il deelnemen aan
vredesmacht in Joegoslavië
g|\
se
Onderhandelaar Waite
werd zelf slachtoffer
iQowumt
BUITENLAND
5 i
[usak (78) overleden
[utherland bleef
sgeven in
gevangenschap
APITEIN ROB
DE SCHAT VAN OPA LARSEN
Paradijs
op tilt
DINSDAG 19 NOVEMBER 1991
tiaa
ten
•ijgen,
kustw;
1. De
acht ei v,
Guanr
de H;
uïneei
eft tot
echten
ssen
vluchl
;s heblf.
r het
ATISLAVA De voormalige Tsjechoslowaakse communisti-
partijleider en president Gustav Husak, die zijn land leidde
periode tussen de Praagse Lente van 1968 tot de Fluwelen
•olutie van 1989, is gisteren op 78-jarige leeftijd overleden.
iak onderging het afgelopen jaar verschillende operaties te-
kanker. Hij werd op 8 november opgenomen in een zieken-
i in de Slowaakse hoofdstad Bratislava en naar verluidt zou
vorige week in coma zijn geraakt. Een dag voordat Husak
rf was het twee jaar geleden dat het studentenprotest los-
itte dat leidde tot de val van het communisme en tot zijn af-
a in6-
^ik volgde in april 1969 Alexander Dubcek op als leider van
'ommunistische Partij, acht maanden nadat Dubceks poging
„socialisme met een menselijk gezicht" te bewerkstelligen
et werd gedaan door een invasie van troepen van het War-
j-Pact. Zes jaar later werd hij president van Tsjechoslowa-
hij bleef dat totdat hij op 10 december 1989 tot aftreden
d gedwongen. Hij bracht de laatste twee jaar van zijn leven
fzondering door.
Ruim 100 doden
door regen India
NEW DELHI De afge-
lopen zes dagen zijn bij
zware regens in de Zuid-
indiase deelstaten Tamil
Nadu, Andra Pradesh en
Karnataka ten minste 113
mensen om het leven ge
komen. De meeste slacht
offers zijn verdronken of
werden bedolven. Dui
zenden huizen werden
verwoest en talloze bewo
ners moesten hun dorpen
verlaten. Daarnaast
bracht de regen zware
schade toe aan de land
bouw en de wegen. Zo
spoelden in Tamil Nadu
Gustav Husak. FOTO: AP twee spoorbruggen weg.
Vrijspraak Italiaanse koningszoon
Idoor
BOB VAN HUËT
PARIJS De van doodslag be
schuldigde koningszoon Victor-
Emanuel van Savooie is gister
avond vrijgesproken door de Pa-
rijse rechtbank. De Italiaanse
troonpretendent werd wel schul
dig bevonden aan verboden wa
penbezit, waarvoor hij zes maan
den voorwaardelijk kreeg. In de
zomer van 1978 was Victor-Ema-
nuel betrokken bij een schietpartij
op een miljonairseilandje onder
Corsica. Een jonge Duitse toerist
kwam daarbij om het leven. Het
verrassende vonnis leidde tot ver
bitterde reacties van de familie
van het slachtoffer, die het hof
van 'klassejustitie' beschuldigde.
Vrijdag had de officier van justitie
nog vijf jaar geëist tegen de troon
pretendent, die het recht in eigen
hand wilde nemen toen opgescho
ten jongelui een reddingsbootje
van zijn jacht hadden gestolen. Bij
een uit de hand gelopen woorden
wisseling loste Victor-Emanuel
enige waarschuwingsschoten met
een automatisch geweer. Een ver
dwaalde kogel trof de 19-iarige
Dirk Hamer die aan boord van
een ander jacht lag te slapen. De
jongen overleed vier maanden la
ter aan zijn verwonding. Advo
caat Paul Lombard meende dat er
te veel onduidelijkheden in het
dertien jaar durende politie-on-
derzoek waren om zijn cliënt te
kunnen veroordelen.
ILDEBRAND BIJLEVELD
f HAAG Nederland
ereid om 500 tot 800
ischappen beschikbaar
fetellen voor een vredes-
jer in Joegoslavië. Mi-
Ter Beek van de-
Isie maakte vanmorgen
fend dat hij een even-
lel verzoek van de Ver
enigde Naties voor een
bijdrage aan het VN-leger
zal honoreren.
