Jevgeni Svetlanov is
iiitzonderli jk fenomeen
-Verslaafd aan de Zuidpool
t1991 ojdóG-Oowiant
KUNST/RTV
17
Rocksterren bewijzen Mercury laatste eer
tei
id
A:
Diana Ross: modekoningin
met speeldoos vol muziek
Grappen van Het Concern tegen armoede
DONDERDAG 28 NOVEMBER 1991
LONDEN De zondag aan aids
overleden Queen-zanger Freddy
Mercury is gisteren na een korte
uitvaartplechtigheid in het cre
matorium van West-Londen ge
cremeerd. De manager van
Queen, Jim Bleach, noemde Mer-
npkictv/fln cmry „de beste en het meest ge-
Queen-zanger lie£de lid van onze £ami£ie"-
Freddie Een zwarte Rolls Royce bracht de kist
Mercury wordt van Mercury, met daarop een rode
roos, naar het crematorium waar zich
zo'n 50 mensen voor de afscheidsdienst
hadden verzameld. Deze vorid geheel
plaats volgens het Zoroastrische geloof,
een oud-Perzische godsdienst. Twee
Parsistische priesters in witte gewaden
zongen liederen en gingen voor in
gebed. Er werd muziek gedraaid van
onder anderen Aretha Franklin, die
'Precious Lord take my hand' en
'You've got a friend' zong. Van opera
zangeres Montserrat Caballe, met wie
Mercury de song 'Barcelona opnam',
was een aria van Verdi te horen.
Uit de hele wereld waren bloemstuk
ken gestuurd om Mercury de laatste
eer te bewijzen. Ook David Bowie
stuurde een bloemenkrans met de een
voudige boodschap 'Zal gemist worden'.
Volgens Mercury's publiciteitsagente
Roxy Meade zullen de bloemen naar
aids-ziekenhuizen in Londen worden
gestuurd. Onder de aanwezigen bevon
den zich naast de Queen-leden Brian
May. Roger Taylor en John Deacon
ook de voormalige vriendin van Mer
cury, Mary Austin, en Elton John,
wiens rouwkrans uit een groot hart van
rose rozen bestond met daarin de tekst:
„Bedankt dat je mijn vriend was, ik zal
altijd van je houden, Elton".
Volgens ingewijden zal een groot deel
van Mercury's erfenis (zo'n 25 miljoen
pond) worden gebruikt voor Aids-on-
derzoek. De rest wordt verdeeld tussen
Mary Austin (38) en Freddie's ouders.
Overigens zal begin december 'Bohemi
an Rhapsody' opnieuw worden uitge
bracht. De opbrengst is bestemd voor
het Terrence Higgins Trust, een aids-
fonds.
Joost Zwagerman wijzigt
omstreden boek-passages
AMSTERDAM In de tweede druk van de ro
man 'Vals Licht' van de Amsterdamse auteur
Joost Zwagerman, zal een aantal passages worden
herschreven, die over het hoerenbezoek gaan van
een bekende televisie-presentator en de zanger
Sting. R. Diets, directeur van uitgeverij De Arbei
derspers waarbij het boek onlangs verscheen, zei
dat hij het besluit had genomen „uit overwegin
gen van gezond verstand".
Volgens Zwagerman zijn de wijzigingen op zijn
initiatief aangebracht. „Ik vind het niet leuk als
die acht woorden in mijn boek schade berokke
nen aan bepaalde individuen. Als mensen de
werkelijkheid en fictie door elkaar halen, dan
vervang ik die woorden", aldus Zwagerman. Met
de genoemde televisiepresentator zou Ron Brand-
steder worden bedoeld. De tweede druk van 'Vals
Licht' verschijnt eind volgende week.
beding
hoteltfrvolS van de voorpagina)
'teloor
£n -ISEANSEMS
•rden &N HAAG Met de
Investknoemjng van Jevgeni
huurdq tlanov tot chef-diri-
aanz|nt heeft het Residentie
len volkest een uitzonderlijk
Korte tjnomeen in huis gehaald,
de arrijg jn 1928 geboren Rus
chtZag Feft een staat van dienst
ot op ^[aarvan andere dirigen-
de Palp slechts kunnen dro-
leeg. len.
