Leidse Courant | 1991 | 14 december 1991 | pagina 2

L
K

L

Protestanten behoedzaam
over voortplantingstechniek

Drie tijdschriften op zoek naar samenhang

K

£eidóc @0U40/nt

GEESTELIJK LEVEN OPINIE

Protestanten zijn teleurgesteld over Europese synode

COMMENTAAR

December

CcidócSomxmt

ZATERDAG 14 DECEMBER 1991

Het geluk om talent
te hebben is niet
voldoende; men heeft
ook nog het talent om
geluk te hebben
nodig.

Hector Berlioz

ROME De 'broederlijke afgevaardig
den', de vertegenwoordigers van de
niet-rooms-katholieke kerken, zijn te
leurgesteld over het slotdocument dat
nu bij de bisschoppensynode over Euro
pa op tafel ligt.

Hun voorstellen komen slechts „op een
min of meer cosmetische wijze" in het
document voor. Bovendien wordt 'aan
de samenwerking tussen de Konferen-
tie van Europese Kerken (KEK) en de
Raad van Europese bisschoppenonfe-
renties (CCEE) geen aandacht besteed,
aldus de Duitser Karl-Christoph Hef
ting, voorzitter van de studiecommissie
van de KEK. Hefting was blij dat di
verse bisschoppen tijdens de synode

hebben verwezen naar de recente con
ferentie van KEK en CCEE in Santia
go de Compostela over samenwerking
bij de herevangelisatie van Europa.
Maar wat betekent dit als in het slotdo
cument niets wordt gezegd over de
voorstellen die beide organisaties daar
hebben opgesteld, vroeg Hefting zich
af. De anglicaanse bisschop van Bir
mingham, Mark Santer, was het met
Hefting eens. Hij betreurt het, dat geen
bisschop hem als voorzitter van de
werkgroep van 'broederlijke afgevaar
digden' heeft gevraagd waarom bepaal
de voorstellen door de niet-katholieken
werden gedaan. De relatie tussen de
RK Kerk en de orthodoxen beheerste
de synode. Er werd gesproken van een
Europa met twee longen: een rooms-
katholieke, Westeuropese long en een

orthodoxe, Oosteuropese long. Aan an
dere kerken werd nauwelijks aandacht
besteed, heeft Santer geconstateerd.
In het slotdocument wordt alleen ge
sproken over het lijden van rooms-ka-
tholieken en niets over dat van andere
gelovigen onder het communisme. Dat
de Servisch-Orthodoxe Kerk en de
protestantse kerken in Joegoslavië zich
hebben uitgesproken tegen het gebruik
van militair geweld in het conflict in
hun land was kennelijk het vermelden
niet waard. Het is Santer, mede-voor
zitter van de officiële rooms-katholie-
ke-anglicaanse commissie (ARCIC), op
gevallen dat alle bisschoppen voor oe
cumene pleitten, maar dat de meesten
geen ide< hebben wat dat betekent.
Hetzelfde [geldt voor de herevangelisa
tie van Suropa. De anglicaanse bis

schop verdenkt sommige 'elementen'
binnen de Curie ervan weinig op te
hebben met de CCEE en dat dat deze
synode parten heeft gespeeld. Sommi
gen in de Curie vinden dat Europese
bisschoppen niet met gezamenlijke
boodschappen moeten komen, maar al
hun boodschappen direct tot Rome
moeten richten. Hefting vroeg zich „in
alle bescheidenheid" af, of de Rooms-
Katholieke Kerk de protestanten als
gesprekspartner aanvaardt. Hij vreest
dat de synode het b>egin kan zijn van
een oecumene in de verkeerde richting.

De dialoog tussen de kerken moet gaan
over volledige inschakeling van man
nen en vrouwen in de kerk. De positie
van Maria, het ambt en het kerkbegrip
zijn een element in deze dialoog.

door MARINUS V D. BERG

De dagen zijn gevoelig. Sommige dagen ontvangen
nauwelijks licht. We worden in onszelf gekeerd.
We voelen onszelf intenser. Vooral wie
teleurstelling, verstoorde verwachting, gemis,
afwezigheid ervaart, leeft intenser. Een gebaar van
aandacht. Een teken van een attente mens kan
zoveel goed doen.

