oden keren terug naar
refpunten Oost- Berlijn
IMF schrapt hulp andere
landen ten bate Sovjetunie
aJ
Federaal leger vervalt in chaos
Achttien doden in Brazilië door storm
wdae Sou/tout
"Maxwell geen spion'
en
lit in
afdelii
onie
muzif
afdelin
JDEN Beschuldigingen van Seymour Hersh, de Ameri-
ise schrijver/journalist en winnaar van de Pulitzer Prijs, dat
»rt Maxwell betrokken was bij de ontvoering van Mordechai
Junu. de man die Israëls atoomgeheimen onthulde, blijken op
og te berusten. Een bekende oplichter hield Hersh en diens
■ver Faber voor de gek door hen te laten geloven dat Max-
de onlangs overleden Britse media-magnaat, geholpen had
het uitwerken van een complot van de Mossad, de Israëli-
geheime dienst. Deze onthulling werpt een heel ander licht
ie recente uitlatingen van Hersh dat Maxwell spioneerde
Israël en in dienst was van de Mossad. Hersh en Faber be
ien hun 'Maxwell saga' afgelopen maand met de publicatie
het boek 'The Samson Operation', dat vertelt hoe Israël een
eaire macht werd. De pathaloog-anatoom die de leiding had
de eerste lijkschouwing van Robert Maxwell, heeft het afge-
ii weekeinde toegegeven dat er wellicht fouten zijn gemaakt
iet onderzoek. Deze week worden details bekendgemaakt
een nader onderzoek in Madrid. De vrees groeit dat de ware
van Maxwells dood nooit bekend zal worden.
(c) The Sunday Times, Londen
BINNENLAND
MAANDAG 18 NOVEMBER 1991
Baby overleeft
vijf dagen in wc
KINGSTON De politie van Jamai
ca heeft een huishoudster gearres
teerd omdat zij haar kind direct na
de geboorte in de wc zou hebben ge
gooid. De baby overleefde vijf dagen
in de put onder de wc-pot voor hij
werd ontdekt. De 35-jange moeder
gaf als motief dat zij geen kleren had
voor haar kind en dat haar man haar
slecht behandelde. De baby werd ge
vonden nadat een bewoner van het
huis terugkerende dromen had over
een baby in de wc, aldus de politie.
Het kind van zes pond wordt ver
pleegd in een ziekenhuis. De moeder
moet volgende week voor de rechter
verschijnen.
VN REGISTREERT HANDEL
CONVENTIONELE WAPENS
NEW YORK Een commissie van
de Algemene Vergadering van de
Verenigde Naties heeft een „histori
sche" resolutie aangenomen om in het
VN-hoofdkwartier een register voor
handel in conventionele wapens aan
te leggen. Medewerking zal op vrijwil
lige basis plaatsvinden. Landen zullen
ook vrijwillig informatie kunnen ge
ven over hun wapenvoorraden en
over wapens die voor nationale legers
op de binnenlandse markt worden
aangeschaft. Het initiatief voor de re
solutie was vooral uitgegaan van de
EG-landen, Japan, de Verenigde Sta
ten en de Sovjetunie. Het idee achter
de resolutie, die mogelijk werd door
het einde van de Koude Oorlog, is dat
een register spanningen tussen landen
kan verminderen.
WASHINGTON Het Interna
tionale Monetaire Fonds (IMF)
is van plan zijn aandacht voor
ongeveer 50 landen drastisch te
verminderen om meer geld en
stafmedewerkers te kunnen in
zetten voor hulp aan de Sovjetu
nie, zo zeiden IMF-medewer-
kers dit weekeinde
Voornaamste reden zou zijn dat het
fonds niet over voldoende personeel
beschikt en van zijn leden geen toe
stemming krijgt om meer deskundi
gen aan te nemen. Van de maatregel
kunnen kleinere industrielanden en
ontwikkelingslanden het slachtoffer
worden die in de visie van het IMF
en dankzij rigoreuze controle van het
IMF op economisch en monetair ge
bied juist goede vorderingen maken.
