Oekraïne velt
loodvonnis over
le Sovjetunie
Fast-food bedreiging
voor Frans caféleven
BUITENLAND
el
<APITEIN ROB
DE SCHAT VAN OPA LARSEN
Italiaanse
president
blijft show
stelen
iQouAont
VRIJDAG 29 NOVEMBER 1991
ibia
ng
)lombi
t nej
hindi
llastrijjei
woet
a ag e
U .1
ntwerpen wil
grantenraad
b( [SSEL Bob Cools, de (socialisti-
i burgemeester van Antwerpen, wil
n stad zo snel mogelijk een migran-
;n varfaad tot stand zien komen. We
n migranten duidelijk maken dat
leiaie incidenten soms worden opge-
~ijen", zo zei hij gisteren. In Antwer-
;d sleepte het extreem-rechtse Vlaams
n I dat migranten liefst zo snel mo-
t bloe<jk het land uit wil werken bij de
imentsverkiezingen van afgelopen
en kwart van de stemmen in de **-
Het Belgisch Anti-fascistisch fj
it (AFF) heeft voor volgende week
lerdag een grootscheepse demonstra-
n Antwerpen aangekondigd om te -
inderen dat de stad in handen valt
extreem-rechts.
Protest zwerfkinderen
Duizenden Braziliaanse
zwerfkinderen hebben gis
teren een moderne kruis
tocht gehouden tegen de
stelselmatige moord op lot
genoten van hen door
doodseskaders die in con
nectie staan met de politie.
De demonstratie, waaraan
naar schatting 6000 kinde
ren deelnamen, was een
initiatief van verschillende
mensenrechtorganisaties.
Ook het VN-kinderfonds
(Unicef), de katholieke kerk
en de burgemeester van
Rio de Janeiro verleenden
medewerking aan de de
monstratieve mars, waarbij
één kind werd meegevoerd
op een houten kruis.
Winst extreem-rechts
klap voor De Klerk
VIRGINIA De extreem-rechtse
Conservatieve Partij van Zuid-Afri-
ka heeft gisteren bij tussentijdse
verkiezingen in Virginia (Oranje
Vrijstaat) een grote overwinning be
haald ten koste van de regerende
Nasionale Partij van president Fre-
derik de Klerk. De nederlaag voor
de.NP kwam aan de vooravond van
de historisch genoemde besprekin
gen tussen de regering, de anti
apartheidsbeweging ANC en andere
oppositiegroepen. Tijdens dit over
leg zal de basis gelegd worden voor
de meerpartijenconferentie volgen
de maand waar de onderhandelin
gen over een nieuwe grondwet zul
len beginnen.
Frankrijk dreigt te
breken met Libië
PARIJS Frankrijk overweegt de diplomatie
ke betrekkingen met Libië te verbreken als het
land betrokken blijkt te zijn bij de bomaanslag
op een Frans vliegtuig in 1989. In een verkla
ring eiste Frankrijk dat de Libische autoriteiten
onmiddellijk moeten gaan samenwerken met de
Franse justitie om de verantwoordelijken op te
sporen. Frankrijk heeft al arrestatiebevelen uit
gevaardigd tegen vier Libiërs die ervan ver
dacht worden de aanslag beraamd te hebben.
Onder hen bevindt zich de zwager van de Libi
sche leider Gaddafi, Abdallah Senoussi. Gaddafi
weigerde gisteren de uitlevering van twee Libi
sche geheim agenten die door de VS en Groot-
Brittannië verantwoordelijk worden gehouden
voor de aanslag drie jaar geleden boven Locker
bie op een passagiersvliegtuig van Pan Am.
