SËill
"Angst voor
r abracadabra
^?!eid<ic Souocuit
BINNENLAND
ZATERDAG 30 NOVEMBER 1991
IS HET OE BEUKT HHTi
IHTIBIH OH DE TBHP DEP Dl/17fHO
TBEDEh HE TE DHL EU
/ooruillambikjon jen, er is
moor een men/er om hel le
ueten Jk maak ze open
(6) Standaard Ultgeverlj/Wavery Production
ninkrijkjes met eigen wetten
en een eigen logica".
U bedoelt dat Nederland door
de vorming van al deze regio 's
steeds ondemocratischer
wordt?
„Inderdaad. Het bestuur raakt
er in hoge mate verkokerd
door, wordt onoverzichtelijker
en steeds slechter controleer
baar. Ik vind dat echt heel
kwalijk. Voor een heleboel ge
meenteraadsleden is het een
raadsel waar ze tegenwoordig
nog verantwoordelijkheid voor
dragen. Kom dan maar eens
bij de burger, die niet meer
met drie overheidslagen te
maken heeft, maar met tien
tallen. Wat doet die burger
dan? Die schrijft in arren moe
de een brief aan de koningin
of aan de Koninklijke Shell in
de hoop dat die wèl weten
waar de beslissingen worden
genomen".
De vorming van 25 politiere
gio's (waarin gemeente- en
rijkspolitie moeten fuseren) il
lustreert volgens De Vries heel
treffend zijn stelling dat het
democratische fundament van
ons land langzaam ondergra
ven wordt. „Let wel: we heb
ben het hier over de sterke
arm van het openbaar bestuur!
En deze sterke arm, die voor
zover het de gemeentepolitie
betrof uiteindelijk aan de ge
meenteraad moest gehoorza
men, wordt nu op afstand ge
zet. Ik erken wel dat de politie
op een andere schaal georgani
seerd moet worden, maar zorg
er dan tenminste voor dat de
zaak fatsoenlijk bestuurd en
gecontroleerd kan worden. Nu
krijg je de situatie dat een
meente in een
regio bijvoorbeeld zegt: in die
wijk willen we meer politie op
straat, want daar wordt vaak
ingebroken. En dat vervolgens
de regiobeheerder, de burge
meester van de grote stad
veertig kilometer verderop,
kan zeggen: 'daar heb ik geen
boodschap aan, ik vind andere
dingen belangrijker".
Recept
Om aan deze bestuurlijke rari
teiten een einde te maken
moet er volgens De Vries nog
al wat overhoop gehaald wor
den. Zo zou de kaart van Ne
derland er totaal anders uit
moeten komen te zien. „In het
noorden neemt de roep om de
drie provincies Groningen,
Friesland en Drente samen te
voegen de laatste tijd enorm
toe. Wiegel, de commissaris
van de koningin in Friesland,
heeft deze week zelfs voorge
steld ook Gelderland, Overijs
sel en Flevoland erbij te be
trekken. In zijn algemeenheid
juich ik zo'n concentratie toe.
Eén noordelijke provincie kan
zijn belangen in het verenigde
Europa dat op ons afkomt,
veel beter verdedigen". „Uit
eindelijk zullen we toe moeten
naar hooguit vijf landsdelen,
dat is mijn vaste overtuiging.
Want de huidige provincies en
provinciegrenzen stammen
nog uit de middeleeuwen, toen
je te paard een paar dagen on
derweg was om naar de hoofd
stad te reizen. Die afstanden
zijn nu natuurlijk veel kleiner
geworden".
Ook de gemeentegrenzën zul
len anders getrokken moeten
worden, meent De Vries.
„Mijn collega-directeur Fleers
heeft eens geroepen dat Ne
derland in de toekomst nog
maar zestig gemeenten zal tel
len, tegenover ruim 650 nu.
Daar is hij stevig voor gekapit
teld, maar ik ben het met hem
eens. Zo'n schaalvergroting is
bijna onvermijdelijk, tenzij we
de kop in het zand steken.