Tschinf
jfyetlanov leidde in oktober
tegen r ^esidentie Orkest als gast
ar.. irigent tijdens concerten in
is nor ^r' ^nton Philipszaal in
i voorIen Haag. OP het programma
l i pnden onder meer werken
in Mendelssohn, Grieg en
•ahms. Muziekrecensent
idriaan Hager noemde hem
in onze krant „Een ware mae
stro". Svetlanov kon zonder
aarzeling in één adem ge
noemd worden met grote Rus
sische dirigenten als Mravin-
sky, Stokowski en Golovanov.
Toch heeft hij maar enkele ke
ren op Nederlandse podia ge
staan. In de muziekbladen,
ook in de internationale,
wordt zijn naam zelden ge
noemd. Dat is op zich opmer
kelijk gezien de immense lijst
van plaatopnamen, die hij op
zijn naam heeft staan. Vooral
de registraties van alle Tsjai-
kovski-symfonieën met het
USSR Staats Symfonie Orkest
waarvan hij al sinds 1965
gast-dirigent is kregen in
ternationale erkenning.
Svetlanov heeft zijn talent niet
van een vreemde. Zijn moeder
was actrice en zijn vader zong
in het beroemde Bolshoi Thea
ter. Dankzij zijn vader werd
Svetlanov al op zijn zevende
ïiddu.
lid van het kinderkoor van dit
gezelschap. Als koorlid werkte
hij mee aap diverse opera-uit
voeringen. Later, als jonge
man, speelde hij nog een blau
we maandag bij een toneelge
zelschap. Maar zijn grootste
liefde was toch de muziek.
Piano
Hij ging naar het conservatori
um van Moskou, waar hij be
halve directie en compositie
Svetlanov heeft later tien
tallen werken gecomponeerd,
waaronder liederen, symfo
nieën en kamermuziek ook
piano studeerde. Hij begon zijn
muzikale loopbaan dan ook als
pianist, al kreeg hij reeds vier
jaar voordat hij aan het con
servatorium afstudeerde, een
gastdirectie bij het Regionaal
Orkest van Moskou. Een aan
tal jaren later stond hij al op
de bok van het Bolshoi Thea
ter, eerst als assistent-dirigent,
later als dirigent en tenslotte
van 1961 tot 1964 als chefdiri
gent. In die periode dirigeerde
hij veel Russische opera's, on
der meer van Rimski-Korsa
kov, Borodin en Tsjaikovski.
Ook ontfermde hij zich over
balletten van landgenoten als
Karajev en Balanchivadze.
Svetlanov heeft zich altijd op
geworpen als pleitbezorger
van de wat minder bekende
Russische componisten. Maar
hij legde ook een grote affini
teit aan de dag voor de muziek
van Westerse componisten als
Mozart, Beethoven, Brahms en
de Franse componisten uit de
19de en 20ste eeuw. In het al
gemeen wordt zijn dirigeerstijl
geroemd vanwege zijn bijzon
dere aandacht voor details en
het gevoel voor grote lijnen.
Svetlanov zal in de toekomst
zijn functie als chefdirigent
van het Residentie Orkest en
het USSR Staats Symfonie Or
kest combineren.
itte Sneeuw. Documentaire van
>lf Orthel. De eerste van een twee-
ik over de Zuidpool. NOS-televi-
b. Nederland 3 om 20.55 uur. Vrij-
iaar ki,g.
r een 1
atief
Voo
r De S [i
scemb
:warte
kost
kunm
foon
LVERSUM 'Natte
eeuw', de documentaire over
eerste volwaardige Neder-
ndse zuidpool-expeditie in
cember 1990, die morgen-
'ond door de NOS op het
tierm wordt gebracht, is een
lindig staaltje eigen initiatief,
e liefde voor het gebied
uipt uit de beelden en werkt
aanstekelijk, dat je in de
jarmte van de gaskachel,
eeleeft met een jongensboek-
rontuur.