Bonn tornt aan rechten
van politiek vervolgden
BONN De Duitse regering heeft gis
teren nieuwe maatregelen aangekon
digd om de vluchtelingenstroom naar de
Bondsrepubliek te beperken. Bonn ver
wacht dit jaar 230.000 asielzoekers. Mi
nister van binnenlandse zaken Rudolf
Seiters komt binnenkort met een wets
voorstel voor kortere procedure voor de
beoordeling van asielaanvragen. Verder
staat erin dat vluchtelingen in kampen
zullen worden ondergebracht en dat af
gewezen asielzoekers zo snel mogelijk
zullen worden teruggestuurd. Ondanks
de tegenstand van een meerderheid in
het parlement bepleitte Seiters ook ver
andering van het grondswetartikel
waarin is vastgelegd dat politiek ver
volgden recht hebben op asiel.
en ka
rond
vam
f> De Oekraïne, de
een na grootste repu-
ek in Gorbatsjovs ziel-
1 [ende imperium, velt
Deïto ermorgen het doodvon-
over de Sovjetunie,
lag gaat de bevolking
ij me h bij referendum uit
keken over de onafhan-
lijkheid. Opiniepeilin-
H ei 1 *aten er ëeen twijfel
dol er bestaan: bijna negen-
procent van de kiezers
ediscjl breken met Moskou.
regi deze republiek, een indus-
1 liet* gie gigant en bovendien ooit
M graanschuur van Europa,
^er zi] wonen 52 miljoen mensen
eit. gebied groter dan Frank-
s k. „Ik kan mij geen Sovjetu-
wt voorstellen zonder de Oe-
!t °P< aïne", houdt Gorbatsjov niet
op b te verklaren. Maar voor de
n ..e* ïkraiense onafhankelijkheid
deu aakt het niets uit wie van de
ven kandidaten zondag tot
esident wordt gekozen. Alle-
aal willen ze uit de Sovjetu-
Ook de grootste kansheb-
de aalgladde Leonid
Ivtsjoek, die tot vlak na de
d ustuscoup leider was van
m ee communistische partij van
republiek, zegt dat hij nooit
e °v4jn handtekening zal zetten
therjjjider een politieke unie met
ei Jaijoskou. Kiev twijfelt zelfs aan
t som e haalbaarheid van een eco-
oe Dmisch verdrag.
oezeer er zondag met de ge-
hiedenis wordt gebroken.
symboliseert de in brons ver
eeuwigde 'hetman' van de ko
zakken, Bagdan Chmelnitski.
Vanaf zijn paard wijst hij van
uit de Oekraïnse hoofdstad
Kiev richting Moskou, ter her
innering aan de aansluiting bij
Rusland, ruim driehonderd
jaar geleden. In werkelijkheid
is die band echter nog veel ou
der. De gezamenlijke geschie
denis begint meer dan duizend
jaar geleden in het Kievse rijk.
Stalin en Hitier
Voor Moskou is het onafhan
kelijkheidsstreven van Malaia
Roes, 'Klein-Rusland' zoals de
Oekraïne van oudsher heet,
daarom een onnatuurlijke en
absurde zaak.
Voor Galicië, zoals de histori
sche naam luidt van het ge
bied rond steden Lvov en Iva
no-Frankovsk in het westen
van de Oekraïne, is die Rus-
sisch-Oekraïnse eenheid ech
ter alles behalve vanzelfspre
kend. De ouderen hier zijn ge
boren onder Poolse heerschap
pij en hebben uiterst onplezie
rige herinneringen aan het
jaar 1939, toen Stalin als resul
taat van het Molotov-Ribben-
troppact behalve de Baltische
landen ook Galicië inlijfde. Na
de Duitse inval in 1941 voch
ten jonge mannen hier aan
Hitiers zijde in het leger van
de partizaan Stephan Bandera.
„Holy smoke!", klinkt om de
haverklap uit de mond van
Nick Zasidko, een tot Cana
dees genaturaliseerde Oekraï
ner. Nasaal is zijn Engels wel,
maar zijn accent is hij nooit
kwijtgeraakt. Nick is een van
de velen die aan Duitse zijde
na de oorlog naar het W esten
te ontkomen en ontliep, in te
genstelling tot vele anderen,
de strafkampen van Siberië.