Want er moet toch een instan
tie zijn die de problemen in sa
menhang met elkaar kan aan
pakken? De versnippering van
Nederland leidt nu nog te
vaak tot stagnatie en impasses.
Als we niet uitkijken heeft
straks geen enkel internatio
naal bedrijf nog zin om zich in
ons land te vestigen".
Maar lopen de kleinere steden
en dorpen in die supergemeen
ten niet het risico onderge
sneeuwd te raken?
„Dat valt wel mee. Die kleine
re gemeenten kunnen ook nu
de problemen van de grote ste
den niet veronachtzamen. Ze
kunnen niet meer zeggen: we
hebben er niets mee te maken.
Er moet dus een platform ko
men waarop alle betrokkenen
met elkaar eerlijk en open
kunnen onderhandelen over
de belangen die op het spel
staan. Eén grote agglomeratie
dus, die overigens heel goed
weer in allerlei deelgemeente
raden kan zijn opgesplitst,
naar Amsterdams voorbeeld.
Dat moet de trend zijn: aan de
ene kant schaalvergroting om
de grote projecten te kunnen
aanpakken en aan de andere
kant schaalverkleining voor
het bestuur dicht bij de bur-
De vraag is natuurlijk of de
democratie wel gediend is met
de vorming van superprovin
cies en supergemeenten. Vori
ge week publiceerde de Ka
tholieke Universiteit Brabant
een onderzoek waaruit bleek
dat de burgers in zeven grote
gemeenten geen flauw idee
hebben waar hun gemeentebe
stuurders zich mee bezighou
den. De enige politicus die ze
kennen is de burgemeester, en
die is niet eens gekozen.
De Vries schiet in de lach: „Ja,
dat is toch wel heel frappant,
dat de enige bestuurder die
men nog kent in de gemeenten
door het rijk is aangesteld Dat
is toch eigenlijk bizar? Ik
spreek hier nu op persoonlijke
titel, maar ik vind dat we echt
naar een gekozen burgemees
ter toe moeten. Want het zou
toch wonderlijk zijn als Neder
land straks het enige land op
het Europese vasteland is waar
de burgemeesters nog be
noemd zijn? In Spanje heeft
men dit systeem na Franco
meteen afgeschaft. Dat zie je
overal in de wereld, ook in
Oost-Europa. Het eerste wat
gebeurt in een land dat een
dictatoriaal juk afwerpt, is dat
er burgemeestersverkiezingen
worden uitgeschreven".
En voor verkiezingscampagnes
met als inzet de burgemeester
spost zal men wèl weer naar
de stembus gaan?
„Dat moet groeien, maar ik
geloof van wel. Waar het na
tuurlijk om gaat is dat de bur
gers zo rechtstreeks mogelijk
betrokken zijn bij het kiezen
van de personen die macht
uitoefenen en bij 't kiezen van
de mensen die deze macht
controleren. Het is mijn vaste
overtuiging dat zo'n systeem
ons land uiteindelijk het beste
zal dienen en de betrokken
heid van de burgers zal ver
groten. Een logisch gevolg is
overigens wel dat de taak van
de burgemeester verandert.
Die wordt dan meer een echte
politieke krachtfiguur met het
mandaat van de kiezers. Het
zelfde principe mag wat mij
betreft ook voor de commissa
rissen van de koningin gelden.
Wat is er tegen om ook deze
bestuurders rechtstreeks te la
ten kiezen?"
We kunnen ons voorstellen
dat nogal wat eerste burgers
koudwatervrees hebben. En
politici kunnen dank zij het
benoemingensysteem hun ge
waardeerde collega's nog inte
ressante baantjes aanbieden.
