Zeg nooit
zomaar sultan
tegen
'majesteit'
van Oman
rinalë
VAN ONTWIKKELINGSLAND
TOT MODERNE WELVAARTSSTAAT
CeidóeSou/KWit
ZATERDAG 14 DECEMBER 1991 A
rstafd I]
i de liKl
Kranten mochten weer verschijnen, het
dragen van een zonnebril was niet langer
verboden, de mensen mochten weer ro-
op straat, voetbal spelen en muziek
maken. Bovendien had niemand
Iet pü loestemming nodig om zijn dorp te ver
laten en werden de poorten van de om-
uurde hoofdstad Muscat 's avonds
niet langer gesloten. Omanieten die het
land waren uitgevlucht om elders te
studeren en carrière te maken, kwa-
op verzoek van de sultan terug.
De resultaten van Qaboos' revolutie zijn
indrukwekkend. „De renaissance in
Oman is pas in 1970 begonnen", zo zei
een Omaniet. Twintig jaar geleden was
bijna geen enkele auto te bespeuren op
totaal tien kilometer geasfalteerde
,0. Vandaag glijden de modernste
zew voertuigen over 4500 km asfaltweg over
een oppervlakte zo groot als Groot-Brit-
.tannic.
11J de Het aantal telefoonlijnen groeide van
500 in 1970 tot 128.000 vorig jaar.
Kranten, radio en televisie rezen op uit
Ook op het vlak van genees
kunde is enorme vooruitgang geboekt.
In 1970 werkten dertien dokters in een
10r™j|riekenhuis van een Amerikaanse missie
vijf kleinere klinieken. De enige
f geschoolde Omanitische dokter werkte
in het buitenland. Vandaag is die dokter
.^minister van gezondheid en waakt hij
dan 900 dokters in 47 zieken-
tuizen en meer dan 100 gezondheids-
wordt
jasje
)opst
MUSCAT - Je komt hem overal
tegen, de 'kleine' man met de ver
zorgde peper-en zoutkleurige baard
en de ineengevouwen handen. Aan
de muren van winkels, hotels en op
'erlichtingspalen houdt zijn blik je
in de greep. Hij is net 51 geworden
en blijft voor vele Omanieten het
:ste wat hen ooit is overkomen.
iboos bin Said Al Said is meer dan zo-
Imaar een sultan. Voor de meesten van
ijn anderhalf miljoen onderdanen is hij
in de eerste plaats een 'majesteit'. Nadat
Jaboos op 29-jarige leeftijd met de hulp
de Britten zijn eigen vader van de
ii stootte, slaagde hij erin Oman in
i twintig jaar tijd van één van de
leest onderontwikkelde landen van de
bische wereld om te toveren in een
loderne welvaartsstaat.
Sleutel tot de toverformule waren de
[olie-inkomsten, waarmee buitenlandse
krachten (tijdelijk) konden worden aan
getrokken bij de razendsnelle heropbouw
van het land. In tegenstelling tot de rijke
oliesjeiks van buurland Verenigde Ara-
'lische Emiraten pleitte Qaboos voor het
iehoud van de eigen cultuur.
Vanaf 1970 haalde de sultan Oman stap
voor stap uit zijn isolement. Maatrege
len die reeds jaren van kracht waren ter
bescherming tegen westerse invloeden
werden opgeheven.
Zonnebril
>g rijk
es kij hu
de slt centra,
oor n Dg geneeskunde staat op een hoog peil.
elemajvong jaar werd in Oman op een twaalf-
jange jongen voor het eerst een open
hartoperatie uitgevoerd. Medische
(Zorging is gratis voor Omanieten, r
ook buitenlanders hoeven niet veel té
betalen. Een westerse vrouw moest voor
bevalling slechts honderd gulden
neertellen.
Twintig iaar geleden genoten 900 jon-
icns onderwijs op drie lagere scholen.
Vleisjes konden alleen terecht in de Ko-
eve pt ran-klasjes onder een schaduwrijke
it dat boom. Vandaag telt Oman 800 staats-
en dn scholen - 287 voor meisjes en 183
dt mengde - waar meer dan 300.000 leër-
ït lingen les hebben. In 1986 opende de
sche Sultan Qaboos-universiteit haar deuren
tse zal voor maximaal 3000 studenten. In 1970
erpalu haalde 12 procent van de kinderen het
speci vijfde levensjaar niet tegen nu 3 procent.