oor de
met to
/onert
'digen
drie
was echt niemand die
gen regisseur Rolf Orthel
fi: „Als jij nu eens meegaat
)eg het|et jat clubje Nederlandse
n de Wetenschappers, dan hebben
t pers ij straks een mooie documen-
'ienst jre" Er is een heel andere
dienst ,,jen waarom Orthel en zijn
ameraman Peter Brugman
:t vliegtuig naar Chili namen
m vervolgens per helicopter
worden overgevlogen naar
ntarctica, waar het tweetal
/oor de deur werd afgezet",
olf Orthel is verslaafd aan de
nuidpool en dat heeft Bert
•lksgez aanstra op zijn geweten of
?er zajgygj. daar js Orthel de filmer
van vandaag
- - „In 1971 ben
ambulV00r de rolprent 'Bij de
ïesten af' vier maanden met
aanstra op Zuid-Georgia, een
gemee|ejn eiian(j bij Antarctica, ge-
ascheWeest was je mooiste reis
'dsbesügH mjjn jeven en het enige
keren. Even zag het er naar
uit dat Peter en ik met een
Engelse expeditie zouden
meereizen, maar dat bleek
toch niet mogelijk. Inmiddels
was bij mij het idee geboren
een film te maken over pool-
onderzoek en poolreizigers
door de eeuwen heen zoals
Roald Amundsen. Wat beleef
den die mensen, wat kwamen
ze op hun weg tegen? Het
moest een historische docu
mentaire worden waarin ook
materiaal uit de jaren twintig
tot en met vijftig zou worden
verwerkt. Ik heb echt prachti
ge beelden liggen uit Los An
geles, Cambridge, maar ook uit
Australië. Daarin is de sfeer
van zo'n expeditie op indruk
wekkende wijze in beelden ge
vangen en wordt bij voorbeeld
duidelijk wat die mensen mo
tiveerden om de toch niet on
gevaarlijke tocht te onderne-
Jan Stel
„Om die historisch onder
bouwde film te kunnen ma
ken, wilde ik eerst zo veel mo
gelijk materiaal verzamelen.
Zo'n vijf jaar geleden sprak ik
erover met dr. Jan Stel van de
Stichting Onderzoek der Zee.
Hij vond het een interessant
project en belde mij toen Ne
derland overwoog een expedi
tie naar het gebied te sturen.
Ons land wil namelijk al enige
tijd als volwaardig lid worden
gezien van het Antarctic Trea
ty, de organisatie die inmid
dels zo'n dertig jaar het Zuid
poolgebied beheert. Om stem
recht te krijgen op de Zuid-
pool-conferenties, moet een
land daar substantieel onder
zoek doen, liever nog, er een
permanent bezette basis heb
ben voor wetenschappelijk on
derzoek. In tegenstelling tot bij
voorbeeld Engeland, die een
historische band heeft met het
gebied en jaarlijks vele miljoe
nen guldens spendeert aan on
derzoek in het gebied, is zo'n
werkwijze voor kleine landen
te duur. Zij sturen meestal om
de drie jaar een expeditie.
Nou, de Stichting Onderzoek
der Zee werd belast met die
reis en om het nut ervan te la
ten zien, werd mij gevraagd de
onderzoeken van zo'n twintig
Nederlandse wetenschappers
voor de camera vast te leggen.
Ik heb gefilmd op King Geor
ge Island, waar de Poolse basis
Arctowsky zich bevindt en ik
ben op Deception Island ge-
Peter Brugman
„Uit het materiaal dat camera
man Peter Brugman daar
heeft geschoten, heb ik de do
cumentaire 'Natte sneeuw' sa
mengesteld, een titel waarmee
ik wil aangeven dat er van
ontberingen absoluut geen
sprake is geweest. Het was er
om het vriespunt. 'Natte
sneeuw' is vooral een portret
van de Nederlandse onderzoe
kers zonder al te wetenschap
pelijk te worden. De proeven
die in beeld komen, heb ik ook
niet proberen uit te leggen. Zo
is er een bloedproef met een
jong vogeltje bij voorbeeld. De
reden is om de energie-pro-
duktie te meten. Maar ga je
dat allemaal uitleggen, dan
krijg je een andere film. Ik
heb geprobeerd om met een
minimuum aan commentaar te
laten zien waar het geld van
de expeditie aan is besteed.
