Orkest gelukkig met benoeming
van dirigent Jevgeni Svetlanov
Commerciële plannen TROS met scepsis ontvangen
De dreiging van
onherstelbaar
geheugenverlies
CeidaeSouomit
KUNST/RTV
Christies Londen veilt 'Lucky Strike' - camera RTL 4 bli->ft de kabel
v«
Ik,
ÜW HUWELIJKSDAG... EEN HEERLIJKE DAG!!!
Laat daarbij niets aan het toeval over,
maar aan vakmensen...
VRIJDAG 29 NOVEMBER 1991
-jkL
Zes ton voor
Koekkoek
LONDEN Een schilderij
van Barend Cornelis Koek
koek (1803-1862) heeft op
een veiling bij Sotheby's in
Londen circa 600.270 gulden
(187.000 pond) opgebracht.
Dit is het hoogste bedrag
dat ooit op een veiling is be
taald voor een werk van
deze kunstenaar. De richt
prijs van het paneel was
80.000 tot 120.000 pond (ca.
256.000-385.000 gulden). Het
stelt figuren in een winter
landschap voor. Het is aan
gekocht door een Duitse
particulier.
XJTT VTT-PQTTAA r>T T/DTT An ,,n
Eén van de
twee unieke
'Lucky Strike'
spionage-
camera's uit
1950 waarvoor
een richtprijs
geldt van
maximaal
36.000 gulden.
AMSTERDAM Het veiling
huis Christies in Londen brengt
op 9 december miniatuur- en
spionagecamera's onder de ha
mer. Voorafgaand aan de vei
ling is op 1 en 2 december in de
Amsterdamse vestiging een se
lectie van ongeveer vijftig voor
werpen te zien. De Britse expert
Michael Pritchard zal beide da
gen van 10.00-16.00 uur aanwe
zig zijn voor advies en monde-
lingen taxaties van camera's en
het optisch speelgoed.
Tot de te veilen voorwerpen,
die in Amsterdam zijn te zien,
behoort de 'Liicky Strike'-ca-
mera uit 1950. De camera zit
spionagecamera, die werd ge
maakt in opdracht van het US
Signal Corps, zijn er slechts
twee gemaakt. De camera
werkt nog, maar is nooit voor
het eigenlijke doel gebruikt,
omdat hij te zwaar was. Eén
van de Lucky Strike camera's
bevindt zich in het museum van
het US Signal Corps in Ameri
ka. De camera wordt aangebo
den samen met een 79 pagina's
tellend rapport met nadere bij
zonderheden over het ontwerp
en gebruik van de camera. Als
richtprijs heeft het veilinghuis
een bedrag van maximaal
36.000 gulden gesteld. In Am
sterdam is ook een luciferdoosje
te zien, waarin een camera is
verborgen. Deze spionagecame
ra werd rond 1940 in Amerika
gebruikt door een Duitse spion.
Bij zijn arrestatie door de Ame
rikaanse Secret Service werd
het spionagedoosje in beslag ge
nomen, waarna het vervolgens
door de Britse collectioneur Da
vid Lawrence werd gekocht.
Lawrence zal ook in Amster
dam aanwezig zijn om tekst en
uitleg te geven. Het lucifers
doosje, waarop de tekst „Ameri
ca's Own Match Co." staat ge
drukt, moet een bedrag van
maximaal 21.000 gulden opbren
gen. In Amsterdam zijn verder
nog allerlei modellen van James
Bonds favoriete spionagecame
ra, |Je Minox, te zien.
HILVERSUM CLT/RTL en de vereniging
van kabelexploitanten Vecai hebben gisteren
overeenstemming bereikt over doorgifte van
RTL4. Het gaat om een drie-jarige overeen
komst. In die periode wordt het programma van
RTL4 vrij van rechten aan de kabelexploitanten
aangeboden. De exploitanten garanderen op
hun beurt de distributie van het programma.