Heel de sfeer legt het accent op intimiteit, thuis-
zijn, geborgenheid. Wie naar de reclame-uitingen
kijkt, ziet dat de nadruk ligt op de licht-zijde van
het leven, het zorgeloze. Wie verder kijkt, hoort de
mensen wier stem minder wordt gehoord.
Het lijkt soms alsof er een kloof loopt tussen licht
en donker. Alsof het om twee verschillende
werelden gaat. Wie geluk heeft, leeft in het licht
en wie pech heeft, leeft in het donker. Het is alsof
de mensen die aan de lichtzijde leven een muur
opbouwen en onbereikbaar worden voor hen die
leven aan de donkere zijde.

De wereld van de oppervlakkigheid versterkt die
kloof. De wereld van „planning en carrière", de
„macho-wereld" verdraagt geen kwetsbaarheid en
wil alles in eigen hand houden. Maar er is ook een
andere wereld. Het is de wereld van de
zorgvuldige aandacht. Zorgvuldige aandacht voor
het kwetsbare, opdat de kwijnende vlaspit niet zal
doven en het geknakte riet niet wordt gebroken.
Het is de wereld waarin mensen zich niet door een
roes laten overvallen, maar waarin zij waakzaam,
attent-zijn. Het is de wereld „van streven naar
geluk voor jezelf en voor een ander, dat licht en
liefde brengt". Deze woorden las ik op het
herinneringsprentje van iemand van wie we
onverwacht afscheid moesten nemen. Het is in de
maand december alsof wij thuiskomen bij onszelf.
Je thuis kan in een jaar zo veranderd zijn. Ze kan
vernieuwd zijn. Bekleed met een nieuwe kleur.
Opnieuw ingedeeld. Ze kan ook stoffig zijn en
verwaarloosd. Je hebt de hele wereld gewonnen,
maar je ziel bijna verloren. Je ontdekt dat je de
mensen thuis onvoldoende zag. Je maakte van je
huis een hotel.

Of in je huis is er die stilte, soms leegte, die er
gevallen is. Een dierbaar iemand zal nooit meer
terugkeren. Overal is zij of hij nog aanwezig. Of
iemand is gegaan zonder een groet en woont nu bij
een ander. De gedachte eraan schrijnt tot in je
diepste.

In december is het licht korter en het donker lang.
De bomen zijn kaal. Enkele dorre bladeren houden
nog vol totdat ook zij op de grond vallen.
Onzichtbaar zijn er al de nieuwe knoppen. In
december kun je je verlangen voelen kloppen. Je
verlangen naar een nieuw leven. Je verlangen
naar licht. Je verlangen naar leven dat werkelijk
zin heeft.

In december roept de ééndimensionale wereld van
glitter en consumptie, van luxe en welvaart het
hardst door de straten, gebruikmakend van het
Verhaal waarin zij zelf niet gelooft. Maar als het
stil wordt, de lichten doven, dan roept in ons die
andere wereld, die de diepere dimensie aanraakt.
Waar er aandacht is voor menselijkheid, waar
liefde haar woning bouwt, daar wordt het nieuwe
leven geboren, daar breekt licht door het duister
heen, daar wordt de kloof overbrugd. Sentiment
wijkt en er komt gevoel voor elkaar. December is
een gevoelige maand. We worden aangesproken op
ons mens-zijn.

LEIDSCHENDAM De drie
Samen op Weg-kerken (die
van de hervormden, gerefor
meerden en lutheranen) vin
den dat er uiterst behoedzaam
moet worden omgesprongen
met nieuwe voortplantings
technieken en prenataal on
derzoek, maar er is op zichzelf
geen reden om de technieken
niet te gebruiken.

Dit blijkt uit een studierapport
dat begin volgend jaar geza
menlijk door de drie synodes
besproken wordt.

