KLM beloont trouwe klanten
met gratis vliegkilometers
ECONOMIE
EG-ministers eens over
introductie van HDTV
Uiterste poging Lubbers
om GATT vlot te trekken
BEURS VAN AMSTERDAM
Air Holland kiest weer luchtruim
DUIK IN DE KOFFER
Stille getuige vol
nieuwe plannen
Steidó&Qowicvnt
VRIJDAG 20 DECEMBER 1991
BRUSSEL Het Nederlandse Philips en het Franse
Thomson, bedrijven die vele miljarden in de ontwikke
ling van „Hoge Definitie Televisie" (HDTV) hebben
geïnvesteerd, kunnen gerust zijn.
De Europese PTT-ministers zijn het gisteren in Brussel unaniem
eens geworden over een Europese uitzendstandaard, de zogehe
ten D2-MAC. Nu vaststaat dat dit de toekomstige standaard in
Europa wordt heeft de industrie de zekerheid dat hun investe
ringen geen weggegooid geld zijn. De nieuwe richtlijn verplicht
programmamakers en exploitanten van satellieten om D2-MAC
te gaan gebruiken. Maar daarnaast kunnen ze nog geruime tijd
de nu in gebruik zijnde PAL- en SECAM-systemen blijven han
teren. De huidige tv-toestellen behoeven dus niet over enige tijd
bij de vuilnisbak te worden gezet.
DEN HAAG Premier Lubbers onderneemt een ui
terste poging om de vastgelopen onderhandelingen in
het kader van GATT (Algemene Overeenkomst inzake
Tarieven en Handel) vlot te trekken.
Lubbers zei gisteren tijdens een bijeenkomst met journalisten.
De Rijksvoorlichtingsdienst wil niet uitsluiten dat Lubbers later
deze week praat met Carla Hills, de bijzondere Amerikaanse
handelsgezant, en met James Baker, minister van buitenlandse
zaken van de VS. Hills is vanaf vandaag in Brussel. Baker wordt
daar ook verwacht in verband met de ministerraad van NAVO-
landen. Morgen vindt de jaarlijkse ministeriële bijeenkomst tus
sen de Europese Gemeenschap en de Verenigde Staten plaats.
Er zijn echter geen vaste afspraken gemaakt met Lubbers, aldus
de RVD.
Nettowinst ING
12 procent hoger
AMSTERDAM Internatio
nale Nederlanden Groep ING
heeft in de eerste negen maan
den van dit jaar vóór belastin
gen 1,5 miljard verdiend, 16,1
procent meer dan in dezelfde
periode van 1990. De netto
winst steeg met 12 procent tot
1084 miljoen. Per aandeel be
tekent dit een winsttoeneming
met 14,2 procent tot 4,67, al
dus de maatschappij gisteren.
De resultaten over de eerste
negen maanden ziin in over
eenstemming met de verwach
tingen. Voor geheel 1991
wordt een bevredigend resul
taat verwacht.
Noteringen van vrijdag 20 december 1991 (tot 10:50 uur)
drvidendover ho dd la dd vk ok
90 2.90 43 30 22/11 30.80 15/1 abnamro 41 80 41.70
90/91/4 68 83.00 3/6 74 50 16/1 aaball-in 7820 7800
90/ 7.10 133.90 3/4 101.10 16/1 aegon 11870 11840 118.40
90/1.05 87.304/4 60.5016/1 ahold 75 70 7550
90/ 6.50 134.6015/11 70.9016/1 akzo 126.90 126.70 12680
86/875% sL 190.901/11 162.50 7/1 alrenta 189.20 189.30 1 89.30
90/ 2.85 61.40 9/4 44.30 8/1 amevc 4970 49.70
90/ 6.10 44.50 14/11 34 14 16/1 bolsc 42 80 4290
90/ 3.60 89.50 4/4 51 00 23/9 borsumijc 55 50 55 50
90/ 2,80 64.50 22/3 37.4011/12 buhrmtetc 38.70 38 60
Begemann wil
Grasso toch
overnemen
BREDA Koninklijke
Begemann overweegt een
bod uit te brengen op de
aandelen Grasso, een pro
ducent van koelinstalla
ties in Den Bosch.