Hiervoor krijgen ze een jaarlijkse vergoeding
25 cent per abonnee (was een gulden). Vecai
en CLT hebben de afgelopen maanden langdu
rig onderhandeld over verlenging van het con
tract. Vecai-voorzitter B. Eenhoorn geeft toe dat
hij bij het begin van de onderhandelingen dit
resultaat niet had durven voorspellen. Bij hem
leefde toen de angst dat het de Vecai niet zou
gelukken het front gesloten te houden. Veel ex
ploitanten hechten grote waarde aan RTL4 en
zij zouden bereid zijn geweest de programma's
gratis te verstrekken. Het contract kost CLT
jaarlijks 1,25 miljoen gulden.
Queen-concert op
radio en televisie
HILVERSUM VeroJ
heeft in verband met f
overlijden
Mercury zijn programJ
ring aangepast. De spd
film 'Maximum OverdJ
ve' komt vanavond te
vallen. Daarvoor in
plaats is een concert I
zien dat Queen vijf jaj
geleden in Budapest
Behalve het optreden
er ook beelden van
toeristische uitstapje
Mercury en zijn i
vrienden. Het conS
wordt tegelijkertijd op t
levisie (Nederland 2
23.30 uur) en radio (R
3) uitgezonden.
DEN HAAG De benoe
ming van Jevgeni Svetla
nov tot chefdirigent van
het Residentie Orkest -
zoals gisteren gemeld -
is met grote bijval door
de orkestleden ontvangen.
„Het heeft wel moeite ge
kost om hem te strikken",
vertelt een dolgelukkige
Bert van den Akker. Na
zijn indiensttreding vorig
jaar september tot alge
meen directeur heeft Van
den Akker nu al twee hu
zarenstukjes op zijn naam
staan: de benoeming per 1
januari 1992 van artistiek
leider Bernard Jacobson
en de benoeming per 1
september 1992 van de 63-
jarige Svetlanov.
,,Er waren meer kapers op de
kust en die waren bereid hem
een hoger honorarium te bie
den dan wij", aldus Van den
Akker „maar hij heeft voor
het Residentie Orkest gekozen
omdat hij bij ons orkest zoveel
menselijke warmte, zoveel be
langstelling en zoveel vriend
schap heeft ontmoet".
In oktober leidde Svetlanov
een aantal concerten bij het
RO en tussen de bedrijven
door ging hij met enkele or
kestleden in Scheveningen
aan boord van een vissersboot,
want hij is bezeten van zeevis
sen. In het contract dat diri
gent en orkest hebben gesloten
en waarin tal van details zijn
geregeld, zoals de omvang en
de ligging van het Haagse ap
partement dat hem ter be
schikking moet staan, is dan
ook de bepaling opgenomen
dat hij zomers dichtbij zee
moet kunnen wonen.
Platencontract
In tegenstelling tot de nieuwe
dirigent van het Rotterdams
Philharmonisch Orkest, Jef
frey Tate, brengt Svetlanov
geen grammofoonplaten-con
tract mee. Niet dat hij geen
platen zou hebben gemaakt,
integendeel, hij moet beken
nen er zoveel te hebben ver
vaardigd dat hij de tel is kwijt
geraakt. Svetlanov en Van den
Akker maken zich wat dat be
treft echter geen zorgen, on
middellijk na de bekendma
king van zijn benoeming in
Den Haag stonden de platen
maatschappijen al te dringen.
„Hij verdient zichzelf" is de
mening van het RO-bestuur
dat zich gesteund weet door de
'sponsoring' van de Vrienden
van het Residentie Orkest.
„Svetlanov is niet goedkoop",
vertelt Van den Akker maar
hij wil zich niet uitlaten over
de hoogte van het honorarium.
De Rus, die al 27 jaar chefdiri-
fent van het USSR Staats
ymfonie Orkest is, zal dit or
kest aanhouden. Ook zal hij in
Moskou blijven wonen. In het
seizoen 1992-93 leidt Svetlanov
het RO twee weken, in de vol
gende seizoenen minimaal tien
weken, dat wil zeggen 25 con
certen. In februari 1993 diri
geert hij de zesde symfonie
van Mahler, de eerste symfo
nie van Brahms en de tweede
symfonie van zijn landgenoot
Rimsky-Korsakov. Voor
1994/95 staat een omvangrijk
Russisch project op het pro
gramma.
