Kerken laten
zich niet
door Kosto
afschrikken
GEESTELIJK LEVEN OPINIE
11
I!
Recht op kerkasiel verdween met de Franse revolutie
Mexico maakt einde aan
anti-clericale grondwet
COMMENTAAR
Vi
ir<
rj* ÊcidócSomcmt
CcidócSomont
Steeds minder katholieken naar de kerk
VRIJDAG 20 DECEMBER 1991
UTRECHT Het aantal rooms-katholie-
ke Nederlanders dat in het weekeinde
naar de kerk gaat, blijft achteruitgaan. In
1990 ging gemiddeld 14 procent van hen
(ongeveer 728.000 personen) naar de kerk,
het jaar daarvoor was dat 15 procent, zo
blijkt uit cijfers van het onderzoeksbureau
KASKI.
In 1980 bezocht nog 23 procent van de ka
tholieken elk weekeinde de mis, in 1970
47,2 procent en in 1965 maar liefst 65,4
procent. Ook op andere terreinen is de
deelname aan het kerkelijk leven sterk
achteruitgegaan; alleen het aantal kerke
lijke uitvaarten is sinds 1980 gestegen.
Ruim 25 procent van de kinderen kreeg
in 1990 het doopsel in een rk parochie toe
gediend, in 1980 was het percentage 35.
Het aantal kinderen dat de eerste commu
nie ontving, bedroeg in 1980 75.000 en tien
jaar later 46.000. Ook het aantal kerkelijke
huwelijken daalde sterk.
Het aantal uitvaarten daarentegen steeg
in tien jaar van 33.000 naar 37.000. Katho
lieken blijken daarbij steeds vaker te kie
zen voor crematie. In 1980 bedroeg het
aandeel van de crematies 17 procent, in
1990 bijna 30 procent.
Het aantal rooms-katholieken was eind
1990 met ruim 9.000 gestegen tot 5.559.585,
37 procent van de Nederlandse bevolking.
Het jaar daarvoor bedroeg het percentage
37,3; in 1980 was het 39,5.
Het is moeilijk
iemand zó te ach ten
als hij geacht zou
willen worden
Joods-christelijke
dialoog in Rusland
HEPPENHEIM De interna
tionale raad van christenen en
joden (ICCJ) zamelt op ver
zoek van de joodse culturele
vereniging in de Sovjetunie
geld in voor de instelling van
bureaus voor de joods-christe
lijke dialoog in Moskou en
Tbilisi.
Volgens algemeen secretaris
dr. J. Schone veld hoopt de
ICCJ in totaal ruim 100.000
gulden binnen te krijgen. De
vereniging wil van dat geld
een functionaris aanstellen die
in Rusland en Georgië vormen
van joods-christelijke dialoog
bevordert.
Oud- en Rooms-Katholiek
samen in Paradijskerk
ROTTERDAM - De oud-katholieke aarts
bisschop van Utrecht, mgr A.J. Glazema-
ker, en mgr R. Ph. Bar, bisschop van Rot
terdam, hebben vanmiddag de gerestau
reerde 'Paradijskerk' aan de Nieuwe Bin
nenweg in Rotterdam wederom in ge
bruik nemen. Het gebouw werd het afge
lopen jaar uitwendig en gedeeltelijk in
wendig gerestaureerd. De gezamenlijke
ingebruikname - door de oud-katholieke
en de rooms-katholieke ambtsdragers - is
omdat het gebouw, eigendom van de Rot
terdamse oud-katholieke parochie H.H.
Petrus en Paulus, al een aantal jaren
mede gebruikt wordt door de r.k. parochie
van de H. Joseph. De Josephparochie had
zelf ooit een kerk, maar deze werd in 1972
verkocht en gesloopt.
DEN HAAG De drei
gende fltal van staatssecre
taris A. Kosto van justitie
weerhoudt kerken er niet
van toch onderdak te ver
lenen aan afgewezen
asielzoekers. Volgens de
wet mogen politie en justi
tie asielzoekers uit de
kerk slepen, maar volgens
de kerken zou ingrijpen
zeer onverstandig zijn.