Nu, decennia leter, zijn Nick
'Holy smoke' Zasidko en Petro
Mykoelak, beiden tegen de ze
ventig, naar Kiev gekomen
om de onafhankelijkheidsbe
weging Roech financieel en
metterdaad te steunen. Finan
cieel lukt wel, maar metter
daad ligt moeilijker.
Puinhoop
„Ik bemoei me maar niet met
de organisatie", zegt de in To
ronto wonende Mykoelak. „De
organisatie van de verkie
zingscampagne door Roech is
een puinhoop. Ze weten hier
niet meer wat werken is, dat
zijn ze verleerd. Nee, zo erg als
het nu is, was het voor de oor
log beslist niet. Ik meng me er
liever niet in, dat zouden ze
me niet in dank afnemen. Ik
kom alleen met geld over de
brug en ga straks lekker terug
naar Canada. Nee, ik houd van
mijn vaderland, maar ik zou
hier nooit meer kunnen wo
nen".
In de ogen van Mykoelak
heeft Roech een blunder be
gaan door campagne te voeren
voor kandidaat Vjatsjeslav
Tsjornovil, de radicale leider
van de regio Lvov. Roech had
boven de partijen moeten blij
ven, aldus de Oekraïense Ca
nadees, die ronduit toegeeft
dat het land met de ervaren
'realpolitiker' Kravtsjoek beter
af is.
Kravtsjoek is echter ook een
omstreden figuur. Als voorma-
Deze vrouw in Kiev heeft haar keuze al gemaakt: wat haar betreft moet Lukyanenko president worden van de Oekraïne.
lige partij-chef is hij verdacht,
wat duidelijk blijkt uit de tekst
op een plakkaat bij een metro
ingang in het centrum van
Kiev:
'De Communistische Partij,
dat dodelijk gewonde beest,
is nooit tevoren zo gevaarlijk
geweest
Volk van de Oekraïne
Wantrouw Kravtsjoek!'
Voordat de uitkomst van de
augustuscoup duidelijk was,
koos de Oekraïnse partijleider
immers nadrukkelijk geen
partij. Hij riep op tot kalmte,
volgde Jeltsin niet in diens
strijd tegen het noodtoestand
comité, waar wachtte enkele
dagen alvorens de staatsgreep
te veroordelen. De democraten
vergeven hem zijn halfslachti-
te houding nog steeds niet.
indsdien heeft de 57 jaar
oude Kravtsjoek evenwel soe
peitjes het programma van de
radicale oppositie overgeno
men en in de verkiezingscam
pagne een ruime voorsprong
genomen.
De verkiezingscampagne van
Tsjornovil, de enige tegenkan
didaat van belang, verloopt
met horten en stoten. De voor
malige dissident Tsjornovil zat
zestien jaar in kampen en
heeft volgens critici daarom
last heeft van „een verstoord
wereldbeeld". Tsjornovils se
cretaresse over de telefoon:
„Allemaal doorgestoken kaart
van de communisten. Geloof
er maar niets van dat de partij
dood is. Hoort u dat geklik op
de lijn? Dat is de KGB. Ze
luisteren ons voortdurend af".
Op de lijn zit inderdaad een
verdachte klik.
Onder het tapijt
Na zondag, als de onafhanke
lijkheid een feit is, gaat op
nieuw een probleem spelen
dat de twee grootste republie
ken voorlopig onder het tapijt
hebben geveegd: de aanspra
ken van Rusland op Oekraïnse
gebieden waar overwegend
Russen wonen.
Neem de Krim, een Russisch
schiereiland in de Zwarte Zee,
dat twee eeuwen geleden door
Catharina de Grote op de Tur
ken werd veroverd en pas in
1954 aan de Oekraïne werd
geschonken. Bij wijze van aar
digheidje, dat niets om het lijf
had omdat het Kremlin toen
zowel in de Oekraïne als op de
Krim de lakens uitdeelde. De
bewoners, hoofdzakelijk Rus
sen, gaan naar verwachting
massaal tegen de onafhanke
lijkheid stemmen. Kravtsjoek
heeft echter al aangekondigd
dat de uitslag in de republiek
als totaal bindend is voor elke
afzonderlijke regio, hoe de uit
slag er binnen die regio zelf
ook uitziet Daar gaan onge
twijfeld problemen van ko
men, op de Krim, maar ook in
andere gebieden waar de bijna
twaalf miljoen Oekraïnse Rus-
I FOTO: EPA
sen wonen, zoals het kolen-
wingebied Donbass en de reus
achtige industriestad Charkov.