Reacties
De concerten die Svetlanov
vorige maand met het Resi
dentie Orkest heeft gegeven
zijn door de muziekpers una
niem positief beoordeeld. De
vertolking van de Hebriden-
ouverture van Mendelssohn
was voor mij aanleiding in
deze kolommen te schrijven:
'Het RO wist zich door Svetla
nov geïnspireerd en kwam in
alle volheid tot klinken. Een
verrassende volheid in een
Anton Philipszaal waarvan in
de afgelopen vier jaar meer
dan eens werd beweerd, dat
met name de violengroepen
niet goed tot hun recht zouden
komen. Svetlanov schoof die
kritiek opzij. Niet alleen in
deze Mendelssohn, maar ook
en vooral in de tweede symfo
nie van Brahms'.
Het was bij die concerten op
vallend, dat orkestleden die
volgens rooster een vrije
avond hadden, toch naar Svet
lanov kwamen luisteren. „Hij
is dan ook een dirigent naar
ons hart", vertelt één van de
blazers „hij laat muziek ade
men. Svetlanov praat niet, hij
dirigeert". Svetlanov, die bui
ten het Russisch slechts een
paar woorden Duits spreekt,
heeft geen woorden nodig om
zijn bedoelingen duidelijk te
maken.
De communicatie komt tot
stand door mimiek, een mini
mum aan gebaren en door de
uitstraling van zijn ogen. Na
alle toestanden bij de leiding
van het Residentie Orkest in
de afgelopen jaren lijkt de tijd
gekomen, dat het orkest zich
Jevgeni Svetlanov heeft geen woorden nodig om zijn bedoelingen duidelijk te maken.
in alle vrede kan gaan voorbe- door een algemeen directeur
reiden op een succesvolle toe- (Van den Akker), een artistiek
komst met als hoogtepunt een leider (Jacobson), een chefdiri-
grootse viering van het negen- gent (Svetlanov) en een vaste
tig-jarig bestaan in 1993. Het gastdirigent (Gtlnther Herbig),
orkest wordt straks bestuurd het orkest zelf zal de brug
naar het publiek moeten slaa en'
Binnen de muren van R( e^r
kantoor en de Anton Philip ele Jar
zaal is iedereen er v
tuigd, dat dit op een i
manier moet gaan lukken.
AMERSFOORT Het
plan van de TROS om een
commerciële zender te
worden, is gisteren met de'
nodige scepsis ontvangen.
We moeten het allemaal
nog zien, zeggen de adver
teerders, de Ster en het
ministerie van WVC in
koor.
TROS-directeur Cees Wolzak
verklaarde gisteren dat zijn
omroep er naar streeft volgend
jaar oktober te beginnen met
commerciële radio en televisie.
Vooruitlopend daarop heeft de
TROS de besprekingen met
VARA en Veronica verbro
ken. De drie omroepen spra
ken de afgelopen maanden
over de mogelijkheid om sa
men een commercieel net te
starten. Maar de Nederlandse
Vereniging van Erkende Re
clame-Adviesbureau (VEA)
zegt zijn twijfels te hebben
over de haalbaarheid van een
tweede commerciële zender
naast RTL4. „Een beetje com
merciële zender kost per jaar
zo'n 250 miljoen gulden. Ik
weet niet of dat geld nog bo
ven de markt hangt", zegt di
recteur Han Nieman.
Terughoudender
„De economische situatie in
Nederland is op dit moment
niet al te best. In de reclame
merk je dat meteen: bedrijven
zijn veel terughoudender met
adverteren. Het is maar de
vraag of dat volgend jaar okto
ber - als de TROS commer
cieel wil beginnen - beter is".
Nieman voegt eraan toe dat de
adverteerders ook niet zitten
te wachten op een vijfde zen
der in Nederland. „Je kunt er
van uitgaan dat het aantal kij
kers niet evenredig toeneemt.
Dat betekent: minder kijkers
voor elke omroep afzonderlijk.
