De
man
Robert
Maxwell
lind
Ie
NEWS
£eidóe@ou/umt
ZATERDAG 14 DECEMBER 1991
P
PAGINA 29
LONDEN De dag na zijn mysterieuze verdwij
ning ter hoogte van een van de Canarische Eilanden
werd Jan Ludvik Hoch, alias Robert Maxwell (68),
afgeschilderd als 'De Man die de Mirror heeft ge
red'. Nauwelijks een maand later noemt dit Londen-
se pulpblad media-magnaat Maxwell 'de grootste
boef onder de zon'.
Het kan verkeren, maar meestal gebeurt
dit niet zo snel. De man voor wie velen
op de knieën kropen en die tegelijk vrees
en afschuw opwekte, heet in Londen niet
langer 'Kapitein Bob' maar 'Kapitein
Oplichter'. Sommige Londenaren gelo
ven zelfs dat Maxwell niet echt dood is.
'Deze bedrieger wist maar al te goed dat
zijn gigantische imperium op instorten
stond', beweren de twijfelaars. 'Een man
van zijn kaliber zou zich in een dergelijk
geval ongezien uit de voeten maken.
Maxwell is ondergedoken. Het lijk dat ze
uit die grote oceaan hebben gevist, was
dat van iemand anders!'.
Wie kan het weten? Wij praten erover
met John Featley (31), Maxwell's gewe
zen chauffeur. Featley vertelt dat zijn
baas de dagen voor zijn verdwijning nog
geregeld telefoongesprekken voerde met
bekende staatslieden van Oost en West.
Maxwell maakte hiervoor gebruik van
de particuliere telefoon in zijn luxueuze
limousine. Dat was een Rolls Royce van
110.000 pond.
Featley is goed op de hoogte, want zijn
baas op de achterbank gaf hem telkens
opdracht het gewenste telefonische con
tact tot stand te brengen. Pas wanneer
de oproep werd beantwoord, gaf John
Featley de hoorn door aan Maxwell,
achterin de Rolls. „Ik beschikte over
nummers voor directe verbindingen met
het Witte Huis, het Kremlin en Dow
ning Street 10", zegt Featley.
De weken voor zijn verdwijning zat
Maxwell geregeld op de achterbank in
het Frans te fluisteren met zijn zoon Ke
vin (32). „Ik vond het vreemd", vertelt
John Featley. „Vroeger deed hij dat
nooit. Hij sprak altijd Engels. Ik volgde
elke conversatie".
Nooit liegen
Maxwell nam Featley in 1989 in dienst.
„Maar eerst moet je me beloven nooit te
zullen liegen tegen mij", zei de uitgever.
De beruchtste Britse krantenmagnaat al
ler tijden kwam geregeld per auto langs
op Numero 10. Premier Major woont
daar nu al een jaar. Voor hij hem een
bezoekje bracht, belde Robert Maxwell
even naar de premier om te vertellen dat
hij op komst was. Dit seintje had telkens
tot gevolg dat de imposante 'Thatcher
Gale' (de zware ijzeren poort die de
toegang tot Downing Street beveiligt)
aan de zijde van Whitehall wijd open
zwaaide op het moment dat Maxwell
voorreed.
Volgens Featley voelde zijn baas zich
dan telkens ontzettend geflatteerd. Want
Robert Maxwell was een zeer ijdel man.
Iedereen in Londen wist dat zijn hoofd
haar dik onder de verf zat. Op zijn leef
tijd was dit de enige aanvaardbare uitleg
voor die gitzwarte tint. De Daily Mirror
onthulde pas kortgeleden dat Maxwell
zelfs zijn borstelige wenkbrauwen liet
kleuren.
Londens grootste oplichter, die met an
dermans geld deed alsof hij schatrijk
was, ontbood om de twee weken zijn
persoonlijke kapper George Wheeler.
Deze 75-jarige gepensioneerde 'barber'
woont, in Zuid-Londen. Wheeler zette
Maxwell's grijze hoofdhaar en wenk
brauwen geregeld overvloedig in zwarte
verf. De media-magnaat was 25 jaar ge:
leden tot de ontdekking gekomen dat hij
grijs werd.
Die vaststelling vervulde Maxwell met
afschuw. Voor hem was grijs haar syno
niem voor hoge ouderdom en seniliteit.
Hij wilde eeuwig jong blijven. Telkens
als Maxwell merkte dat er weer witte
sporen in zijn hoofdhaar zaten, moest
George Wheeler (die zelf net zo grijs is
als een duif) direct langskomen met zijn
speciale kwast en een fles 'Oreal Cres
cendo'. Wheeler werd ooit in het holst
van de nacht opgebeld met de dringende
opdracht het hoofdhaar van zijn rijke
klant te komen verven op het eiland
Corsica.
Maxwell's trouwe persoonlijke kapper
snelde de volgende morgen naar de
luchthaven van Heathrow, waar de per
soonlijke jet van zijn vaste klant hem
opwachtte. Uiteindelijk werd George
naar Sardinië gevlogen, want Maxwell
had ondertussen zijn vakantieplannen
gewijzigd. Wheelers loon per verfbeurt
bedroeg telkens veertig pond.
