nalë
Floriade moet naar
Europees niveau
Spruitjes en koeien maken plaats voor wereldshow
LM
Nog 132 dagen...
R ZATERDAG 30 NOVEMBER 1991
•v
Donkere wolken pakken zich samen boven de Floria-
de, in de natste, koudste en guurste betekenis. Het 93
hectare grote terrein voor de wereldtentoonstelling
aan de zuidzijde van Zoetermeer begint al het profiel
te krijgen van de ganzevoet, het geesteskind van
hoofdontwerper ir. Michiel den Ruijter. Maar wie nu
de bergen modder, vette aarde, onverharde bouwpa-
den en mistroostig ontbladerde bomen zou zien, zou
er weinig hoop op hebben, dat koningin Beatrix over
132 dagen, op 10 april volgend jaar, met goed fatsoen
het crème de la crème van de tuinbouwtechnologie
aan de wereld presenteert. „Geen enkel probleem. Als
je zoals ik elke dag over het terrein komt, zie je het
elke dag groeien. Bovendien wordt hier zaterdags ge
woon doorgewerkt". Philip P. van Nes. ooit voorlich
ter van de gemeente Zoetermeer, maar sinds 1985 ge
detacheerd bij de Floriade, heeft aan de wieg gestaan
van het Zoetermeers/Haagse avontuur. „We hadden
twee scenario's klaar liggen: één voor het geval de
Floriade aan een andere plaats werd gegund. Maar
dat hebben we niet nodig gehad..."
kunt
i wor
ion-
sm ho
ZOETERMEER - „De manier waarop
de Floriade nu nog steeds wordt geor
ganiseerd, kan niet langer. Hoe je het
ook bekijkt, Nederland wordt straks
een provincie van Europa. Daar valt
niet aan te ontkomen. Wil je dan op
dat niveau nog enigszins serieus wor
den genomen, dan moet de rijksover
heid de zaak overnemen. Nu wordt de
Floriade nog gedragen door een ge
meente. In dit geval zelfs door twee,
omdat het niet meer goed te betalen
valt. Maar een budget om in het bui
tenland te adverteren, om maar eens
iets te noemen, is er nauwelijks. Ik
heb bijvoorbeeld 150.000 gulden voor
Duitsland en 90.000 voor Belgié. Da's
goed voor één, twee advertenties,
maar dan heb je het ook gehad. Dit
kan zo niet langer".
Hans van Driem, directeur commerciéle
zaken van de Floriade, kan zich erover
opwinden. „Juist op een gebied waarop
we in de wereld als topleiders worden
beschouwd, zouden we ons veel meer
moeten profileren. Nu moet ik het heb
ben van de free publicity in de vorm
van interviews en televisieprogramma's.
Maar dan heb je het zelf niet goed in de
hand. Buitenlandse touroperators heb
ben hun reizen speciaal op de Floriade
gericht en komen nu bij ons informeren,
wanneer we met onze reclame-campag
nes beginnen. Maar die komen er dus
gewoon niet. Dat vindt men in het bui
tenland onvoorstelbaar. En terecht".
Gemiste kans
Van Driem noemt het een gemiste kans
als het ministerie van economische za
ken (EZ) geen onderzoek verricht naar
de economische besteding naar aanlei
ding van de Floriade. „Wij verkopen
Nederland op de Floriade. Het is een in
ternationale gebeurtenis. Daarom vind
ik het zeer belangrijk dat het Nederlands
Bureau voor Toerisme en EZ net als bij
de Van Gogh-tentoonstelling en bij Sail
Amsterdam een analyse maken van de
positieve economische effecten. Al was
het maar om op basis daarvan voor een
volgende keer de fondsen los te krijgen.
Als je toch ziet dat internationale ten
toonstellingen in Engeland en Duitsland
met budgetten van 350 miljoen gulden
werken, en wij daar niet meer dan 46
miljoen tegenover kunnen stellen, dan
De rozentuin stond dit jaar al volop in bloei.
denk ik: als provincie van Europa
moeten we op een ander schaalniveau
gaan denken. De tijd is voorbij dat ge
meenten dat zelf nog kunnen. Economi
sche Zaken moet worden wakker ge
schud".