„Ja, ergens is het ook wel ge
niaal, dat benoemingensys
teem bij ons. Ik bedoel: langs
die weg heeft het rijk toch een
stevige greep op de bestuurs
cultuur. Een wethouder die
hogerop wil, weet dat zijn
functioneren ooit door het rijk
beoordeeld zal worden. Daar
door zul je niet snel rebelse
burgemeesters in dit land aan
treffen. Maar wat die koudwa
tervrees betreft: daarvan is me
hier bij de VNG weinig geble
ken. Integendeel zou ik zeg
gen. Ik ontmoet steeds meer
burgemeesters, vooral van de
grote steden, die zeggen: met
verkiezingen zouden we beter
af zijn".
Gezien hun bekendheid hoe
ven ze misschien ook niet te
vrezen dat ze door verkiezin
gen hun baan kwijt raken.
„Welnee. Als Havermans in
Den Haag als nummer één op
de CDA-lijst komt, heeft hij
een dikke kans dat hij verko
zen wordt. Hetzelfde geldt
voor mensen als Peper in Rot
terdam. Hermans in Zwolle en
Van Thijn in Amsterdam. De
commissarissen der koningin,
ik denk aan Wiegel in Fries
land. Patijn in Zuid-Holland,
Meijer in Drente en Vonhoff
in Groningen, zijn trouwens
politiek evenmin kleine jon
gens. Die kunnen best een
verkiezingskar trekken. Ik be
grijp de angst voor een uit
spraak van de bevolking over
burgemeesterskandidaten ook
niet. De ervaring in de VS en
Duitsland leert dat men echt
geen onbekwame bestuurders
zal kiezen".
Wat zal er volgens u gebeuren
als deze verkiezingen niet bin
nen afzienbare tijd verwezen
lijkt worden en de 'ondemo
cratische' regio's steeds meer
macht naar zich toetrekken?
Moeten we dan vrezen voor
Belgische toestanden, waar de
bevolking blijkens de laatste
verkiezingen weinig vertrou
wen meer heeft in de politiek?
„In België is de algemene
klacht dat men de bestuurlijke
indeling niet meer serieus
neemt. Het is daar een abraca
dabra aan het worden, waar
de burgers geen boodschap
meer aan hebben. Ik hoop het
niet, maar het zou me niet
verbazen als we ook in Neder
land die kant op gaan. Nu wil
ik niet al te romantisch doen
over de betrokkenheid van
burgers bij hun bestuur. Maar
het zou toch een ramp zijn als
die burger niet meer weet op
wie hij stemt en wat die politi
cus vervolgens te vertellen
heeft. Als ons democratische
systeem verder uitgehold
raakt, heeft dat uiteindelijk
toch zijn weerslag op de ma
nier waarop men de democra
tie beleeft. Eén stap verder, en
de mensen raken er van ver
vreemd".
fwCW
INDIA
LEZERSSERVICE REIZEN 070 - 3 190 882
f 2079,-
Sijthoff Pers reizen brengt een stukje "andere wereld* dichterbij. Dit keer met een
droomaanbieding naar fascinerend India waarmee we ongetwijfeld een heleboel
lezers verrassen! Voor een reissom die echt niemand voor mogelijk houdt, vliegt u
met de KLM van Amsterdam naar DELHI. Om vandaaruit te beginnen aan een rond
reis waarin DELHI, de vroegere hoofdstad AGRA en de "roze" stad JAIPUR centraal
staan. Drie plaatsen met een belangrijke plaats in India's rijke geschiedenis en
daarom rijkelijk voorzien van prachtige bezienswaardigheden. Hoogtepunt voor velen
zal zijn het bezoek aan de TAJ MAHAL, een der wereldwonderen en inderdaad van
buitenaardse schoonheid. Maar ook de bezienswaardigheden van Delhi en Jaipur
(met daarin o.a. een tocht per olifant) in combinatie met het totaal andere dagelijks
leven, maken van deze reis een onvergetelijk gebeuren
Toeslag 1-persoonskamer f. 250,-
beperkt beschikbaar)
Inclusief vlucht per lijndienst rondreis per touringcar verbijf in goede hotels
alle excursies en entree's verzorging half-pension (m.u.v eerste en laatste dag)
eigen Sijthoff Pers reisleiding
Exclusief lunches luchthavenbelastmg ca f. 25.- visumkosten veiligheids-
toeslag f. 6,50
Wij kunnen u tevens een 16-daagse rondreis aahbieden voor de prijs vanaf
f. 2695,- met dezelfde verzorging als de 9-daagse reis
Echter de reisbegeleiding is dan niet van Sijthoff Pers.
