Ilektrische experimenten met schone stads-snorders
Knoppen in plaats van pedalen
Audi 100 avant stationcar de-luxe
Mfa' s nieuwe middenklasser: de 155
Duizend auto's
en motoren op
Friese autoshow
.jidócSomattt
AUTO
ZATERDAG 30 NOVEMBER 1991
it najaar voegde Peugeot
eerste merk in Neder-
nd een elektrische J5-
estelwagen aan het ver-
oopprogramma toe. Bij
ie gelegenheid beloofde
ien nog veel meer initia-
even van de PSA-groep
het gebied van elektri
sche voertuigen, ook al
zijn ze nog altijd eigenlijk
alleen maar geschikt voor
vervoer in en om de stad.
En ziet, nu doet men deze
belofte al gestand met
weer twee elektrische
voertuigen.
Experimenteel nog, maar toch
zeker bedoeld om de basis te
leggen voor produktiemodel-
len. Op de Tokyo Motor Show
zagen we al de eerste elektri
sche scooters verschijnen, Peu
geot blijft niet achter en bouw
de een van zijn bestaande mo
dellen om op elektrische
voortstuwing. Voor zo'n
(brom-)scooter vormen be
perkte prestaties geen pro
bleem, de experimentele elek-
tro-versie presteert hetzelfde
als de produktieversie met 50
cc tweetaktmotor. De aktiera-
dius is met een kilometer of
veertig wel beperkt, maar
voor het boodschappen doen
in de stad allicht voldoende,
waarna het ding thuis aan het
stopcontact of via een speciale
acculader weer bijgetankt kan
worden. Een waardig alterna
tief voor de 'snorfiets' wel
licht, die blijkens onderzoek in
Amsterdam meestal schanda
lig opgevoerd wordt (wat met
zo'n elektro-mobiel wel heel
moeilijk wordt).
Op het gebied van vierwielers
ontwikkelde de PSA's centrale
research-bureau samen met
Citroën de elektrische Citela,
naar goede traditie van Ci
troën een nogal opmerkelijk
ontwerp. De Citela bestaat na
melijk uit een rijdend (stalen)
platform, waarop naar wens
verschillende (kunststof) car-
rosserievormen kunnen wor
den gezet: open vrijetijdsauto,
gesloten personenwagen of be
stelwagen, bijvoorbeeld. Het is
een echte stadsauto, ook door
de compacte afmetingen zoals
een lengte van nog geen drie
meter en een breedte van
maar 1,55 meter.
De ei-vormige Citela is dan
ook geen echt vierpersoons
voertuig, hoewel op de achter
bank een volwassene plus een
kind nog wel ruimte vinden
(voorin zijn er twee krappe
stoelen).
Het rijdend onderstel, waarin
ook de accu's zijn opgenomen
zodat ze geen bagageruimte in
de carrosserie wegnemen, zou
berekend zijn op een extreem
lange levensduur. Het persbe
richt noemt een miljoen kilo
meter, en tien jaar levensduur
van de nikkel/cadmium ac
cu's. Het 790 kg zware snormo-
biel haalt nog een top van 110
km/h, de kruissnelheid zou
maximaal 90 km/h kunnen
bedragen; net als bij de elek
trische Peugeot J5 bestelwa
gen voldoende dus om ook op
een rondweg om de stad heen
mee te kunnen komen. In
stadsverkeer belooft men een
actieradius van 110 km. Spe
ciale 'rijformule-schakelingen'
zouden zorgen dat automatisch
rekening gehouden wordt met
een opgegeven ritlengte op
een korte rit zal de met een
automatische transmissie uit
geruste Citela pittiger vooruit
willen dan op een lange, waar
bij er zuinig met de accu-ener
gie moet worden omgespron
gen. Een snellaadsysteem zorgt
voor 2 km aanvulling van de
aktieradius per minuut oplaad-
tijd mogen we daaruit con
cluderen dat het vullen van
geheel leeggereden accu's
maar een tot twee uur kost?
)e tijd is er rijp voor: het
operspubliek heeft het
ertrouwen in Alfa Ro-
ieo herwonnen, zoals
dijkt uit het feit dat niet
[leen een recent model
ls de grote 164 het goed
loet, maar ook de klassie-
ers in het gamma zoals
e 33 en 75.
een beter moment om de be-
ingstelling verder aan te
vengelen met nieuwe model-
>n, te beginnen met een op-
olger voor de 75, waarna een
ervanger voor de 33 ook niet
rg ver weg meer is (1993?).
)e nieuwe middenklasser
omt begin 1992 uit en zal
anaf mei in ons land te koop
zijn. De typenaam is 155,
waarmee Alfa kennelijk een
nieuwe modelnummer-reeks
start; zal een compacte mid
denklasser dan niet 135 of 145
gaan heten, en het topmodel
165?