Willen adverteerders dezelde
doelgroep bereiken, dan zullen
ze vaker op verschillende net
ten moeten adverteren. En
dan zijn ze veel duurder uit".
De Ster heeft al uitgerekend
dat een extra commerciële
zender het publieke bestel en
RTL4 tien procent reclame-in
komsten zal schelen. Aan
etherreclame wordt volgend
jaar een omzet verwacht van
zo'n 700 miljoen gulden.
Directeur Paul Kenninck:
„Ervan uitgaande dat een
commerciële zender met alle
toeters en bellen zeker 250
miljoen gulden kost, wordt het
voor de TROS een enorm kar
wei vaste voet aan de grond te
krijgen. Nederland lijkt daar
voor veel en veel te klein.
„Het betekent niet, dat ik het
initiatief van de TROS niet se
rieus neem. Maar de alarmbel
gaat niet echt af. Zolang er bij
het ministerie van WVC nog
niks is getekend, beschouw ik
het als de zoveelste proefbal
lon in omroepland".
Luchthartig
Woordvoerder Mirjam Otten
van het ministerie van WVC
reageert eveneens luchthartig.
„Wat ons betreft is er weinig
aan de hand. Wetgeving die
commerciële televisie in Ne
derland toestaat, is in de maak.
Als een omroep daar gebruik
van wil maken, is er niemand
die dat tegenhoudt. Maar we
hebben nog geen indicatie om
aan te nemen dat dit een zeer
serieus plan is".
De ondernemingsraad van de
TROS is in elk geval niet on
dersteboven van de uitlatingen
van Wolzak. „Het is één van
de opties waar intern al langer
over wordt gesproken", ver
klaart voorzitter Gerrit van
der Kooy. „Een definitief plan
is er bij mij weten nog niet.
Daarom kan ik er mij ook niet
zo over opwinden. Er wordt
hier al zo lang gepraat over
een commerciële omroep".
De VARA zegt dat samenwer
king met de TROS nu niet
meer waarschijnlijk is. Veroni
ca blijft voor ons over als ge-
spreksparter, zegt woordvoer
der Thomas Notermans. Hij
benadrukt dat de VARA nog
niet tot de conclusie is geko
men dat de stap naar een pri
vate omroep moet worden ge
maakt.
Veronica vindt het jammer dat
de TROS uit het overleg is ge
stapt. „Maar voor ons veran
dert het niets. We kijken nu of
we eventueel met de VARA
buiten het publieke bestel
kunnen werken", aldus
woordvoerder Steven Gelder.
De commerciële zender RTL4
wil geen commentaar geven
op 'wat andere omroepen van
plan zijn'. Maar woorvoerder
Ad Everaars kan zich op ter
mijn twee scenario's voorstel
len. „Als de TROS een publiek
net meekrijgt, maakt dat voor
ons niet veel uit. Gaat de
TROS op de kabel, dan heb
ben we een concurrent en
moeten we nog harder wer
ken".
Speculatief
Een eventuele samenwerking
met de TROS is voor RTL4
niet aan de orde. „Dat is wel
zeer speculatief. Als er weer
eens een auto van ons bij de
publieke omroep staat, is het
gerucht al weer geboren. We
hebben kennis genomen van
het TROS-plan en dat is dat.
We zien wel".
'DOKUMENT' OVER TELOORGANG CULTUURGOE
Tot stof vergaan. Documentaire in
de serie 'Dokument'. NCRV-televi-
sie. Nederland 1 om 22.52 uur. Vrij-
HILVERSUM Als boe
ken net zo schattig zouden
kunnen kijken als zee
hondjes, dan was er al
lang een Pieterburen voor
het boek opgericht. Dat
behoud echt heel hard no
dig is, laat de documentai
re 'Tot stof vergaan' van
Jos Withagen zien. Daarin
wordt, zonder er doekjes
om te winden, nog eens
duidelijk gemaakt, dat de
tand des tijds flink knaagt
aan ons cultuurgoed.
Wat de vergankelijkheid van
het boek betreft, was Boude-
wijn Btlch de eerste die in ons
land flink aan de bel trok en
een noodkreet slaakte. Hij trof
in de Koninklijke Bibliotheek
in Den Haag een eerste exem
plaar van 'De Avonden' van
Gerard van 't Reve aan in een
behoorlijk verzuurde conditie.