Vorige week maandag ver
klaarde J. van den Nieuwen-
huyzen nog af te zien van een
overnamepoging, omdat het
Duitse GEA toen met een
vriendelijk bod van 95 gulden
per aandeel op de onderne
ming kwam. J. Den Daas van
Grasso verklaarde dat de on
derneming achter het bod van
GEA blijft staan. „Wat Bege
mann te bieden heeft, weten
we niet, er is nog geen bod uit
gebracht". Bij Begemann wilde
men geen commentaar geven
met verwijzing naar de SER-
fusiecode. „De komende zeven
dagen mogen wij geen enkele
mededeling doen over het
bod", verklaarde een woord
voerster. Bij Grasso wordt
vooralsnog laconiek gerea
geerd. „We hebben gisteren
een mededeling van het voor
nemen ontvangen van Bege
mann. Er zijn geen verdere ge
sprekken gevoerd", aldus Den
Daas. „Toen we tot overeen
stemming kwamen met GEA,
hadden we wel rekening ge-
houfden met een vijandig bod.
Toch blijven we achter onze
beslissing staan. GEA is een
prachtige partij waar we ons
prima bij thuisvoelen". Den
Daas herrinnerde aan de ver
kennende besprekingen die er
tussen Begemaan en Grasso
zijn gevoerd. „Wij denken dat
we beter af zijn met GEA dan
met Begemann".
Grasso is dit jaar in de proble
men geraakt door de felle con
currentie op het gebied van
koelinstallaties. Het bedrijf
verwacht een verlies van 6
miljoen gulden over het hele
jaar bij een omzet van ruim
350 miljoen gulden.
Rabobank nodigt
vakbonden uit
voor een gesprek
UTRECHT De hoofddirec
tie van de Rabobank heeft gis
teren de vakbonden uitgeno
digd voor een nader gesprek
over de komende reorganisa
tie. Bij die reorganisatie zullen
de komende jaren maximaal
tweeduizend banen verdwij
nen, zo heeft de bank de vak
bonden laten weten. Aanvan
kelijk was er nog sprake van
een banenverlies van twee- tot
drieduizend, maar die raming
is bijgesteld. Volgens de VHP,
vakbond van hoger personeel
in het bankbedrijf, is de Rabo
teruggekomen op haar oor
spronkelijke standpunt dat het
overleg met de bonden over
deze reorganisatie en de socia
le gevolgen een zaak zou zijn
van de afzonderlijke, bij de
overkoepelende Rabo-organi-
satie aangesloten banken om
dat die min of meer zelfstan
dig opereren.
Kabelproduktie
van Philips gaat
overnaar Siemens
154.5010/5 116104/2
118.70 4/4 84 50 3/1
101.10 22/11 67 30 16/1
37.60 17/6 24.10 14/1
37403/9 25.3016/1
10.401/3 1.3518/12
131.90 130.90 130.70
(Vervolg van de voorpagina)
AMSTELVEEN De
KLM gaat als eerste maat
schappij op het vasteland
van Europa de passagiers
die veel met haar vliegen,
belonen met allerlei voor
delen.
Naarmate een reiziger vaker
en verder vliegt, 'scoort' hij
meer punten in de vorm van
gratis vliegtickets. Een be
paald aantal punten geeft uit
eindelijk recht op allerlei
voordelen als gratis vliegtic
kets, vakantiereizen, een ver
hoogde service vóór, tijdens en
na de vlucht, korting in hotels
en bij autohuur, en recht op
bijvoorbeeld kooklessen in Pa
rijs en vioollessen in Wenen,
om maar eens enkele voor
beelden te noemen.
Dit zogenaamde 'frequent fly
er systeem' zal op 1 januari
worden ingevoerd. Allereerst
in Nederland, maar daarna zal
het ook elders in de wereld
worden gepresenteerd.
