Verschil gering bij fusie of overname BA KLM
la,
„Sovjetunie is nu
rijp voor privébezit
Van der Luit
y*
HOE LANG
MOETEN WE
NOG
ALS DE DOOD
VOOR DE
LIEFDE ZIJN?
Miele maakt de mooiste
en de beste keukens
ECONOMIE
SLUITER
AIDS FONDS: GIRO 8957
CeidócSouocwit
WOENSDAG 20 NOVEMBER 19!
MARKTEN
SCHIPHOL Is de KLM
volgend jaar nog wel de
zelfde KLM? Dat is de
grote vraag die vrijwel ie
dereen binnen onze natio
nale luchtvaartmaatschap
pij op dit moment bezig
houdt. Wat het uiteindelij
ke resultaat van de ge
sprekken tussen British
Airways (BA) en KLM
ook moge zijn, het zal in
de praktijk niet veel uit
maken of er uiteindelijk
een fusie ontstaat in de
vorm van een nog op te
richten houdstermaat
schappij, dan wel dat de
KLM volledig door haar
Britse concurrent wordt
overgenomen. Hoe gek
dat op het eerste gezicht
ook lijkt.
Natuurlijk, het woord fusie
klinkt vriendelijker dan over
name; er is minder sprake van
aantasting van onze nationale
trots. Maar in beide gevallen
gaat het om het strategisch be
lang dat wordt gediend. En dat
is enorm. Voor beide bedrijven
is het erop of eronder. Naar al
gemeen wordt verwacht zullen
er over hooguit tien jaar we
reldwijd nog slechts tien grote
luchtvaartmaatschappijen zijn,
waarvan vier of vijf in Euro
pa. KLM en British Airways
willen daar bijhoren.
Door fusie, zowel als overna
me, ontstaat de grootste lucht
vaartmaatschappij van Europa
en zelfs de vijfde van de we
reld. Ze heeft een gezamenlij
ke omzet van 22,5 miljard gul
den, zal wereldwijd 80.000
werknemers tellen en een
vloot bezitten van rond 300
toestellen. Hun gezamenlijke
passagiersaantal bedraagt op
dit moment ruim 16 miljoen,
bijna 7 miljoen meer dan de
huidige nummer 2, Lufthansa.
Wat dat betreft zijn overname
zowel als fusie een schot in de
Voordeel
Het stelt de nieuwe onderne
ming - in welke vorm dan ook
- in staat om op basis van de
bestaande verbindingen een
wereldwijd routenetwerk uit
te bouwen, dat in beider voor
deel werkt en sterk concurre
rend is met dat van andere
luchtvaartondernemingen.
Daarbij dient men te beden
ken, dat de positie van de twee
nog eens wordt versterkt door
het 20 procents aandeel dat de
KLM heeft in het Amerikaan
se Northwest Airlines (NWA),
de vierde luchtvaartmaat
schappij van de Verenigde
Staten. En door belangen, die
beide hebben in tal van andere
(Europese) maatschappijen.
Bovendien kunnen zij hun
aan- en verkoop van diensten
en produkten bundelen. Daar
bij valt te denken aan geza
menlijk aankoopbeleid van
vliegtuigen, gezamenlijke ver
koop van tickets, gezamenlijk
onderhoud etc. etc. Ten derde
kan een deel van de overhead
kosten die beide maatschappij
en nu nog op dezelfde gebie
den maken, worden gedrukt.
Dat KLM en BA min of meer
tot elkaar „veroordeeld" zijn,
is in wezen al verscheidene ja
ren een uitgemaakte zaak. De
geschiedenis heeft dat ook be
wezen. Al enkele jaren gele
den poogden beide directies
een samenwerkingsverband te
realiseren met Sabena World
Airways, een dochter van het
noodlijdende Belgische Sabe
na, dat nu in zee lijkt te gaan
met Air France. Op grond van
de financieel moeilijke positie
van Sabena én als gevolg van
het verzet van de Walen ket
sten de plannen van BA en
KLM eerder dit jaar af.
