Commissie Raad van Kerken
voor kerk en joodse volk
Bisschoppen blij met handhaving
strafbaarstelling euthanasie
GEESTELIJK LEVEN OPINIE
Veel kritiek op ontwerp-slotverklaring
Samenzijn van
bisschoppen uit heel
Europa belangrijkste
L
DEKENS AAN PAUS: „„SITUATIE IN CHUR IS ONHOUDBAAR'
bi
;e(
COMMENTAAR
HELP
HELPEN
rj* CeidaeSomo/nt
Ccidóc Gouoatit
donderdag 12 december 1991 2^
Duitse OJEC: geen
Anne Frank Intercity
FRANKFURT AM MAIN Het
Duitse Overlegorgaan van Joden
en Christenen heeft een dringend
beroep op de Duitse Spoorwegen
gedaan de Intercity van Hamburg
via Berlijn naar Dresden niet de
naam van Anne Frank te geven.
Het Duitse Ojec zegt in zijn brief
het te waarderen dat de Bundes-
bahn eer wil betonen aan Anne
Frank die als jodin in Auschwitz
is omgekomen. Maar er bestaat
het gevaar dat de onbeschrijfelij
ke misdaden van Duitsers aan Jo
den door deze naam aan een trein
te geven, worden gebagatelliseerd.
Er zijn twee
tragedies in het
leven. De ene is niet
te krijgen wat je
begeert. De andere is
het ioei te krijgen.
George Bernard Shaw
VATICAANSTAD Ondui
delijkheid over de status van
het document, een te sombere
visie op Europa en nauwelijks
aandacht voor de vrouwen en
religieuzen in de kerk.
Dit zijn maar enkele van de
vele punten van kritiek die
de bisschoppen op de concept
slotverklaring hebben geuit.
De meeste van twaalf werk
groepen willen een document
dat in eenvoudiger taal is ge
schreven. bovendien keren de
bisschoppen zich tegen de
zwart-wit-tekening van de si
tuatie in Oost en West. Ook
moet in het document „sexis-
tisch" taalgebruik worden
vermeden, zo stelt de engels-
talige werkgroep voor.
Uit de verslagen blijkt dat di
verse werkgroepen zich heb
ben afgevraagd voor wie dit
document bestemd was: de
leiding van de kerk of de ge
wone gelovigen. In de Slavic
sche werkgroep is zelfs de
vraag aan de orde geweest of
een bespreking van het stuk
verspilde moeite was. Sommi
ge bisschoppen meenden dat
het stuk door vrijwel nie
mand. zelfs geen bisschop, zou
worden gelezen en alleen
maar in diens bibliotheek met
veel ongelezen boeken en do
cumenten zou belanden.
De Duitstalige werkgroep on
der leiding van kardinaal dr.
A.J. Simonis had het geluk
dat een van de twee opstellers
van het werkstuk, de Duitse
bisschop Karl Lehmann, deel
van de groep uitmaakte. Hij
kon uitleggen dat het docu
ment was bedoeld als beleids
stuk voor de bisschoppen en
andere leidinggevenden in de
kerk en dat het geenszins de
bedoeling was dat iedere gelo
vige er kennis van zou
moeten nemen.
Misschien heeft deze verdui
delijking ertoe bijgedragen
dat mgr. Simonis 85 amende
menten op het stuk van 26 pa
gina's kon inleveren. De
werkgroep wil bijvoorbeeld
dat in het document meer
AMERSFOORT De
Raad van Kerken heeft
woensdag een studiecom
missie kerk en joodse volk
ingesteld.
Deze moet het theologisch
overleg tussen de Raad van
Kerken in het Midden-Oosten
(MECC) en die in Nederland
over de plaats van Israël in de
huidige theologie op gang
brengen.
Na een bezoek van een
MECC-delegatie vorig jaar mei
zei secretaris ds. W.R. van der
Zee dat de Raad van Kerken
in Nederland en de MECC
meer van gedachten moeten
wisselen over theologische
vraagstukken. De christenen
uit de MECC-lidkerken, voor
al de Palestijnen, kijken op
een heel bijzondere wijze naar
Israël, namelijk als de onder
drukker van de Palestijnse
rechten. In de bijbel worden
echter dingen óver Israël ge
zegd waar je niet omheen
komt: het Verbond, de Belofte,
de bijzondere plaats van Israël
als eerstgeborene onder de
volkeren. „Die gedachten zul
len we overeind moeten hou
den," zo zei Van der Zee.