Slechts een omstandigheid kan
oproer in de Russische bevol
kingscentra voorkomen: Kiev
moet erin zien te slagen de le
vensstandaard snel boven het
Sovjetpeil te krijgen.Maar wei
nig mensen geloven dat het na
zondag snel beter wordt, getui
ge een monoloog van een taxi
chauffeur, die in zijn grijze
Volga over het pokdalige
Kievse wegdek scheurt.
„Blja, wat een wegen. Weg
met Rusland, blja. De Russen
hebben alles kapotgemaakt".
Het 'blja', waarmee hij zijn
zinnen doorspekt, is een be
hoorlijke vloek. „Die kandida
ten zijn allemaal een pot nat,
blja. Afschieten moeten we ze,
stuk voor stuk. Dit land heeft
een oorlog nodig, blja. Als we
niet helemaal van voren af
aan beginnen, wordt het nooit
rneer wat".
Wies vondklok in Togo
wy i militaire coup
n. Di r
)MÉ De militairen in
thist'8°' die g'steren de over"
Moer«gs-regering van premier
l seph Kokou Koffigoh heb-
afgezet, hebben een
'ondklok ingesteld. Het leger
°h° it dat president Gnassingbe
yadema een nieuwe regering
v snoemt en dat Eyadema's
1 Dormalige Togolese Volkspar-
die zondag door de Koffi-
oh's interim-regering werd
weer in ere wordt
ik Brsteld. Eyadema en Koffi-
hee Dh voerden gisteren bespre-
ingen om een comprimis te
beziede machtsgreeP z^n
kjj en minste vijftien doden ge-
hen ®en
,™0™ loodtoestand
ïZuid-Ossetië
10SKOU Zuid-Ossetië, dat
ich gisteren heeft uitgeroepen
)t een onafhankelijke repu-
liek, heeft de noodtoestand
fgekondigd uit vrees voor een
l Ljanval van Georgische troe-
len op de hoofdstad Tschinva-
i. Zo'n 17.000 Georgische mili-
airen met tanks omsingelen
iplj.b Ie Zuidosseetse hoofdstad. In
h de e strijd tussen Georgiërs en
„e- 'uidosseten zijn sinds decem-
r hei *T voriÉ> Jaar honderden men-
an ien gedood en verdwenen, ter-
j:e wijl tienduizenden op de
k ducht zijn geslagen.
PARIJS In Frankrijk
heeft het wereldwijde
fast-food virus - hambur
gers, pizza's, pasta - nu
ook toegeslagen. Het be
staan van de kleine buurt-
cafeetjes, die sinds men
senheugenis bekend staan
als 'zincs', wordt er door
bedreigd.
De kleine uitspanningen, bij-
na altijd familiebedrijfjes, ru
moerig, rokerig en gezellig,
bevolktdoor dikbuikige
mannen die bij een biertje of
iets sterkers de formaties
voor de paarderennen bestu
deren in 'Paris-Turf' en bab
belende vrouwen met kleine
hondjes, waren jarenlang een
toevluchtsoord van de jachti
ge buitenwereld. De plaatse
lijke roddels werden er uit
gewisseld en de bankier en
de vuilnisman dronken er zij
aan zij hun glaasje eau de
Een echte Parijse zinc, zoals
mijn favoriete café bij metro
station La Muette in het zes
tiende arrondissement, waar
veel taxichaffeurs buiten
diensttijd komen, vormt een
trefpunt voor vaste klanten.
De stamgasten stromen naar
binnen en buiten op weg
naar de bakker of komend
van de nabijgelegen markt.