Onduidelijk is nog of de 75
enige tijd naast de 155 in pro-
duktie blijft, de importeur
spreekt over 'op den duur op
volgen' van de 75. Het zal in
elk geval een hele omschake
ling zijn. De 155 heeft de aan
drijving niet achter, zoals de
75, maar vooraan. Zijn techni
sche basis levert namelijk de
Fiat Tempra/Lancia Dedra.
Daaruit valt al af te leiden dat
de Alfa 155 een iets grotere
wielbasis en lengte zal hebben
dan de 75. Voor de hand lag
dat hij uiterlijk trekjes van de
zeer gewaardeerde 164 zou
krijgen. Toch behoudt hij
eveneens kenmerken van de
oude 75, bijvoorbeeld de zeer
hoge achtersteven, maar ook
in het juist erg laag gemaakte
Turbodiesel
Motorisch mag Alfa blijven
voortborduren op het eigen
roemrijk verleden, voorin
(maar nu dwars opgesteld) ko
men de klassieke geheel licht
metalen motorblokken met
dubbele nokkenas. Aan de ba
sis staat een 1,8 liter met dub
bele ontsteking en variabele
timing van de inlaatnokkenas,
zoals nu de tweeliter Twin
Spark al heeft. Hij zal 97
kW/130 pk leveren. Daarnaast
komt een verbeterde versie
van de reeds genoemde tweeli
ter Twin Spark. Aan de top
brengt Alfa twee modellen,
een meer op comfort gerichte
2,4 liter V6 en een vooral spor
tieve zestienkleps tweeliter
turbo met 140 kW/190 pk.
Deze laatste krijgt permanente
vierwielaandrijving. Later
komt er nog een totaal nieuwe
turbodiesel bij, belooft Alfa.
Vast staat ook al, voegen we
eraan toe, dat een opvolger
voor de 33 gebaseerd zal zijn
op de Fiat Tipo en daarmee
ook verwant aan het rijtje Fiat
Tempra/Lancia Dedra/Alfa
155. De grote vraag is alleen of
men de boxermotoren van de
33 in het nieuwe model gaat
overnemen, waarmee het ten
minste technisch een heel ei
gen karakter zou behouden.
Idoor
PETER FOKKER
Nog dit jaar verwacht im
porteur Pon de eerste
Avant-versies van de
nieuwe Audi 100 te kun
nen leveren, al bestaat er
over het te voeren gamma
nog een enkel twijfelpun
tje. Het gaat dan om het
basismodel, dat in elk ge
val een tweeliter motor
zal hebben.
Onzeker is echter nog of men
de 74 kW/101 pk versie met
centrale injectie zal kiezen
(het meest waarschijnlijk vol
gens Pon), dan wel de 85
kW/115 pk variant met injec
tie bij elke cilinder apart. Voor
het overige zal de Avant le
verbaar zijn in dezelfde uit
voeringen als de 100 sedan, dat
wil zeggen met vijf- en zesci
linder benzinemotoren, of vijf
cilinder diesels. Ook vierwie-
laangedreven Quattro's (niet
met diesel of tweeliter benzi
nemotor) horen erbij, inclusief
de net geïntroduceerde combi
natie van Quattro-aandrijving
met automatische transmissie
(op 2.8E zescilinder). Zelfs een
topmodel S4 met zesversnel
lingsbak, 169 kW/230 pk ster
ke twintigkleps-turbo-vijfci-
linder en standaard vierwiel
aandrijving staat op de lijst.
Wat je noemt een snel-bestel-
ler, met zijn top van 235 km/h
en acceleratie van 0-100 km/h
in 7,1 seconden.
De betiteling 'besteller' is hier
uiteraard schertsend gebruikt,
want hoewel de nieuwe Avant
niet meer zo'n schuine coupé
achtersteven heeft zoals zijn
voorganger zal hij nauwelijks
voor een bedrijfswagen wor
den aangezien. Buiten een lijn-
voering die nu meer het ware
stationcar-idee volgt is het re
cept voor deze nieuwe Avant
gelijk aan dat van zijn voor
ganger. De Avant is in afme
tingen en uitrusting gelijk aan
de 100 sedan, die op zijn beurt
'alleen in de breedte wat groter
is dan de oude 100. In plaats
van het merkwaardige spoiler-
tje op de onderkant van de
achterruit bij het oude model
heeft de nieuwe Avant een
fraai op het dak aansluitende
spoiler.