Tot leden van de studiecom
missie, een onderdeel van de
sectie geloofsvragen, werden
benoemd: prof. dr. D.C. Mul
der, dr. W.L. Dekker, dr. L.J.
Koffeman, prof. dr. W. Logis-
ter, dr. M.F.G. Parmentier,
drs. M.H.H.M. Poorthuis, mw.
H.L. van Stegeren-Keizer, dr.
H. Vreekamp en drs. A.H.
Wöhle. Verder komt er nog
een lid uit de werkgroep de
Palestijnen en Israël.
Enige jaren geleden ging na
een conflict tussen de Raad
van Kerken en het Overlegor
gaan van joden en christenen
in Nederland de werkgroep
Kerk en het Joodse volk ter
ziele. De nieuwe studiecom
missie heeft vooralsnog een
beperktere opdracht.
De Raad van Kerken besloot
unaniem de lidkerken een oe
cumenische doopliturgie aan te
bieden. Nu allerlei sekten be
zig zijn mensen over te dopen,
is het van groot belang dat er
een oecumenisch model voor
de doop komt waaruit de grote
waarde van de christelijke
doopliturgie blijkt, zo meldt de
perschef vanuit de Raadsver
gadering.
'Op zoek naar een oecumeni
sche doopliturgie' kan worden
gebruikt in de voorbereiding
van nieuwe of vernieuwde
doopliturgieën. Verder kan
het geschrift in oecumenische
doopdiensten worden ge
bruikt.
De sectie Eredienst, die de
tekst heeft opgesteld, is uitge
gaan van het Limarapport. Zij
heeft geen nieuwe liturgie ont
worpen, maar heeft aangeslo
ten bij bestaande dooplitur
gieën in de kerken.
Toren
met
kaarsjes
De Christus
Koning-Kerk aan
het Rotterdamse
Statenplein, die
enkele weken
geleden de
torenspits verloor
na blikseminslag,
heeft nu een
kerstboom op de
toren. De boom
van elf meter
hoog werd door
het Rotterdamse
electriciteits-
bedrijf voorzien
van de benodigde
lichtjes.
FOTO: ANP
UTRECHT De rooms-
katholieke bisschoppen
conferentie heeft met in
stemming geconstateerd
dat het kabinet de straf
baarstelling van het ple
gen van euthanasie onver
kort heeft gehandhaafd.
Dit zeggen de bisschoppen in
een woensdag uitgegeven re
actie op het 'Standpunt van
het kabinet inzake medische
beslissingen rond het levens-
Wel noemen zij het inconse
quent en principieel onjuist de
inhoud van het begrip eutha
nasie zo te versmallen dat be
paalde vormen van 'actieve le
vensbeëindiging' tot een nor
maal medisch handelen wor
den verklaard.
Het is en blijft volgens de bis
schoppen moreel ongeoorloofd
een behandeling die bedoeld is
de dood te doen intreden, te
vragen of als arts, verpleeg
kundige of naaste te ver
richten. Evenmin mag iemand
tot zulk een behandeling of
medewerking daaraan worden
verplicht.
„Veel gemakkelijker dan
voorheen wordt de zelfbe
schikking van de mens over
zijn leven, en het moment van
zijn dood, als een 'recht' ge
claimd (vrijwillige euthana
sie)," zeggen de bisschoppen.
Het wordt zelfs niet meer af
gewezen dat een ander fa
milielid, arts of verpleegkun
dige over het recht op ver
der leven kan beslissen wan
neer iemand nog niet of niet
meer in staat is zijn wil in deze
te uiten.
„Het is niet toegestaan iemand,
zelfs wanneer hij of zij daarom
vraagt, door 'actieve levens
beëindiging' uit zijn of haar lij
den te verlossen, ook al is dit
ingegeven door overwegingen
van .menselijke waardigheid
en gevoelens van barmhartig
heid." Hier kan van een medi
sche behandeling geen sprake
meer zijn.