De Raad van Kerken is ge
schrokken van de woorden
van Kosto dat hij asielzoekers
desnoods met politie de kerk
uit zal halen. „Erg akelig. Een
verharding die ik niet ver
wacht had", aldus secretaris
W. van der Zee. „De aardig
heid van Nederland is dat ker
kelijke groeperingen zich be
kommeren om buitenlandse
vluchtelingen. Daar moet de
regering waardering voor heb
ben. Als eerdaags een groep
ME'ers een kerk binnenvalt
om asielzoekers mee te nemen,
zullen heel veel hulpverleners
zich gefrustreerd voelen".
Nog nooit is in Nederland poli
tie de kerk binnengedrongen
om vluchtelingen op te pak
ken. Juridisch is er voor de
politie geen enkel beletsel,
maar er bestaat een "stilzwij
gende afspraak om kerkdien
sten niet te verstoren. „Uit
respect", zegt Van der Zee.
Het betrachte respect van de
overheid verplicht de kerken
zorgvuldig om te gaan met
kerkasiel. „Het is niet de be
doeling met kerkasiel het uit
zettingsbeleid te doorkruisen.
Kerkasiel is een gebaar van
protest of een mogelijkheid om
uitstel te krijgen van uitzet
ting, maar alleen voor mensen
met perspectief. Anders geef je
ze alleen maar valse hoop", al
dus Van der Zee.
Vier ondergedoken Vietnamezen doden de tijd met een legpuzzel in de Hervormde Kerk in het Friese plaatsje Oosterwolde.
De stichting Inlia (het Interna
tionale Netwerk van Lokale
Initiatieven voor Asielzoekers)
in Groningen heeft tientallen
kerken bereid gevonden on
derdak te verlenen aan afge
wezen asielzoekers. In de ver
wachting dat er nog hoop voor
ze is, heeft bijvoorbeeld de Ka-
pelkerk in het Friese Ooster
wolde onderdak verschaft aan
vier Vietnamese asielzoekers
die dreigen te worden uitgezet
naar Tsjechoslowakije.
„Een mooi gebaar", vindt de
Raad van Kerken. „Een kwa
lijke zaak", meent Kosto. De
staatssecretaris vindt dat ker
kasiel zijn beleid doorkruist en
heeft verklaard dat vluchte
lingen niet moeten denken dat
zij voor het altaar veilig en on
aantastbaar zijn. Voorzitter A.
Gijsbers van het Interkerke
lijk Contact Overheidszaken
(ICO) hoopt dat Kosto zich
eerst bezint voordat hij begint.
Asielzoekers moeten in opvangcentrum blijven
deerd, mochten zich volgens het wetsontwerp
in dezelfde gemeente ophouden waar het op
vangcentrum staat.
De gemeentepolitie van Amstelveen heeft gis
termorgen drie asielzoekers aangehouden die
samen met vier anderen waren ontsnapt uit het
opvangcentrum op Schiphol-Oost.
De Alkmaarse advocaat A. van Driel zal de
president van de Haagse rechtbank in kort ge
ding vragen, de 42 uitgezette Russische asiel
zoekers door de Staat te laten teruggeleiden
naar Nederland.
Ook zal Van Driel via zijn juridische adviesor
ganisatie Eurasyl van de Staat eisen, -dat de
Russen „een redelijke termijn" tussen twee en
zes maanden krijgen om hun asiel- en werk-
aanvragen in Nederland behoorlijk te regelen.
Een datum voor het geding is nog niet vastge
steld.
DEN HAAG Asielzoekers die geen verblijfs
vergunning hebben moeten voortaan in het op
vangcentrum blijven. Deze nieuwe maatregel
moet voorkomen dat ze illegaal onderduiken.