Elk jaar houden IMF-experts inten
sieve besprekingen om de economi
sche situatie in pik van de 155 lidsta
ten te analyseren en aanbevelingen
Het plan houdt in dat het IMF hier
mee bij ongeveer 100 landen door
gaat. Hiertoe behoren grote industrie
landen zoals Italië en ontwikkelings
landen die geld lenen of op het punt
staan geld te lenen van het IMF. De
andere landen zullen om de twee jaar
aan een onderzoek worden onder
worpen, tenzij een land een verzoek
indient voor jaarlijkse controle.
zicht
ïdelijk
p der
s Miei
ie Joif
om er
)NY ALLEN-MILLS
langer
elijk
:n zali
LIJN Op een kou-
najaarsavond heeft de
holsky Strasse in Oost-
de toevallige voor-
I anger weinig te bie-
De straat is een
nvolging van verval-
vuilzwarte gevels van
verwaarloosde flat
ouwen.
mige gebouwen zijn uitge-
i zat iren, andere zijn bezet door
sg wel ters. Een achtergelaten
Muzieliant staat op het trottoir,
dak en de motorkap zijn
gesloopt en binnen in de
ligt aarde. Er groeit on-
d uit de ramen,
r halverwege de straat
oorspi ken intrigerende geluiden
liefst een deuropening. Het is
drukke avond in café
Jiddische muziek klinkt
1de zi
[ebless en ruimte die volgepakt is
klanten. Mensen lezen
reeuwse kranten. Er zijn
mannen gekleed in spij-
iroek en orthodoxe joden
zwarte hoeden en baar-
ijf ges
y trad
ïr Pa
itbarst
ikt gn
de hoek in een ander
r was |s café, Silberstein's, zijn
lijenkljwelijks meer zitplaatsen
■verd ïlhikbaar. Een paar straten
ZÜ sitier is door de onlangs op-
'loen, |chte Joodse Culturele Unie
liriamj
Ch,
een openbare lezing georgani
seerd over Leon Trotski. Het
gouden dak van de grootste
synagoge van de joodse ge
meenschap in Duitsland schit
tert weer in het licht van de
straatlantaarns.
Voor het eerst sinds Adolf Hit
ler zijn troepen losliet op jood
se winkels in de 'Kristallnacht'
van 1938, begint de joodse ge
meenschap weer op te bloeien
in Oost-Berlijn. In het begin
van de jaren dertig woonden
er op z'n minst 175.000 joden
in Berlijn. Door toedoen van
de nazi's en onverschilligheid
van de communisten was dat
aantal in de jaren tachtig ge
daald naar 200 in het oostelijke
gedeelte van de stad.
De val van de Berlijnse Muur
heeft een stroom van activitei
ten en investeringen op gang
gebracht in een voormalige
joodse wijk die veertig jaar
lang een verlaten monument
van nazi-terreur was. Joden
uit West-Berlijn en Amerika
zijn teruggekeerd op zoek naar
hun vroegere huizen. De
komst van duizenden joodse
immigranten uit de Sovjetunie
zorgt voor de onontbeerlijke
aanvoer van nieuw bloed.
De joodse opleving, die zich af
speelt rond de verwoeste syna
goge, is des te opmerkelijker
omdat tegelijkertijd een plotse
linge toename van 'neo-nazi'-
geweld te zien is. Maar de
dreigende agressie heeft de jo
den er niet van weerhouden
zich opnieuw te vestigen in
hun vooroorlogse arbeidersdis
trict, dat bekend staat als het
'Scheunenviertel'.
Davidsster
De hernieuwde opkomst van
een sterke joodse aanwezig
heid is zeer succesvol in het
oosten van de stad. Zelfs zó dat
de joodse autoriteiten in West-
Berlijn, die het jarenlang voor
het zeggen hadden met be
trekking tot joodse aangele
genheden in heel Duitsland,
nu in een bitter gevecht zijn
verwikkeld met hun nieuwe
oosterse rivalen over eigen
domsrechten en religieuze
rechtsbevoegdheid.