Kunstmatige voortplantings
technieken, zoals reageerbuis
bevruchting (IVF), zijn „in
principe aanvaardbaar", aldus
de studiecommissie die wordt
voorgezeten door de hervorm
de hoogleraar christelijke
ethiek dr. E. Schroten. Er

worden immers „grote per
spectieven mee geopend".
De commissie waarschuwt
echter tegen een „te sterke
fixatie op de nieuwe technie
ken". De kans van slagen is
niet groot en bovendien moet
worden voorkomen „dat de
kinderwens ontaardt in een

„Grote terughoudendheid"
wordt ook bepleit bij de toe
passing van nieuwe voortplan
tingstechnieken bij alleen
staanden of homoseksuele pa
ren. „Er bestaat een verschil
tussen gebruik binnen duurza
me heteroseksuele relaties en
met het gebruik van erfelijk
materiaal van beide partners,
en andere, zogenaamd bijzon
dere toepassingsmogelijkhe
den."

Binnen de dertien leden tel
lende commissie werd ver
schillend gedacht over de on
aantastbaarheid van het men
selijk leven. Een meerderheid
vindt dat een 'pre-embryo'
(een vrucht van minder dan
twintig dagen) „niet zonder
meer onaantastbaar is" en on
der strikte voorwaarden ge
bruikt kan worden voor thera
peutische en medische doel
einden. Anderen zijn van me
ning dat overgebleven pre-em-
bryo's ook gebruikt mogen
worden voor wetenschappelijk
onderzoek - hetgeen voor de
meerderheid 'zuiver instru
menteel gebruik van begin
nend menselijk leven' is.
De auteurs zijn zich ervan be
wust dat door hun terughou
dendheid 'de medische weten

schap wellicht minder snel tot
resultaten kan komen'. Maar
voegen ze eraan toe: „Een der
gelijke zelfbeperking lijkt ons
eerder een kenmerk van, dan
een rem op de menselijke be
schaving."

Handicaps en andere afwijkin
gen moeten 'indien mogelijk'
worden voorkomen, schrijft de
commissie onder het kopje
prenatale diagnostiek. „Is er
echter al sprake van zwanger
schap, dan zijn ook andere
richtlijnen aan de orde, zoals
de beschermwaardigheid van
de menselijke vrucht en de so
lidariteit met mensen met een
handicap en hun families".
Zwangerschapsonderbreking
op diagnostische indicatie is
'slechts te rechtvaardigen bij
zeer zware handicaps'.

Nederlanders financieren
Israëlische nederzetting

NIJKERK De stichting
'Christenen voor Israël' is van
plan een nederzetting voor
Russische en Etiopische joden
ten zuiden van Jeruzalem te
financieren. Voor de 624 wo
ningen is een bedrag van tien
miljoen gulden nodig, aldus de
initiatiefnemers.

Vandaag wordt in Putten het
startschot gegeven voor de ac
tie 'Hollanddorp'. Inmiddels is
al begonnen met de bouw van
het dorp, dat ligt aan de weg
tussen Jeruzalem en Bethle
hem, op de bezette westelijke

Jordaanoever. In februari 1992
wordt het officieel geopend.
De stichting 'Christenen voor
Israël', met ongeveer 50.000
begunstigers, voert al langere
tijd actie voor de opvang van
Russische joden. Eerder werd
de bouw van het opvangcen
trum 'Beit Eretz Tsafon' (Huis
van het Noorderlicht) in Jeru
zalem financieel mogelijk ge
maakt.

De stichting werkt, net als bij
eerdere acties, nauw samen
met de 'Jerusalem Foundation'
van Teddy Koliek, burgemees
ter van Jeruzalem.

Vredesprijs Pax Christi
voor anti-mafia organisatie

ROME De Italiaanse anti-mafia organisatie 'Osservatore Me
ridionale' is dit jaar onderscheiden met de vredesprijs van de in
ternationale rooms-katholieke vredesbeweging Pax Christi. De
onderscheiding werd vrijdag in Rome uitgereikt door de Belgi
sche kardinaal Godfried Danneels, voorzitter van Pax Christi.

'Osservatore Meridionale' (waarnemer in het zuiden) is in 1987
opgericht door een aantal basisgroepen die strijden tegen de ar
moede en de mafia in Zuid-Italië. Het centrum heeft ten doel
voor deze basisgroepen onderzoek te doen naar de oorzaken van
het onrecht en de armoede in Zuid-Italië en beschouwt de mafia Bidden
als een van de grootste belemmeringen voor de economische
ontwikkeling van dat gebied.