De luxueus afgewerkte baga
geruimte is voorzien van een
vlakke vloerplaat, waaronder
nog een forse bergruimte van
ruim 60 liter overblijft boven
op het reservewiel. Daarnaast
zijn er grote, afgesloten berg-
vakken in de zijwand van de
bagageruimte. Dat levert wel
een opmerkelijk cijfer voor de
bagageruimte-inhoud. Die be
draagt namelijk maar 380 liter
met rechtopstaande achter
bank, tot maximaal 1255 liter
wanneer de gedeelde achter
bank is neergeklapt. Dat is be
langrijk minder ruimte dan de
oude Avant volgens Audi's ei
gen cijfers (gemeten naar
VDA-norm) te bieden had. De
enige verklaring hiervoor is
dat de rest kennelijk verloren
ging aan de genoemde berg-
vakken onder en naast de ba-
gagevloer. Het laadvermogen
nam iets toe tot circa 600 kg,
de toegestane daklast werd
vergroot tot een forse 100 kg.
In de Frieslandhal te
Leeuwarden wordt in het
weekend van 13, 14 en 15
december voor de vierde
maal een omvangrijke
tentoonstelling van auto's
en motorfietsen gehouden.
Enkele cijfers, zoals een
oppervlak van 17.000 vier
kante meter met daarop
circa duizend auto's en
motoren, geven aan dat
het weer om een groot
evenement gaat.
lende onderwerpen aan bod dat men een rondje met een
komen. Zowel auto's als moto- aantal exclusieve auto's mee
ren, nieuw en oud, racers en kon rijden, ditmaal is de bij-
produktiemodellen, met daar- zonderheid dat klassieke auto's
naast hobby-artikelen als mo- niet alleen te zien maar ook te
dellen, folders en boeken. Was koop zijn. Als smaakmakers
het speciale element vorig jaar van de show worden genoemd:
en stand vol met Ben Huis-
man's klassieke racewagens,
Jeffrey de Vries met zijn su-
perbike-racers van 1991 en '92,
of bij de produktiewagens de
Lamborghini Diablo en de
nieuwste Chevrolets Corvette
en Camaro.
De toegangsprijs blijft prettig
gematigd: f. 12,50 voor volwas
senen, f. 7,50 voor kinderen en
65-plussers. De openingstijden
zijn op vrijdag de dertiende
van twee uur 's middags tot
tien uur, op zaterdag van tien
uur 's morgens tot tien uur 's
avonds, en op zondag van tien
tot zes uur. In de Frieslandhal
aan de Heliconweg te Leeu
warden dus.
IN MENSVRIENDELIJK PROTOTYPE VAN MITSUBISHI
'Uit het grote aanbod van
toekomst-modellen dat de
Japanse industrie produ
ceert kiezen we de HSR
III van Mitsubishi om eens
te laten zien wat daar nu
zoal inzit. Heel wat (maar
niet alle) bijzondere ele
menten van dit prototype
bieden andere fabrikan
ten ook in experimentele
modellen.
Net als Mitsubishi laten vele
ïse merken hun prototy
pes een eigen leven leiden, al
is bij Mitsubishi nog het duide
lijkst te zien hoe de HSR van
1987, de HSR II van '89 en de
HSR III van '91 een doorgaan
de ontwikkelingslijn vormen.
Interessant is ook dat de HSR
III demonstreert hoe men pro
fiteert van de kennis die ande
re bedrijven binnen de groep
in huis hebben.
De Mitsubishigroep is al een
verhaal apart. Het bedrijf
werd door de familie Iwasaki
opgericht als rederij in 1871.
Men ging eigen schepen bou
wen, later ook auto's en vlieg
tuigen, begon een eigen verze
keringsmaatschappij en bank.
Er werden bedrijven overge
nomen, zoals bijvoorbeeld ca-
merafabrikant Nikon. Came
ra's en scheepstechniek komen
we in de HSR III nog tegen.
Officieel bestaat de groep ech
ter eigenlijk niet meer. Na de
oorlog moesten op last van de
Amerikaanse overwinnaars de
grote industrie- en handels
reuzen ('zaibatsu') ontmanteld
worden, om hernieuwde op
komst van een oorlogsindus
trie onmogelijk te maken. Ge
vreesde jachtvliegtuigen en
slagschepen kwamen in de
oorlog van Mitsubishi-bedrij-
ven. Nu nog doet men wat ge
heimzinnig over de groep.
Men kon niet verbieden dat de
diverse bedrijfsdirecteuren el
kaar wekelijks troffen... Zo is
het nog steeds. Feitelijk is de
Mitsubishigroep een holding
met 42 bedrijven, zonder presi
dent of officiële raad van be
stuur omdat holdings verbo
den zijn in Japan.
