Kerstman vecht voor
persoonlijke erkenning
Kerstpakket steeds minder een cadeau om op te eten
£eidóc Qowuvnt
r
ft
FOTO'S: MILAN KONVALll
werden
ZEVEN UUR AFZIEN IN DE BIJENKORF
Het lijkt er steeds meer op dat sinterklaas het gaat verliezen van de kerst
man. De goedheiligman is nog niet weg of zijn halfbroer is in hoog tempo
komen opdraven. Om te peilen hoe het publiek over de kerstman denkt,
kroop verslaggever Loek Moor in zijn huid en liep hij een hele zaterdag als
'Santa' door de Bijenkorf in Den Haag. Conclusie: het blijft voorlopig tob
ben voor die arme sloeber.
DEN HAAG - Grimeur Ruud
Spreksel is weer zo vrolijk, zo irri
tant vrolijk. Toch valt er niets te
lachen, absoluut niets. Want wat is
er is nu zo geestig aan om iemand
om te toveren tot kerstman die niet
wil. Die zich al ruim een week af
vraagt waarom hij zich in vredes
naam heeft laten overhalen een
hele dag als een verlepte kinder
vriend rond te zeulen in de Bijen
korf. 't Slechtste idee van het jaar,
da's zeker.
Het pak is te warm, de schoenen knellen
en dan heeft hij nog niet eens de baard
en de pruik gemonteerd. „Ik maak een
lekker oud, maar levendig kerstmannetje
van je", gniffelt Spreksel met satanisch
genoegen. Toe maar, gooi er nog een
schepje bovenop. Ruud heeft trouwens
toch gemakkelijk praten, want als hij
klaar is loopt hij de vrijheid weer tege
moet. „Nou ja vrijheid, ik moet straks
nog een verlate sinterklaas schminken.
Ik ben blij dat ik even een kerstman kan
doen want het was de afgelopen tijd ver
schrikkelijk druk met al die klazen en
pieten", vertelt Ruud, waarna hij een
fraai geonduleerde baard van Tibetaans
buffelhaar aanbrengt. „Moest ik gisteren
iemand van de opera schminken, was ik
zo in de ban van de zwarte pieten dat ik
haar een hele brede rode mond gaf. Ik
schrok me rot".
Drankneus
Dat doe ik ook wanneer hij klaar is.
Voor de spiegel staat een heel oude maar
levendige kerstman. Compleet met een
in aanbouw zijnde drankneus en vieux-
rose appelwangen. „Het is de hoogste
tijd om te gaan", zegt sales-service ma
nager Aad Wagemaker om tien uur ter
wijl hij een rode velours zak vult met
verpakte chocolaatjes. „Die dingen moet
je uitdelen, maar voorlopig alleen aan
kinderen. En denk erom: géén hoho-
hoho-hoho roepen, want we zijn een net
bedrijf'.
Tja, maar wat blijft er dan nog over?
Want hoewel het publiek steeds meer de
neiging heeft om het sinterklaasfeest -
althans voor de ouderen - voor het
knusse kersfeest te verruilen, moet de
kerstman nog heel wat jaartjes aanmod
deren voordat hij een echtheidsstempel
krijgt. Sinterklaas heeft een gevestigde
naam. Die hoef je ook niets te vertellen,
want hij straalt gezag, eerlijkheid en
vooral alcoholvrijheid uit. Maar de
kerstman niet. Zelfs in een land als de
Verenigde Staten wil het winkelend pu
bliek hem nogal eens lallend tegen een
lantaarnpaal aantreffen. Toch zien die
kinderen dat daar niet. Ze kijken er
doorheen. Net zo goed als ze het in Ne
derland niet zien dat de goedheiligman
er bij de buren heel anders uitziet dan
bij hen thuis. Er staat immers een sym
bool dat onverbrekelijk is verbonden
met cadeautjes. En bij de kerstman valt
er voor de Nederlandse kinderen voor
alsnog weinig te halen.