Deze reis had meer een poli
tieke (het verkrijgen van
stemrecht) dan nuttige achter
grond, hoewel het individuele
onderzoek van de wetenschap
pers heel doordacht was. Maar
van een lange termijn plan
ning bij voorbeeld was nog
geen sprake".
„Natuurlijk hebben we in de
tien weken dat wij er waren
veel meer materiaal geschoten.
Een deel ervan zal in de twee
de film zijn te zien, waarover
ik net sprak. Hij moet over
twee jaar klaar zijn. Een werk
titel heb ik al: 'Eternity Ran
ge'. Het is de naam van een ijs
vlakte op een schiereiland van
Antarctica. In die film zal ik
waarschijnlijk een deel van
het kerstfeest gebruiken, dat
ook in 'Natte sneeuw' voor
komt, maar dan wil ik ook de
beelden laten zien die daaraan
voorafgaan. Ze geven prachtig
aan hoe mensen, in dit geval
Polen, hun cultuur meenemen.
Zo vertellen ze tussen de ijs-
schotsen het Kerstverhaal".
Rolf Orthel, die een deeltijd
baan heeft op de documentai
re-afdeling van de Filmacade
mie, weet heel goed wat hem
zo aantrekt op de Zuidpool.
Rolf: „In het begin van de do
cumentaire noem ik het even
als ik zeg: Hier bestaan geen
ATV-dagen of een veertig-uri-
ge werkweek". Als je daar
bent, ontstaat namelijk een
tijdsgevoel dat volstrekt na
tuurlijk is. Je wordt een met
de natuur en daaraan ben ik
verslaafd geraakt. Als ik tien
keer met zo'n expeditie mee
kan. ga ik tien keer mee. Bo
vendien trek ik niet zo op
Diana Ross ...heerlijke herinneringen aan Nederland...
I FOTO: SACHA PIETERSE
Concert Diana Rots. Ahoy', Rotter
dam. Gisteravond. Herhaling: Van-
Wie bloemen had meegeno
men voor de Amerikaanse ve
dette Diana Ross, bevond zich
gisteravond duidelijk in een
bevoorrechte positie. Voor de
zangeres was een bosje ruikers
al snel goed voor drie zoenen.
En dan praten we niet over
windwaaiers of klapzoenen.
Diana liet haar lippen met
veel liefde in al die wollige
Nederlandse wangen verdwij
nen, en laaide ondertussen
dat moet gezegd als een
jeugdig klinkende Michael
Jackson het vuur hoog op in
onze harten.
Ook voor degenen die haar
niet wilden bedelven onder
die geurende kleurenpracht,
had ze allerhande verrassin
gen in petto. Nadat Diana van
af het podium, dat midden in
het Rotterdamse Ahoy stond,
publiek en groep had opge
warmd met onder meer een
Motown-medley van oude hits
als 'Baby love', 'You can't hur
ry love' en 'Stop in the name
of love', begon ze te flirten
met het publiek. Als gewillige
slachtoffers smolt ieders hart
bij zoveel aandacht. En ze pak
te het heel slim aan. Eerst liet
ze weten zoveel heerlijke her
inneringen te hebben aan Ne
derland, daarna trakteerde ze
het publiek op het emotionele
'Missing You'. Hoe bedoel je
zakdoeken-werk? Hoewel het
er even naar uitzag dat Diana
Ross dit keer geen wandelende
mode-koningin zou worden
waar muziek uit komt, ver
dween de zangeres na twintig
minuten toch uit de schijnwer
pers. Even eerder had een per
fect uitgedachte licht-trucage
haar goud-lamé jurk al veran
derd in een donkerpaars ge
waad, maar dat was blijkbaar
niet genoeg.
Eenmaal terug in de schijn
werpers begon ze met 'Upside
down' aan een een-tweetje met
het publiek, dat haar uit volle
borst ter zijde stond en liet ze
weten de arena ink te willen.