Doelgroep
De belangrijkste doelgroep in
Nederland behelst zo'n 320.000
zakenlieden die regelmatig
met de KLM vliegen. Om
streeks 48 procent van hen ge
bruikt de KLM altijd voor hun
zaken vluchten. Van die
320.000 passagiers komen vol
gens schattingen van KLM
Nederland tussen de 180.000
en 200.000 in aanmerking voor
deelname in het frequent fly-
er-programma. De verwach
ting is evenwel dat er uitein
delijk 90.000 daadwerkelijk
aan het 'zegeltjessysteem' zul
len deelnemen. In dat geval
zal het marktaandeel van de
KLM in de zakenmarkt met
minimaal 5 procent toenemen
tot duidelijk boven de 50 pro
cent. „En dan reken ik nog
vrij conservatief", aldus P. van
Vliet, directeur van KLM Ne
derland. „Als je weet dat Ne
derland de grootste zegel-spa
rende natie ter wereld is -
denk maar eens aan de koffie
en de benzine - dan heb ik
hooggespannen verwachtin
gen".
Succes
Naar het oordeel van Van
Vliet is het 'loyaliteitspro
gramma' om een aantal rede
nen keihard nodig. „Het suc
ces van een luchtvaartmaat
schappij", aldus Van Vliet,
„hangt niet alleen af van de
prijs van een vliegticket en
een dicht route-netwerk of
uitgekiend boekingssysteem,
maar ook van de binding die
de maatschappij met haar
trouwe klanten weet te berei
ken. Voor ons als KLM is de
eigen groei onvoldoende om te
kunnen overleven. Voor een
grotere groei in Europa en el
ders is zonder meer een betere
binding met de reizigers no
dig".
Wat dat betreft is er - en de
luchtvaartmaatschappijen in
de Verenigde Staten zijn de
KLM daarin voorgegaan - de
afgelopen jaren veel veran
derd. Nog niet zo gek lang ge
leden waren punctualiteit, ser
vice en prijs van het vliegtic
ket de belangrijkste redenen
om voor een bepaalde lucht
vaartmaatschappij te kiezen.
De KLM voert met ingang van 1 januari als eerste maatschappij op
soort 'zegeltjessysteem' in.
Klantenbinding via onder
meer kortingen werden nim
mer genoemd. Maar tegen
woordig ligt dat heel anders.
Al 24 procent van de veelvul
dige reizigers, zo leren recente
Amerikaanse onderzoeken,
hecht een bijzonder grote
waarde aan een frequent fly
er- programma dat hen allerlei
voordelen geeft. Dat geldt des
te meer daar het veelal niet de
directeur is die bepaalt met
welke maatschappij zijn werk
nemer reist, maar de betrok
ken employé zelf. Dat geldt in
94 procent van de gevallen.
Uit de onderzoeken komt bo
vendien naar voren dat de
verworven gratis reiskilome-
ters het liefst worden omgezet
in gratis tickets.
Toch heeft dat in Nederland
hier en daar bij het bedrijfs
leven op voorhand al tot wat
ongenoegen geleid: „De men
sen, die lekker veel naar het
buitenland gaan, worden op
die manier nog eens extra be
loond met gratis vliegreisjes",
zo was het argument dat de
KLM veelvuldig hoorde tij
dens haar oriënterend onder
zoek. Onder meer om die re
den heeft KLM Nederland
dan ook besloten een aantal
'service-onderdelen' in het
pakket op te nemen. Niet al
leen gratis vliegreizen, maar
bijvoorbeeld ook de mogelijk
heden van de al genoemde
viool- en kooklessen, maar ook
aparte incheckbalies, een klas
se hoger vliegen dan waarvoor
men heeft geboekt, kortingen
in hotels en bij autohuur, e.d.