:s, ha
Ministers
Niet Voor bijna alles wat belangrijk is voor
int nï Oman. heeft sultan Qaboos ministeries
>ok w in het leven geroepen. Er is zelfs een mi-
n tu nisterie voor waterbronnen,
geste Het telefoonboek van 'het sultanaat van
P°ri; Oman' spreekt boekdelen. De eerste 61
ten (I bladzijden zijn gevuld met leden van de
srriigr koninklijke familie - uitgezonderd Qa-
tclusie boos zeif eerste ministers en advi
seurs van de sultan. Achter hun vaak el-
lenlange naam - bijvoorbeeld His High-
P ness Sayyid Said bin Mohamed bin Tur-
ki Sons - staat het telefoonnummer van
hun residentie, mobilofoon en faxtoestel.
a Niettegenstaande zijn uitgebreid minis-
niet^ prieel 'gevolg' is sultan Qaboos een al-
ïts goc leenheerser, zij het dan een 'verlichte'.
Pe naam 'Qaboos' betekent trouwens
de man die het licht toont'. Van een de-
Rechts:
Sultan
Qaboos bin
Said Al
Said. In
twintig jaar
Modern en tegelijk oud... Oman is een sultan
Emiraten pleitte sultan Qaboos voor het beh
mocratie zoals we die in het Westen
kennen, wil de sultan niets weten. Een
grondwet of parlement ontbreekt en de
ministers zijn niet meer dan beheerders
en raadgevers.
In plaats daarvan houdt Qaboos elk
voorjaar een 'Meet the People-Tour'.
Drie weken lang neemt hij zelf het stuur
van zijn Mercedes-jeep in handen om er
enkele weken mee door het land te toe
ren en te luisteren naar de noden van
ziin volk. Tussen haakjes, Qaboos is met
400 voertuigen de grootste Mercedes-be-
zitter ter wereld.
Niet alleen Omanieten maar ook buiten
landers hebben lof voor de kordate aan
pak van de sultan. Een Nederlandse in
genieur die in de hoofdstad Muscat
werkt, vertelt: „Enkele jaren geleden
hoorde Qaboos op zijn reis klachten
over werkloosheid onder Omanitische
chauffeurs. Hij keerde naar zijn paleis
terug en schreef onmiddellijk een nieuw
reglement uit. Voortaan kwamen voor
de functie van chauffeur alleen nog Om
anieten in aanmerking. Het werkt".
Vrouwen
Negen van de tien Omanieten zijn mos
lims. De man werd door de koran aan
gewezen als het hoofd van de familie.
„Vrouwen in Oman hebben het niet ge
makkelijk", zegt een Nederlander die
reeds jaren met Omanieten werkt.
„Oman is een aangenaam en veilig land,
ook voor vrouwen alleen 's avonds.
Maar het blijft een vrouw-onvriendelijke
maatschappij. Een vrouw kan naar het
strand, maar mag geen enkel kledingstuk
uittrekken. Ze mag het huis uit, maar in
werkelijkheid zijn de mannen vaak al
leen weg. Dan gaan ze een partijtje bil
jarten, dan weer gaan ze naar het café.
Hun godsdienst verbiedt alcohol, maar
ze drinken toch. De volgende dag doen
ze 'boete' en dan is alles opgelost".
Toch genieten vrouwen in Oman opval
lend meer vrijheid dan in buurland Sau-
di-Arabië bijvoorbeeld. Wie in Oman
geen masker (burqa genaamd) draagt,
wordt niet meer vies bekeken. Ook op
het vlak van arbeid is heel wat veran
derd onder het bewind van sultan Qa
boos. „Vrouwen die werken? Geen pro
bleem", zegt de raadgever van de minis
ter van informatie. „We openen de deur
voor de vrouwen, maar we duwen hen
er niet door. Een van onze onderminis
ters is trouwens een vrouw".
