Een
duizendje
voor
Adnan
Trend-voorspeller voorziet nieuwe romantiek in mode
In Amsterdam is onlangs
het congres 'Morgen in de
mode' gehouden. Thema
van het congres: de toe
komst van de mode. Des
kundigen uit binnen- en
buitenland praatten over
veranderingen in de sa
menleving, vanuit sociaal-
economisch, technisch en
cultureel oogpunt. Welke
nu al herkenbare trends
zullen in de nabije toe
komst van invloed zijn op
het kleed- en koopgedrag
van de consument? Het
congres werd georgani
seerd door de NIMA
Mode Marketing Groep
en het Nederlands Mode
Instituut. Het publiek be
stond onder anderen uit
vertegenwoordigers uit de
kledingindustrie (van ont
werpers tot managers van
grootwinkelbedrijven),
modevakscholen en mar
keting-bureaus.
CcicUcScHMOtit
ZATERDAG 30 NOVEMBER 19
Onbekend maakt onbemindzeggen ze
wel eens. Etnische, religieuze en culturele
minderheden hebben er overal ter wereld
mee te maken. Mensen hebben vaak snel
hun mening klaar over 'vreemde' gebrui
ken. En dat kan leiden tot vooroordelen
of, erger nog, vreemdelingenhaat. Ook in
Nederland. Wie echter de moeite neemt
zich in te leven in zo'n andere cultuur,
zal tot de ontdekking komen dat veel ge
bruiken eigenlijk heel logisch en ver
klaarbaar zijn. En, belangrijker nog, ge
lijkwaardig aan wat wij zelf doen. Van
daag de zesde aflevering in een serie over
feesten bij minderheden in Nederland.
Feestdagen die belangrijke gebeurtenis
sen in iemands leven markeren.
Idoor
CLARISSE BUMA
AMSTERDAM - Alles wijst er op
dat we in de verkeerde richting rij
den. We moesten naar het haven
gebied, in Amsterdam-Noord, was
ons uitgelegd. Maar dit kan toch
niet de bedoeling zijn?
Het is zaterdagavond zo rond een uur of
zeven en we draaien weinig hoopvol het
donkere industrieterrein op. Óp zoek
naar een gebouw aan de Melissaweg
waar een Turks besnijdenisfeest wordt
gevierd.
„U zoekt zeker die feestzaal", zegt een
beveiligingsbeambte die de ingang van
een van de bedrijfsgebouwen bewaakt.
Zijn woorden klinken als muziek in de
oren. Hij weet waar we naar toe moeten:
„U gaat daar het hek door en dan ziet u
het meteen. Maar pas op, ga aan het
eind wel op tijd naar links, want anders
rijdt u het IJ in".
Als we de grote zaal boven het confectie-
atelier binnenstappen, is het feest al in
volle gang. De gasten zitten aan lange
rijen tafels die over de lengte van de
ruimte staan opgesteld. Een tien man
sterk orkest op het podium speelt op
zwepende muziek en er wordt flink ge
danst.
De besnijdenis van jongens is een be
langrijk ritueel bij moslims. De ingreep
heeft immers niet alleen een hygiënische
achtergrond. Maar betekent ook dat het
kind wordt opgenomen in de geloofsge
meenschap. Net als bij de joden. Vol
gens een van de gasten laten Turkse
christenen zich trouwens ook wel eens
besnijden, maar dan alleen uit hygiëni
sche overwegingen.
Vanavond is Adnan Kasikci het middel
punt van de feestelijkheden. Hij is vori
ge week al besneden, maar nu wordt dat
nog eens groots gevierd. Adnan is voor
de gelegenheid op een bijzondere manier
uitgedost. Over een smetteloos witte
broek en wit jasje draagt hij een diepro
de fluwelen cape met een geborduurde
adelaar van zilveren pailletten op de rug.
Zijn oren piepen net onder het wit-rode
hoofddeksel uit, dat nog het meest doet
denken aan een tulband. Populair op dit
soort besnijdenisfeesten zijn trouwens
ook generaalsuniforms, vertelt een van
de muzikanten. Maar Adnans uitrusting
doet nog het meest denken aan een
oriëntaalse prins.