Partners
De eerste tijd gelden de vlieg-
punten nog uitsluitend op
KLM-vluchten. Maar het is ze
ker de bedoeling, dat na ver
loop van tijd ook uit te breiden
naar de huidige en toekomsti
ge partners. Met andere
woorden: wie nu met de KLM
Minneapolis vliegt om
van daaruit met KLM's part
ner Northwest Airlines door te
vliegen naar bijvoorbeeld San
Francisco, krijgt slechts zegel
tjes voor het eerste deel van de
reis. Maar in de toekomst
krijgt hij extra punten voor
het gehéle traject.
Nu nog is de KLM zoals ge
zegd de eerste op het vasteland
van Europa die dit systeem in
troduceert. Alleen British Air
ways heeft een min of meer
vergelijkbaar idee in gebruik.
Zonder twijfel zullen op rede
lijk korte termijn andere
luchtvaartmaatschappijen vol
gen. En, eveneens zonder twij
fel, zal dat de groei van het
marktaandeel van de KLM
weer wat doen slinken.
„Maar", zegt Van Vliet, „de
ervaringen in de Verenigde
Staten hebben geleerd, dat de
maatschappij die er als eerste
mee komt toch een voorsprong
op de concurrentie weet te be
houden".
Mededeling voor adverteerders en reclamebureau's
Advertenties;
In verband met een noodzakelijke aanpassing van het
productieproces van de Leidse Courant in de laatste twee weken van
het Jaar, dienen de sluitingstijden voor het aannemen van opdrachten
voor kader- en rubrieksadvertenties als onderstaand aangegeven,
gehanteerd te worden
Voor de krant van
dinsdag 24 december 1991
sluitingstijd maandag 23 december voor 13.00 uur
vrijdag 27 december 1991
sluitingstijd dinsdag 24 december voor 11 00 uur
dinsdag 31 december 1991
sluitingstijd maandag 30 december voor 13.00 uur
donderdag 2 januari 1992
sluitingstijd dinsdag 31 december voor 11 00 uur
De directie.
BADHOEVEDORP De
Nederlandse chartermaat
schappij Air Holland heeft
voor het eerst sinds begin
oktober weer het lucht
ruim gekozen. Vanmorgen
vertrok een Boeing 757-
200ER vanaf Schiphol
naar Tenerife (Canarische
Eilanden).
De maatschappij heeft meege
deeld dat de naam Air Holland
Regional, zoals de uit de finan
ciële malaise herrezen onder
neming vooralsnog was ge
doopt, wordt veranderd in Air
Holland Charter. Bij de maat
schappij in Badhoevedorp was
niemand voor nader commen
taar bereikbaar. Air Holland
lijkt de toekomst weer met het
nodige optimisme tegemoet te
zien. Zo is aangekondigd dat
de vloot in april 1992 zal wor
den uitgebreid met een Boeing
737-300, waarin ongeveer 140
mensen een plaats kunnen
vinden. Met beide typen toe
stellen kan volgens Air Hol
land naar eigen zeggen toe
komstig de vloot worden uit
gebreid zodat minimaal be
hoeft te worden geïnvesteerd
in onder meer reserve-onder
delen en opleidingen. Verdere
vlootuitbreiding is evenwel
niet eerder dan maart 1993
aan de orde, aldus de maat
schappij.
Op de IT-markt (verzorgde
vliegvakanties) verwacht Air
Holland in 1993 een aandeel
van circa twintig procent. Dit
aandeel moet in de loop der ja
ren worden uitgebreid tot 25
30 procent. „Aangezien con
currerende maatschappijen
hun activiteiten ook in belang
rijke mate hebben gespreid of
hebben gereorganiseerd moet
het voor Air Holland bereik
baar zijn om vanaf 1994 in de
IT-markt een aandeel te stabi
liseren van 25 tot 30 procent".
In de periode tot de zomer van
1993 zal met andere activitei
ten worden getracht een maxi
male dekking te bereiken.
Hierbij gaat het onder meer
om het uitvoeren van vluch
ten in opdracht van andere
maatschappijen of het verhu
ren van toestellen met of zon
der bemanning.