Olijk
Met deze wetenschap word ik via de
personeelsingang hardhandig de zaak in
geduwd. Afgesproken is dat we eerst een
verkennende ronde door de zaak maken.
„Ah eindelijk, daar ben je", kirt een dik
opgemaakte dame die achter een toon
bank met geurtjes en smeersels staat. „Is
alles goed met je? Ik heb je zo gemist".
Waar heeft ze het in 's hemelsnaam
over? Ze komt me helemaal niet bekend
voor. 't Zal toch niet zo zijn dat ik er
gens in een kroeg... Nog voordat ik wil
vragen waar ze me dan wel van kent,
sist Wagemaker ter herinnering: „Je bent
de kerstman en denk erom... alleen cho
colaatjes aan de kinderen, niet aan het
personeel".
Al snel hebben ouders en kinderen in de
gaten dat de kerstman in het warenhuis
aanwezig is. „Kijk 'ns Romboudt, daer
heb je Santa", merkt een typisch Haeg-
sche moeder op. Een olijk ventje stapt
schoorvoetend naar voren en fluistert
verlegen: „Dag Santa, ik ben heel lief ge
weest", waarna hij een cholocaatje aan
pakt. „En wat zeg je dan Romboudt, wat
zeg je dan...?". „Alstublieft Santa..", en
weg is-ie, verdwenen achter de rokken
van zijn moeder.
Onderuit
Naarmate de dag vordert wordt het
drukker. Wat steeds meer opvalt is de
gretigheid waarmee Hagenaars alles wil
len hebben dat gratis is. Dat de kinderen
constant aan je jasje trekken is niet meer
dan normaal, maar nu beginnen ook
volwassenen wat opdringerig te worden.
Of sinterklaas ook een snoepje voor hen
heeft, wordt vaak gevraagd terwijl de
hand al op een inhaalhouding is gepar-
meer heb gezien sinds hij besloot bis
schop te worden en het lef had een
maand voor mijn komst eenzelfde toko
te beginnen. En reken maar dat ik zit te
wachten op de dag dat ik 'm voorgoed
onderuit haal", antwoord ik grimmig.
„Dat lukt u nooit. Sint-Nicolaas heeft
met name voor de kinderen zo'n goede
naam dat u die actie wel kunt vergeten".
Met enig stemverhef: „Mevrouw, mag ik
dan even vragen waarom u mij om een
chocolaatje vraagt als u de voorkeur
geeft aan die ouwe vent op dat paard?
Dat heeft toch geen pas?" Geweldig, er
ontstaat een kleine discussie. „Je moet
het zo zien kerstman", probeert een wat
oudere man te sussen, „sinterklaas is
echt voor de kinderen. Maar u bent veel
interessanter voor de volwassenen.
Kerstmis is een gezelligheidsfeest, be
grijpt u. Met 'n wijntje en 'n trijntje,
duurdere cadeaus. Zoiets eigenlijk". Dat
klinkt een stuk beter. Als beloning ont
vangen alle aanwezigen een chocolaatje.
„Maar u moet wel meer lachen kerst
man", adviseert één van hen nog. Da's
ZATERDAG 14 DECEMBER 1991
De kerstman is een heel oude maar levendige man. Compleet met een in aanbouw zijnde drankneus en vieux-rose appelwangen.
Foto links: Frans, Engels of Chinees, kom Ï~"H
maar op jongens, allemaal een chocolaat
je.
Foto onder: En wat zeggen jullie dan te
gen de kerstman? Juist; dank u wel.
gemakkelijker gezegd dan gedaan. In
wendig lach ik me rot, maar ik hoef
slechts één spier van m'n bovenlip te be
wegen en de snor schiet als een raket het
warenhuis in. Zelfs het eten van een sau-
cijzebroodje is niet mogelijk zonder een
hap Tibetaans buffelhaar mee te knabbe
len. Het opsteken van 'n rokertje is hele
maal verboden, want één klein vonkje
en 'whhoeeeff staan baard en pruik ter
waarde van 1500 gulden in de fik. En
grimeur Spreksel heeft er met geen
woord over gesproken dat de kerstman
ook nog wat brandwonden zou kunnen
oplopen. Want zo bezorgd is-ie ook weer
niet.