Maxwell hield van zijn persoonlijke kap
per. „George", zei hij ooit tegen hem,
jij bent mijn oudste vriend". George
antwoordde: „Ik ben uw enige vriend".
Maxwell keek hem aan en zei: „George,
gelijk heb je".
Fors
verlies
Op advies van de magnaat (dat Maxwell
hoogst onbetrouwbaar was kon toen niet
openlijk worden gezegd) had Wheeler
een handvol belangen gekocht in een
van diens ondernemingen. Korte tijd la-
Rechts:
Robert Maxwell
was een zeer ijdel
man. Iedereen in
Londen wist dat
zijn hoofdhaar
dik onder de verf
zat. De Daily
Mirror onthulde
pas kortgeleden
dat Maxwell zelfs
zijn borstelige
wenkbrauwen liet
kleuren
M FOTO: AP
GREENWICH
POLL LEAD
FOR LABOER
Robert Maxwell
en zijn vrouw
Betty maken een
wandeling door
Buckingham
nadat hij voor
deze stad een zetel
in het Lagerhuis
heeft veroverd.
FOTO: PR
In gedachten van velen en dank zij projectieschermen
ger than life".
ter bleek dat de kapper een fors verlies
had geleden. De aandelen waren prak
tisch waardeloos. Hij mopperde daar
over tegen Maxwell, die onverstoorbaar
antwoordde: „Maakt niets uit, George.
Zodra ik mijn jongste proces wegens
smaad heb gewonnen, betaal ik je alles
terug".
„Helaas", zegt George Wheeler droevig,
„Maxwell verdween voor dat proces be
gon. Ik krijg mijn geld nooit meer te
rug".
De Daily Mirror van Londen, die weldra
zal overgaan in andere handen, publi
ceert al sinds Maxwell's tijd elke vrijdag
een opmerkelijke bijdrage van Paul
Foot. Deze journalist is een veteraan die
in conservatieve kringen wordt afgeschil
derd als een ultra-links element.
Foot neemt het op voor de gewone man.
Hij klaagt wantoestanden aan die wer
den veroorzaakt door grote kapitalisten.
Hij ontmaskert hun hypocriete mede
werkers en vraagt zijn lezers 'Hebt u
problemen die ik kan onderzoeken, geef
me dan een seintje op de Daily Mirror'.
Het spreekt vanzelf dat Paul het vraag
stuk Maxwell nooit nader onderzocht
heeft, laat staan blootgelegd, want de
corpulente Robert was zijn baas. Maar
s de media-magnaat vaak „big-
FOTO: EP A
nu Maxwell verdwenen is, zegt Foot:
„Vroeger noemde iedereen hem een baas
uit duizenden. In werkelijkheid was hij
een echte schurk, een vreselijk nare dag
bladuitgever. Telkens wanneer hij een
krant had overgenomen, begon de opla
ge fors te zakken. Dat was altijd Max
well's schuld. Op de Mirror verloren we
in een jaar zo'n half miljoen exempla
ren. Telkens als Maxwell zelf hoofdre
dacteur speelde, werd het een echte
ramp. Nadat hij Richard Scott had be
noemd, bleef Maxwell zich bemoeien
met de inhoud van de krant. Zijn in
menging was afschuwelijk".
The european
Ook op de redactie van Maxwell's troe
telkind The European nam men de laat
ste tijd geen blad meer voor de mond.
Het voorlopig laatste nummer van The
European verscheen gisteren. Het volle
dige personeelsbestand van nagenoeg
150 man was de dag tevoren ontslagen.
Want The European is op sterven na
dood. Maxwell's 'Europese' weekblad,
dat een fortuin heeft gekost (maar waar
kwam het geld vandaan?) en vanaf het
begin verliesgevend was, zal compleet
worden opgedoekt, tenzij zich op het
laatste moment nog een koper aanmeldt
die er brood in ziet.
The European heeft een turbulent be
staan gekend. Maxwell propageerde zijn
'Europese' weekblad op de Eurotop van
juni 1989 in Madrid. Diverse buiten
landse verslaggevers, die op zijn kosten
hadden geborreld, vonden The Europe
an een prachtig initiatief en publiceerden
lofliederen in hun eigen krant. Dat was
allemaal kosteloze reclame voor Max
well.
In Londen domineerde en terroriseerde
deze handige zwendelaar de European-
redactie, die tot afgelopen donderdag be
stond uit zeventig man. Hij dicteerde de
inhoud en schreef geregeld zelf bijdra
gen. The European had in zijn relatief
korte bestaan een hele serie hoofdredac
teuren. De laatste chef is John Bryant.
Hij wist zijn redacteuren ertoe te bewe
gen voor het laatste nummer te werken
zonder loon, dit in afwachting van een
mogelijke overname.