Een motie met deze strekking van het CDA-ka-
merlid Krajenbrink is gisteren door de Tweede
Kamer aanvaard. Naast het CDA stemden ook
VVD, SGP en RPF voor de maatregel. De
PvdA was nogal boos op het CDA die woens
dagavond laat de motie indiende nadat 's mid
dags over de recente uitzetting van de Vietna
mezen en Russische joden was gesproken. In
een voorstel van staatssecretaris Kosto (justitie)
voorzag de wet in wat meer bewegingsvrijheid.
Asielzoekers die nog niet waren uitgeproce-
Juridisch is er niets tegenin bers vindt dat de overheid
te brengen, maar grote terug- „zwaarwichtige redenen" moet
houdendheid is zeer gepast, hebben om een kerk binnen te
Als de overheid met geweld vallen. Het initiatief van Inlia
ingrijpt zal onherroepelijk de is dat niet. „Wat Inlia wil, is
vlarh in de pan slaan". Gijs- een zo'n humaan mogelijke
uitzetting en daar moet de
overheid waardering voor
hebben", meent Gijsbers.
Andere vormen van opvang,
zoals doör het netwerk Reli
gieuzen voor Vluchtelingen,
wijst Gijsbers van de hand.
Het netwerk biedt opvang aan
ongeveer vijftig Afrikanen en
Aziaten. Bedoeling van het
netwerk is de afgewezen asiel
zoekers tijdelijk opvang te bie
den in afwachting van emigra
tie naar een ander land of een
hoger beroep. Maar in de
praktijk verdwijnt het gros in
het illegale circuit, erkent Ad
Guillet van het netwerk. Gijs
bers vindt het niet juist om in
te spelen op het illegale cir
cuit. „We leven hier in een de
mocratisch land. Als de gehele
rechtsgang is geweest en een
beslissing gevallen, dan moet
je daar in berusten. Het is geen
oorlog!" Maar het netwerk
stoort zich niet aan wettelijke
regels. Guillet: „Wij werken
vanuit de motieven arm en
rijk. Waar ontlenen wij het
recht aan om te leven zoals wij
dat doen? Waarom mag een
Brabantse boer wel emigreren
en een Ghanese niet? Wij be
grijpen niet waarom we vluch
telingen terug zouden moeten
sturen".
DEN HAAG Het recht
op kerkasiel werd met de
Franse Revolutie afge
schaft. Toen werd de
scheiding tussen kerk en
staat ingevoerd. Mensen
moesten niet meer in een
kerk maar bij de burger
lijke rechter hun recht
zien te halen.
Al in de Oudheid kon iemand
zich aan het gezag van de
overheid onttrekken door in
een bepaald gebouw zijn toe
vlucht te zoeken. De asiel
plaatsen waren meestal tem
pels of vorstelijke eigendom
men. In de eerste eeuwen na
Christus nam het gebruik van
kerken toe. Bisschoppen
maakten gebruik van hun ge
zag om iemand onder hun be
scherming te nemen en onder
handelingen over zijn lot met
de burgerlijke autoriteiten te
beginnen. Aan het einde van
de vierde eeuw na Christus
werd het kerkelijk asielrecht
een wettelijk privilege in het
Romeinse Rijk.
Na de val van het Westro-
meinse Rijk in 476 bepaalde de
kerk dat schenners van het
asielrecht geëxcommuniceerd
moesten worden, dat wil zeg
gen dat zij geen sacramenten
meer mochten ontvangen.
De Rooms-Katholieke Kerk
nam na de Franse Revolutie in
verschillende concordaten
(overeenkomsten met de rege
ring van een bepaald land) het
principe van het kerkasiel op,
voorzover de openbare orde
het zou toelaten. In het kerke
lijk wetboek dat in 1917 van
kracht werd, werd bepaald dat
een asielzoeker alleen uit een
kerk mocht worden gehaald
met toestemming van de pas
toor van de kerk. Maar schen
ners van het kerkasiel werden
niet langer met excommunica
tie bestraft. In het nieuwe ker
kelijk wetboek, dat in 1983
werd afgekondigd, behoort het
woord „kerkasiel" niet meer
tot de trefwoorden.