De vredesprijs, die in 1988 voor het eerst werd uitgereikt, wordt
toegekend aan personen of organisaties die zich op plaatselijk of
regionaal vlak verdienstelijk hebben gemaakt in de strijd voor
de vrede of de verdediging van de mensenrechten.

Is het toeval dat er dit jaar
drie tijdschriften zijn ver
schenen die alle drie min
of meer hetzelfde beogen?
Inderdaad, het tijdschrift
Streven, een uitgave van
de Vlaamse jezuïeten, be
stond al lang, maar is zich
na ruim tien jaar afwezig
heid weer nadrukkelijk
op Nederlandse lezers
gaan richten.

Dat is trouwens te danken aan
een initiatief van Nederlan
ders die het een groot gemis
vonden dat er in Nederland
geen blad meer bestond dat
christendom, voorzover moge
lijk, wilde betrekken op cultu
rele en maatschappelijke on
derwerpen. In feite moet men
zich daar trouwens niet te veel
van voorstellen, er bestaat na
tuurlijk geen samenhangende
visie meer, hooguit openheid
voor het een én het ander, de
onderwerpen staan naast el
kaar en raken elkaar in het
gunstigste geval hooguit. Het is
al heel wat als niet hele secto
ren uit het gezichtsveld vallen
ook al onderschrijf je als lezer
de constatering dat religie
voorzover het een eigen we
reldbeeld representeert in een
intellectuele uitwisseling zeker
niet meer die betekenis heeft
die het in vroegere eeuwen
heeft gehad. Mede door de
verzuiling is zij een kasplantje
geworden dat buiten be
schermde kaders geheel en al
lijkt te verkommeren. Voor

beelden van bijdragen uit de
laatste drie nummers van
Streven zijn - het is maar een
hele willekeurige greep - fi
losofie in Nederland, de toe
komst van het socialisme, Eu
ropa: welk antwoord voor wel
ke christenen? Ook louter
maatschappelijke onderwer
pen die interessant zijn voor
een groot publiek staan er in,
bijvoorbeeld over strafrecht en
macrocriminaliteit. Een dan
natuurlijk cultureel/literaire
onderwerpen. In het novem
bernummer wordt de nieuwe
vertaling van Tristam Shandy
onder de loep genomen en
staat een portret van de Waal
se neerlandicus Jean Weisger-
ber bij gelegenheid van diens
afscheid. Dat laatste onder
werp zal dan met uitzondering
van de neerlandici misschien
weinig anderen interesseren,
maar de Vlaamse aanleuning
tegen het Franstalige achter
land werkt wel verruimend,
alleen al stilistisch. Hier is niet
de Nederlandse pietepeuterig
heid aan het woord, maar lees
je proza dat als een man op je
afkomt. Naast grotere artike
len, zijn er ook ook podia en
een aantal boekbesprekingen.
De bijdragen zijn meestal van
een heel behoorlijk niveau,
maar wat uit het massale aan
bod gekozen wordt maakt
noodzakelijkerwijs wel een erg
willekeurige indruk.

Dan is er Selekt, een uitgave
van het Katholiek Instituut
voor Massamedia dat het afge
lopen jaar proef draaide. In
deze uitgave zijn artikelen
over levensbeschouwing en
kerkpolitiek afgedrukt uit
voornamelijk buitenlandse
tijdschriften. Dat het ook om

selectie zou gaan van culturele
onderwerpen in zijn algemeen
is te veel gezegd. In het laatste
nummer is een vraaggesprek
overgenomen met de Franse
historicus Jean Delumeau, de
man die over de angst heeft
geschreven welke de biechtva
ders afgelopen eeuwen oprie
pen met hun visioenen van hel
en verdoemenis, maar die te
gelijkertijd en misschien wel
desondanks een actieve chris
ten is gebleven. In het voor
laatste nummer een bijdrage
van de hoogleraar persgeschie
denis Joan Hemels uit een
Duitse publicatie waarin op
overzichtelijke en nauwkeuri
ge wijze wijze de bemoeienis
sen van Piet Derksen worden
geschetst om een eigen katho
lieke satelliet in het leven te
roepen. De artikelen voor Se
lekt worden steeds uitgekozen
door de socioloog Walter God-
dijn. Zijn liefde voor kerkpoli
tieke onderwerpen is bekend.
Daarom in dit laatste nummer
ook een aantal bijdragen die
werden overgenomen uit The
Tablet. Daarin worden de bis
schopsbenoemingen geanaly
seerd in een aantal landen. De
kritiek is niet mals, maar zij is
van onverdachte zijde. Im
mers, de Engelse Tablet ope
reert in een land waarin nau
welijks een kerkelijke polari
satie bestaat (althans niet in de
RK kerk). De catholica die in
zijn beste momenten de kunst
verstaat en ook die mogelijk
heid daadwerkelijk heeft
(maar haar vaak versmaadt)
om over de grenzen heen te
kijken, wordt in dit blad weer
zichtbaar gemaakt. Een hele
verdienste, want het nodigt uit
de impasse thuis in eigen