Gekkenhuis
Tijdens de lunchpauze in het personeels-
restaurant mag de snor gelukkig even af.
Wagemaker praat over 'zijn' Bijenkorf:
„We merken heel sterk dat er meer en
vooral duurdere artikelen worden ge
kocht voor onder de kerstboom dan
voor sinterklaas. En zeker wanneer er
een Vaste Klantendag is of de Drie Dwa-
MUSC
tegen
en de
de mu:
verlich
in de g
en blij
beste v
een Heilsoldaat, ,,'t Loopt lekker lek
Even de frisse lucht in voor een babbel met
zegt deze.
ze Dagen, dan is het hier een gekken
huis. Dat is ook typisch Haags hoor.
Want normaal gesproken zetten wij iets
minder om dan Amsterdam en Rotter
dam, maar tijdens zulke dagen steken
we met kop en schouders boven die twee
uit". Aad zegt dat er deze maanden heel
hard door iedereen wordt gewerkt. En
daags na kerst begint de uitverkoop
weer, dus veel rust is er niet bij. „Nou
ja, da's niet zo erg, want je weet tenslotte
dat je het voor je eigen boterham doet".
Terug aan het werk. Het is op de meeste
afdelingen erg druk en vooral warm.
Met name op de lokatie waar de kerst
man zich als een vis in het water zou
moeten voelen - bij de kerstartikelen -
is het niet uit te houden. Er staan rijen
wachtenden voor de kassa met manden
vol ballen, slingers, guirlandes, kunstbo
men en wat dies meer zij. Ze krijgen al
lemaal een chocolaatje van de kerstman
„voor 't lange wachten". „Nee, nee, je
moet zeggen: om het wachten te veraan
genamen", corrigeert Wagemaker, die
steeds als een detective op veilige af
stand staat te kijken en immer uitgaat
van het positieve.
Longontsteking
Na een nieuwe ronde zoeken straaltjes
zweet via de onderkin en de nek een vei
lig heenkomen in het T-shirt. Dan maar
een longontsteking riskeren, maar we
moeten even de frisse lucht in. Buiten
staat een collega van het Leger des Heils
bij de bekende kerstpot. Hij heeft het
nota bene koud. „Ik sta er ook al een
poosje, 't Loopt lekker. Mag ook wel
want van de opbrengst bezorgen we drie
duizend bejaarden een leuke kerst in het
Congresgebouw". Vanaf de Wagenstraat
slenteren we naar de ingang aan de Gro
te Marktstraat. Wederom veel kinderen
die komen aanstormen alsof ze drie we
ken niks te snoepen hebben gehad. Chi-
jin de ee
boos
'an de
ion si
lim tv
leest c
ibisc
lodern
[Sleutel
jolie-ink
krachtei
:trokki
van het
[oliesjeil
'lische I
ihoud
nees, Engels, Frans, Nederlands: koUoor st;
maar op jongens...en wat zeggen we dat1 |en
„Dank u wel, kerstman". Ja, ja 't is i haseher,
goed., en nu wegwezen, voort!