„Blijf alsjeblieft zitten, anders
wordt de bewakingsdienst ze
nuwachtig", zei ze met haar
fluwelen stemgeluid. En ter
wijl ze van haar laatste ceedee
'The force behind the power'
het nummer 'Blame it on the
sun' zong, begon ze aan haar
rondgang door het publiek, gaf
mensen een hand, zoende en
had voor mij zowaar een knip
oog over... of was hij voor mijn
buurvrouw bedoeld. De zaal
vierde feest, maar niet lang,
want na veertig minuten werd
er een pauze ingelast die eerst
Maniërisme
In het tweede deel van de
show stond haar nieuwste ma
teriaal centraal met hier en
daar een parel uit het verle
den. Hoewel een zeker manië
risme de al wat grijzende Dia
na niet kan worden ontzegd,
verpakt ze haar muzikale ba
gage als ware het een speel
doos.. en die gaat ook nooit
vervelen. Tussen de verkleed
partijen door mag een select
groepje heren met haar mee
dansen op het podium, brengt
ze met veel passie werk uit
'Lady sings the blues', gaat op
indrukwekkende wijze op de
gospeltoer met 'Waiting in the
wings' en gooit er op een char
mante manier ook nog even
het thema van 'Mahogany' uit.
Het publiek heeft dan het ab
solute kookpunt bereikt en Di
ana, diep onder de indruk, laat
weten: „Als jullie mij nodig
hebben, hoef je maar te bellen.
Jullie zijn ongelooflijk'. Als
'Endless love' wordt gevolgd
door 'Reach out and touch' en
de zaallichten .aan gaan, dan
beweegt iedereen als een gans
en met de handen in de lucht
op zijn stoel. Diana is overdon
derd, maar houdt het na hon
derd minuten en zes kostuum
wisselingen toch voor gezien.
AVRO stapt af van
geldverslindende
ledenwerfacties
HILVERSUM De AVRO
houdt op met grootscheepse le
denwerfacties, ook als dit op
korte termijn tot verlies van
leden leidt. Dat heeft de
AVRO gisteren bekendge
maakt. De AVRO neemt hier
mee afscheid van de markt
van de zogenoemde 'zwevende
leden' waarop veel omroepen
met name in het najaar geld
verslindende acties richten.
Volgens voorzitter G. Wallis
de Vries is het bij alle finan
ciële problemen binnen de
omroep niet verantwoord, dat
grote bedragen worden ont
trokken aan de inkomsten van
de programmabladen. Dat geld
kan volgens Wallis de Vries in
het belang van de kijker beter
worden aangewend voor ver
betering van de kwaliteit van
de radio- en televisieprogram
ma's. De koerswijziging komt
op een moment waarop VPRO
en EO zich grote inspanningen
getroosten om een ledenaantal
van 450.000 te bereiken. Ook
de TROS is onlangs begonnen
aan extra ledenwerving. De
AVRO heeft met ruim 774.000
leden royaal voldoende aan
hang voor de A-status. De om
roep gaat wel door met de ge
wone ledenwerving.
Frans van Woerden
krijgt vertaalprijs
AMSTERDAM De Europe-
se Vertaalprijs 1991, die de EG
jaarlijks toekent aan het best
vertaalde literaire werk dat de
afgelopen drie jaar in Europa
is verschenen, is toegekend
aan Frans van Woerden (1946)
voor zijn vertaling van Louis-
Ferdinand Céline, 'De Brug
van Londen- Guignol's Band
II'. Dit heeft uitgeverij Meu-
lenhoff gisteren bekendge
maakt.
Aan de prijs, die in de Cultu
rele hoofdstad Dublin, werd
uitgereikt, is een bedrag van
20.000 ecu verbonden. In totaal
waren 28 titels genomineerd.
Van Woerden, die Vertaal
kunde aan de Universiteit van
Amsterdam studeerde, heeft
met zijn vertalingen al een
aanzienlijke reputatie opge
bouwd., In 1988 resulteerde dat
in de toekenning van de Mar-
tinus Nijhoff Prijs. Van Céline
vertaalde hij 'Dood op krediet'
(1979), 'Van het ene slot naar
het andere' (1981), 'Noord'
(1983), 'Rigodon Band II'
(1989) en 'Feeërie voor een an
dere keer' (1991). De Europese
Literaire Prijs 1991 werd door
de Italiaanse dichter Mario
Luzi gewonnen. Voor deze
prijs waren 33 titels genomi
neerd.