John Henry Newman

kring wat te relativeren. Voor
waarde is wel dat men de drie
moderne talen redelijk be
heerst.

Het meest prestigieuze project,
eveneens ontstaan bij het het
Katholiek Instituut voor Mas
samedia maar daar onuitvoer
baar geacht, is het blad Nexus,
waarvan zojuist het eerste
nummer is verschenen en
waarvoor nu een aparte stich
ting is opgericht. Het wil zoals
het heet „het Europese cultu
rele erfgoed" bewaren en
daarbij ook aandacht schenken
aan het levensbeschouwelijke
aspect als natuurlijk onderdeel
van de cultuurgeschiedenis.
Maar het wil nog meer, het wil
ook het debat over belangrijke

kwesties aanwakkeren en het
ooggericht houden op belang
rijke internationale ontwikke
lingen in culturele zin in de
ruimste betekenis van het
woord. Naar goed Nederlands
gebruik zullen zij met die pre
tenties wel weer goed om de
oren geslagen worden, toch is
het geweldig dat zo iets nu
eindelijk wordt geprobeerd.
De steeds verder gaande weg
van de specialisatie, van het
jargon en de detailkritiek wor
den verlaten, de initiatiefne
mers willen daarentegen in de
bijdragen die ze willen opne
men de samenhang laten zien.
Zijn niet alle grote denkers in
feite generalisten en geen vak
specialisten die geschreven

estuu
ch ne

Moeizame tweede rond^vEE

eiding (B]
ifskunde
het bestu

HE tweede ronde van de vredesconferentie over het M een nieuv
den-Oosten in Washington is zoals verwacht veel moeizan wijs over
verlopen dan de eerste, formele openingsronde in Madrid. >ident
die grootse ceremoniele opening eind oktober had niem; |en je
iets te verliezen. Het kwam erop aan voor het oog van te b.
verzamelde wereldpers te paraderen om zijn vredeswil te langer i
nen, en zo veel mogelijk publiciteit te maken. Niemand ho behouder
de iets te vrezen, want de echte inzet van het conflict kw te altern
toch niet ter sprake. Dat gebeurt pas nu in de tweede ron lA^
wanneer de bilaterale geschilpunten ter sprake komen. M j.af|gSt^
een blijkt nog maar eens hoe diep de kloof is tussen de pat houden
en en hoe moeilijk het is om zelfs de procedures voor ver 'Nijenroi
overleg vast te leggen.

VOORAL de aanslepende discussies tussen Israëliërs enj
lestijnen over de vorm waarin hun gesprekken plaats mot
vinden, komen na de eerste gesprekken in Madrid
ijskoude ontnuchtering. De rustige manier waarop de tv
delegaties toen elkaar tegemoet traden, en de handdruk
de gespreksleiders na afloop wisselden, hadden in somm
kringen de hoop gewekt dat een doorbraak binnen vrij kc
termijn mogelijk zou zijn. De Amerikaanse president Gea f
Bush keek met genoegen toe hoe de maandenlange diplót I V
tieke inspanningen van zijn rechterhand James Baker
kroond leken te worden. Nergens anders wordt hoop ecfc
zo snel weggeveegd als in het Midden-Oosten. Wie nog i]
sies had dat de conferentie een kwestie van enkele wel||
zou zijn, mag ze nu meteen opbergen.