In zulke gevallen zal enerzijds
nog meer het lijden met
pijnstillende middelen moeten
worden verzacht en anderzijds
moeten worden geprobeerd
door een goede lijdens- en
stervensbegeleiding de betrok
kene tot aanvaarding en
menswaardige beleving van
het lijden en de dood te bren
gen. Is de zieke of stervende
zelf niet (meer) aanspreekbaar,
dan zal steeds de eerbied voor
het leven voorrang moeten
hebben boven het oordeel dat
men zelf over de waarde hier
van heeft of anderen hierover
uiten.
BEROEPINGEN
Nederlandse Hervormde Kerk
Bedankt voor Wilnis B.J. van Vrees
wijk te Ridderkerk. Beroepbaar Mevr.
j.M.E. de Velde Harsenhorst-de
Blois, Padangstraat 63, 3531 TB
Utrecht, tel 030-936718.
Gereformeerde Kerken
Beroepen te Den Helder (als Klinisch
Pastor van het Gemini Ziekenhuis)
drs. S. Rozendal, kandidaat te Alk
maar die dit beroep heeft aangeno
men en reeds als zodanig werkzaam
Gereformeerde Kerken vrijgemaakt
Bedankt voor Bergentheim T Wendt
te Bunschoten-Oost.
Anglicaanse priesters protesteren
tegen interreligieuze vieringen
LONDEN Ruim 2.000 anglicaanse priesters hebben tegen de
wil van aartsbisschop George Carey van Canterbury hun hand
tekening gezet onder een open brief waarin wordt gewaar
schuwd tegen gezamenlijke vieringen met aanhangers van ande
re religies.
KARDINAAL SIMONIS:
Onschendbaarheid van
menselijk leven en
dig sterven zullen beide ge
waarborgd moeten zijn, zeggen
de bisschoppen. Het is „zeker
niet strafbaar" te stellen als
een behandeling niet wordt
begonnen of wordt gestaakt
die niet genezend is maar al
leen het sterven uitstelt. Dit
geldt ook voor het toedienen
van noodzakelijke pijnstillen
de middelen die wellicht het
overlijden onbedoeld verhaas-
Al in 1989 hadden de bisschop
pen *bij kabinetsinformateur
Lubbers gepleit tegen wetswij
ziging op het gebied van eu
thanasie. Naar aanleiding van
het rapport van de commissie-
Remmelink riepen zij in okto
ber de regering op geen over
haaste beslissingen over een
nieuwe euthanasiewetgeving
te nemen.
ROME Het zou kardi
naal Simonis niet verba
zen als uiteindelijk niet de
slotverklaring, maar het
samen-zijn van zoveel bis
schoppen uit Oost- en
West-Europa als het be
langrijkste aspect van de
zo juist afgesloten synode
zal worden beschouwd.
Het is voor hem de afgelopen
weken duidelijk geworden dat
Europa een gemeenschappelij
ke achtergrond heeft die voor
een groot deel door het chris
telijk geloof is gevormd.
De kerk in West-Europa kan
van de Oosteuropese kerk le
ren dat zij meer een biddende
kerk lïioet zijn. „Wij zijn een
pratende kerk geworden met
een te rationalistische liturgie.
Zelfs de voorbeden zijn te ra
tioneel. Daarin wordt God
vaak ingelicht over de situatie
in de wereld" De westerse
kerk kan veel baat hebben bij
de mystiek van de Byzantijnse
kerken in Oost-Europa.
De Oosteuropese kerkleiders
hebben de kardinaal gewaar
schuwd hun kerk niet te ver
heerlijken. Ook bij hen is veel
atheïsme ingeslopen. Boven-
dien heeft de Oosteuropese
kerk een inhaalmanoeuvre
nodig. Het Tweede Vaticaans
Concilie is er vaak nog niet
verwerkt.
In tegenstelling tot abt Marcel
van de Ven van de Norbertij
nen heeft kardinaal Simonis
in Oost-Europa nooit een reti
rade tegen prof. Schillebeeckx
gehoord. Wel is hem van Oost
europese zijde wel eens gezegd
dat Nederland een land van
ketters is. De kardinaal die ge
laten constateert dat rooms-
katholiek Nederland nu een
maal een slechte naam heeft,
maakte toen duidelijk dat „het
met de ketterij in Nederland
niet zo'n vaart loopt".