De pagina's waren broos en
brokkelden af. Het bleek niet
het enige boek te zijn, dat zich
in een zeer slechte toestand
bevond. Zo'n 500.000 boeken
hebben behoefte aan een be
handelingen, anders zijn ze
voorgoed verloren.
Probleem
Maar boeken zijn niet het eni
ge probleem. Ook aan ons cul
tuurgoed op al die andere ter
reinen zoals film, geluidsban
den, ceedee's en floppy disks
wordt flink geknaagd. 'Het
hele leven van een land vind
je in de krant'. Maar hoelang?
En wie uitgaat van de stelling
dat wij film in bruikleen heb
ben gekregen van het nage
slacht, dan moet je er wel voor
zorgen dat onze kleinkinderen
er nog naar kunnen kijken.
Het beeld dat in 'Tot stof ver
gaan' wordt geschetst, is nau
welijks optimistisch. Luchtver
ontreiniging zorgt ervoor dat
het verval steeds sneller in
treedt en het gebrek aan geld
draagt ertoe bij dat veel al niet
meer kan worden gered.
Net een ceedee gekocht, zoïj-LE0,Ï
zilveren prijswinnaar waar j
de rest van je leven mee voor z0
uit kan, tenminste dat beween ember
de fabrikant? Vergeet he ie mas
maar. Wel eens van ceedee-rol
gehoord? Het bestaat echt en
treedt op door de oxidatie van
de aluminiumlaag, waarin dei.'A
informatie zit opgeborgen o.
Eenmaal aangetast is het 1
schijfje rijp voor de asbak °j_
Hoewel de fabrikant zegt dat o 30°u
hij gemiddeld twintig jaar IUD K.
meegaat, werd in het program ^he"
ma een ceedee van Madonna jjj1^
gebruikt... Zijn meer woorden jag
nodig? Als we over conserver-MRLA
en praten, was die elpee zo gek rRUS
nog niet. De enige manier om u
*.a:J ÏÏUO
LODI
een ceedee voor de eeuwigheid H m
te bewaren, is als hij met een ^phe
laagje goud of platina wordt ta. 19 i
bedekt, want dat oxideert niet BON
Ook mogelijk is om hem van j
glas te maken, maar dat is wel a 19
heel erg kwetsbaar. BÓSKC
De oplossing bij boeken kanza 17.
worden gevonden in het ge-20
bruik van beter (zuurvrij) pa-
pier, zoals wat eeuwen terug vi/aa...
gebeurde of in het maken van hazËf
synthetische boeken, wat in- NARDi
middels op kleine schaal
beurt.
Koortsachtig
In de wetenschap wordt
koortsachtig gezocht naar op
lossingen, ook om film, video
en gegevens opgeslagen op
floppy disks, duurzaam te be
waren. Maar voor dat alles is
heel veel geld nodig. Gelukkig
ziet onze minister van cultuur
Hedy d'Ancona ook in, dat het
bewaren van een serie als
'Goede tijden, slechte tijden'
bij voorbeeld van cultureel be
lang kan zijn omdat het moge
lijk meer vertelt over deze tijd
dan een hoogdravende docu
mentaire. Zij heeft inmiddels
een Delta-plan voor cultuurbe
houd opgesteld. Op die manier
hoopt ze een catastrofe af te
wenden, want echt, een onher
stelbaar geheugenverlies
dreigt. In dat plan gaat zo'n
900 miljoen om en op vier de
cember wordt een deelplan ge
presenteerd waarin het audio
visuele gedeelte is onderge
bracht. Die presentatie vond
de NCRV een mooie aanlei
ding om eens wat dieper op
het verval in te gaan. De idea
le vorm ervoor werd gevon
den in de actuele documentai
re-reeks 'Dokument'.
gezinsuitbreiding
een dagblad-advertentie zit nergens mee.
HOOG
TE: za
KATW
HANN
charisi
LAURI
SUITE
E
GERA