Het promotionele belang van de Floria
de is echter niet alleen bij de rijksover
heid nog een onbegrepen verhaal. De
buitenlandse bedrijven reageren vaak
spontaner dan de Nederlandse. Van
Driem: „Als je een project als dit gaat
opzetten, ga je natuurlijk het eerste pra
ten met een Heineken, met een Philips,
de namen die we allemaal kennen. Daar
van merkte ik dat deze bedrijven dro
men van sponsoring van evenementen
die buiten Nederland plaatsvinden, zoals
de Olympische Spelen. Daar willen ze
wel miljoenen aan spenderen. Maar ik
zeg dan: 'jullie staan op je tenen te kij
ken naar de wereldtentoonstelling in Se-
villa, maar jullie hebben niet in de gaten
dat enkele kilometers van jullie hoofd
kantoor verwijderd een wereldevene
ment plaatsvindt'. Ik denk dat wij als
Nederlanders sceptisch zijn ten opzichte
van onze eigen activiteiten. We hebben
een aangeboren wantrouwen ten opzich
te van alles wat groots is. Onze calvinis
tische geest zegt eigenlijk: dat mag niet.
Een wereldtentoonstelling mag je in Ja
pan houden, die kun je in Amerika hou
den, in Sydney, maar in Zoetermeer...
Zo van: jongetje, jongetje, mag je dat ei
genlijk wel van je moeder... Dat is een
mentaliteit waar we gewoon onder lij
den. Ik vind dat we daarmee een vergis
sing maken. Ik denk dat de bedrijfstak
die op dit moment met de Floriade be
zig is, de tuinbouw, wel degelijk leiding
gevend is in de wereld. Zeventig procent
van de snijbloemen-export in de wereld
komt uit Nederland. Daarom durf ik
ook een grote mond te hebben, omdat ik
weet dat Nederland op bloemengebied
en voedingstuinbouwgebied echt een
marktleider is.
Handelscentrum
Anders dan de Floriade '82 in Amster
dam, komt er in Zoetermeer een 4000
vierkante meter groot handelscentrum,
met vergaderzalen, hospitality suites.
Van Driem: „Dat was het verwijt van de
tuinbouw en de handel in '82: dat er
geen enkele voorziening was getroffen
waar zaken konden worden gedaan. Die
nieuwe opzet moet zich nog bewijzen,
maar ik heb er wel vertrouwen in".
De aanleg van de tuinen, paden, bomen
en beplanting loopt volgens technisch-
directeur Dick Bosman volgens schema.
Bezoekers
„Er zijn net een paar miljoen bloembol
len de grond ingegaan. Volgend voorjaar
gaan de eenjarige erin. Dus we zitten wat
de beplanting betreft met het laatste
werk. We zijn nu op grote schaal bezig
met de aanleg van de paviljoens. Voor
de inzenders die met de gebouwen ko
men, moeten een heleboel wegen nog be
straat of geasfalteerd worden. We reke
nen erop, zeker wat de buitenlanders be
treft, dat er op het allerlaatste moment
nog inzendingen komen. Er zijn zelfs en
kele landen die nog moeten beslissen of
ze deelnemen".
De organisatoren van de Floriade reke
nen op een omzet van 2,5 miljoen toe
gangskaarten. Van Driem: „Daarmee zit
ten we onder de Efteling. Die had in
1991 2,6 miljoen kaartjes verkocht. We
hopen ook passepartouts te verkopen,
die staan voor pakweg tien bezoeken.
Als je dat erbij optelt, komen we op 2,9
miljoen bezoeken. Dat is dus het aantal
keren dat het hekje draait.