Het meest dramatische teken
van de joodse wederopbloei is
de gouden Davidsstér op de
koepel van de grootste synago
ge van de stad. De Oranien-
burger synagoge, die gebouwd
is in Moors-Byzantijnse stijl en
die in 1866 werd ingewijd door
de keizer, werd door de nazi's
uitgebrand in de Kristallnacht.
Het gebouw liep inde loop
van de oorlog nog meer schade
op en pas in 1988 bèsloot de
communistische regering de
synagoge te laten restaureren.
De bouw van de nieuwe koe
pel werd afgelopen juni vol
tooid en reparatiewerkzaam
heden aan de gevel zullen nog
tot 1995 doorgaan.
Aangrenzende gebouwen her
bergen al een museum en ver
schillende klaslokalen voor
Russische joden. Uil Eisel, een
rijke joodse kunstverkoopster
uit Oost-Duitsland, kwam
daardoor op het idee een café
te beginnen in het gebouw
naast de synagoge dat zij had
gehuurd.
Ze had er geen idee van dat
het gebouw voor de oorlog ook
een café was geweest. Totdat
het in de Kristallnacht werd
verwoest, was Silberstein's een
populaire kroeg voor intellec
tuelen. Franz Kafka, de
Tsjechoslo waakse schrijver,
was er een graag geziene gast.
De heropening van het café
vond in mei van dit jaar
plaats. En wederom is het één
van Oost-Berlijns meest be
zochte trefpunten.
Eisel geeft toe dat zij bezorgd
is over de recente aanvallen
van neo-nazi's. De politie be
waakt de synagoge constant
sinds vandalen begin dit jaar
brand probeerden te stichten.
Toch voelen weinig joden in
Berlijn zich werkelijk be
dreigd. Sommigen zijn opge
lucht dat het antisemitisme
niet veel sterker de kop heeft
opgestoken bij de onlangs ge
pleegde aanslagen tegen immi
granten. „Ze schijnen zich
vooral te richten op mensen
van wie ze vinden dat die niet
in Duitsland thuishoren, zoals
de Vietnamezen en de Mocam-
biquanen", aldus Irene Lunge,
een linksgeoriënteerde schrijf
ster.
(c) The Sunday Times, Londen
ien da
ondt
>pronl
nisati
jn b
180
aanzii
vorig
aanta
at hij
bezo
istival
inbod
raakt
hoof
at ui
i een
*mièi
dprin
tien
ka,
nigdel
meer
rgië),
est-Ei
digd
Aziat
a. Er
n de
il Hi
erdee
net
ur te
plitie
enya
pat
'toging
teen
draait
50*001
:t FaJ
Ie cafés rond de Oranienburger synagoge in Oost-Berlijn zoeken de joden elkaar als yanouds weer op.
RIO DE JANEIRO Drie da
gen van hevige regenval en
zware windstormen hebben dit
weekeinde in het zuiden van
Brazilië achttien mensen het
leven gekost en duizenden
mensen dakloos gemaakt.
Negen mensen verdronken
door een overstroming in Flo-
rianapolis, een kustplaats en
hoofdstad van de zuidelijke
deelstaat Santa Catarina. Twee
mensen kwamen om in de zui
delijke stad Londrina toen een
gebouw van vier verdiepingen
voor de harde wind bezweek
en instortte. Bij verkeersonge-
IROBI De politie in de
lyaanse hoofdstad Nairobi
;t zaterdag met traangas en
>enstokken geprobeerd een
^ïonstratie voor democratie
verhinderen. Duizenden
,a ïsen hadden gehoor gege-
aan de oproep van het on-
gs opgerichte Forum voor
Herstel van de Democratie
•RD) om deel te nemen aan
demonstratie, die door de
ïring van president Daniel
Moi was verboden. De
its waar de demonstratie
worden gehouden was
ter door de politie afge-
Vijf FORD-leiders
gearresteerd op weg
ir de demonstratie. De Ver-
Staten, Duitsland,
•Brittannië en Denemar-
hebben de arrestaties
erp veroordeeld.
rJoot-I
f i-
Kroatische soldaten lopen door het verwoeste dorpje Gorice.
lukken die aan de storm wer
den toegeschreven lieten ze
ven mensen het leven.