Duif
Stond het kerkasiel jarenlang
buiten de politieke discussie,
in 1978 werd het opeens actu
eel toen illegale Marokkaanse
gastarbeiders in de Amster
damse kerk 'De Duif' een hon
gerstaking begonnen om hun
uitwijzing uit Nederland te
voorkomen. Zij kregen na lan
ge onderhandelingen een ver
blijfsvergunning.
Een jaar later zochten Syrisch-
orthodoxe christenen in tal
van kerken hun toevlucht om
aan uitwijzing naar Turkije te
ontkomen. Mr'. P. Muller,
voorzitter van de werkgroep
vluchtelingen van de Raad
van kerken, die op dat mo
ment coördinator van de
Stichting Vluchtelingenwerk
Nederland was, was nauw be
trokken bij de opvang van Sy-
risch-orthodoxen die in een
kerk in Almelo zaten.
De bekendste actie was die in
de St. Jansbasiliek in Den
Bosch, waar ongeveer 200
mensen onderdak zochten. Bij
zijn pogingen bij staatssecreta
ris Haars van justitie een op
lossing te bereiken kwam bis
schop J. Bluyssen van Den
Bosch in conflict met zijn staf
medewerker kerk en samenle
ving, W. Arts. Deze werd ont
slagen omdat hij met zijn poli
tieke acties te ver ging. Uitein
delijk verlieten de Syrisch-or-
thodoxen na drie maanden de
kerk, zonder dat staatssecreta
ris Haars van justitie hun een
toezegging had gedaan.
In 1986 besloten kerken in
Groningen aan Tamils onder
dak te bieden. Zij kregen daar
bij steun van de Wereldraad
van Kerken die bij staatssecre
taris Korte-Van Hemel voor
het verlenen van een verblijfs
vergunning aan de vluchtelin
gen pleitte. De gebeurtenissen
in Groningen leidden tot de
oprichting van INLIA, het In
ternationaal Netwerk van Lo
kale Initiatieven voor Asiel
zoekers. Diverse plaatselijke
kerken hebben het door IN-
MEXICO-STAD Het Mexi
caanse parlement heeft met
grote meerderheid ingestemd
met een wijziging van de
grondwet die de juridische er
kenning van de Rooms-Katho-
lieke Kerk en andere kerken
mogelijk maakt.
Daarmee krijgt de kerk de
rechten terug die haar, in de
vorige eeuw door de populisti
sche president Benito Juarez
en daarna tijdens de revolutie
van 1918-20 werden afgeno
men. Deze vooruitstrevende
revolutie met haar anti-cleri-
cale grondwet leidde in de ja
ren twintig tot een openlijke
strijd tussen de kerk en de
staat. De kerk stond in die ja
ren bij velen in een slecht
blaadje omdat zij het altijd had
opgenomen voor de rijken en
de grootgrondbezitters.
De kerken krijgen nu weer
het recht bezittingen te ver
werven en te beheren. Gebou
wen en religieuze kunstwer
ken die tot het nationaal erf
goed worden gerekend, blijven
echter in handen van de staat.
Priesters mogen voortaan
weer stemmen, maar zijn niet
verkiesbaar voor politieke
functies. Ook blijft het pries
ters verboden zich met politie
ke zaken in te laten.
Door de grondwetswijziging
worden processies en andere
godsdienstige plechtigheden,
zoals die voor de patroonheili
ge van het land, Onze Lieve
Vrouw van Guadalupe, legaal.
BEROEPINGEN
Nederlandse Hervormde Kerk
Bedankt voor Werkhoven(part-tlme)
en Bussum(part-tlme) D. Dekker te
Hendrik Ido Ambacht;
Gereformeerde Gemeenten
Beroepen te Berkenwoude D. Rietdijk
te Moerkapelle; te Klaaswaal A.J.