Noodzaak
Vooral de afgelopen maanden
is de noodzaak tot samenwer
king groot geworden. Dat
komt vooral doordat de toon
aangevende Amerikaanse
maatschappijen United Airli
nes en American Airlines toe
stemming hebben gekregen
vluchten uit te voeren van en
naar het Londense vliegveld
Heathrow, de thuisbasis van
BA. Bovendien heeft BA het
nadeel dat ze zich, bij de tot
standkoming van een werke
lijke Europese Gemeenschap,
letterlijk en figuurlijk op een
eiland bevindt. Om die reden
is het domweg noodzakelijk
dat ze voet aan de grond krijgt
op het vasteland van Europa.
De afgelopen jaren is dat tij
dens de „vrijage" met Sabena,
waarbij de Brusselse luchtha
ven Zaventhem een cruciale
rol speelde, mislukt.
Maar ook andere aspecten spe
len een heel belangrijke rol.
Niet lucratief
Er speelt meer dat de KLM en
BA tot elkaar drijft: de KLM
mag dan op dit moment wel
een 20 procents aandeel heb
ben in NWA, dat betekent niet
dat dit een lucratieve zaak is.
Northwest Airlines is dan wel
iswaar in grootte de vierde
luchtvaartmaatschappij van de
Verenigde Staten, ze is de af
gelopen jaren min of meer
kunstmatig op de been gehou
den. Het recentste voorbeeld
daarvan is de opmerkelijke
steun van 700 miljoen dollar
die de staat Minnesota afgelo
pen week aan NWA gaf in ruil
voor werkgelegenheid in Min
neapolis en St. Paul.
Gezien het feit dat de Ameri
kaanse overheid waarschijn
lijk binnenkort toestemming
zal geven tot een verdere ver
groting van de (financiële) in
vloed van buitenlandse maat
schappijen van 20 tot 49 pro
cent, is NWA uiteindelijk een
gemakkelijke prooi voor een
gezamenlijk opererende
KLM/BA. Gedrieën kunnen
zij dan een megacarrier vor-
- 4 m 1 Schiphol Amsterdam
mmm
w*
5 'T.
- nr *.nemNW*ï
-
De uitbreiding van Schiphol tot een capaciteit waarbij uiteindelijk 50 miljoen passagiers per jaar worden afgehandeld, is één van de voorwaarden die de KLM stelt bij
een fusie met British Airways.
FOTO: SP
men waar de concurrentie een
moeilijk antwoord op zal heb
ben.
Europese wetgeving
Wanneer de gesprekken tus
sen KLM en BA uiteindelijk
zullen leiden tot een fusie, al
dan niet via een houdster
maatschappij, zal die op z'n
vroegst op 1 juli van het vol
gend jaar kunnen ingaan. Dan
namelijk verandert de Europe
se wetgeving dusdanig, dat er
een bedrijf mag ontstaan,
waarvan meer dan 50 procent
van de aandelen in handen is
van Europese ingezetenen. De
vraag is daarbij wat er gaat ge
beuren met de huidige char
termaatschappijen Martinair
en Transavia. De KLM heeft
daarin een aandeel van res
pectievelijk 29 en 80 procent.
Het zou best eens zo kunnen
zijn, dat KLM en BA op grond
van de Europese kartelwetge
ving zullen besluiten tot afsto
ting van Martinair en Trans
avia. Een en ander natuurlijk
in ruil voor een door de Euro
pese Commissie toegestane fu-
Een andere mogelijkheid is dat
ze voor Martinair en Trans
avia een aparte chartermaat
schappij oprichten, die zich
uiteindelijk toch weer aansluit
bij de nieuwe KLM/BA-on-
derneming. Een open houd
stermaatschappij maakt zoiets
mogelijk.