Op aanraden van de sultan beschikt
Oman op dit ogenblik zelfs over vrou
welijke politie-officieren, een ware revo
lutie voor het Arabische schiereiland. De
universiteit en hogescholen tellen even
veel meisjes als jongens en elke maand
verschijnt een Arabisch blad voor vrou-
Het ministerie van sociale zaken, dat
door 'His Majesty' in het leven werd ge
roepen, voert een actief emancipatiebe
leid, met als hoeksteen de uitbouw van
crèches. De dertien vrouwenorganisaties,
waarbij 2500 vrouwen zijn aangesloten,
besteden speciale aandacht aan jonge
werkende moeders. De rechten van de
vrouw inzake borstvoeding, zwanger
schapsverlof en arbeidsonderbreking zijn
opgenpmen in arbeidswetten.
Toch is het volgens de Omanitische tra
ditie gebruikelijk dat de vrouw de toe
stemming van haar man vraagt om bui
tenshuis te gaan werken. Of hij zal in
stemmen, hangt af van het soort echtge
noot dat men voor haar heeft gekozen.
De meeste jonge mannen en vrouwen
worden immers nog gekoppeld door hun
ouders. Op de eerste dag van het huwe
lijksfeest dat vier dagen duurt, zien de
twee 'verloofden' elkaar voor het eerst.
Voordien heeft de toekomstige echtge
noot al wel onderhandeld met de vader
van het meisje over de 'maher', de
bruidsschat.
Tegenstellingen
Volgens de wet mag een Omaniet vier
vrouwen hebben. Maar niet elke man
kan dat betalen. Wie voor één echtgeno
te juwelen koopt, moet dat voor de an
dere drie ook doen. Hetzelfde geldt voor
het aantal kinderen of het aantal nach
ten dat je samen met de vrouwen door
brengt. In Oman is het de gewoonte dat
alle vrouwen in één huis wonen en sa
men alle kinderen opvoeden. Als echte
zussen.
Modern en tegelijk oud... Oman is een
sultanaat van tegenstellingen. Het begon
honderdzestig jaar geleden al toen het
land, dat in de wereldgeschiedenis be
kend stond als één van de eerste gebie
den die door de islam werden bekeerd,
als eerste van het Arabische schiereiland
diplomatieke relaties met de Verenigde
Staten aanknoopte.
De tegenstellingen zijn niet toevallig.
Achter elk contrast tussen orthodox en
modern schuilt een weloverwogen zet
van schaakmeester Qaboos, die slechts
één doel voor ogen heeft: de samenle
ving moderniseren zonder de Omaniti
sche identiteit te verliezen. Het lijkt wel
koorddansen tussen twee afgronden.
Qaboos' Omanisatiedroom is de 'expa
triates' - de buitenlandse werkkrachten
die hij heeft aangetrokken om de ont
wikkeling van zijn land te versnellen -
stap voor stap te vervangen door ge
schoolde Omanieten. De sultan wil dat
tegen het jaar 2000 meer dan negentig I
procent van alle geschoolde werknemers
Omanieten is.
Hoewel geen exacte cijfers over het be
volkingsaantal in Oman bekend zijn,
wordt geschat dat van de anderhalf tot
twee miljoen inwoners zeker een kwart
buitenlander is. De meesten van hen ko
men uit India, Pakistan, de Filipijnen en
Sri Lanka; de kleine minderheid Europe
anen eisen de belangrijkste functies voor
zich op. Werk is belangrijk, want een
werkloze buitenlander wordt onmiddel
lijk het land uitgezet.
Olie
Oman staat opnieuw voor een uitdaging.
Prognoses zeggen dat het land nog
slechts 20 tot 25 jaar olie kan pompen.
Diversificatie werd een modewoord,
maar toch blijft het zwarte goud instaan
voor 92 procent van de totale export-
hoeveelheid.
Wie zou denken dat een oliestaat als
Oman het goud maar uit de kelder te
scheppen heeft, zit fout. De afgelopen ja
ren is heel wat geïnvesteerd, zodat er
weinig reserves zijn. Ook de oliebaron
gaat dus jaarlijks bij de bank aanklop
pen, lost braafjes leningen af en vraagt
een nieuw krediet.
Oman sleepte in 1990 143,964 miljard
frank binnen. Het grootste deel daarvan,
113,274 miljard frank, komt uit olie.