Gunst te Tholen; te Waarde J. Mol te
Werkendam.
Officieel waren zij de afgelo
pen decennia verboden, maar
de regering stond ze ooglui
kend toe.
Volgens de nieuwe grondwet
zal de scheiding tussen kerk
en staat die al 130 jaar van
kracht is, blijven bestaan. Ook
voor het openbaar onderwijs
heeft de grondwetswijziging
geen gevolgen. Wel zullen de
katholieke particuliere scho
len, die meer een dan een mil
joen leerlingen tellen, gods
dienstonderwijs mogen geven.
Door het besluit van het parle
ment kan Mexico ook weer di
plomatieke betrekkingen aan
knopen met het Vaticaan. De
dooi in de relaties tussen beide
staten begon vorig jaar toen de
Mexicaanse regering en het
Vaticaan persoonlijke gezan
ten uitwisselden.
Paus Johannes Paulus II werd
vorig jaar tijdens zijn tweede
bezoek aan het land als staats
hoofd ontvangen, hoewel dat
volgens de grondwet onmoge
lijk was.
Mini-Koran
Deze miniatuuruitgave van de Koran, een omtrek hebbend van
19 bij 13 milimeter, moet volgens de eigenaar Ulfat Rana uit Ban
gladesh, het kleinste en lichtste exemplaar van het heilige boek
van de mohammedanen zijn.
FOTO: EPA
Boeren in de bijstand
De onderhandelingen over de vrije wereldhandel (Gj
komen vandaag in een beslissend stadium. Het gaat oit!®;
laatste bod. Landbouwvoorman Mares schoof deze wei
verontrust op zijn stoel heen en weer, vrezend dat de
Amerikanen te veel tegemoet komt. Met name de veria i
van invoerheffingen en radicale vermindering van de ljeen
pese richtprijs van graan met 35 procent kan de Neder]
boer flinke problemen bezorgen. Toch is er iets merky
digs aan de hand met dit deel van ons 'vrije' bedrijfsli
Nagenoeg alles wordt van hogerhand bepaald, zoals pnx ii
subsidie, inkomenssteun, begindatum van zaaien en uit
dag van oogsten, milieusubsidies, milieuheffingen, vervi
de uittredingspremie, verplichte mestboekhouding, pr<
tiequota en noem maar op. En de regelgeving wordt
nog maar klemmender zolang de boer miljoenen kilo's
ters produceert, die uiteindelijk slechts bestemd zijn voo
'reuzenvriesvak' van de EG.
Bij uitvoering van het landbouwhervormingsplan
MacSharry wordt straks pijnlijk zichtbaar dat de boer in
in de bijstand zit. Als de boer namelijk niet langer vi
vergoeding voor zijn produkt (prijssubsidie), maar via
goeding per hectare (inkomenssteun) zijn inkomen ven
dan gaat hij zich ineens een werkloze voelen die werkt
behoud van uitkering. Bij het loket van het Landbouw
(of een andere instelling) levert hij straks zijn hele boel
ding af, vult nog wat aanvraagformulieren in voor
menssteun en na het maken van een luchtfoto van zijn
torium door de controlediensten keert de betreffende in
tie namens de Europese Gemeenschap het salaris uit.
de werkelijkheid na invoering van het plan-MacShari
na afloop van de GATT-onderhandelingen.
nk
voc
ICHT -
rdam 1
tan eer
jagne',
Ijl boden.
hal
■ifOrdy'
flessei
langs
In voo
itjomged
arg-i
De argumenten tegen de gesubsidieerde overproduktii
genoegzaam bekend. De landbouw behoort niet lange
het economisch beleid, maar eerder tot een uit de hand
pen sociaal beleid. Landbouworganisaties komen niet li
op voor de eerlijke belangen van de vrij ondernemende
maar zijn beschermers geworden van de boerenfamili e)
dat is beslist wennen. Een typerend voorbeeld van de
derde invloed van de landbouwlobby was de discussie
rige week in het Europees Parlement over het plan-
harry werd gevoerd. De leden van de landbouwcomi es
van het Europarlement werden zelfs geen moment
genomen. Sterker nog: ze werden met de grootste
bekeken. De argumenten van de landbouwspecialisten
het plan-MacSharry vond men bij voorbaat zo verdactyn
hun rapport aanvankelijk niet eens behandeld kon
Toen dat uiteindelijk toch gebeurde, werden enkele
den amendementen ingediend. De tragische rol van de
bouwlobby begint dus op te spelen.