Volgens reddingswerkers zijn
ongeveer 10.000 mensen dak
loos geworden in de deelstaten
Santa Catarina, Rio Grande do
Sul en Parana toen de storm
donderdag toesloeg.
Merkwaardig
automobiel
Belangstel
lenden kijken
hun ogen uit
bij de de
monstratie
van een auto
met driehoe
kige wielen
op een ten
toonstelling
van Toyota.
Het merk
waardige
voertuig won
de gouden
medaille tij
dens de jaar
lijkse ideeen
wedstrijd van
Toyota.
FOTO: AP
BELGRADO Het fede
rale leger van Joegoslavië
verkeert in opperste cha
os. Dienstplichtigen en
vrijwilligers klagen over
wekenlange wachttijden,
slecht materieel en een to
taal gebrek aan logistieke
organisatie. In de hogere
echalons lijkt tegelijker
tijd elk strategisch denken
over doel en zin van de
oorlog tegen de Kroaten
te zijn vervangen door het
voeren van zinloze veld
slagen om een stad als
Dubrovnik, die krijgskun
dig van geen enkel belang
„We zouden niet eens weten
wat we ermee moeten, als we
hem eenmaal in handen heb
ben", verzuchtte een officier
onlangs.
Het meest zichtbaar is de cha
os onder het kader te velde.
Reservisten doen hun uiterste
best het land uit te komen
voordat ze naar het inmiddels
beruchte front rond de stad
Vukovar worden gestuurd, zij
die hun plicht niet kunnen of
willen ontlopen worden vaak
zonder enige training in de
voorste linies ingezet.
„Ik kreeg anderhalf uur
schietles met een halfautoma-
tisch geweer, om vervolgens
met een ander soort geweer
naar het front te worden ge
stuurd", verklaarde een vrij
williger tegenover het Engels
talige weekblad Politika. Voor
het leren gooien van handgra
naten werd nog eens en paar
uur uitgetrokken, in welke
tijdsspanne een officier aan
zijn ogen gewond raakte door
een ontploffende demonstra
tiegranaat. Juist terug van het
front waar hij slechts een
aanval uitvoerde maar wel on
middellijk een aantal kamera
den verloor kan de vrijwil
liger zich niet herinneren iets
van de heroiek te hebben ge
vonden waarop hij had ge
hoopt. Terug wil hij niet meer.
Terwijl hij onder vuur lag,
wisten zijn medestrijders in
het achterland uit verveling
niets anders te doen dan naar
de fles te grijpen en de burger
bevolking te terroriseren.
„We hebben niets tegen de mi
litairen, maar deze hordes
hebben niets meer met het
volksleger te maken zoals wij
dat altijd gekend hebben",
klaagde een inwoner van de
Bosnische stad Mostar bij voor
beeld over het gedrag van een
in de buurt gelegerde eenheid
uit Montenegro. De reservisten
vallen meisjes lastig, plunde
ren drankwinkels en zitten de
hele dag te zuipen, aldus de
klachten.
Nu zitten deze eenheden rela
tief ver van het front, maar
ook in en rond de Servische
stad Sid komen geluiden over
een totaal gebrek aan discipli
ne. dronkenschap en desertie.
Gelegen op de Kroatische
grens is Sid door het leger als
uitvalsbasis en verzamelsplaats
gekozen. Twee Nederlandse
journalisten waren enige tijd
geleden in een plaatsje juist
over de grens getuige van de
executie van vier Kroaten, die
met een handgranaat zouden
zijn betrapt. Van enige bevel
structuur lijkt nauwelijks
meer sprake. Soldaten houden
het schaarse verkeer aan en
bedreigen de inzittenden met
hun machinegeweren.