ER IS EEN UITGEBREIDE REISBESCHRIJVING VERKRIJGBAAR
RONDREIS
|EN HAAG Er is iets gron-
)g fout met Nederland. En
evenfet meest verontrustende is
kredirg we^ c*at vrijwel niemand
jet ziet. Het is als een sluipen-
t ziekte die pas ernstig geno
den wordt als de patiënt reu-
Hend op een brancard naar
lUle intensive-care wordt afge-
ird. Nou ja, een enkele spe-
intensive-care wordt
.„jrd. Nou ja, een enl
nthouialist heeft wel eens een re-
lire PPtje voorgeschreven, dat
noet gezegd. Er werden rap-
rien aïjrten opgesteld, analyses ge-
)ldoertiaakt, ingrijpende voorstellen
(eformuleerd. Maar zo gaat
lat in Nederland; de besluit-
vorming verloopt stroperig.
■dtie, Het eind van het liedje is dat
van V" "iets gebeurt.
llaas de Vries heeft het pro-
les met verbazing en groeien-
je bezorgdheid gadegeslagen,
^pvlerst als prominent PvdA-ka-
TVZffedid, de laatste drie jaar als
■■^ioofddirecteur van het mach-
bolwerk Vereniging van
^^^Bfederlandse Gemeenten. De
krachtigste lobbymachine van
Nederland wordt 'zijn' VNG
[aak genoemd. Maar ondanks
U die invloed heeft hij voor-
lsnog weinig aan de situatie
:unnen veranderen. Daarom,
lisschien dus wel uit on-
lacht, trekt hij nu aan de bel.
Ie Vries: „Nederland is een
lor en door democratisch
ind. Maar tegelijkertijd wordt
:e democratie steeds verder
itgehold. Aan de ene kant
•rdat een heleboel taken
iar de EG verschuiven, ter
ijl het Europese parlement
:el minder bevoegdheden
leeft dan het Nederlandse,
lat democratische tekort is
ikend. Maar in ons land zélf
jebeurt iets soortgelijks en
jaar wil ik krachtig tegen
'aarschuwen".
itgelopen
Vries zakt achterover in
ijn leren stoel en begint aan
lang betoog, waarin hij
ü-JÏ'teen zet ^at Pr°blemen in
KERSflederland die om een oplos-
TOjing vragen veel gemeenten
in provincies al jarenlang bo-
'en de pet gaan. Neem de ge-
irganiseerde criminaliteit;
staat de wijkagent vrijwel
achteloos tegenover. Of kijk
de bouw van afvalver
brandingsinstallaties; die zijn
!o duur dat ze vele gemeenten
fegelijk moeten bedienen. Ver
bolgens onstaat er eindeloos
getouwtrek over de plaats
waar die installaties moeten
staan. Of bezie de uitbouw van
Schiphol, de modernisering
van de Rotterdamse haven, de
aanleg van een nieuw open
baar vervoernet in de Rand
stad. Dat zijn mega-projecten
die alleen tot een goed einde
kunnen worden gebracht als
een heel leger belanghebben
den het na jarenlang touw
trekken eindelijk met elkaar
eens is geworden.
De Vries: „Om in Nederland
een knoop door te hakken
over het traject van een flits
trein, of over de locatie van
een nieuwe woonwijk buiten
een volgebouwde stad... Dat
zijn echt heksentoeren, dat
duurt allemaal onmogelijk
lang. We zijn met z'n allen ge
woon vastgelopen in de schaal
.waarop we dingen georgani
seerd hebben. Dit is trouwens
geen nieuw probleem. Een
commissie onder leiding van
De Gaay-Fortman sr. deed al
begin jaren zeventig vérgaan
de voorstellen voor een be
stuurlijke herindeling. Maar
die discussie is doodgelopen.