Het gaat niet aan de grote overheidsuitgaven voor
bouwbeleid af te zetten tegen het magere economisi
dement. Elk sociaal beleid is ten langen leste immers n
rentabiliteit gebaseerd, maar op het welzijn van de san
ving. Het is dan ook merkwaardig dat de Nederlandse
zitter van de Europese raad van landbouwministers
Bukman, zo bekrompen slechts de 'economische' beli
van de landbouwsector behartigt. De samenleving is
tot het steunen van de landbouwsector. Maar dan moet
mee wel de samenleving in zijn geheel en het milieu
bijzonder worden gediend. De landbouwlobby zal in
kring moeten pleiten voor aanvaarding van milieuheff
mineralenboekhouding en ook een braakleggingsregel
sabbatsjaar. Dat kan haar positie in politiek en samen
aanmerkelijk versterken. Een noodzaak, omdat een
en economisch verantwoorde sanering van de landboi
samenleving nog veel geld gaat kosten.
HAA<
inbon
OVt
di ontjes
ging
ijdra^
i0h' m
voorde
entei
/We06
LIA opgestelde Charter van
Groningen ondertekend waar
in zij onder bepaalde voor
waarden toezeggen uitgeproce
deerde vluchtelingen tijdelijk
onderdak te bieden. In 1989
werden de kerken in Gronin
gen en Drenthe nog uitvoerig
geïnformeerd over de manier
waarop zij uitgeprocedeerde
asielzoekershulp kunnen bie-
De kerken die asiel verlenen
aan uitgeprocedeerde asielzoe
kers, volgen richtlijnen die de
Raad van Kerken in Neder
land begin jaren '80 heeft op
gesteld. Alleen in uiterste
noodzaak wordt het verblijf
toegestaan en het verblijf moet
van korte duur zijn. Verder
moeten de asielzoekers uitzicht
op een aanvaardbare oplossing
hebben.
Zwembaden in
voetbalstadion
om Jehovah's
te dopen
BUENOS AIRES Vijf plas
tic zwembaden stonden deze
week in het Velez Sarsfield-
stadion in Buenos Aires om
enkele honderden Jehovah's
Getuigen, vrijwel allen ex-ka-
tholieken, te dopen. Aan de
jaarlijkse vergadering van de
Argentijnse Jehovah's namen
dit jaar 70.000 mensen deel. De
Getuigen behoren tot de snelst
groeiende sekten in Argenti
nië. De jaarvergadering had
dit jaar als motto 'Minnaars
van de vrijheid'. De leden
werden door hun leider, Hec
tor Chap, opgeroepen „te wer
ken aan een nieuwe wereld
van vrijheid en van God". De
Jeiiovah's Getuigen waren tij
dens de militaire dictatuur in
Argentinië (1976-1983) verbo
den. Vele leden werden gear
resteerd en gemarteld. Toen in
1983 de democratie werd her
steld, werd de sekte gelegali
seerd. Sindsdien heeft zij voor
al in de lage middenklasse en
de armere wijken veel aan
hang verworven.
Uitgave: Westerpers bv (maakt deel uit van Sijthoff Pers bv).
Kantoor: Apothekersdijk 34. Leiden
Telefoon: 071 - 122 244.
Telefax: 071 -134 941
Postadres: Postbus 112300 AA Leiden
Hoofdkantoor Koopmansstraat 9, 2288 BC Rijswijk.