Air Holland verklaarde verder
dat ze voor het derde achter
eenvolgende jaar is uitgeroe
pen tot de beste chartermaat
schappij van Nederland. Dat is
gebleken uit de onderzoeksre
sultaten onder Nederlandse
reisagenten in opdracht van
het reisvakblad Reisrevue.
EINDHOVEN Philips ver
koopt zijn kabelproduktie aan
het Duitse elektronicaconcern
Siemens. De kabelactiviteiten
van Philips zijn niet groot ge
noeg om mee te kunnen doen
met de concurrentie en zijn
evenmin essentieel voor het
concern, zo heeft een woord
voerder gisteren verklaard. Bij
het bedrijfsonderdeel werken
1400 mensen. De jaarlijkse om
zet bedraagt 550 miljoen.
Geen van beide bedrijven wil
de overnameprijs bekendma
ken. De gevolgen voor de
werkgelegenheid moeten nog
in detail worden besproken,
maar gedwongen ontslagen
zijn niet aan de orde. aldus de
woordvoerder.
Werf Friendship
Jachtbouw falliet
BALK De werf Friendship
Jachtbouw in het Friese Balk
is gisteren failliet verklaard
door rechter-commissaris mr.
A.J. van der Meer van de
rechtbank in Leeuwarden. De
50 werknemers van de jacht
bouwer kregen vanmorgen
hun ontslag aangezegd.
Friendship Jachtbouw was ge
specialiseerd in kajuitjachten.
De Noordelijke Ontwikkelings
Maatschappij (NOM) heeft
eerder het bedrijf nog een fi
nanciële injectie gegeven van
een miljoen gulden.
Zakenmensen en hun koffer. Ze zijn onafscheidelijk, maar waarom? Hoe
belangrijk is hun koffer en wat zit er in? Deze week gunt Wim van Lee-
nen (ex-Infotheek), formeel tweede man van Restart Computers en Mi-
crofix in Leiden, ons een blik in zijn koffer.
Idoor
JEANNETTE VAN LEEUWEN
Nee, het verleden is hij nog
niet vergeten. Je hoeft maar
een kijkje te nemen in zijn
koffer om te constateren dat
hij de herinneringen aan zijn
oogappel Infotheek letterlijk
met zich meesleept.
Al 'bladerend' komt een ad
vertentie over de faillisse
mentsverkoop van Infotheek
te voorschijn. „Ik heb gebeld
voor de catalogus. Niet dat
we van plan zijn om iets te
kopen. We gaan er meer
heen om te kijken hoe de
prijsontwikkeling van de
computers zal zijn. Maar ik
verwacht dat de priizen te
hoog zijn voor RestartMeer
naar onderen een hele verza
meling visitekaartjes „van al
lerhande bedrijven die ik be
zocht heb" en een krante
knipsel over EG-wetgeving.
Uit de Infotheek-tijd. Van
Leenen geeft toe dat hij niet
de moeite heeft genomen om
zijn koffer helemaal te 'clea
nen'. „De grote stapels heb ik
we meer".
Geen moment heeft hij over
wogen om na het Infotheek-
avontuur een andere koffer
te kopen. „Integendeel. In
m'n vorige baan stond ik net
op het punt om een koffer
erbij te nemen voor de post.
Die nam ik in plastic zakken
of soms in postbakken mee
naar huis. Maar dat is niet
meer nodig. Nu past het
weer". Een geluk bij een on
geluk dus.
Deze koffer bruin leer,
heel groot, heel dik, dubbel
A4 voldoet nog prima.
Toch stelt het formaat Van
Leenen meer dan eens voor
FOTO: WIM VAN NOORT
het dilemma: neem ik hem
wel of neem ik hem niet
mee? „Tja, het is een vrij gro
te koffer, dus om hem alleen
voor een bloknoot mee te ne
men... Maar aan de andere
kant wil ik ook weer niet'
zonder notitieblok zitten",,
verdedigt Van Leenen zijn
zorgvuldig uitgezochte klei
nood. „Bovendien is hij reuze
nuttig voor mijn laptop.