Ook de rest van de aanwezigen heeft
zich trouwens feestelijk gekleed. Eigen
lijk is er geen eenduidige kledingcode te
bespeuren. Bij de vrouwen op de dans
vloer zijn vooral strakke glitter- en gla-
mourjurken favoriet. De roklengte va
rieert sterk. Anderen gaan soberder ge
kleed en dragen een hoofddoek. Zij blij
ven ook meestal op hun plaats zitten.
De mannen dragen een kostuum.
Wij schuiven aan bij een paar mensen
van de muziek. Wie dorst heeft schenkt
zichzelf gewoon een glas spa, cola of si
nas in uit de flessen die op elke tafel
staan. Is de fles leeg, dan wordt er ge
woon een nieuwe gehaald. Wel zo ge
makkelijk. Bij een feest van deze om
vang - er zijn toch zeker 200 mensen -
zou je anders te lang op je bestelling
moeten wachten. Later op de avond
schakelen sommige mannen over op
bier, maar ze blijven in de minderheid.
Het nuttigen van alcohol is nu eenmaal
voor een moslim verboden.
Eigenlijk zou je vanavond nog het beste
kunnen omschrijven als een familiefeest.
Niet omdat er zoveel familie van Adnan
aanwezig is - die woont immers in Tur
kije. Maar vooral omdat er zoveel ou
ders met hun kinderen aanwezig zijn.
Hele gezinnen zijn komen opdraven.
Sommige kleintjes zitten nog in de wan
delwagen. En terwijl vader en moeder
dansen, spelen de kleuters tikkertje. Of
kwebbelen samen met Adnan op het met
lichtjes en slingers versierde hemelbed.
Zo'n bed ontbreekt nooit op een Turks
besnijdenisfeest. Hier in Nederland heeft
het alleen symbolische betekenis. Maar
in Turkije is het een belangrijk onder
deel van het ritueel. De jongen wordt
vaak op het bed besneden en daarna
blijft hij meestal nog een tijdje liggen, als
hij pijn heeft, terwijl de familie feest
viert.
Duizendje
Tegen een uur of negen nemen de muzi
kanten even pauze. „Nou moet je oplet
ten", zegt een van de vrouwen aan onze
tafel. „Je zal een typisch Turkse traditie
zien. Daarmee wordt de relatie tussen
familie en de genodigden bevestigd".
Dansen op traditionele Turkse muziek.
Adnan vermaakt zich prima met leeftijdgenootjes.
Midden op de dansvloer wordt een stoel
neergezet waar Adnan parmantig boven
op komt te staan. Zijn peetvader en
peetmoeder staan naast hem. „De gasten
kunnen nu hun geld aanbieden", ver
volgt de vrouw. Geld? „Ja", zegt ze. „Bij
ons in Turkije is het een oud gebruik om
contant geld te geven. Je moet je beden
ken dat het heel duur is om zo'n feest te
geven. Met dit geld kunnen de mensen
dan de onkosten dekken. Of ze kunnen,
als het om een arm gezin gaat, er e
deel van de kleding of school mee be
len. Is het een rijke familie dan zullen
misschien een deel van het geld vc
hun zoon vastzetten op de bank. Vo
later".
Dat het niet om kleine bedragen gi
wordt al onmiddellijk duidelijk. De e<
ste gift is een knisperend briefje van di
zend. Hebben we ons soms vergist? Di
zend is wel heel erg veel. Vast verkee
gezien. Maar ook de volgende gift
een duizendje. En dan twee briefjes vi
tweehonderdvijftig en vervolgens wé
een duizendje. Trots steekt de peetvad
de giften een voor een in de lucht, te
wijl hij door de microfoon roept van v
ze afkomstig zijn. Vervolgens geeft 1,
het papiergeld over aan de peetmoed
die de briefjes op de rode cape van A
nan speldt. Binnen een mum van tijd
het joch behangen met papiergeld,
zitten ook Duitse marken tussen en ai
dere, vreemde valuta, zo te zien.
Er zijn ook mensen die een envelop nu
inhoud aanbieden. „Sommigen men»;
vinden het vervelend als bekend wori
gemaakt wat ze hebben gegeven. Daai
om geven ze een envelop. Daar stai
dan weliswaar hun naam op, maar da
weten alleen de ouders hoeveel er in zij
Je ziet het trouwens steeds vaker dij
gasten zo'n envelop geven. Of gewo«
een cadeau, dat kan natuurlijk ook".