Het heeft hem niet verbaasd
dat de EG-topconferentie in
Maastricht tijdens de synode
nauwelijks aan de orde is ge
komen. De synode wilde die
per gaan dan de economische
en politieke unie waarover in
de Limburgse hoofdstad werd
gesproken.
De Westeuropese bisschoppen
hadden wat de kardinaal be
treft meer nadruk erop mogen
CHUR De situatie in het
bisdom Chur is volgens veer
tien van de achttien dekens
„onhoudbaar" geworden. De
dekens verzoeken paus Johan
nes Paulus II beslissingen te
nemen „opdat een zich steeds
gevaarlijker aftekenende split
sing in het bisdom Chur kan
worden voorkomen".
Dit zeggen de dekens in een
woensdag uitgegeven verkla
ring. De noodsituatie in het
bisdom is volgens hen het ge
volg van de karakterstructuur
van bisschop Haas.
Hij is niet in staat het bisdom
zo te leiden zoals de situatie
vraagt. „De schade wordt met
de dag groter," aldus de de
kens.
Volgens het kerkelijk wetboek
kan een bisschop die niet bij
machte is zijn ambt uit te oefe
nen, worden verzocht het
ambt neer te leggen. „Die situ
atie doet zich nu in Chur
„Met zeer veel mensen in ons
land delen wij de teleurstelling
over het antwoord dat onze
bisschoppen uit Rome hebben
ontvangen," zo vervolgen de
dekens. In een reactie op de
brief van de Curiekardinalen
Gantin en Sodano dat Haas
bisschop is en blijft, zeggen de
dekens dat deze opstelling
overal grote verbazing heeft
gewekt. „Ons bisdom heeft
dringend behoefte aan een
nieuw begin", en dat kan niet
door terechtwijzingen worden
bereikt.
Volgens de dekens is „min
stens 80 procent van de pries
ters en gelovigen" van mening
dat „het zo niet verder kan".
De bisschoppen hebben „al het
mogelijke" gedaan om begrip
te wekken. Bisschop Haas
heeft al hun voorstellen afge
wezen. Het is „vernederend en
onbegrijpelijk" dat Rome juist
van de bisschoppen initiatie
ven vraagt om zich solidair
-US
)0(
aandacht wordt besteed aan
de rol van vrouwen en reli
gieuzen in de samenleving, de
spirituele vorming van pries
ters en de bijbelse boodschap
als kern van de herevangeli
satie van Europa.
De groep met de niet-katho-
lieke deelnemers wijst erop
dat behalve rooms-katholie-
ken en orthodoxen ook vele
protestanten onder het com
munisme hebben geleden en
zo van hun geloof hebben ge
tuigd. Net als vele andere
werkgroepen onderstrepen zij
de noodzaak van oecumeni
sche samenwerking bij de
herevangelisatie van Europa
en de hulp aan vluchtelingen,
asielzoekers en immigranten.
piert
Spoo
Ver
Sovjet-kernwapens
De ministers van defensie van de NAVO zouden op h#s
vandaag begonnen tweedaagse bijeenkomst in Brussel vooi 5 0
spreken over een nieuwe militaire strategie voor het weste
se bondgenootschap, waarover op de laatste NAVO-top ,1(jt
november in Rome besluiten zijn genomen. Maar aangen 0nd
men mag worden dat het belangrijkste onderwerp van g ;och
sprek in Brussel nu veeleer de ineenstorting van de centra iaat
macht in het Sovjet-rijk zal zijn, en met name de gevolgt an&
hiervan voor de zeggenschap over de nucleaire wapens vj °r
de voormalige Sovjetunie.