De voeten voelen zich geenszins blij
stribbelen bij elke stap flink tegen. „N
één complete ronde... en je mag ook h
personeel een chocolaatje geven", dra2
Wagemaker meedogenloos om half vivranter
op. Ik begin hem steeds minder te
gen. Bestaat er nog iets als een cao va
kerstmannen? Weer naar de kerstafd.
linp snel met de open dieht lanps de li
maken.
ling, snel met de ogen dicht
gerie, dan via de karpetten zakken nal^^l'L
mode, speelgoed en glaswerk. Het 8a laten
maar door....goeiemiddag, hallo, pretti
feestdagen. Nog een chocolaatje? M
vrouw, al wilt u een hele doos. Dank
wel kerstman. En krijgt de bewaki
niks, kerstman? Tuurlijk, alsjeblieft,
nou je kop dicht...
muurde
niet lan
land w,
Onzichtbaar
Het is een waar feest om in de catacoi
ben van het gebouw de schoenen te r
gen uittrekken en de pruik af te zetl
Nippend aan een flesje fris zegt W;
maker: ,,'t Ging niet slecht, geloof
Die laatste twee woorden doen mij
nitief besluiten de kerstman voortaan
kerstman te laten. Mijn opvolger is n
minder dan tien dagen achter elkaar
klos. Maar hij is dan ook een professi
nal, fervent wandelaar en dito opa.
Eenmaal terug in de zaak als nor
mens lijk ik wel onzichtbaar gewordt
Niemand roept, trekt aan mijn jasje
vraagt om snoep. Zelfs de verkoopst
onthouden zich van opmerkingen,
leen de bewaker die ik zoéven nog rijl
lijk heb voorzien van chocolaatjes kijl jj,
zeer verbaasd als ik hem vraag de si
bomen van het parkeerterrein voor
te openen. „En wie bent u dan helema
wel?", vraagt hij nors.
Tja, een goeie vraag....
weg. V
i dl Het
orrat „ei
men op
De resu
indrukvv
Oman i
een Om
[k voertuig
een opp
tannié.
let aai
500 in
nf Kranten
tiet niet
kunde i
In 1970
:kenhi
en in v
:hool
In het b
minister
over me
huizen i
sla centra.
De gene
Vorig ja
jange jc
hartopei
a zorging
Idoor
CHRIS SPÖNHOFF
DUIVEN - Nog even en 3,5 mil
joen gezinnen buigen zich weer
over de inhoud van het van hun
werkgever gekregen kerstpakket.
Het pakket stamt uit een tijd dat het
personeel van bedrijven de winter door
geholpen moest worden. Letterlijk met
extra voedsel. Dat eetbare deel in het as
sortiment van het huidige kerstpakket is
steeds kleiner geworden. Of om in ter
men van de pakketten-industrie te spre
ken: het aandeel 'non-food' wordt steeds
groter. De. markt voor kerstpakketten
heeft een geschatte waarde van driehon
derd mihoen gulden per jaar bereikt. En
als J.J. Casander het bij het rechte eind
heeft, groeit die markt nog. Casander is
sinds kort full-time manager van de
kerstpakketten-poot van Makro Neder
land. Dit grossiersbedrijf voor zaken
mensen levert dit jaar ongeveer 800.000
pakketten af. Makro hoort tot de groot
ste pakketten-leveranciers, met ongeveer
een kwart van de hele markt. Sinds dit
jaar is Casander volledig bezig met de
kerstpakketten. „De voorbereidingen
voor de pakketten van december 1992
zijn al begonnen", vertelt hij in Duiven,
waar de Makro speciaal voor de pakket
ten-poot het bedrijf ICN (Inpak Centrale
Nederland) heeft gesticht. Deze week
werden daar 20.000 pakketten per dag in
elkaar gezet.
Omdat Casander zelf uit een kruide
niersgezin stamt, kan hij uit eigen erva
ring vertellen hoe het er vroeger aan toe
ging in een levensmiddelenzaak, als het
tegen het eind van het jaar liep. „Zo'n
kruidenier liep dan eens langs de schap
pen in zijn zaak en hij haalde er de spul
len uit die niet zo goed liepen, de win
keldochters dus. Dat was niet altijd het
mindere spul. het waren ook exclusieve,
dure zaken die niet goed liepen. Daar
vulde hij het pakket voor zijn personeel
mee".