Halve cirkel
Als het opprikken van het geld voorbij i
- iets wat ook bij Turkse huwelijke
veel gebeurt - gaat de muziek weer spt
len en krijgen de danslustigen alle ruiny
te. De mannen dansen meestal met
mannen, de vrouwen met de vrouwei
Twee aan twee, tegenover elkaar. En ras
de armen opzij geheven. Of, zoals latej
allemaal hand in hand in een grote, hi.
ve cirkel. Na enig aandringen wagen vr
het er ook maar op. Nou, dat is nog ui
te doen. Maar de nummers in viereneetj
halve-kwartsmaat laten we aan oni
voorbij gaan. „Dat is muziek uit de on
geving van de Zwarte Zee", vertelt i
mevrouw aan tafel. „Hoor je hoe moe-
lijk het is om daar op te dansen? Ik hè
het geprobeerd, maar ik kan het 00
niet. Je zit steeds met die halve tel ei-
tra".
Tegen twaalven loopt het feest ten eindsj
Het is eigenlijk niet eens zo heel laat ge
worden. Althans niet voor de volwas»]
nen. Voor de kleintjes, die nog steeds 0;
zijn, is het wel de hoogste tijd.
Adnan Kasikci met zijn ouders en zu
bij het hemelbed.
FOTO'S: STEPHEN EVEN Hl
AMSTERDAM - De nieuwe, ro
mantische levenshouding die de af
gelopen jaren is ingezet, zal de ko
mende tien jaar in Europa de
trends in mode en vormgeving be
palen, meent S. de Diesbach. De
Franse trend-voorspeller zei on
langs op het marketing-congres
'Morgen in de Mode' in Amster
dam: „Men grijpt weer terug naar
het verleden om het heden te kun
nen ontvluchten. Want idealen zijn
er in deze tijd niet meer". Ronde,
natuurlijke lijnen en vormen ko
men in de plaats van hoekig en
strak.
Mensen zullen zich steeds meer van el
kaar gaan onderscheiden, voorziet De
Diesbach. Het is nog niet zo lang dat ie
dereen, 'van hoog tot laag', zonder gêne
in een spijkerbroek kan rondlopen, of
die nu van de markt komt of uit de de
signer's collectie van Armani. De Frans
man verwacht in deze neiging een om
mekeer: de democratisering van de kle
ding, die onder meer door de spijker
broek in gang is gezet, wordt een halt
toegeroepen. Een individuele kleding- en
levensstijl wordt steeds belangrijker.
„Die zal weer een zekere vorm van eli
tisme in de hand werken", aldus De
Diesbach. Hij is de hoogste baas van
Promostyl Parijs, een bedrijf dat voor
spellingen doet op het gebied, van trends.
Promostyl heeft vestigingen in 23 steden
over de hele wereld. Niet alleen de mo
desector, maar ook de auto-industrie, re
clamebureaus en grootwinkelbedrijven
maken gebruik van hun 'Fashion Fore
casting'.
Eco-trend
Bij het nieuwe romanticisme (van de na
tuur genieten, de natuur niet exploite
ren) hoort ook het op een verantwoorde
manier omspringen met de natuur. In de
mode is die tendens al jaren te bespeu
ren. Men produceert al T-shirts van bio
Volgens de Franse trend-voorspeller S. de Diesbach is er toekomst voor ronde, organi
sche vormen. Veel voorbeelden daarvan komen uit Japan, zoals deze auto die al de bij
naam bolhoedje heeft gekregen. FOTO: PERSDIENST MAZDA
logisch-dynamisch geteelde katoen en
truien van ananasvezel. Talrijke cosme-
tica-huizen zijn bezig met het ontwikke
len van milieu- en diervriendelijke
make-uplijnen. Of dit gebeurt vanuit
ideologisch of louter commercieel stand
punt blijft natuurlijk altijd de vraag.
De Europese hang naar romantiek, die
De Diesbach verwacht, staat pal tegen
over de Amerikaanse cultuur. Hij ver
wacht een conflict tussen de twee. „Het
gaat de komende tien jaar om het con
flict tussen de Europese en de Ameri
kaanse levenshouding. Tegenover het
Europese cultuurbesef staat de Ameri
kaanse wegwerpcultuur, met zijn weg
werpkleding en -voedsel, de wil tot be
heersing van de wereld en dus de na
tuur. Wie de strijd wint? Waarschijnlijk
geen van tweeën. Het is een strijd tussen
David en Goliath".
