waarmee een privé-luchtvaartma;
een 40 jaar oude, tweemotorige Dou-
:ivé-luchtvaartmaatschappij nostalgi
sche rondvluchten maakte. Vier inzittenden overleefcien het on-
istken^ - Koortsachtig werken Kees Touw, Olaf Larsen en een
v00£hinezen om de kostbare bezittingen van Li-Twan te verber-
laar in elk 9eval moet de koffer met juwelen in veiligheid
u 1 gebracht. De drie mannen sjouwen de koffer naar een
betrek (jjepe rotsspleet en sluiten deze af met enkele rotsblok-
1 auwelijks zijn ze klaar of er klinken van het strand af reeds
w£ 'i rschoten. Blijkbaar hebben de Jappen zich nu verzameld
en zijn tot de aanval overgegaan. De mannen rennen de grot uit,
maar op hetzelfde ogenblik wordt de Chinees door een kogel ge
troffen. Kees Touw is de enige, die over een wapen beschikt: een
snaphaanpistool. Daarmee weet hij de belagers even op een af
stand te houden en de twee vrienden weten zich in veiligheid te
stellen. Maar voor hoe lang?
BELGRADO De Alba
nese gemeenschap in de
Servische provincie Koso
vo heeft gisteren aange
kondigd dat zij de Europe
se Gemeenschap zal vra
gen haar onafhankelijk
heid te erkennen.
De stap werd gedaan door de
Democratische Liga, een orga
nisatie die het merendeel van
de twee miljoen Albanezen in
de provincie van de republiek
Servië vertegenwoordigt. De
Albanezen in Kosovo vormen
meerderheid van negentig
procent.
In september sprak de Albane
se gemeenschap zich in een
geheim referendum, dat Ser
vië ongeldig verklaarde, voor
de onafhankelijkheid van Ko
sovo uit. Omdat de provincie
officieel wordt geregeerd door
Servië en geen afzonderlijke
republiek is, was het onduide
lijk hoe de EG zou reageren.
Nadat Servië twee jaar gele
den een einde maakte aan de
autonomie van Kosovo, zijn bij
botsingen met de Servische
politie ten minste honderd Al
banezen omgekomen.
Afgelopen weekeinde werd
opnieuw de vraag aktueel hoe
lang Bosnië-Hercegovina zich
nog buiten de gevechten in
derale leger zijn gestationeerd.
Vrijdag liet ae regering van
deze republiek weten de EG
om erkenning verzocht te heb
ben. Hierop kondigden de Par
tij van de Serviërs van Bosnië
(SDS) zaterdag aan nog voor
13 januari volgend jaar hun ei
gen republiek in Bosnië te wil-
grondgebied bedraagt.