Telefoon: 070-3190 933.
Telefax: 070 - 3906 717.
Postadres: Postbus 9, 2501 CA Den Haag
Directeur/hoofdredacteur: J. Leune.
Adjunct-hoofdredacteur: J. Timmers.
Chef-redacteur: G.- J. Onvlee.
Secretariaat directie/hoofdredactie (tel. 070 - 3190 808): L. van Koot.
Sport Leiden e.o. (tel 071 - 144 049): K. van Kesteren.
Binnen- en buitenland, financiën en economie (tel: 070 - 3190 815)
A. van Rijn (chef), W. Bunschoten, drs. C. van Haersma Buma, A. van Holsteif"
E Huisman, H. Jansen, drs. J. van Leeuwen - Voorbij, R. de Roo, drs.
D,k( h
Kunst/rtv (tel 070 - 3190 834): G. Ansems (coördinator), B. Jansma, H. Piet.
Geestelijk leven (tel. 070 - 3190 835): L. Kooistra, drs. P van Velthoven
Foto (tel. 070 - 3190 838): M. Konvalinka (chef), S. Evenhuls, S. Pieterse.
Redactie-!
(tel. 070- 3190 819) T Kors.
De Leidse Courant maakt verder gebruik van de diensten van
- freelance-medewerkers en -correspondenten in zijn verspreidingsgebied;
- de parlementaire redactie en de nieuwsdienst van de Stichting Pers Unie,
dactioneel samenwerkingsverband van negen regionale kranten in Nederlt
België. De algemene verslaggevers van Pers Unie zijn drs. K Swiers, M. vi
Ven en P Vogels De parlementaire redactie bestaat uit R. in 't Hout (chef),
leveld, D Hofland, P Koopman, D. van Rietschoten en K. van Wees
- het Algemeen Nederlands Persbureau en buitenlandse persbureaus;
- de volgende correspondenten in het buitenland: S. Akkerman (Praag), F1
drs D J. van den Bergh (Peking), drs. H. Botje (Tunis), A. Courant (Athene
R. Hasselerharm (Johannesburg), T Heard (Kaapstad), drs. A. Heering (Rc •h
B. van Huët (Parijs), M. de Koninck (Washington), H. Kuitert (Nieuw Delhi),
F. Lindenkamp (Sao Paulo), R. Simons (Londen), drs. R Vunderink (Moski
W Werkman (Jeruzalem), E Winkels (Barcelona), G. van Wijland (Belgrade1
F Wijnands (Bonn), J. Wijnen (Brussel).
De Leidse Courant heeft als lid van de Stichting Pers Unie de exclusieve ver
publicatierechten van The Times en The Sunday Times of London. Vertaalsl
M. deCocq
Nabezorglng
Telefoon: 071 - 122 248 op ma. t/m vr. var
15.00 uur.
Abonnementsprijzen (inclusief 6% btw)
Bij automatische betaling:
per maand j
per kwartaal
per jaar j
Bij betaling per acceptgirokaart:
per maand j
per kwartaal
per jaar
18.00 tot 19.00 u
27,00
79,80
312,65
28,20
82,80
318,65
Het abonnementsgeld dient vooruit te worden voldaan
Advertenties
Informatie en tarieven over advertenties tel. 071 - 122 244.
Telefax voor uitsluitend advertenties 071 - 134 941
Voor uitsluitend het doorgeven van advertenties kantoor Rijswijk 070 - 3902
Bankiers
ABN/AMRO BANK NV 473 575 515
POSTBANK 663 050
liefh
guide
kerst;
i zie]
iindat
!t kor
rdt. D
veel
jaren
'femie z
aid
bud
udgetv
fondsg
aarlijï
wil
iaag
eningi
entuel
;ntraa
lt wor
n stra
in. E
wijst
SEL
ird te
mislu
H( koms
pte v
van d
lere 1
den
vi en, z<
idse
[enwc
■1 Scl
be^
PEF
UQAl
H0U
*9