De stokbroden en mooi inge
pakte stukken kaas of worst
worden dankbaar op de rand
onder de metalen bar gede
poneerd voordat de bestellin
gen worden geplaatst.
Er was een tijd, in de jaren
vijftig, misschien zelfs later,
dat de tentjes werden opge
luisterd door accordeonisten
die serenades speelden voor
de klanten, nummers van
Edith Piaf en Charles Azna-
vour. Als we de korrelige
zwartwitfilms uit de tijd mo
gen geloven, zat er toen altijd
wel een stelletje aan een ta
fel achterin, de handen ver
strengeld.
Helaas worden de buurtca
fés, van het centrum van Pa
rijs tot de meest verafgelegen
provinciestad, nu bedreigd
door de twintigste eeuw, in\
de vorm van helder verlichte
fast-foodketens met een vaak
onbeschaamd transatlanti
sche ambiance. De afgelopen
tien jaar zijn ten minste
30.000 zincs opgedoekt. Soms
is er in kleine dorpjes geen
enkele plaats meer waar de
dorpelingen elkaar kunnen
ontmoeten om te roddelen,
hun oogst te beklagen en het
plaatselijk voetbalteam af te
kraken.
(c) The Times
Parade
Halverwege de
Thanksgiving-
Dayparade in
New York liet
Kermit de
kikker gisteren
zijn hoofd
hangen. Wat
de man onder
de kikker ook
probeerde om
de ballon nog
in de lucht te
houden, het
mocht niet
baten. De
lekgestoten
kop was niet
meer omhoog
te krijgen.
Voor de
deelnemer een
extra reden om
met
opgeheven
hoofd door te
lopen.
FOTO:EPA
Idoor
AART HEERING
ROME Het gaat niet
goed met Italië. Inflatie,
werkloosheid en crimina
liteit nemen toe, vreemde
lingenhaat en separatisme
steken de kop op. En de
door de regering met veel
aplomb aangekondigde
bezuinigingsoperatie
wordt in het parlement
vakkundig uitgehold.
Maar niets van dat alles
krijgt zoveel aandacht als
een uit de hand gelopen
ruzie tussen president
Cossiga en een college van
rechters die het Italiaanse
politieke debat al weken
beheerst.
Anderhalf jaar geleden veran
derde de president volkomen
onverwachts van een grijze
notaris in een niets ontziende
kamikaze. Sedertdien is hij ie
dere dag weer goed voor op
zienbarende uitspraken, waar
voor in de pers zelfs een
nieuw werkwoord is gescha
pen: Esternare, dat het beste
vertaald kan worden als „zijn
ziel met kracht op tafel leg
gen". Politieke commentato
ren zwelgen in de 'esternazio-
ni' van Cossiga en ook de tal
loze reacties worden zorgvul
dig gewikt en gewogen. Wan
neer de christen-democrati
sche leider Arnaldo Forlani de
kritiek van zijn democratisch-
linkse collega Achille Occhetto
op de president bestempelt als
„onbehoorlijk", dan is de
„zwaarte" van die term het
onderwerp van uitgebreide
analyses. En wanneer Forlani
eens een keer niets zegt dan is
het een „veelzeggende" stilte.
Zijn laatste pijlen heeft Cossiga
afgeschoten op de Hoge Raad
voor de Magistratuur (CSM),
een college van 21 rechtsge
leerden dat toezicht moet hou
den op de onafhankelijkheid
van de rechterlijke macht en
het correcte verloop van pro
cessen. De president, die uit
hoofde van zijn functie voor
zitter is van de CSM, ligt al ja
ren met de magistraten over
hoop. Cossiga is ook een voor
aanstaand staatsrechtgeleerde
en vindt dat de raad veel poli
tieke macht naar zich toetrekt.
De huidige problemen zijn
eveneens ontstaan doordat le
den van de CSM onderwerpen
wilden behandelen, die zij vol
gens Cossiga niet mochten be
spreken. Om wat voor kwes
ties ging het dan? Voor de Ita
liaanse televisie heeft Cossiga
uitgelegd dat de magistraten
twee regeringsbesluiten - over
de verplichte overplaatsing
van rechters naar maffia-ge-
bieden en de instelling van
een 'Italiaanse FBI voor de
maffia-bestrijding' - ter dis
cussie hadden willen stellen.