En dan is er nog de rijksover
heid. Nu nog is de staat voor
38,2 procent aandeelhouder
van de KLM. Ze heeft daarbij
de mogelijkheid dat percenta
ge op te schroeven naar 50
procent of meer. Het is echter
niet te verwachten dat dit in
het geval van een fusie ook zal
gebeuren, daar ook BA volle
dig is geprivatiseerd. Het is
waarschijnlijker dat de Neder
landse staat ook haar aandeel
zal afstoten.
Overname
Maar wat gebeurt er als niet
tot een fusie maar tot een
overname wordt besloten?
Naar alle waarschijnlijkheid,
aldus luchtvaartanalysten, ont
staat er een luchtvaartmaat
schappij die onder aanvoering
van de huidige British Air
ways niet primair de belangen
van Nederland dient, maar
veeleer een Europese c.q. Brit
se zaak. Dat werkt zonder
meer nadelig voor de Neder
landse distributie-economie.
Bovendien wordt in hoge mate
de Nederlandse troef van
Schiphol als zogenaamde
„mainport" uit handen gege
ven: niet de Nederlandse staat
bepaalt dan nog het belang
van deze luchthaven, de KLM
evenmin, maar British Air
ways. Voor de Nederlandse
staat zal zoiets vooralsnog on
acceptabel zijn, tenzij er heel
duidelijke afspraken worden
gemaakt over de positie van
Schiphol. Deze luchthaven
heeft de intentie zich met be
hulp van prestigieuze uitbrei
dingsplannen te kunnen hand
haven als vijfde vliegveld van
Europa. Dat blijft mogelijk
mits - heel nadrukkelijk - een
en ander in een overname
wordt geregeld. Voor BA zou
iets dergelijks zelfs het voor
deel kunnen hebben dat de
luchthaven Heathrow wordt
ontlast en deze maatschappij
nog betere toegang tot het Eu
ropese continent krijgt.
Dan is er nog de kwestie van
de ontslagen, waar met name
de Vervoersbond FNV voor
vreest. Ze sluit het verdwijnen
van 6000 banen in geval van
een overname geenszins uit.
Die angst is terecht. Maar dat
wil niet zeggen, dat er ook on
der andere omstandigheden
niet eenzelfde aantal arbeids
plaatsen verloren zal gaan. In
de jongste onderhandelingen
tussen bonden en KLM-direc-
tie is van de zijde van de KLM
beloofd, dat de reorganisatie
die op dit moment gaande is,
het verlies van slechts enkele
honderden arbeidsplaatsen tot
gevolg zal hebben. Maar de
kostenstructuur van de KLM
is dermate zwak, dat iedere in
gewijde weet, dat een dergelijk
gering aantal niet haalbaar is,
zeker niet gezien de alsmaar
toenemende wereldwijde con
currentie.
Intern wordt dan ook zonder
fusie rekening gehouden met
een uiteindelijke afslanking
van 5500 tot 7Q00 arbeidsplaat
sen.
Over een overname in plaats
van een fusie dient men dan
ook niet te dramatisch te doen.
Het gaat erom dat er een ge
lijkwaardigheid blijft bestaan
tussen beide partners. Dat de
KLM daarbij op dit moment in
omzet, passagiersaantallen en
grootte van de vloot de minde
re is van BA, is daarbij niet
echt van wezenlijk belang.
Shell is daarvan een uitste
kend voorbeeld. Zo'n 60 pro
cent van het Shell-concern is
in Nederlandse handen en 40
procent van de aandelen is
Brits eigendom. Dat betekent
niet dat Shell Groot Brittannië
zich de mindere voelt.
Indien BA en KLM - in het
geval er een overname zal ko
men, een goede oplossing we
ten te creëren voor het mana
gementprobleem, zal een we
reldwijd toonaangevende orga
nisatie kunnen ontstaan. Men
dient er echter rekening mee
te houden dat het zeker een
generatie kost, voor zo'n orga
nisatie ook daadwerkelijk tot
in alle finesses gestalte heeft
gekregen. Ervaringen met
Unilever en Shell hebben dat
wel geleerd.