Wij denken meer bezoekers dan de Flo
riade van '82 te kunnen halen omdat we'
het produkt aanzienlijk hebben verste
vigd met drie tot vier heel zware inzen
dingen: we hebben het ministerie van
VROM met het Ecodrome, we hebben
het Lavi met het overheidspaviljoen en
de hoogheemraadschappen met hun in
zending. En we hebben een culinair the
ater. allemaal zaken die er de vorige keer
niet waren. Er valt dus meer te beleven
en bovendien voor meer doelgroepen.
Niet alleen voor de tuinliefhebber. maar
ook voor mensen die in andere dingen
geïnteresseerd zijn. Het wordt veel meer
een compleet dagje uit voor de hele fa
milie. Ook als pa niet van bloemen
houdt, kan hij het door de thema-pavil
joens toch naar zijn zin hebben. Voor de
kinderen hebben we het Floriade kinder
paradijs".
,.De tweede reden is dat het terrein bijna
twee keer zo groot is: 93 hectare nu te
genover 55 hectare in 1982. De schaal
vergroting is volgens Van Driem nodig,
omdat we verwend zijn geworden in hel
dagje uit. „De beleving van dit soort
evenementen zit in een stijgende lijn.
Flevohof is niet voor niets failliet ge
gaan. Als de Floriade '92 op precies de
zelfde wijze was uitgevoerd als die van
1982. was het een absoluut financiéle
ramp geworden...
De toren is een van de weinige zaken van de Floriade, die al vanaf de snelweg te zien zijn.
ZOETERMEER - Hoe maak je
van een agrarisch gebied, waar de
spruitjes worden afgewisseld met
weiland en grazende koeien, een
wereldtentoonstelling waar in zes
maanden tijd zo'n 2,5 tot 3 mil
joen mensen met plezier een dagje
uit zijn? Ir. Michiel den Ruijter,
hoofdontwerper van de Floriade
heeft de antwoorden.
„De eigenlijke polder dateert van het
einde van de zeventiende eeuw. Het is
dus relatief nieuw gebied. Buitenlanders
zeggen dan: 'oh, het is een van de nieu
we polders'. Nee, zeggen wij dan. want
die zijn maar twintig tot dertig jaar oud.
Er zijn in het begin, in 1981, eigenlijk
drie plannen over elkaar heen gescho
ven. Dat is wel het heel specifieke van
het verhaal. Er moest in dit gebied een
plan voor een staatsbos worden gemaakt
in het kader van de Randstad Groen
structuur. De wijk Rokkeveen, inclusief
wijkpark, moest worden ontwikkeld. Dit
is de westelijke uitloper van die wijk en
tegelijkertijd waren wij aan het denken
over de Floriade. Alle randvoorwaarden
uit die verschillende onderdelen moes
ten we in één keer over elkaar heen pro
beren te leggen. Je zou denken dat het
daardoor moeilijker werd, maar in veel
gevallen maken meer randvoorwaarden
de plannen juist makkelijker. Maar bij
zo'n berg aan informatie die je over je
heen krijgt, moet je heel duidelijke stel
lingen betrekken. Toen is ervoor geko
zen dat de landschappelijke richting die
al in die polders zit een heel manifeste
richting werd voor een woonwijk en
voor de Floriade".
Ganzevoet
„Het tweede dat we ontdekten toen we
aan het plannen gingen, is dat er iets
driehoekigs ontstaat. Want je kunt niet
een eindeloze boulevard maken die naar
de Floriade leidt. Die vorm zat er dus al
in. en we besloten die vorm dan ook zo
duidelijk mogelijk te maken. Zo is die
'pas de doigt', een veel leuker woord dan
•ganzevoet', ontstaan. De tenen van die
voet kaderen het gebied eigenlijk in. Die
belijning van de ganzevoet met die belij
ning van de landschappelijke richting is
eigenlijk de structuur die je kunt gebrui
ken om verder te ontwikkelen".