HOE idioot de discussie voor buitenstaanders ook mag
ken, de Palestijnse vraag afzonderlijk met de Israëliërs
kunnen onderhandelen (zonder de Jordaniërs) en de Isra
sche 'weigering daarop in te gaan, raakt meteen de kern j
hun geschil. Israël beschuldigt er de Palestijnen van op
manier te pogen een de facto erkenning van een eigen st
af te dwingen, terwijl het voor de Palestijnen essentiee N HAA
eindelijk in eigen naam te kunnen spreken. Jarenlang h e van
ben zij moeten dulden dat de Arabische landen ondanks 1 tnamei
beloften de Palestijnse zaak enkel gebruikten als alibi om wonge
raël te treffen en hun verdeeldheid te verbergen. Nu zij 1 btenar
kans krijgen, willen zij die ook grijpen. dit mc

heden

HET is pijnlijk vast te stellen dat de twee centrale teg ^Spg!
standers hun meest ernstige kans op een vredesregeling di lsen
gen te verliezen door vragen of ze in een dan wel in ti jen
zalen moeten vergaderen, maar voor hen staat alles op
spel. Het gaat om veel meer dan grondgebied, het gaat minist€
heel hun verder voortbestaan. Zij zullen geen enkele ijn maa
doen zonder absoluut zeker te zijn, en dat zal het overleg i takende
zenuwslopend schaakspel maken. Anderzijds moeten i rtemen
partijen ook meer dan veertig jaar vooroordelen en slog
overboord gooien. Of zij daartoe al in staat zijn, zal ook
moeten blijken. n sterfg

dvoerc
rndheid

HOOR het zo scherp afbakenen van de posities, is de comal asie
rentie vlakbij het cruciale moment gekomen, waar zij o vertr
slaagt of totaal mislukt. Door de enorme inzet zou het af
ken van de onderhandelingen catastrofale gevolgen heb
en de deur open zetten naar een volgende, vernietigei
oorlog. Daarbij zal iedereen zwaar verliezen, en dat besef h»vro
leen al zou alle partijen ertoe moeten dwingen de onderh
delingen voort te zetten. Dat betekent echter ook dat zij
ondubbelzinnig zullen moeten bevestigen of zij werkt
vrede willen. Sommige delegaties lijken een nieuwe milit )en dat
confrontatie om hun doelen te bereiken, nog niet uit te s weer
ten. Een dergelijke houding is ongetwijfeld grotendeels ta s al die
sche bluf, maar het maakt de sfeer aan de onderhandeld
tafel des te grimmiger. Het Midden-Oosten is wellicht op
naar vrede, maar niemand weet hoe lang die nog zal zijl g

Tot afgrijzen van de Arabieren in het oostelijke deel van Jeruza
lem hebben joodse jongeren ontruimde huizen betrokken mid
den in de Arabische buurt. Op de foto: De joodse jongeren bid
den het ochtendgebed in hun nieuwe behuizing. foto: epa

hebben in een taal waaraan
we nog steeds betekenis kun
nen geven? Wat de uitwerking
van dit programma betreft, dat
moet dan wel enigszins onder
de verwachtingen blijven. De
bijdrage van Mitzman over de
historische biografie, hoe gron
dig in aanzet ook, ontbeert sa
menhang en verzeilt toch in
detailwerk. Boeiend is de bij
drage van Lescrauwaet over
Newman, maar of die bijdrage
een jaar na zijn herdenking
nog op zijn plaats is? Het arti
kel van Méchoulan over de in
quisitie en de moderne verlei
ding daartoe is interessant,
maar blijft wat onbevredigend
in zijn vergelijking met mo
derne dictaturen. Ronduit
boeiend maar niet gemakke
lijk is het artikel van Ton
Naaijkens over de tragische
dichter Paul Celan.

Naast artikelen geeft het blad
een aantal recensies van boe
ken.

Met alle voorzichtigheid die
daarbij in acht genomen moet
worden brengt zo'n nummer
toch wat lijnen aan in het in
tellectuele landschap en dat
niet slechts op een navertel
lende, beschrijvende manier
maar door naar de fenomenen
en figuren kritisch, dus op
nieuw te kijken. Leken met
een meer dan gemiddelde be
langstelling kunnen het lezen.
Het is een onderneming die
vraagt om voortzetting.
Streven, Sanderusstraat 5,
2018 Antwerpen. Prijs 94,-
(elf nummers); Selekt, KIM,
Grameystraat 25, 6525 DN Nij
megen. Prijs 50,- (vier num
mers); Nexus, postbus 130, 8260
AC Kampen. Prijs 80.- drie
nummers). Los39,50.