VEEMARKT LEIDEN (19-
Prijzen slachtrunderen per
slacht gewicht zonder nier en
inklusief BTW (Volgens PW
voer slachtrunderen 90 waarvi
nelijk 10. Mannelijk 2e kwj
6,75. Mannelijk 3e kwal. 5,_
Handel redelijk en prijzen
Vrouwelijk 2e kwal. 4.80-5,i
kwal. 4,20-4,80 en worstkwa
4,80. Handel redelijk en prljz
hoger.
Gebruiksrunderen per stuk
BTW: Aanvoer gebruiksrunde
waarvan 15 graskalveren. M
kalfkoeien 1e soort 1800-22
soort 1300-1800. Handel
prijzen gelijk. Melkvaarzen
1700-2100 en 2e soort 1301
Handel rustig en prijzen Iets
Kalfvaarzen 1e soort 1850-220
soort 1400-1850. Handel stil
zen Iets lager. Guste koeien
1300-1850 en 2e soort 90
Handel stil en prijzen gelijk. En
ren 1000-1650. Handel rustig
zen gelijk. Pinken 750-1150.
rustig en prijzen gelijk. Grask
500-900. Handel rustig en prij
lijk.
Nuchtere kalveren voor de
inklusief BTW: Aanvoer ro
519. Stierkalveren extra kwalili
825, 1e kwaliteit 550-675 ei
teit 360-550. Handel rustig
gelijk. Vaarskalveren extn
400-500, 1e kwaliteit 260-340
kwaliteit 160-225. Handel g<
prijzen gelijk. Aanvoer zwartbo
Stierkalveren extra kwaliteit 4!
1e kwaliteit 320-395, 2e kwalili
270. Handel goed en prijzen
ger. Vaarskalveren extra
225-315, 1e kwaliteit 150-210
kwaliteit 110-135. Handel gc
prijzen iets hoger. Aanvoer v,
sen 200. Vleesrassen 1e
525-800 en 2e kwaliteit
Handel goed en prijzen gelijk
Varkens per kg levend gewicl
voer slachtvarkens 493.
slachtvarkens 3,10-3,15, zeu
kwal. 2,70-2,78 en 2e kwal. 2,
Handel rustig en prijzen gelijk
Slachtschapen en lammeren
gewicht inklusief BTW
1200 waarvan lammeren
Slachtschapen 3,50-5,25. Hant
tig en prijzen gelijk. Ooien tol
7,25-8,00. Handel rustig en
gelijk. Ooien boven 20 kg 6,5
Handel rustig en prijzen gelijk
men tot 22 kg 8,00-9,00. R
22-25 kg 7,75-8,75. Handel ru
prijzen gelijk. Rammen boven
7,25-7,75. Handel rustig er
gelijk.
Slachtschapen en lammeren
inklusief BTW: Slachtschape
175. Ooien tot 20 kg 150-160
boven 20 kg 150-165. Ramme
kg 180-195. Rammen 22-25
220 en rammen boven 25
235.
Gebruiksschapen en lammer
stuk inklusief BTW: Aanvoer
delammeren 110-190. Hande
en prijzen gelijk.
Aanvoer geiten en bokken 10
zen per stuk 30-75. Handel
en prijzen gelijk.
Totale aanvoer: 3782.
EIERVEILING EIVEBA BV
VELD (19-11-'91):
3.276.900 stuks en de stemm'i
vriendelijk. Prijzen in gulden
stuks: eieren van 45/55 grari
10,72-12,53 en wit 8,88-12,54.1
van 55/65 gram bruin 12,69-1(
wit 13,04-13,70. Eieren vani
gram bruin 12,84-14,19 en will
13,68. Eieren van 81/82 grar
14,71.
KAASMARKT BODEGRAVER
11-'91): Aanvoer 14 partijen.!
goede handel werd een prijf
teerd van f 8,60 tot f 9,10 J
soort tot 16 kg en f 9,90 v
/zware kaas.
