Vlaamse
leeuw
heeft
geen
tanden
meer
d
final#
Leeuwemoed
Toekomst
Correcties
Staatshervorming
Brussel
M
ZATERDAG 16 NOVEMBER 1991 PAGINA
De staat België
wordt door de
komende rege
ring verder uit
gekleed ten gun
ste van het
Vlaamse en
Waalse deelge
bied. Uiteinde
lijk wordt België
als land geslo
ten
FOTO: SP
België gaat volgende
week zondag naar de
stembus om een
nieuw parlement te
kiezen, nadat de
volksvertegen
woordiging het
vertrouwen in het
zoveelste kabinet-
Martens had
verloren. Dat een
nieuwe regering
- als die al
geformeerd kan
worden -langkan
blijven zitten, is
uiterst twijfelachtig,
want de Belgische
eenheidsstaat loopt
op zijn laatste benen.
Walen en Vlamingen
staan steeds
onverzoenlijker
tegenover elkaar.
GENT - Wilfried de Haen gaat
volgende week zondag stemmen.
In het schooltje om de hoek. Hij
moet wel. In België geldt, hoe be
tuttelend, nog altijd een stemplicht.
De paar honderd meter zal Wil
fried sloffend afleggen, zonder eni
ge anima Op de dag des Heeren
waagt hij het niet te zondigen, wil
hij de neiging het papiertje te ver
snipperen wel onderdrukken en
een hokje inkleuren. Misschien,
zegt het groenteboertje (63), mis
schien stemt hij wel op de libertijn
se partij van de anti-politicus en
anarchist Jean-Paul van Rossem.
Dat geeft hem tenminste nog de
voldoening een dwarse daad te
hebben gesteld.
Wilfried woont in het Oostvlaamse land,
in een dorp onder Gent. Hij heeft het,
dat mag duidelijk zijn, niet zo begrepen
op politici. Terwijl het groenteboertje
een pond tomaten en twee komkommers
in oude kranten wikkelt en ze in de tas
van een dorpsgenoot laat zakken, foetert
hij iets over oplichters, mooipraters en
gladjanussen.
Hij weet het. Er wordt dezer dagen veel
gepraat over de toekomst van België. De
politici hebben het over een communau
taire staat die in verval is, over een paci
ficatiemodel dat niet meer werkt. Mooi-
praterij dus; dure woorden om de wrij
vingen te maskeren die al sinds vorige
eeuw bestaan tussen Vlamingen en Wa
len en die binnen vele kabinetten tot ge
steggel hebben geleid.
Och, zegt Wilfried, misschien zou het in
derdaad beter zijn als Vlaanderen zijn
eigen gang ging, zich niets meer gelegen
liet liggen aan die arrogante, hanerige
Walen. Die pochen, en dat steekt. Want
neem nou de sociale voorzieningen, een
nationale pot die toch merendeels door
de Vlamingen wordt gevuld. Het zijn
wel mooi de werkloze, zieke en andere
Walen die hem weer leeggraaien.
Geen wonder dat er aan Franstalige kant
minder wordt gevoeld voor een totale
boedelscheiding. Ze lachen daar des te
luider. Was het niet de Waal Guy Spi-
taels die een paar weken geleden bij Wil
fried het bloed onder de nagels vandaan
haalde? „Omsingeld door onze Waalse
hanen brult de Vlaamse leeuw nog wel,
maar hij heeft geen tanden meer", durf
de de socialistenbaas te zeggen.
Nu de woede wat is gezakt, heeft de
schrik Wilfried te pakken. Je kunt dan
wel kwaad zijn, een paar tellen van
nuchter nadenken is genoeg om te con
stateren dat Spitaels niet helemaal onge
lijk had. De Vlaamse leeuw is wellicht
niet getemd, maar wel tammer gewor
den. En wat hij aan nageslacht op de ak
ker heeft gezet brult uit verschillende
hoeken zo zachtjes, dat de Walen er
heus niet van gaan bibberen.
Het was de voormalige minister van
ontwikkelingssamenwerking, Andre
Geens, die onlangs peinzend mompelde:
„Als wij Vlamingen nu eens net zo'n ge
sloten front konden vormen als de Wa
len Het wil maar niet lukken". Uit
gerekend hij, politicus van de Volksunie,
die onvervalst Vlaamse partij, moest dat
constateren.
Wilfried beweert zelfs rooie wangen te
hebben gekregen toen hij Vlaamse politi
ci van velerlei kleur hoorde zeggen: „Wij
moeten vechten als Spitaels". Zij zien de
beul van het zoveelste kabinet-Mariens
als voorbeeld, omdat hij in de eerste
plaats voor zijn (Franstalige) kiezers en
pas daarna voor het Belgische belang
vecht. Een Waal met leeuwemoed, oh
nee toch!