Waagschaal
Met de chaos onder de man
schappen, lijkt ook het strate
gisch brein van het leger op
hol geslagen. Materieel, man
schappen en (vooral) het laat
ste restje internationale good-
wil worden in de waagschaal
gesteld voor het veroveren
van Dubrovnik. dat strategisch
geen enkel doelt dient. „Mis
schien kan het als ruilobject
dienen tijdens komende on
derhandelingen", oppert een
westers militair attaché in Bel
grado aarzelend.
Langs de andere fronten
met uitzondering van Vu
kovar beperkt het leger
zich in de praktijk tot het ver
dedigen van de stellingen die
eerder zijn veroverd. Of de
militairen die stellingen zullen
opgeven als hun officiële taak.
het beschermen van de Servi
sche minderheid in Kroatië,
wordt overgenomen door een
eventuele VN-vredesmacht is
volstrekt onduidelijk. De ene
generaal roept in Belgrado dat
er geen sprake van kan zijn
dat de troepen zich zullen te
rugtrekken. een ander ver
klaart tegelijkertijd in Zagreb
dat hij daartoe zeer wel bereid
is Een derde roept akkoord te
gaan met de komst van de
Blauwhelmen, de vierde stelt
voorwaarden die elke inter
ventie van een vredesmacht al
bij voorbaat uitsluiten
Maar ondanks de chaos en de
wanprestaties, is het leger mo-
.menteel de enige nog redelijk
functionerende federale instel
ling. De desertie, de uitval van
materieel en de verliezen zijn
hoog, maar er zijn nog man
schappen en tanks genoeg om
de afscheiding van Kroatië te
voorkomen. Meer dan zestig
kazernes mogen in Kroatische
handen zijn gevallen, in de
omstreden gebieden zijn de
militairen heer en meester. De
luchtmacht beheerst het lucht
ruim en heeft met zijn aanval
op het paleis van de Kroati
sche president Tudjman bewe
zen tot precisie-bombardemen-
ten in staat te zijn.
Nauwelijks
De afgekondigde EG-boycot
treft het leger nauwelijks,
evenmin als het wapenem
bargo de militairen deert: wa
pens zijn er in overvloed.
Politiek is het leger ook nau
welijks verzwakt. Het staat-
spresidium, hoewel flink uit
gedund, is op papier opperbe
velhebber, maar in de praktijk
luisteren de politici meer naar
de generaals dan andersom.
Dat ook de EG zich realiseert
dat zonder het leger geen op
lossing denkbaar is, blijkt uit
de gesprekspartners die Lord
Carrington zich tijdens zijn
laatste reis naar Joegoslavië
koos: hij ontmoette niemand
van het presidium, minister
van buitenlandse zaken Lon-
car werd slechts ter decorum
de hand geschud. Behalve
voor de presidenten van de re
publieken ruimde Carrington
echter wel degelijk tijd in voor
minister van defensie Kadije-
Alle krijgsvertoon ten spijt, zal
ook het leger niet in staat zijn
om de eenheid van Joegosla
vië, en daarmee van zichzelf,
te redden „Zonder deze oorlog
heeft het leger geen bestaans
recht meer, waar moeten de
generaals dan naar toe. Geen
enkele republiek wil het mili
taire apparaat overnemen,
zelfs Servië is bezig een eigen
krijgsmacht te vormen", voor
spelt een westerse waarnemer
in Belgrado.
De kans dat de generaals met
een leger zonder land over
zullen blijven wordt echter
niet groot geacht. Met Joego
slavië zal ook het leger naar
alle waarschijnlijkheid in
steeds grotere chaos uiteenval
len en verdwiinen.
Een militair van het federale leger leidt in Vukovar een gevangen genomen Kroatische strijder weg.
die gewond is aan zijn arm.
FOTO. AP