Hij is op voorhand bereid tot
het inzetten van één bataljon
voor de grondtroepen. Afhan
kelijk van de situatie zal Ne
derland mariniers en genie
troepen kunnen leveren, aldus
een woordvoerder van Ter
Beek. De bewindsman denkt
vooralsnog dat een bataljon
soldaten de maximumbijdrage
van Nederland zal zijn. Ter
Beek heeft de eis gesteld dat
een VN-leger met Nederlandse
manschappen alleen ingezet
kan woren als er zicht is op
duurzame vrede.
De speciale VN-afgezant Cy
rus Vance is op dit ogenblik in
Joegoslavië is om met de strij
dende partijen over het sturen
van zogenaamde blauwhelmen
te praten. Over ongeveer een
week zal Vance verslag uit
brengen, waarna de Veilig
heidsraad van de VN naar alle
waarschijnlijkheid een resolu
tie zal aannemen die het inzet
ten van een vredesmacht mo
gelijk maakt.
De negen landen van de West-
Europese Unie (WEU) beslo
ten gisteren in Bonn het zen
den van NV-blauwhelmen
naar Joegoslavië te ondersteu
nen, waarmee plannen voor
het sturen van een afzonderlij
ke Europese vredesmacht on
der een WEU-vlag definitief
van de baan zijn. De WEU-
landen willen mei name hel
pen bij de evacuatie van ge
wonden, vrouwen en kinderen
uit bedreigde kuststeden, zoals
Dubrovnik. „Ofschoon het na
drukkelijk om humanitaire
hulp gaat, kan die met militai
re middelen worden gegeven",
aldus minister Ter Beek.
dlYRUT Thomas Su-
«land, die tot zijn ont
ering hoofd was van de
idbouwfaculteit van de
I "I" erikaanse Universiteit
1 Bayrut (AUB), ging
tijdens zijn gevangen-
Honec^p ^oor met lesgeven
herland hield voor zijn
o_ 'jiegevangenen lezingen
wëtejr genetica, veehouderij
zijn geliefde 27 jaar
Volvo. Gisteren
am een einde aan zijn
angenschap die 2353
leten o en duurde.
ami
democ e
verzoe
elen ei
It dat h
ioneck
;t dat
in Rus]
erantw
van Sutherlands vroegere
oorders, de Ier Brian Kee-
zei na zijn vrijlating in
dat de Amerikaan ener-
was en gedreven werd
een verlangen anderen
te leren. Keenan leerde
van hem.
doeipk Reed, een Amerikaan
maandenlang met Suther-
opgesloten zat, zei dat zijn
legevangene veel aan li-
imsoefening deed. Reed
d in april van het vorig
vrijgelaten. Sutherlands
nds^eei ëenote Jean omschreef
i als een actieve, assertieve
vriendelijke man die hield
uitgaan, van praten met
v is pl
gespre
vjet-mi
igehevi
'olgens
banciTe mensen en als iemand
loor H<
ft in B
isters
jk uit k
deel
?1 van
vele
equent
gevoel voor humor.
icht e 60-jarige Sutherland wérd
smokk ïuni 1085 ontvoerd. De in
vliegeir^an<l geboren Amerikaan
- -'in 1983 in Bayrut lesge-
ondanks alle daaraan ver-
len risico's. Hij arriveerde
zijn echtgenote in Liba-
een jaar na de Israëlische
iferenti s'e *n dat land- Enkele
nden later kwamen bij een
noordactie tegen het
[dkwartier van de.Ameri-
de oms Be mariniers in Bayrut
ial Amerikaanse militairen
v] tiet leven.
geweld kwam snel dich-
ij. In januari 1984 werd de
ident van de AUB, Mal-
Kerr. voor zijn kantoor
Igeschoten. Jean Suther--
zei dat de moord haar
schokte, maar dat hij
5 Jesloten was te blijven,
herland was na de ver-
rde Kerr de Amerikaan
de hoogste positie bij de
ersiteit.
i 'wacht
Ierland nam uit voorzorg
lijfwacht, maar die maat
regel verhinderde niet dat hij
op 9 juni 1985 door onbekende
gewapende mannen werd ont
voerd toen hij van het vlieg
veld van Bayrut op weg was
naar zijn woning. Hij was net
uit de Verenigde Staten terug
gekeerd. In veiligheidskringen
is gezegd dat zijn ontvoerders
mogelijk dachten dat hij de
töenmalige president van de
AUB, Calvin Plimpton, was.
Sutherlands ontvoering werd
door geen enkele groep opge
ëist. Jean hoorde enkele
maanden later voor het eerst
weer wat van hem nadat de
Amerikaanse dominee Benja
min Weir door de Islamitische
Jihad (Heilige oorlog) was vrij
gelaten. Weir bracht haar
brieven van haar echtgenoot.