Zelf een pakket voor het personeel sa
menstellen en ook nog inpakken doen de
wat grotere bedrijven al lang niet meer.
De pakketten-poot van Makro is twintig
jaar geleden al begonnen om de zaken in
het groot aan te pakken. Dat was het ge
volg van een natuurlijk proces, vertelt
Casander. „De Makro-klanten bestelden
vroeger allerlei artikelen bij ons, speciaal
voor de kerstpakketten. Daarna kwam
steeds meer de vraag om ze ook in te
pakken".
Personeelsfunctionarissen of directeuren
die klant zijn bij de Makro kunnen elk
jaar in september in showrooms van de
verschillende vestigingen een keuze ma
ken uit soorten pakketten. De pakketten
kosten meestal tussen de dertig en ne
gentig gulden, maar er zijn ook bedrij
ven die een pakket met een waarde van
250 gulden voor hun personeel willen.
Het Makro-personeel krijgt dit jaar ove
rigens een pakket ter waarde van hon
derd gulden. „Wat je ziet toenemen, is
het aandeel non-food in de pakketten",
zegt Casander. „De mensen willen steeds
meer iets aantreffen dat z'n waarde be
houdt".
Illustratief in dat opzicht zijn de elektro
nische agenda's die sommige personeels
leden in hun kerstpakket zullen aantref
fen. Dat zijn meestal topfunctionarissen,
weet Casander.
Dat de kerstpakketten een ware indus
trie hebben uitgelokt, valt onder meer af
te leiden uit de gespecialiseerde verpak
kingen voor luxe vlees- en viswaren, wij
nen, siropen en wat al niet waar sommi
ge bedrijven zich het hele jaar op toeleg
gen. Tegen de tijd dat de kerstpakketten
worden samengesteld, in september dus,
seling veel feestelijker uit.
Als je in Nederland tot de 'happy few',
met een zeer gulle baas, behoort, valt er
nog van heel wat exclusiefs te genieten.
Dan ligt het in de lijn der verwachting
dat er een kerstkistje van Au Gourmet
uitgepakt kan worden.
Dit Rotterdamse bedrijf heeft zich uit-
P2 ran-
i dn set
sluitend toegelegd op het exclusieve
ket voor de kerst en dat betekent dal1
op prijzen tussen de honderd en
honderd gulden gerekend moet wordtfmi
Een kistje van Au Gourmet bevat hel
lerfijnste dat moeder aarde kan schefSi
ken, zoals een verse zijde Schotse z
of een hele gerookte IJsselmeerpal
exclusieve rode en witte wijnen, speci
geproduceerde Hollandse kaasjes, hal
men uit de Ardennen, fijn gevogelte
patés.
Directeur Tol rept van een heel
zwoegen aan de kerstpakketten. Niet
leen de keuze van het assortiment
worden bepaald, maar er moet ook wlin
den voldaan aan de eisen die in tw m«
honderd exportlanden worden geste jj,
Want het Rotterdamse bedrijf exporttjOmj
een aardig deel van de pakketten
tjes) overzee. Er zijn speciale emigr{«
tenpakketten, maar ook erg exclusi
die Nederlandse bedrijven naar hun
kenrelaties in het buitenland sturen,
hankelijk van de portemonnee en g
geefsheid van de schenker doet
ook bui
betalen,
een be\
neertelle
Twintig
gens on
Meisjes
n-klasj
boom. 1
iholen
lengde
en li
Min
Voor bi;
nan. "l
het le
isterie
let tele!
s^idi
toninkli
oos zei
turs vai
lenlange
ness Say
ti Sons
bun resi<
e Niettegc
l terieel 'g
eenheer:
^e naai
'de man
|Slf boos
complete serviezen, van het merk
wood. Directeur Bas Tol houdt niet
karige pakketjes. „Of je geeft iets
of je geeft niets", is zijn credo.
e« 1*1