Gas bracht (voorlopig) nog maar 5,580
miljard op. Aan de uitgavenzijde prijkte
een totaal van 166,005 miljard. Defensie
en de andere ministeries samen slokten
daarvan elk 55,8 miljard op. Het ver
schil op de betalingsbalans put Oman uit'
staatsleningen en uit een speciaal fonds.
Dat wordt, telkens de olie meer dan 20
dollar per barrel (159 liter) oplevert,
aangezuiverd.
Een tweede nadeel is de kwaliteit van de
olie. Omdat die ruwer is dan bij de bu
ren, is de opbrengst kleiner. Toch drij
ven geen donderwolken over het sulta
naat. Er is immers gas, dat in de Golf
pas sedert kort als volwaardige energie
bron bekeken wordt.
Oman heeft een geschatte reserve van
maar liefst 283 miljard kubieke meter.
Genoeg om een nieuwe industrie op te
zetten. In elk geval kan er uitgevoerd
worden, al mikt Oman voorlopig enkel
op de binnenlandse markt. Gas werd
zelfs een strategische natuurlijke hulp
bron, nu ook het leger en PDO hun
energie uit gas halen. Voordien werd het
al gebruikt in nieuwe industrieparken,
elektriciteitscentrales en ontziltingsin-
stallaties.
Gas is bovendien milieuvriendelijker,
een troef die sultan Qaboos graag uit
speelt. Zeker nu het milieubewustzijn in
de Golf na de oorlog gegroeid is. Op
nieuw is er sprake van een pijpleiding
die alle Golfstaten zou verbinden en zou
uitkomen in de Arabische zee. Vroeger
werd daarover in verband met olie al ge
dacht.
De idee werd overboord gegooid, maar
de Golfstaten schijnen na de oorlog
dichter bij een compromis, omdat nog
maar eens gebleken is dat de Golf een
strategische muizenval kan zijn. Dat
Oman zich opwerpt als vredebrenger en
I neutrale staat - want geen lid van de
OPEC - is daar niet vreemd aan. „We
willen een brug slaan naar alle naties.
Niet-immenging staat bij ons erg hoog
aangeschreven", legt de minister voor
informatie, Abdul Aziz Bin Mohammed
Al-Rowas uit.
Vissers
Het aandeel van de inkomsten, andere
dan olie, beslaat slechts 265 miljoen Rial
(24,645 miljard frank). „Toch willen we
de diversificatie verder bevorderen.
Geld uit olie is momenteel makkelijk
verdiend, zodat het relatief moeilijk is
om de mensen te doen geloven in land
bouw, koperwinning, de exploratie van
mineralen en visvangst", zegt Hammad
al Rashdi. „We moeten hen laten zien
dat ook dat geld opbrengt. Daarvoor
hoeven ze niet ver terug te kijken, want
oorspronkelijk was dit een land van
landbouwers en vissers".
Die visvangst bedroeg vorig jaar 118.640
ton. „Zonder het ecologisch evenwicht
schade toe te brengen, kan jaarlijks
400.000 ton worden gevangen", zo luidt
het in een officiële nota. Dat zulks geen
propaganda is, bewijst de vis zelf. In het
zuiden amuseren de vissen zich in de
branding, tot verbazing van de toeristen.
In de haventjes troepen scholen van al
lerhande soorten samen, tot jolijt van de
kinderen op een vrije dag. Vissers gooi
en de netten een tiental meter in het wa
ter. Met zijn tienen kunnen ze de lood
zware buit aan land trekken. Enkel voor
de grotere makreel wordt een boot ge
bruikt.
Anders is het gesteld met de landbouw
sector. Ook hier is het moeilijk mensen
te overtuigen. Water is immers niet
overvloedig aanwezig, al pronkt Oman
graag met fonteinen en groen op plaat
sen waar de natuur zelf het niet zou toe
laten. Enkel in het zuiden, dat profiteert
van moessonregens, verdringen de plan
tages elkaar. Elders wachten grote inves
teringen en dus hoge risico's. E>e gega
digden voor landbouwprojecten zijn dan
ook niet dik bezaaid. Er wordt liever ge
opteerd voor een veilige iob aan een mi
nisterie of in de olie-industrie. Maar of
Oman zo de eigen revolutie kan blijven
bijbenen is maar de vraag.