De Islamitische Jihad maakte
in zijn verklaringen nooit mel
ding van Sutherland en ver
spreidde ook nooit een foto
van de Amerikaan. Ieder be
richt over Sutherland was af
komstig van vrijgelaten ex-gij-
zelaars.
Sutherland was na Terry An
derson de langst vastgehouden
gijzelaar. De journalist Ander
son werd drie maanden voor
Sutherland, in maart 1985,
ontvoerd.
Sutherland studeerde in Glas
gow landbouw en in de VS
veefokkerij. Op dit laatste ter
rein behaalde hij een doctorsti
tel. Hij trouwde met Jean in
1954 en werd in 1963 Ameri
kaans staatsburger. De Suther
lands hebben drie dochters.
De Amerikaan Thomas Suther
land glimlacht breed tijdens
een persconferentie in Damas
cus na zijn vrijlating gisteren.
FOTO: AP
LONDEN Kort voor de
speciale afgezant van de
toenmalige Anglicaanse
aartsbisschop Lord Run-
cie, Terry Waite, in janua
ri 1987 in Libanon ver
dween, zei hij tegen jour
nalisten: „Ik vraag me
vaak af of ik niet zelf de
volgende gijzelaar zal
zijn".
Dit voorgevoel weerhield hem
er echter niet van zijn riskante
werkzaamheden voor de vrij
lating van de westerse gijze
laars in Libanon voort te zet
ten. Tot dan toe waren sinds
1980 tien gijzelaars, die door
regeringen en extremisten
werden vastgehouden in Libië,
Iran en Libanon, dank zij zijn
inzet op vrije voeten gekomen.
Hij stapte in de duistere we
reld van Libanese ontvoerders
en trad toe tot de rangen van
de gijzelaars die hij juist had
trachten te bevrijden. Voor
zijn gijzelnemers was Waite
een ongelofelijke vangst.
Het was niet alleen de fysieke
aanwezigheid van de meer
dan twee meter lange en meer
dan 100 kilo zware 'goedaar
dige reus' die een onuitwisbare
indruk naliet op de mensen.
Hij bleek zeer bedreven in het
houden van een dialoog. Des
te cynischer was het dat juist
de man van de kerk werd ge
gijzeld.
Waite werd tot zijn daden ge
dreven omdat hij ervan over
tuigd was dat dat de enige ma
nier was om de gijzelaars vrij
te krijgen. Hij noemde wat hij
deed ooit „een zeer gevaarlijke
toestand". „Normaal word ik
in een auto vervoerd naar een
verlaten gebouw, meestal
's nachts. Ik loop het pand al
leen binnen. Daar word ik op
gehaald dodr iemand en ge
blinddoekt, waarna ik naar
een andere plek word overge
bracht om te onderhandelen
terwijl iemand een geweer in
mijn rug houdt", zo zei hij.
Waite werd in de val gelokt
door de organisatie die de
Amerikanen Terry Anderson
en Thomas Sutherland vast
hield. Hij was naar West-Bay-
rut gereisd na een onverwacht
verzoek van de pro-Iraanse Is
lamitische Jihad. Gekleed in
een kogelvrij vest vroeg hij
zijn Druzische lijfwachten
hem alleen te laten voor de
ontmoeting. Hij zei toen dat in
het geval van een gijzeling
niets mocht worden betaald
voor zijn vrijlating.
Er deden geruchten de ronde
dat Waite betrokken was bij
de Iran-Contra-affaire en dat
hij tijdens zijn missies in zijn
baard of haar afluisterappara
tuur meedroeg, die signalen
uitzond voor Amerikaanse
spionage-satellieten. In het
verslag van de Amerikaanse
Tower-commissie, die een on
derzoek instelde naar de wa-
pens-voor-gijzelaarszaak stond
dat Waite een ontmoeting had
gehad met de toenmalige advi
seur van de Amerikaanse Na
tionale Veiligheidsraad, kolo
nel Oliver North.
De inmiddels 52 jaar oude
Waite is de zoon van een
dorpsagent. Hij ging op 16-jari-
ge leeftijd van school, zat een
tijdlang in het leger en kwam
na werkzaam te zijn geweest
in organisaties voor sociale
hulpverlening en ontwikke
lingshulp in dienst bij de Ang
licaanse kerk. Aartsbisschop
Robert Runcie nam Waite op
in zijn staf.
Lang werd gedacht dat Waite
na zijn ontvoering was gedood.