Kunstmatig
Kijkend naar de huidige mode ziet De
Diesbach verschillende uitingen van de
nieuwe romantiek. „In de zeventiende
en achttiende eeuw waren onnatuurlijke,
gekunstelde haarstijlen in de mode. Ge
kunstelde kapsels zie je nu terug bij de
grote shows in Parijs. En over kunstma
tig gesproken: in de haute-couture wor
den kunststoffen als plastic en nepbont
van acryl uitgebreid toegepast". Het ge
bruik van kunststoffen staat op gespan
nen voet met de zorg om het milieu, de
andere kant van de nieuwe romantische
levenshouding.
De Franse trend-expert vraagt zich af
wat voor invloed het milieubewustzijn
zal hebben op de mode. Gaat de mode
eraan ten onder, of weet ze zich aan te
passen? Ook De Diesbach moet het ant
woord schuldig blijven. Wel voorspelt
hij dat ronde, sensuele vormen zoals bij
de nieuwe Mazda 121 en bij de ontwer
pen van de Italiaan Romeo Gigli steeds
meer in zullen komen. Wit en hoekig
verdwijnt naar de achtergrond. Het
mixen van allerlei stijlen zet daarentegen
door. Een voorbeeld: werkbroek, Adi-
das-shirt, ethnic money-belt en choker
worden in één en dezelfde outfit gedra
gen.
Een ander aspect van het romanticisme
is de terugkeer van het moralisme. De
Diesbach: „Zullen de vooroordelen en
het provincialisme zegevieren en zal
men, hypocriet als men is, straks een
halt toeroepen aan transparante kleding
en kleding die veel bloot laat zien? Ik
hoop dat de media dan klaar zullen
staan om tegen die hypocrisie in te
Omslagpunten
Het verhaal van gezinssocioloog Kees de
Hoog uit Wageningen stond wat dichter
bij de dagelijkse realiteit van de harde
mode-business. De Hoog wees de con
gresgangers op enkele maatschappelijke
ontwikkelingen waarmee ze rekening
moeten houden. Iedereen weet dat vanaf
1900 de huishoudens kleiner en talrijker
zijn geworden. Op zich een belangrijk
gegeven voor de mode-industrie. Maar
een veel belangrijkere factor om in te
spelen op de behoeften van de consu
ment is volgens De Hoog het feit dat er
in een mensenleven steeds meer omslag
punten komen. „Van 1900 tot 1960 wa
ren er in een mensenleven maar drie of
vier omslagpunten: geboorte, huwelijk,
geboorte kinderen, sterfte echtgenoot.
Nu is er een veel gecompliceerdere dy
namiek: in gezin ouders, alleenstaand,
LAT-relatie, samenwonend, scheiding,
samenwonend, scheiding, samenwo
nend, huwelijk, echtpaar-met-kind, echt
scheiding enzovoort".
Vriendin
De Hoog lichtte toe: „Een saaie, wat on
opvallende man, die nog altijd terlenka
en no-iron draagt, ontmoet na een echt
scheiding een nieuwe vriendin. Onder
haar sturende invloed verandert hij zijn
kleding zo dat hij op zijn werk ver
schijnt met een geknoopte nekdas, fel
blauw overhemd, witte broek met om
slagen, geel jasje en gevlochten, bruin le
deren schoenen. Hij ziet eruit als een
man van de wereld die zich elk moment
in zijn eigen jacht kan inschepen". Het
toenemen van het aantal omslagpunten
in een mensenleven leidt tot de belang
rijke conclusie, dat in wezen de hele be
volking op het terrein van de mode ver
anderingsgezind is. Maar de wens om
Een model uit de collectie van Christian
Lacroix voor voorjaar/zomer 1992. Ah
bij de hang naar romantiek ook een nieu
we preutsheid naar boven komt, kon dt
markt voor transparante stoffen wel eeiu
instorten. U FOTO: AF
een andere garderobe aan te schaffen
kan worden tegengewerkt door actuele
maatschappelijke ontwikkelingen. De
Hoog: „Als het thuiswerken toeneemt,
en men niet meer in representatieve kle
ding de deur uit hoeft, kan dit grote ge
volgen hebben voor de mode. Ook kan
een verhoging van de vaste lasten voor
de burger, bijvoorbeeld door allerlei mi
lieu-maatregelen, enorm gaan drukken
op het gezinsbudget, waardoor minder
geld aan kleding kan worden besteed".