Rijksmuseum koopt
veiling - schilderij
AMSTERDAM Het Rijks-
museum in Amsterdam heeft
op een veiling bij Glerum in
Den Haag het schilderij Alle
gorie op 'de Winter' van Cesar
van Everdingen gekocht. Het
werk is gedateerd omstreeks
1650 en toont een jonge vrouw
die haar handen boven een
vuurtje warmt. Het heeft
650.000 gulden gekost, aldus
het Rijksmuseum. Volgens het
museum is het schilderij een
prachtig voorbeeld van het zo
genoemde Hollandse Klassicis-
me. Het was lange tijd in par
ticulier Nederlands bezit. De
aankoop is mogelijk gemaakt
door steun van de Vereniging
Rembrandt, mede daartoe in
staat gesteld door het Prins
Bernhard Fonds. De aanwinst
is tot en met 15 december in
de Eregalerij van het Rijksmu
seum te bezichtigen. Daarna
krijgt het een schoonmaak
beurt.
Jwee onderzoekers op weg naar Deception Island in 'Natte sneeuw'.
Het Concern met Armoede. Dene:
Margie Smit, Patrice Kennedy, Ar
nold Goorea en Helga Langen. Ge
zien op 27 november in het LAKthe-
ater in Leiden. Vanavond herhaling.
Bij zachte operaklanken smukt
de schilder via de overhead
projector de eenvoudige huis
kamer wat op: hij tekent een
lampje en een klok. Drie da
mes, armoedig gekleed met
stola's en hoofddoekjes, zetten
zich aan tafel en beginnen met
de schilder met pet aardappels
te eten. Dan gaan de vuisten
omhoog, de stola's af en in
operakostuums rennen de dan
sers heen en weer, af en toe
neerzijgend voor dramatische
lijdens- en sterfscènes.
Deze misérables van de mo
derne dans laten er geen mis
verstand over bestaan dat ze
het niet makkelijk hebben. De
voorstelling heet Armoede en
Het Concern protesteert ermee
tegen de flinke korting op de
subsidie waar de groep dit jaar
mee werd geconfronteerd. En
dat terwijl die uitstekende
dansers in huis heeft die al
veel mooie voorstellingen heb
ben gemaakt.
The Beatles zingen The best
things in life are free en op
dia's zien we stevig verdienen
de kunst- en andere bonzen.
Hun salarissen worden erbij
vermeld. Margie Smit en Ar
nold Goores vermaken zich in
wit ondergoed met kleurige
slingers. Dan komen er twee
pinnige kunstdames in man
telpakjes op, vertrappen de
slingers venijnig met hun
pumps, nemen de dansers bij
de hand en zullen ze wel even
vertellen waar ze heen moeten
en wat ze moeten doen. Klas
sieke balletmuziek. Als poppen
worden de dansers heen en
weer geslingerd. Ze komen in
een hoek terecht waar ze al
leen nog minislingertjes heb
ben om mee te spelen.
Wat valt er voor een danser te
doen die meer wil dan een uit
kering? In het corps de ballet
van een klassiek dansstuk is
misschien nog een plaatsje. De
drie vrouwen voeren een mooi
bespottelijk bloemendansje uit.
Tot slot roepen ze nog eens
waar het om gaat, alsof we het
niet begrepen hadden. Art gi
ves life a deeper meaning,
daarom zitten jullie toch hier?
We willen zo graag onze kun
sten aan jullie laten zien. Oor
verdovende ratels zetten de
mededeling kracht bij.
Armoede heeft een overkill
aan duidelijkheid, maar door
de vele vondsten en de humor
is dat voor een keer geen groot
bezwaar De liefhebber van
pure dans komt minder aan
zijn trekken. Het is te hopen
dat dat in de toekomst wel
weer zal kunnen en dat de
dansers genoeg te eten hebben
om af te kunnen slanken, om
met Hans Dorrestijn te spre
ken. Ironisch genoeg is Ar
moede een voorstelling die
laat zien dat de vermindering
van subsidie tot een erg ver
makelijke produktie kan lei
den.