Kantoor:
Telefoon:

Postadres:

Westerpers bv (maakt deel uit
Apothekersdijk 34, Leiden.
071 -122 244.

071 - 134 941

Postbus 112300 AA Leiden.

Hoofdkantoor Koopmansstraat 9, 2288 BC Rijswijk

Telefoon: 070-3190 933.

Telefax: 070-3906 717

Postadres: Postbus 9. 2501 CA Den Haag

Directeur/hoofdredacteur: J Leune

Adjunct-hoofdredacteur J. Timmers

Chef-redacteur: G.- J. Onvlee

Secretariaat directie/hoofdredactie (tel. 070 - 3190 808

lange:
is kan
weke
eme g
maar

mloos
de Vit

4 046 of 071 - 144 047)' R Kleijn (chef), f

n Herpen (chef), F. Buurman,

m. ro erkl

siste

Sport Leiden e.o. (tel. 071 - 144 049) K van Kesteren.

Binnen- en buitenland, financiën en economie (tel: [phone])

A van Rijn (chef), W. Bunschoten, drs C van Haersma Buma. A van Holstein,
E Huisman. H Jansen, drs. J. van Leeuwen - Voorbij. R. de Roo, drs K Veraart

Kunst/rtv (tel. 070 - 3190 834): G. Ansems (coordinator), B. Jansma, H. Piét.
Geestelijk leven (tel. 070 - 3190 835): L. Kooistra, drs P van Velthoven.

Foto (tel. 070 - 3190 838): M. Konvalinka (chef), S Evenhuis, S. Pieterse.

Redactie-secretaresse (tel. 070 - 3190 819): T. Kors.

De Leidse Courant maakt verder gebruik van de diensten van:

- freelance-medewerkers en -correspondenten in zijn verspreidingsgebied; rer aa

- de parlementaire redactie en de nieuwsdienst van de Stichting Pers Unie, een ike zijr
dactioneel samenwerkingsverband van negen regionale kranten in Nederland tijd Va

België. De algemene verslaggevers van Pers Unie zijn drs. K. Swiers, M.
Ven en P. Vogels De parlementaire redactie bestaat uit R. in 't Hout (chef), H
leveld, D. Hofland, P. Koopman, D. van Rietschoten en K. van Wees.

- het Algemeen Nederlands Persbureau en buitenlandse persbureaus:

- de volgende correspondenten in het buitenland: S Akkerman (Praag),

drs. D. J. van den Bergh (Peking), drs. H Botje (Tunis), A Courant (Athene),
R Hasselerharm (Johannesburg), T. Heard (Kaapstad), drs. A Heering (Ron
B. van Huët (Parijs), M. de Koninck (Washington), H. Kuitert (Nieuw Delhi),
F. Lindenkamp (Sao Paulo), R. Simons (Londen), drs. R Vunderink (Moskou),
W Werkman (Jeruzalem), E. Winkels (Barcelona), G. van Wijland (Belgrado),
F Wijnands (Bonn). J. Wijnen (Brussel)

De Leidse Courant heeft als lid van de Stichting Pers Unie de exclusi
publicatierechten van The Times en The Sunday Times of London. Vertaalster.
M deCocq.

n 08.30 tot 17.00 u

Abonnementsprijzen (inclusief 6% btw)
Bij automatische betaling
per maand

per kwartaal

Bij betaling per acceptgirokaart:

per maand 28,20

per kwartaal 82,80

per jaar 318,65

Het abonnementsgeld dient vooruit te worden voldaan.

Advertenties

Informatie en tarieven over advertenties tel. 071 - 122 244.

Telefax voor uitsluitend advertenties 071 - 134 941.

Voor uitsluitend het doorgeven van advertenties kantoor Rijswijk 070 -

Bankiers

ABN/AMRO BANK NV 473 575 515
POSTBANK 663 050

aoht
ig dicl

Drde

minu

is ingf
De V
Simon
iets te

-te"