Pas toen de Ierse gijzelaar Bri
an Keenan vorig jaar augustus
vrijkwam, werd bevestigd dat
Waite nog in leven was. Kee
nan zei dat er in een cel naast
de zijne een man met een
zachte stem en sandalen werd
vastgehouden. Volgens Kee
nan kon dat alleen maar Waite
zijn. De op 8 augustus vrijgela
ten journalist John McCarthy,
die zelf een tijdje met Waite in
een ruimte vastzat, verklaarde
dat „Terry nooit zijn geloof
had opgegeven".
Toenadering
WEU - ministers
over Europese
defensie
Idoor
JO WIJNEN
BONN De ministers van de
West-Europese Unie (WEU)
zijn gisteren in Bonn een eind
weegs tot elkaar gekomen
over het omstreden vraagstuk
van de Europese defensie. Of
schoon de ministers niet alle
geschillen die daarover de
laatste weken zijn gerezen
konden oplossen, slaagden ze
er toch in de toekomstige rela
tie van de WEU met de Euro
pese Gemeenschap en de
NAVO „nader te definiëren".
Een speciale werkgroep zal het
vraagstuk de komende weken
gaan bestuderen, zodat ze op 2
december - als de EG-minis-
ters van buitenlandse zaken
opnieuw in Brussel bijeenko
men - tegen het licht gehou
den kunnen worden. Minister
Van den Broek zei wel dat de
„nadere inzegening" van de
nu in het zicht gekomen oplos
sing „zal samenvallen met de
Europese topconferentie van
Maastricht".
Zoals het er nu uitziet zal de
WEU zich vooral gaan richten
op zaken als vredeskorpsen en
humanitaire acties buiten het
verdragsgebied van de NAVO.
Die zaken kunnen dan onder
de politieke paraplu van de
EG worden gebracht. De strikt
militaire zaken blijven dan on
der de bevoegdheid van de
NAVO. Dat is twee weken ge
leden trouwens ook besloten
op de NAVO-top in Rome.
Een aanvankelijk plan om sa
men met de Oosteuropese lan
den, de Baltische staten en de
Sovjetunie een 'consultatieve
raad' te vormen, bleek giste
ren in Bonn geheel kansloos.
Weliswaar zullen de contacten
van de WEU met die landen
worden verbeterd, tot een
geïnstitutionaliseerde vorm
van samenwerking zal het
voorlopig niet komen.
Kernwapenprogramma
Irak vernietigd
BAGHDAD Inspecteurs
van de Verenigde Naties heb
ben het grootste deel van de
Iraakse installaties om urani
um te verrijken voor de ver
vaardiging van kernwapens
vernietigd. Iraakse deskundi
gen zullen het overgebleven
materiaal, zoals reuzenmagne-
ten, vernietigen. Irak gaf vori
ge maand pas toe dat het be
schikte over een nucleair pro
gramma, maar zei dat het
slechts diende voor onderzoek.
Aanvankelijk probeerde Bagh
dad de opwerkingsinstallaties
verborgen te houden voor de
VN-inspecteurs.
098 - Wanneer Larsen de kajuit binnen strompelt, ziet hij tot
grote schrik kapitein Barker en stuurman Lynx doodziek op
grond liggen. Zij lijden eveneens aan hevige maagkrampen.
I is een samenzwering van die ellendige Jappen, Larsen",
H Barker kreunend; die kerels voeren iets in hun schild. Lynx
|een cent meer waard en ik kan bijna niet meer staan. Pro-
|r jij wapens te halen. We moeten ons kunnen verweren". Lar
sen loopt zo goed en zo kwaad als dat gaat naar de wapenka
mer, maar wanneer hij de deur opent, wordt hij onmiddellijk
overvallen dooY twee Japanners, die op de loer hebben gelegen.
Larsen kan zich niet meer verdedigen. Na een korte worsteling
valt hij bewusteloos neer. Grijnzend kijken de muiters naar hun
slachtoffer; dan sluipen zij voorzichtig weg...
door BERT VAN VELZEN
Hoe lang ben ik er al niet meer geweestVijftien
jaar alweerHet schrijnende heimwee is nu
voorgoed voorbij. Zonder verlangen lees ik een
uiterst gedetailleerd portret van California in het
weekblad Time.