Het enige wat er gebeurde was
dat er een twaalfde provincie
bijkwam, Flevoland. Tel uit je
winst".
Als echte oplossingen maar
lang genoeg uitblijven, worden
vroeg of laat vanzelf lapmid
delen uit de kast gehaald. Om
naar de patiënt terug te keren:
hij krijgt een noodverbandje
aangelegd. De Vries verzucht:
„Om de problemen van deze
tijd toch nog enigszins te kun
nen behappen heeft het kabi
net allerlei regio's in het leven
geroepen. Politieregio's, ver
voersregio's, regio's voor de
arbeidsvoorziening, noem
maar op. Maar die regio's heb
ben een hoge prijs. De mensen
die er de scepter zwaaien zijn
niet. gekozen en worden niet
democratisch gecontroleerd.
Het zijn in feite kleine ko-
SUSKE EN WISKE "TAZUUR EN TAZIJN"
\[ttn denken aan1 Ik verbiedje iels le II1
1 ondernemenvee! le gevaarlijk J y
[n IK zal met de
jouden sleutel
Jerom baan
zoeken 1
[en vin de poorlen slaat
open, daardoor zal Krabbesleur
ontsnapt zun dun hart klopt
in mun keel Uat zit er
achter die andere poort
agians, iikONINGEN De bal kan einde-
rjjs f 15.!^ worden rondgespeeld, de zwar-
pieten eindeloos doorgeschoven:
STEjNvdg treft de blaam voor het laten
2 pr pen, na een periode van tbs, van
49-jarige Assenaar die wordt ver-
-4cht van drie kindermoorden? Zo-
dersVeiN> mensen beslissingen nemen,
jllen fouten worden gemaakt.
sonic fr»
ook hi-fi
en v a. j\ is een alternatief, altijd safe: elke tbs
jdio Vis»urt levenslang. Wie neemt de zwaarste
iusstr 9
5.
beslissing in de Nederlandse rechtspraak,
wie beslist over verlenging, proefverlof,
ontslag uit de kliniek? De mens achter de
rechter.
Vanaf 1981 verbleef de Assenaar S. na een
veroordeling wegens zedendelicten met
minderjarigen als terbeschikkinggestelde
in de Van Mesdag-kliniek in Groningen.
In 1987 besloot de rechtbank in Zwolle,
die de man destijds veroordeeld had, dat
de tbs lang genoeg had geduurd: S. werd
opnieuw vrij man, de tbs werd niet ver
lengd. Een gruwelijke fout, blijkt achteraf.
Mr Frank Wieland herkent de situatie
goed. Hij is rechter in Groningen en
meermalen opgetreden als voorzitter van
de raadkamer die over terbeschikkingge-
stelden beslist. Ondanks het advies van de
Van Mesdag-kliniek besloot de Zwolse
rechtbank Assenaar S. toch vrij te laten.
„Ik heb dat ook wel meegemaakt: op basis
van de rapportage van de kliniek zou de
tbs zonder meer verlengd moeten worden.
Maar als je ie dan in de zaak verdiept,
blijkt bijvoorbeeld dat de man in kwestie
al een jaar lang onbegeleide proefverlo
ven heeft gekregen, dat hij overdag werkt
in een drukkerijtje, in zijn eentje twee
keer in de week een sportschool bezoekt.
Dan kun je als rechtbank stellen dat het
toch wel vreemd overkomt, dat de kliniek
de tbs verlengen wil. Zo'n kliniek echter
zegt dan vaak: 'Het gaat juist zo goed, om-
dét hij naast al die activiteiten toch nog is
ingebed in de zekerheid, die paraplu van
de kliniek. Je weet nooit wat er gebeurt
als je die banden doorsnijdt".