Besturing
Waren de HSR I en II vooral
supersnelle auto's waarin hoge
rijdynamiek en -veiligheid
centraal stonden, voor de HSR
III gooide men het op Human
Scale Research. Een auto die
optimaal bedieningsgemak en
rijplezier biedt, bovendien mi
lieuvriendelijk is. Alle wielen
worden ook bestuurd, de ve
ring is elektronisch geregeld,
dat alles via een en hetzelfde
regelsysteem. Dat werkt met
de in Japan razend populaire
'neural fuzzy logic', een com
putersysteem dat menselijk
denken imiteert.
De besturings-logica maakt het
mogelijk dat de auto onder
sommige omstandigheden
zichzelf rijdt, maar daarover
straks. De carrosserie heeft al
heel interessante details. Zo
dient de luchtuitlaat achter de
voorwielen voor 'grenslaag
controle'. Door lucht uit de
motorruimte naar buiten te
blazen wordt voorkomen dat
de rijwindstroom los van de
carosserie komt en luchtwer
veling optreedt, die de lucht-
weerstand doet toenemen. De
kieuwen van een vis gaven
het voorbeeld, zegt Mitsubishi.
Joystick
Pedalen kent de HSR III niet,
achter het stuurwiel zit een
met de vingertoppen te bedie
nen remknop, aan de binnen
kant van het stuur een met de
duim te bedienen gasknop. De
keuzehendel van de automaat
is in het bestuurdersportier ge
plaatst. In een Japanse krant
sprak men daarom al van een
'invaliden-auto'. Naast het
stuur zit ook een multifunctio
nele joystick. Middenop het
dashboard zit een opklapbaar
beeldscherm. Is het ingeklapt,
dan bedient de joystick de ste
reo-installatie, staat het beeld
scherm omhoog dan worden
via de joystick allerlei op het
scherm afgebeelde bedienings
programma's doorlopen. De
HSR III heeft dus een bijzon
der opgeruimde cockpit met
een minimum aan bedienings
organen en enorme beenruim
te.
In de stuurwielrand zitten nog
sensors die de bestuurder (via
zijn handen) in de gaten hou
den. Neemt zijn concentratie
af, wat merkbaar wordt aan
zijn reacties, dan komt op het
beeldscherm de aanbeveling
zoveel minuten of uren rust te
nemen. De auto kan nog ver
der zelf regelend optreden. Er
zitten twee camera's onder de
grille, in elk koplamphuis een
en nog een voorop de binnen
spiegel. De grille-camera's me
ten de afstand tot voorliggers
en lezen snelheidsborden langs
de weg, op grond waarvan au
tomatisch de rijsnelheid wordt
geregeld. De koplamp-came
ra's kijken samen met de bin
nenspiegel-camera naar de lij
nen op de weg en zijn gekop
peld aan de besturing om de
auto in het juiste spoor te hou
den. Zo kun je volautomatisch
(laten) rijden, ook in filever-
Te zien in Friesland: de Ford Escort RS2000
Motorgidsje
niet
compleet
Idoor
FRANK WERKMAN
In de bijna naar een rage
neigende opmars van de
motorfiets passen volgens
goed commercieel gebruik
natuurlijk de nodige pu
blicaties. De pockets 'Alle
motoren 92', 'Wegraces op
motoren 91/92' en 'Moto-
cross 91/92' van uitgeverij
De Alk voorzien wat dat
betreft dan ook in een
groeiende behoefte.
De twee laatste werkjes, die
hun zeventiende editie bele-
De Honda Nighthawk 250cc zor
ven, van respectievelijk Henk
Keulemans en Peter van der
Sanden zijn daarbij een aardi
ge invulling van nieuwsgierig
heid naar motornieuws. Ze ge
ven een redelijk compleet
beeld van het voorbije motor
sportseizoen en verschaffen in
verhaalvorm en statistieken
voldoende informatie. Dat
Ier tierelantijnen als eenvoudige
geldt minder voor het plaats
jesboekje 'Alle motoren 92', dat
het voorvoegsel 'alle' bepaald
niet waarmaakt. Bij de be
schrijvingen ontbreekt te veel
informatie, waarvan de prijs
van de bewuste tweewielers
wel een heel essentiëel manco
is. 'Alle motoren 92' mag dan
wel veel illustraties bevatten,
FOTO: PR
maar getuigt van een net iets
te grote haastklus bij de sa
menstelling om de voor de zes
tiende keer op de markt ge
brachte uitgave vlak voor Sin
terklaas compleet te noemen.
Jammer voor de liefhebber
van de in zwang geraakte mo
torfiets, die wel wat meer wil
hebben dan plaatjes.
De Ducati Paso met een stroomlijnpantser en bijvoorbeeld in de carrosserie weggewerkte richtingaanwijzers.