Hoe groot de ongerustheid in de westerse hoofdsteden r
kan worden opgemaakt uit de waarschuwingen van de dire i
teur van de Amerikaanse inlichtingendienst CIA, Robert G
tes. Hij verklaarde dat de politieke chaos in de vroegere So
jetunie zal zorgen voor een „winter van ontevredenheid" i
een schaal die sinds de Bolsjevistische revolutie van 1917 ni
meer gezien is. Voedsel- en brandstoftekorten, nationalist
sche twisten, etnische conflicten en grote onvrede onder i
militairen; elk van deze factoren kan aanleiding geven
een golf van geweld, zowel binnen de verschillende republi
ken als tussen deze onderling. Het gevaar van dergelijke coi
flicten wordt extra vergroot door de geografische verspre
ding van de tienduizenden kernwapens van het Rode Lege^
In de 'oude' Sovjetunie verliep de bevelvoering over de n 1
cleaire wapens langs lange, bureaucratische lijnen. De pret0C1^
dent van de republiek geeft via een elektronische code i [J]nt
structies aan de generale staf, die de bevelen verder doo
geeft totdat uiteindelijk de man aan de knop opdracht krij )e F
deze in te drukken. Hoe dat in de nieuwe situatie is we en
niemand, alle geruststellende verklaringen van Gorbatsjo16181
Jeltsin en hoge militairen dat de wapens „in veilige handig
zijn" ten spijt. Want hoe veilig zijn die handen, als het lai ,an
in blokken uiteenvalt, de macht versplintert en 'nieuwe' i Oor
publieken de kans ruiken zich als kernwapenmogendhe et
een plaats te verwerven in de internationale gemeenschafaai
iet
TN aPu
UIE onzekerheid, gevoegd bij de wankele positie van ïtyoei
chaïl Gorbatsjov, toont aan hoe noodzakelijk het is dat
NAVO-landen zich grondig bezinnen op de verhouding t
de vroegere vijand. Veel verder dan inventariseren i
men echter nog niet kunnen komen, omdat de situatie
Moskou en de verschillende republieken elke dag anders k 5ge]
zijn. Wat wel duidelijk is, is dat de westerse landen ook oesp
het om de kernwapens gaat niet langer uitsluitend zakiieid
kunnen doen met het Kremlin, maar direct contact moeti 'e's<
opnemen met de nieuwe republieken. Dat zal waarschijnli
ook de boodschap zijn die de Amerikaanse minister Bak oor
met zich meeneemt, als hij het komend weekeinde naar Moiee<
kou reist. Die boodschap van Baker is dan ook een nieu\ e h
bevestiging, dat aan de belangrijke rol die Michaïl Gorb ie'
tsjov heeft gespeeld in de wereldgeschiedenis een eimin
komt.
leggen dat de Westeuropese
cultuur naast veel misère - de
jodenvervolging in de Tweede
Wereldoorlog was daarvan het
dieptepunt - ook veel „gran
deur" heeft opgeleverd. In dat
verband verwijst Simonis
graag naar de Franse kathe
dralen, de muziek en Italië,
„één groot museum".
Een belangrijk hoofdstuk in de
concept-slotverklaring is ge
wijd aan de relatie tussen vrij
heid, waarheid en gemeen
schap. De vrijheid behoorde
naast de herevangelisatie van
Europa tot de belangrijkste
thema's van deze synode.
Maar de vrijheid wordt door
de waarheid en door de ge
meenschap waarin men leeft,
begrensd.
Het is volgens Simonis uiter
mate belangrijk deze drie fac
toren bij elkaar te houden, wil
je aan Europa een goede toe
komst verzekeren. Vrijheid is
een groot goed maar ze moet
worden bepaald door de waar
heid en moet worden verlost
van individualisme. Simonis
vergelijkt deze „paradox" van
de vrijheid met de keuze van
een zender op de FM. Je bent
volkomen vrij om te kiezen
wat je wenst, maar als je een
concert zonder geruis wilt ho
ren, moet je heel zuiver op een
zender afstemmen.
Wie van de bisschoppensynode
een boodschap aan de 'gewone'
gelovigen verwacht, komt be
drogen uit, zegt de kardinaal.
Het slotdocument is bedoeld
voor de leiders van de kerk en
de politici. Het geeft het theo
logisch fundament van het
spreken van de Rooms-Katho-
lieke Kerk over Europa weer.
Mgr. Simonis vindt daarom de
kritiek, onder anderen van abt
Van de Ven, dat het concept te
weinig pastoraal is en geen
concrete voorstellen doet, niet
terecht. Hij vergelijkt het slot
document met de tekst die aan
het eind van het Christelijk
Sociaal Congres van enkele
weken geleden werd voorgele
zen door voorzitter mevr. M.
Gardeniers. Die tekst was be
doeld voor de leiders en niet
voor de leden van de christe
lijke organisaties.