Geen krant ontvangen Bel
18.00 en 19.00 uur, zaterdags
14.00 en 15.00 uur, telefoon'
122248 en uw krant wordt nog
de avond nabezorgd.
TOPECONOOM STANISLAV SJATALIN:
DEN HAAG Het heeft
lang geduurd, te lang
waarschijnlijk, maar de
Sovjetunie is anno 1991
dan eindelijk klaar voor
een ingrijpende hervor
ming van zijn verkalkte
plan-economie. President
Jeltsin is een goede koers
ingeslagen, het meest
hoopgevende is nog wel
de brede politieke en
maatschappelijke steun
voor de vorming van pri
vébezit.
Deze hoopvolle boodschap ver
kondigde Stanislav Sjatalin,
voormalig adviseur van presi
dent Gorbatsjov en hoofd van
de afdeling economie van de
Sovjetacademie voor weten
schappen, gisteren tijdens een
lunchbijeenkomst in Den
Haag. Het toestaan van privé
bezit kan de Sovjetburgers be
ter dan welke maatregel ook
voedsel, een behoorlijk inko
men en hoop voor de toekomst
geven, aldus de Sovjet-eco
noom.
Anderhalf jaar geleden zag
Sjatalin zijn fameuze 500-da-
genplan voor de hervorming
van de Sovjet-economie nog in
de prullenbak belanden. Se
cretaris-generaal Gorbatsjov
vond het plan te radicaal en
had met name moeite met het
voorstel grond aan boeren te
verkopen, bedrijven te privati
seren en buitenlandse deelna
me in Sovjet-industrieën toe te
staan. Maar deze week viste de
Russische president Jeltsin het
rapport van Sjatalin weer uit
het ronde archief en kondigde
een reeks decreten aan om een
voortvarend begin met de uit
voering te maken.
Sjatalin, achteraf: „Er is veel
tijd verloren gegaan. Als Gor
batsjov eerder met de uitvoe
ring van het 500-dagenplan
was begonnen, was de Sovjetu
nie er niet zo beroerd aan toe
geweest als nu het geval is. De
dagelijkse leefomstandigheden
zijn verslechterd tot het ni
veau van een hondeleven.
Maar het doet me deugd dat
Jeltsin hervormingen heeft
aangekondigd die gebaseerd
zijn op het principe van de
vrije-markteconomie. Nu
breekt dus eindelijk de moei
lijke fase van de uitvoering
aan. Waarbij het probleem is
dat er nog geen sterke uitvoe
rende macht is".
Sjatalin bekleedt geen enkele
bestuurlijke functie meer, of
het moet zijn voorzitterschap
van de voetbalclub Spartak
Moskow zijn. Maar zijn in
vloed op de politiek die in het
Kremlin en het Russische Wit
te Huis wordt uitgestippeld, is
nog steeds aanzienlijk. Gorba
tsjov vraagt Sjatalin naar ver
luidt nog regelmatig om ad
vies, bovendien zijn vier mi
nisters van de Russische Fede
ratie oud-studenten van Sjata
lin. In de Sovjetunie, maar ook
ver daarbuiten, geldt de tenge
re hoogleraar als één van de
krachtigste pleitbezorgers van
een nieuwe economische poli
tiek.
Hoewel Sjatalin nog steeds de
zelfde denkbeelden huldigt, is
zijn betoog in twee jaar aan
merkelijk van toon veranderd.
In 1989, toen de Sovjetunie
nog een centraal geregeerde
unie was, moest hij hemel en
aarde bewegen om politici te
interesseren voor zijn opvat
tingen. Maar nu het Sovjetrijk
uiteenvalt en de Russische Fe
deratie zijn eigen koers volgt,
ziet hij zich gedwongen af en
toe zelfs te waarschuwen voor
een al te enthousiaste realisa
tie van zijn plannen.