Er is geen aanleiding om onmiddellijk de koffers
te pakken. Californië was mooi, Californië was
rijk en Californië was de Amerikaanse droom in
het gouden licht van de zon. Californië was ook
een beetje gek. Los Angeles is beschreven als de
machtige citadel die de wereld de gestapelde
hamburger, de duplexburger, heeft geschonken;
die het motel heeft uitgevonden, de hamfurter
en de gewoonte om het overhemd buiten de
broek te dragen (S.J. Perelman). In kranten als
de San Francisco Chronicle, aldus Time, kon je
lezen over een opmerkelijke begrafenis, die
werd bijgewoond door gasten die gekleed waren
in rose en turkoois en die het lied 'Dress for a
Brazilian party' zongen en die op uitnodiging
van de overledene zelf naar het afscheidsfeest
waren gekomen; over een verdwenen kat, die
herkend kon worden aan een halsband met
naam en een elektronische kattenluikopener en
over Chinese gelukskoekjes met verborgen
pornografische teksten. Californië heeft altijd al
een beetje op tilt gestaan, vanaf het moment dat
in het midden van de vorige eeuw goudzoekers
opdoken in San Francisco, gevolgd door
avontuurlijke vrouwen van losse zeden uit
Parijs. Bijna iedereen loopt er tegenwoordig te
joggen en neemt de auto voor een bezoek aan de
buren, twintig meter verderop. In Los Angeles is
de voetganger zelfs verdacht en je kunt er, zoals
de schrijver William Faulkner ooit is
overkomen, wegens wandelen worden
gearresteerd. Dat soort dingen maakten het
paradijs wel boeiend, maar de laatste jaren
begint de droom trekken van een nachtmens te
vertonen. Een gebied rond Los Angeles, met 12
miljoen mensen en 8 miljoen motorvoertuigen,
zendt dagelijks 1130 ton giftige gassen de lucht
in, die daar vaak lang, in de vorm van smog,
blijven hangen. Want het gebied ligt in een kom,
die overdag door een deksel van warme lucht
wordt afgedekt. Veel joggers rennen nu alleen
nog maar 's nachts. In sommige stadsgebieden is
het schijnsel van een televisiescherm door het
venster voldoende reden voor een geestelijk wat
opgerekte psychopaat om er, vanuit een auto,
zijn geweer op leeg te schieten. Door bouwers
die niet terugdeinzen voor milieuverkrachting
worden er bomen gerooid die tien eeuwen
geleden aan de aarde ontsproten. In Los Angeles
wonen nu meer Mexicanen dan in enige andere
stad ter wereld, met uitzondering van de
Mexicaanse hoofdstad. Er wonen meer
Koreanen dan in andere steden ter wereld, met
uitzondering van Seoul. Er zijn meer Druzen
dan in Libanon. In geheel Californië zullen
tegen het jaar 2000 alleen nog maar
minderheden wonen die elkaar met
afkeurenswaardige ijver dwarszitten. Het zwarte
getto Watts in Los Angeles is overgenomen door
'Hispanics' uit Mexico en negen van de tien
kinderen die daar worden geboren zijn van
Mexicaanse origine. Het getto is een barrio
geworden. Op de campus van Berkeley kunnen
studenten van Japans-Amerikaanse afkomst,
Vietnamezen, Thai, multiculturele lesbiennes,
Koreaans-Amerikaanse studenten en studenten
die zijn voortgekomen uit de volkeren die
Amerika oorspronkelijk bewoonden, zich
afzonderlijk laten inschrijven. De studenten
redden zich wel, maar gewelddadige
jeugdbenden bestrijden elkaar te vuur en te
zwaard. Het aantal bendeleden wordt in Los
Angelees op 100.000 geshat en ze zorgden in één
jaar voor 690 moorden en 18.000 andere
geweldsmisdrijven. Negers lijden nu niet
uitsluitend onder blank racisme, maar ook nog
onder geel en bruin racisme. Californiërs die het
niet meer zien zitten beginnen het paradijs te
verlaten. Het waren er in de voorbije twaalf
maanden 510.000, maar daar kwamen, uit alle
windstreken, 570.000 gelukszoekers voor terug.
VS: voedselhulp
rechtstreeks aan
Sovjet - republieken
WASHINGTON Het Witte
Huis heeft besloten de Sovjetu
nie aanvullende voedselhulp
te verstrekken ten bedrage
van 1,5 miljard dollar (onge
veer 2,7 miljard gulden). De
hulp zal direct naar de twaalf
Unie-republieken worden ge
stuurd, zo meldt vandaag de
Washington Post. Volgens de
krant, die zich beroept op in
formatie van Amerikaanse re
geringsfunctionarissen, mar
keert de directe hulpverlening
aan de republieken een nieuw
stadium in de betrekkingen
tussen de Verenigde Staten en
de Sovjetunie. „Het besluit on
derstreept de erkenning van
het Witte Huis van de teruglo
pende macht en invloed van
de centrale regering in Mos
kou", aldus The Washington
Post.
Atlantis