Een van Maxwell's 'editors' van The Eu
ropean schrok zich bijna een ongeluk,
toen hij op een mooie morgen op kan
toor verscheen en toen pas ontdekte dat
de grote baas zich daar had geïnstalleerd.
Zelfs de persoonlijke inhoud van zijn
bureau was door 'Kapitein Bob' in be
slag genomen. Het naambordje op de
deur bleek ook al. vervangen. Er stond
een andere naam op: die van Robert
Maxwell.
Deze hoofdredacteur mocht nog wel in
dienst blijven, maar alleen op voorwaar
de dat hij met iemand anders een kan
toor zou delen. De verongelijkte journa
list pikte dit niet en stapte meteen op.
Kort voor Maxwell verdween van zijn
Hollandse luxe-jacht 'Lady Ghislaine'
(waarvoor nota bene nog steeds geen ko
per is gevonden) ondernam hij een wan
hopige poging om The European ook te
lanceren in de Vèrenigde Staten en Ca
nada. Maar ook deze opzet mislukte.
Enkele jaren geleden deed in België het
dwaze gerucht de ronde dat Maxwell be
langstelling koesterde voor het Vlaamse
socialistische dagblad De Morgen. Die
krant lag toen voor de zoveelste keer
praktisch op apegapen.
Mij werd opgedragen op het Maxwell
hoofdkwartier in Londens Holborn bij
de gebroeders Ian en Kevin Maxwell er
naar te informeren of hun pa inderdaad
een steunpunt zocht in het Belgische
dagbladwezen. Zij lachten zich een bult,
want vader Maxwell, zo vertelden zijn
zonen, maakte nooit jacht op „klein en
onbeduidend wild".
In Londen wordt gezegd dat de ineen
storting van het Maxwell-imperium de
Britse banken ten minste 1,25 miljard
pond zal kosten. Lloyds Bank (niet
Lloyds de assuradeur) zou in dit ver
band het grootste verlies lijden. Onder
tussen wordt uit Spanje gemeld dat
Maxwell's doodsoorzaak toch een hart-
Scenario
De vraag 'hoe kwam hij aan zijn einde'
zal de Britten dan ook nog lang bezig
houden. In het licht van wat er sinds
zijn verdwijning over hem bekend is,
weigeren velen te geloven dat het geen
geval van zelfdoding was. 'Maxwell wist
wat hem te wachten stond', wordt ge
zegd. Het scenario van zijn dramatische
laatste ogenblikken zou zich als volgt
kunnen hebben afgespeeld: de avond
van 4 november 1991 passeerde zijn
jacht, de Lady Ghislaine, het eiland Te-
nerife. In de vroege ochtend verliet
Maxwell zijn kajuit. Hij liep peinzend
over het eenzame dek en zal toen wel
aan de toekomst van zijn imperium heb
ben gedacht.
De krantenmagnaat besefte dat hij een
dubbele keuze had. Aan de ene kant was
er het vooruitzicht van bittere schande
als gevolg van onvermijdelijke onthul
lingen over verdwenen miljarden.
Ruchtbaarheid zou leiden tot langdurige
ondervragingen op het ministerie van
handel en industrie in Londen. Het
Fraudebureau van Scotland Yard zou
worden ingezet; Maxwell zou wellicht in
staat van beschuldiging worden gesteld.
Een gevangenisstraf op zijn leeftijd bete
kende de vernedering en schande van
een verblijf in een zogeheten 'open' huis
van bewaring. Dus geen handdrukken en
gezellige onderonsjes meer met de groten
van deze wereld om zijn diefstallen en
oplichterijen te camoufleren. Het zou
ook voorgoed uit zijn met het engageren
van advocaten voor processen wegens
smaad, want niemand zou nog respect
voor hem koesteren; de stortvloed van
beschuldigingen en openbaringen zou
trouwens niet meer te stuiten zijn.
In plaats van door iedereen te worden
bewonderd en door velen gevreesd zou
hij door de hele wereld worden veracht.
Was hij sterk en groot genoeg voor een
dergelijke confrontatie met de werkelijk
heid? Bevond hij zich niet aan de voora
vond van zijn eigen onttroning?
En wat was het alternatief? Robert Max
well, oorlogsheld, zakenman, gewezen
Labour-afgevaardigde en internationaal
spronkelijke ik, de Jan Ludvik Hoch die
als joodse jongeling zaakjes had gedaan
op de grote markt van Bratislava. In ruil
voor bewezen diensten zou de regen ng
van Israël ervoor zorgen dat hij plechtig
werd begraven op de Olijfberg in Jeruza
lem.
Terwijl hij aan dit alles dacht, leunde
Robert Maxwell over de reling. Heel ver
van de plek waarop hij zich bevond ver
dween het kielzog van de Lady Ghislai
ne in de verbijsterende uitgestrektheid
van de Atlantische Oceaan. Was het
toen dat Robert Maxwell een hartaanval
kreeg, waardoor hij over de reling viel,
of heeft hij zelf de keuze gemaakt en is
hij in het water gesprongen. Was dat zijn
laatste belissing?