De polder ligt zes meter onder de zee
spiegel. Daarom moet het goed worden
gedraineerd. Dat gebeurt via een singel
stelsel. Dat stelsel was al bepaald. Dat
moesten we intact houden, dus dat heb
ben we aangevuld door een extra poot te
maken. Het water en dat hele drainage-
systeem was dus een belangrijk uitgangs
punt bij het maken van het plan. Dat
Hoofdontwerper Michiel den Ruijter: zichtassen in Floriadeplan bieden zo'n mooi effect
dat niemand er aan durft te tornen. FOTO: STEPHEN EVENHUIS
bepaalde zodoende ook in belangrijke I eigenlijk nog maar een fluitje van een
mate de belijning. Van daaruit was het cent. Gekozen is voor een soort vormge
ving en een atmosfeer die heel veel te
maken hebben met het bestaande Hol
landse landschap. Water en dijken vor
men daar een belangrijk onderdeel van.
Dus moest er ook een dijkvormig li
chaam komen. Die vervult eigenlijk de
functie van hoogteverschillen in die an
dere expositie-onderdelen, die eigenlijk
wat losser liggen. Die middenrib moet
een soort barrière zijn, die ervoor zorgt
dat de twee delen niet direct visueel met
elkaar in conctact staan".
Het is volgens Den Ruijter een gouden
regel dat een tentoonstelling vanaf drie
niveaus moet kunnen worden waargeno
men. Van heel hoog, vanaf de toren zo
dat je een soort plattegrond ziet. vanaf
enige hoogte zodat je een overzicht hebt
maar niet los bent van de grond; en ten
slotte vanaf normale hoogte als je op de
grond wandelt. De dijk moet dat tweede
niveau introduceren.
Den Ruijter: „Maar zodra je in Neder
land roept dat je in hoogteverschillen
wilt doen, kun je aan het graven slaan.
Want dat is de enige manier om grond
te krijgen. En daarmee moet je meteen
een x-hoeveelheid water introduceren,
want anders heb je geen specie. Dus als
je zo'n dijk maakt, moet je ook zo'n wa
terpartij maken. Dus een aantal onder
delen van zo'n plan hebben toch een
heel logische, functionele achtergrond".
„Toen we de eerste lijnen van dit plan
op papier hadden gezet, zei iedereen:
jullie zijn hartstikke gek. Jullie weten
absoluut niets van tentoonstellingen.
Want kijk nou eens naar '82. Zó moet
een tentoonstellingsplan zijn. Je moet
geen hoofdlijnen in een tentoonstellings
plan hebben. Want dan wil iedereen, al
les wat participant is, aan de hoofdlijn
zitten. Bovendien is zo'n rechtlijnig plan
heel gevoelig voor planwijzigingen'. Wij
zigingen tot op het laatste moment gaan
met dit plan stukken minder makkelijk.
Voor mij is dat overigens wel prettig.
Mijn probleem was de mensen ervan te
overtuigen dat als je het niet een keer
probeert, dat je dan altijd op die exposi-
tievorm blijft steken. De wereldtentoon
stelling van 1852 in Londen, Christal
Palace. was ook helemaal op een mathe
matisch systeem gebaseerd, waarbij spra
ke was van een ellipsvormige indeling.
Ander argument is dat die assen niet als
hoofdlijnen in de totale infrastructuur
zijn opgenomen. Dat wil niet zeggen dat
die drie assen ook gewoon de lijnen zijn
waardoor je door het plan heen loopt.
De assen fungeren niet als de dragers
van de belangrijkste paden en wegen.
Het systeem werkt nu ook voor zich:
iedereen heeft in de gaten dat je nu zo'n
zichtas niet meer moet omleggen, want
dan ben je het effect kwijt. Het effect is
eigenlijk zo mooi. dat vindt iedereen zo
manifest. Dus als een plan op een gege
ven moment duidelijk maakt van: 'kijk
eens, dit is de bedoeling en niet dat', nou
dan moet je als inzender wel erg eigen
wijs zijn, wil je daaraan geen gehoor ge
ven. We hebben er wel een paar hoor,
maar die noemen we niet".
'ceidóc^ouaont'