En dat kon volgens de presi
dent niet omdat de rechterlij
ke macht er is om wetten uit
te voeren en niet om ze te be
discussiëren. Maar Cossiga
vertelde het volk niet dat hij
nog twee punten van de agen
da had laten afvoeren: een
zaak wegens wapensmokkel
naar Libië, waarin de naam
van premier Andreotti wordt
genoemd en die om onduidelij
ke redenen werd geseponeerd.
En een van hogerhand stopge
zet onderzoek naar een frau
derende vrijmetselaarsloge
waar ook een oude bekende
van Cossiga lid van was. Vol
gens oppositieleider Occhetto
was het de president er dan
ook om te doen om zijn politie
ke en persoonlijke vrienden te
beschermen. Daarmee brak de
hel los. En deze week stal de
president de show door aan te
kondigen dat hij berecht wenst
te worden in verband met de
Gladio-affaire...
Dode student van Fluwelen Revolutie levende geheim agent
e. QN1007 - Een uur later wordt Kees Touw, die nu helemaal is op-
,n leknapt en zich alleen nog wat onwennig voelt in dat rare Chine-
s. se pakje, dat hij heeft gekregen, opnieuw toegelaten tot Li-Twan.
Zijn dochter bevindt zich nu ook in het vertrek en ontvangt de
blanke boodschapper gastvrij. Li-Twan laat Kees zijn avonturen
vertellen en hij blijkt veel belangstelling te hebben voor het „pa
radijseiland". Hij zegt: „Ik ben een banneling en zoek een nieuwe
woonplaats. Zou ik maar daar niet kunnen vestigen?,, Kees Touw
vindt dat maar een gek idee, maar och zo'n Chinees die uit zijn
land is verdreven, zou er misschien best kunnen wonen. „Ik ga in
elk geval het eiland opzoeken", zegt Li-Twan tenslotte, „maar
eerst moeten we deze vijandige rede verlaten; wellicht komen we
in open zee een Amerikaans of Brits oorlogsschip tegen, dat ons
wil beschermen tegen de Japanse piraten".
WASHINGTON/PRAAG
De tweede verjaardag van de
zogeheten Fluwelen Revolutie
in Tsjechoslowakije heeft een
verrassende onthulling ge
bracht over het begin van deze
volksopstand tegen het com
munistische bewind. Een voor
malige geheim agent heeft on
langs bekend dat hij voor dode
student heeft gespeeld waar
door het vuur van verzet op
laaide, zo bericht het Ameri
kaanse dagblad Washington
Post. Uit het verhaal van de
voormalige geheim agent, offi
cier Ludvig Zivcak, blijkt dat
de geheime dienst van het
communistisch bewind een
grove misrekening heeft ge
maakt. De actie rond de zwaar
gewonde student die als gevolg
van het politiegeweld 'over
leed', was niet bedoeld om een
revolutie te ontketenen, maar
om een paar dissidenten in
diskrediet te brengen. Student
'Martin Smid' werd op 17 no
vember zogenaamd doodge
knuppeld door politieagenten
tijdens een demonstratiemars
van 50.000 mensen door Praag.
Mensenrechtenactivisten
meldden zijn dramatische
dood die mede in de dagen
daarna honderdduizenden
Tsjechoslowaken op de been
bracht op het Wenceslasplein
in het hart van de hoofdstad,
maar ook daarbuiten. „Genoeg
is genoeg. We willen geen ge
weld", riepen ze en eisten het
aftreden van partijleider Milos
Jakes. Het protest was te mas
saal. Op 24 november besloten
Jakes en 24 andere communis
tische leiders tijdens een crisis
bijeenkomst van het Centraal
Comité inderdaad af te treden.
Overigens was voor die tijd al
duidelijk dat de dood van de
student een leugen betrof.