Vroeger moest die apart mee
en nu past-ie erin". Even
blijft het stil. „Weet u, nu we
er zo over zitten te praten,
heeft u me een klein leuk
koffertje aangepraat. Alleen
voor het reizen".
er natuurlijk uitgehaald,
maar de kleine dingen zitten
er nog in".
Hoewel de frisse moed hem
nog ontbreekt door het
faillissement van Infotheek
verloor hij honderd miljoen
gulden zit Van Leenen
alweer boordevol nieuwe
plannen, getuige zijn koffer.
Behalve zijn laptop (compu
ter), een ordner met telefoon
lijsten ja, die lijsten moet
ik inderdaad ooit nog eens
invoeren in m'n compu
ter een notitieblok, nog
een notitieblok en z'n agen
da, zit er een businessplan in
voor een nieuwe activiteit
van Restart. Wat dat wordt?
„Ja, dat is nog geheim",
houdt Van Leenen de span
ning erin. „Het gaat om een
nieuwe distributie in han-
delsprodukten buiten de
computerbranche". Ja ja,
maar nou weten we nog niks.
„Ach, ik kan het ook wel
zeggen. We zijn bezig met zo
genaamde plain-paperfaxen.
Dat zijn faxen die met ge
woon papier werken in
plaats van met dat gladde,
thermische papier. Het is de
bedoeling dat het een aparte
onderneming wordt waar ik
me ook mee zou gaan be
moeien. In februari weten
Koersdrukkend
effect op Damrak
AMSTERDAM De Amster
damse effectenbeurs heeft gis
teren de internationale weg
wijzers gevolgd. In de och
tenduren zette de beurs van
Tokyo de toon met een koers
verlies van drie procent en in
de middag kwam daar het
drukkend effect van disconto
verhogingen in Duitsland en
Nederland bij. Het verlies van
de stemmingsindex bleef uit
eindelijk beperkt tot 0,6 punt
op 87,2. De koersenindex gaf
1,4 punt prijs op 190.
De Nederlandsche Bank volg
de de discontoverhoging van
een half procent in Duitsland
trouw. Een hogere rente
maakt het relatief minder aan
trekkelijk om te beleggen in
aandelen en heeft dus een
koersdrukkend effect. De dol
lar gaf bijna een cent prijs als
reactie op de maatregel van de
Bundesbank en de beurzen in
Londen en Frankfurt, belang
rijke bakens voor Amsterdam,
sloten iets minder dan een
procent lager.
Het handelsklimaat was daar
door zeker voor de internatio
nals weinig aantrekkelijk. Ko
ninklijke Olie gaf f 1,40 prijs
allied signal
am brands
american lel
asarco inc
bethlehem
boeing
can pac
chevron cor
Chrysler
Citicorp
BEURS
op 142,60, Unilever zakt
eenzelfde bedrag tot 172 e
Akzo moest 1,60 terug o
f 126,90. Philips beperkte h« feng
verlies tot een dubbeltje o
f 30,50. Het concern kan vo
gens een analist van ABl^
AMRO een boekwinst van f 5
tot 60 miljoen tegemoet zie 01&
uit de verkoop van het b< !en<
drijfsonderdeel telecommuni taat
catiekabels aan Siemens. KL1 ner]
boekte tegen de trend in ee-(
koerswinst van negen dubbe
tjes op 39,20. Sommige har >j
delaren zijn ervan overtuig e
dat de besprekingen met Br j*gr
tish Airways nog voor de ken je_w
met succes zullen zijn afge VQJ
rond.
De omzet in staatsleningei
was met 1,5 miljard enorm Hei
De totale omzet kwam uit o[
f 2,1 miljard, waarvan 50^LJV
miljoen in aandelen. Konink 'lnS(
lijke Olie, Unilever, Philips eilract
ING waren de drukst verhan®pr,:t
delde fondsen.
Grasso en Begemann kregel
vroeg in de middag een han'ast
delsverbod opgelegd tijdens d ^vpr
laatste werkdag van commil fTy
saris van de notering, Outel 7 1
sterp. ^lub