„Een ontslag uit een tbs-kliniek komt
heus niet zomaar uit de lucht vallen, daar
is altijd het nodige aan voorafgegaan.
Proefverloven, op eigen houtje de deur
uit, en altijd is er overleg met het ministe
rie van justitie vóór de uiteindelijke be
slissing valt. De klinieken zelf zijn de laat
ste jaren steeds voorzichtiger geworden
met hun adviezen ontslag te verlenen: na
elke misser wordt het pijnlijker voor de
eigen goede naam. Maar het enige alter
natief om foute beslissingen te voorko
men, is om de tbs een leven lang te laten
duren. Rechtbanken die over verlengin
gen oordelen, zijn zich dat echt wel be
wust. Dus ook met een negatief advies
van de kliniek kan het voorkomen dat
zo'n rechtbank bij de behandeling van de
verlenging toch ontslag verleent. Een re
den kan zijn dat de RLwRnQS.»..
de tijdens de zitting van de raadkamer zo
zinnig overkomt, zulke sterke troeven of
argumenten heeft, dat de rechtbank zegt:
'Ja, daar hebben wij wel vertrouwen in'."
De zwaarste beslissing blijkt moeilijk te
beredeneren. Mr. Wieland: „Je kunt dit
soort zaken niet vastleggen in een beleids
lijn, elk geval is anders. Officier van justi
tie Veurink van de rechtbank in Zwolle
heeft naar aanleiding van de gebeurtenis
sen deze week gezegd dat de rechtbank in
geval van twijfel meestal voor het belang
van de betrokkene kiest. Ik bestrijd dat,
ik vind dat je dan voor het belang van de
maatschappij zou moeten kiezen. Tbs is
tenslotte puur een maatregel ter bescher
ming van de maatschappij. Maar ik geef
toe, het is een heel moeilijke afweging.
Het belang van de betrokkene kan ook
heel sterk zijn. Je moet constant het maat
schappelijk belang afzetten tegen het indi
viduele belang. Aan de ene kant heb je de
maatschappij die vraagt om bescherming,
aan de andere kant heb je iemand die
zegt: 'Doe me een lol, ik zit nu al zo lang,
ik wil eens verder met mijn leven'. En
voor iemand voor wie een paar jaar van
zijn leven op het spel staat, is dat een
énorm belang."
„Het zijn dan ook vaak heel lange zittin
gen, rond die verlengingen. Het is verdo
rie ook niet niks, zo'n tbs, je zit dan toch
maar in een heel vreemde, onvrije omge
ving. Je moet de betrokkene op zo'n zit
ting dan ook alle ruimte geven om het zij
ne naar voren te brengen, voor hem is die
zitting van immens belang".
ts van
lat.sch p
san De
e en
mzeejat jn Nederland de burgemees-
""""frs nog steeds benoemd worden
iserint njet (j00r het volk verkozen is
'erd- pizar'; onze staatsinrichting met
waalf provincies en ruim 650 ge
zaggenten 'middeleeuws'. We
lefoni<p°eten toe naar hooguit vijf
alsnftdsdelen en pakweg zestig su-
lóeieiiFrgemeenten- alles om te
voorkomen dat het koninkrijk on
bestuurbaar wordt en bovenal zijn
dierbaarste goed de democra
tie uit handen laat glippen.
Klaas de Vries, hoofddirecteur
van de Vereniging voor Neder
landse Gemeenten (VNG) lucht
zijn hart. „Als we alles op zijp be
loop laten, moeten we vrezen
voor Belgische toestanden. Een
bestuurlijk abracadabra waar de
burgers geen boodschap meer aan
hebben".
Inlichtingen en boekingen telefonisch onder nummer 070-3190882. maandag t/m vrijdag
van 09.00 - 16.00 uur of persoonlijk bij de Haagsche Courant/dagblad Het Binnenhof.
Spuistraat 71/hoek Spui. Den Haag en bij de Goudsche Courant. Markt 26, Gouda