Mgr. Simonis geeft toe dat de
leiding van de synode nogal
onduidelijk is geweest over het
doel van de slotverklaring.
Zelfs bij de deelnemers aan de
synode bestond verwarring,
wat in sommige werkgroepen
tot een onwerkbare situatie
heeft geleid.
RODE KRUIS
DEN HAAG GIRO 6868
met bisschop Haas te verkla-
De dekens spreken tenslotte
de hoop uit dat Rome eindelijk
inziet dat „wij rooms-katholie-
ken in Zwitserland op onze
manier trouw aan Rome zijn,
maar dat wij van onze kant
mogen vewachten dat de
medeverantwoordelijkheid
wordt gerespecteerd en niet
om zeep wordt geholpen".
Uitgave Westerpers bv (maakt deel uit van Sijthoff Pers bv).
Kantoor- Apothekersdijk 34, Leiden
Telefoon- 071 -122 244
Telefax 071 - 134 941
Postadres: Postbus 112300 AA Leiden.
Hoofdkantoor Koopmansstraat 9, 2288 BC Rijswijk
Telefoon 070-3190 933
Telefax: 070-3906 717
Postadres: Postbus 9. 2501 CA Den Haag
Directeur/hoofdredacteur: J. Leune.
Adjunct-hoofdredacteur J Timmers
Chef-redacteur: G - J Onvlee
Secretariaat directie/hoofdredactie (tel. 070 - 3190 808)- L van Koot
Stadsredactie Leiden (tel 071 -144 046 of 071 -144 047) R Kleijn (chef). M Roso
drs J. van Zeijl
n Herpen (chef). F. Buurman,
Sport Leiden e o (tel 071 -144 049) K van Kesteren
Binnen- en buitenland, financien
A van Rijn (chef), W. Bunschoten, drs C
E Huisman, H Jansen, drs J van Leeuw.
(tel-070-3.190 815):
n Haersma Buma, A van Holstein,
- Voorbij, R. de Roo, drs K Veraart
Kunst/rtv (tel 070 - 3190 834): G. Ansems (coördinator), B Jansma, H Piet
Geestelijk leven (tel. 070 - 3190 835): L Kooistra, drs. P van Velthoven
Foto (tel 070 - 3190 838) M Konvalinka (chef), S. Evenhuis, S Pieterse.
Redactie-secretaresse (tel. 070 - 3190 819): T Kors.
De Leidse Courant maakt verder gebruik van de diensten van:
- freelance-medewerkers en -correspondenten in zijn verspreidingsgebied,
- de parlementaire redactie en de nieuwsdienst van de Stichting Pers Unie,
dactioneel samenwerkingsverband van negen regionale kranten in Nederland ei
België. De algemene verslaggevers van Pers Unie zijn drs K. Swiers, M. van de
Ven en P. Vogels. De parlementaire redactie bestaat uit R in 't Hout (chef), H. Bij
leveld, D. Hofland, P. Koopman, D van Rietschoten en K. van Wees.
- het Algemeen Nederlands Persbureau en buitenlandse persbureaus;
- de volgende correspondenten in het buitenland: S Akkerman (Praag),
drs D J van den Bergh (Peking), drs H Botje (Tunis), A. Courant (Athene),
R Hasselerharm (Johannesburg), T. Heard (Kaapstad), drs A. Heering (Rome),
n Wijland (Belgrado),
n 08.30 tot 17.00 u
n 18 00 tot 19.00 u
Nabezorging
Telefoon 071 -122 248 op ma. t/m vi
15 00 uur
Abonnementsprijzen (inclusief 6% btw)
Bij automatische betaling:
per maand 27,00
per kwartaal 79,80
per jaar 312,65
Bij betaling per acceptgirokaart:
per maand
per kwartaal
per jaar
28,20
82,80
318,65
Het abonnementsgeld dient vooruit te worden voldaan
Advertenties
Informatie en tarieven over advertenties tel 071 -122 244
Telefax voor uitsluitend advertenties 071 -134 941
Voor uitsluitend het doorgeven van advertenties kantoor Rijswijk 070 - 3902 702.
Bankiers
ABN/AMRO BANK NV 473 575 515
POSTBANK 663 050
:a
Kardinaal A. Simonis
FOTO: DIJKSTRA