„Het is betrekkelijk eenvoudig
om de brand te steken in een
slecht flatgebouw van zeven
verdiepingen, maar je doet er
geen goed aan als daar nog
mensen wonen die je niet tij
dig in kleine schuilhutjes hebt
ondergebracht", zegt hij op
dringende toon. Daarmee be
doelt hij dat de ontmanteling
van de onder Stalin gecollecti-
veerde landbouw ook te snel
kan gaan, zodat de voedselpro-
duktie geheel ontregeld raakt.
Hetzelfde geldt voor de priva
tisering van bedrijven en
staatsinstellingen. „We moeten
meerdere vormen van bezit
toestaan, privébezit, bedrijfs-
bezit, collectief bezit en staats
bezit. Want wie het staatsbezit
in één keer wil afschaffen,
brengt het land tot een bank
roet".
Een jaar geleden was Sjatalin
in Nederland om zich te infor
meren over de Nederlandse
landbouwsector. Hij was diep
onder de indruk en kon tege
lijk een gevoel van lichte
schaamte niet onderdrukken.
„Mijn grootvader was boar",
bekent hij desgevraagd. „Als
hij nu nog zou leven en ik
moest hem vertellen dat de
Unie jaarlijks tientallen mil
joenen tonnen graan moet im
porteren, had ik een pak voor
mijn broek gekregen. Maar de
situatie is zo hopeloos als ze is.
De grond moet dus snel aan de
boeren verkocht worden,
waarbij ook vrij in percelen
gehandeld moet kunnen wor
den. Als de boeren weer zelf
gaan ondernemen, net als in
uw land, zal de produktie met
sprongen omhoog gaan".
Voor de centrale regering in
Moskou heeft Sjatalin het vol
gende recept: vergaande bezui
nigingen op de collectieve uit
gaven met name in het mi
litair complex loslaten van
prijzen, het inzetten van tech
nisch (militair) vernuft voor
het aanboren van natuurlijke
rijkdommen en het liberalise
ren van de handel met het
buitenland. Bij dit alles is het
volgens de hoogleraar wel van
cruciaal belang dat de nieuwe
staatsinstituten, zoals die zijn
vastgelegd in de jongste econo
mische en politieke verdragen,
ook werkelijk van de grond
komen.
Begrafenissen-Crematies
Transporten
In het rouwcentrum is gelegenheid tot
opbaring in onze aula's. Koffiekamer
beschikbaar Ruime parkeergelegenheid
Verzekeringen - Deposito's.
Leiden, Willem de Zwijgerlaan 179
Postbus 432. 2300 AK Leiden, telefoon 071-213231*
Wassenaar, Deijlerweg 127. telefoon 01751-12436
SCHILDERWERKEN BV"
LEIDEN - LEIDERDORP - 071-120666
(Storten op bankrekeningnummer 7070.70.228 kan ook.)
Daarvan overtuigen wij u graag. Miele maakt erg mooie en
zeer goede keukens. Met de perfektie en duurzaamheid die u van Miele mag
verwachten. De hoge kwaliteit vindt u veelvuldig terug in elk van de tientallen
Miele keukenprogramma's, in de meer dan 200 oogstrelende designs, in de
doordachte details en in de fantastische afwerking.
Naar onze mening maakt Miele de mooiste en de beste keukens.
Het zal ons niet moeilijk vallen ook u daarvan te overtuigen. Want met Miele
kunnen we van uw keuken een eenheid maken, passend bij uw smaak,
voorkeur en stijl. Daarin zullen we u graag vrijblijvend adviseren en uw keuken
samen met u, stap voor stap laten 'ontstaan'. Tot in de details.
Want bij Miele levensduur en Miele komfort hoort een doordacht,
vakkundig opgesteld totaalkoncept.
Ook daarom onze voorkeur voor Miele.
En waarschijnlijk, binnenkort, ook voor u.
Na 'n vrijblijvend informatiebezoek.
Miele-Keuken-Centrum "Leiden"
Korevaarstraat 11tel. 071 -149859