Voor de goede orde: Wilfried de Haen is
een hersenspinsel. Mogelijk woont hij
inderdaad in het Oostvlaamse land, wel
licht ergens anders, wie weet loopt er wel
een groenteboerije rond met die naam.
Zeker is dat zijn ideeën leven; het zijn
de meningen van de gemiddelde Vla
ming.
„Politiek pffff", siste deze week een
vrouw in Beervelde en ze maakte een
wegwerpgebaar.
„Ik ga stemmen ja, ik moet wel. Ik vul
maar iets in", gromde een wegwerker
even buiten Lokeren.
„Politici hebben je nodig om gekozen te
worden. Is het eenmaal zover, dan zien
ze je niet meer staan", weet een fietsen
de veteraan uit Sint-Niklaas.
En, om een heus groenteboertje uit Zaf-
felare het laatste woord te geven: „Waar
om zouden wij Vlamingen ons niet al
leen kunnen redden? Zelfs de Luxem
burgers lukt het".
De Vlaming kijkt kortom met een laco
niek schouderophalen vooruit naar de
24e november. Teleurgesteld in politiek
en politici, zonder enige fiducie in de
toekomst en kwaad op de Franstaligen
die verantwoordelijk worden gehouden
voor weer een kabinetscrisis.
En toch draait het volgende week zon
dag om wezenlijke zaken. De kiezer
stemt niet alleen op zijn of haar partij,
maar ook over de toekomst van de com
munautaire staat en het pacificatiemo
del. Met die 'dure woorden' doelen poli
tici op enerzijds het zielloze samenwer
kingsverband tussen Vlamingen en Wa
len dat België heet, anderzijds op het
spel van geven en nemen teneinde com
promissen te kunnen sluiten; zo u wilt
zaken te kunnen bekokstoven.
Het lijdt geen twijfel dat de komende re
gering beslist over de toekomst van de
eenheidsstaat België. De positie van het
tweetalige Brussel en de inderdaad gro
tendeels door Vlamingen gevulde pot
voor sociale zekerheid zullen de hoogste
hindernissen vormen. Het wordt voor
de Vlaamse politici aan de ene en de
Waalse aan de andere kant hoogspringen
over een reeds trillende lat, waarbij ze
ook elkaar nog moeten ontwijken.
In Wallonië lijkt het besef te zijn door
gedrongen dat de politici voor een ultie
me krachtsinspanning komen te staan.
Onder aanvoering van Guy Spitaels
- die geen woord Nederlands spreekt,
maar de Franstaligen als geen ander kan
mobiliseren - presenteren de socialisti
sche PS en de christendemocratische
PSC zich als vrienden voor het leven.
Samen zullen ze, vermits de koffiedikkij
kers gelijk krijgen, goed zijn voor meer
dan zestig procent van de Waalse stem
men.
Afgelopen weekeinde sprak PSC-voorzit-
ter Gerard Deprez op het verkiezings
congres in Namen zelfs over een heus
verbond met de grootste partij van de
streek. Het doet er in Wallonië wat min
der toe of iemand socialist danwel chris
tendemocraat is, zolang hij maar fat
soenlijk Frans spreekt en, dat ook, voor
stander is van een federaal België met
een centrale regering die onder meer
waakt over de pot waarin de franken
voor de sociale zekerheid zitten.
De Walen maken er geen geheim van
dat zij het geld hard nodig hebben. Slui
ting van mijnen en een belabberde posi
tie van de (zware) industrie hebben voor
grote werkeloosheid gezorgd, veel groter
dan in Vlaanderen. De hele economie
floreert veel minder dan ginds in het Ne
derlandse taalgebied.
Sinds de Franstaligen het achtste kabi
net-Mariens ten grave hebben gedragen,
heeft op het groene Agalev na elke
Vlaamse partij van betekenis geroepen,
dat tenminste enige correcties in de wet
geving voor sociale zekerheid zijn ver
eist.
De Volksunie, de eerste die anderhalve
maand geleden de regeringstafel verliet,
stelt zelfs dat 'de subsidiëring van Wal
lonië' zonder taboes bespreekbaar moet
zijn. Partijvoorzitter Jaak Gabriels
maakte afgelopen weekeinde op het ver
kiezingscongres in Gent duidelijk, dat
hij wel betere bestemmingen weet voor
de vele miljarden franken. „Elk jaar
wordt er maar liefst honderd miljard
frank (zes miljard gulden -red) over de
taalgrens gesluisd. Daar kan Vlaanderen
jaarlijks 33.000 sociale woningen mee
bouwen. Daar kunnen pensioenen en be
staansminima mee worden opgetrok
ken", verklaarde hij tegenover een con
grescentrum tjokvol geestdriftige,
Vlaamse nationalisten.
De christendemocratische CVP en socia
listische SP zijn wat gematigder. Maar
ook zij vinden, ordinair gezegd, dat de
grote Waalse mond wel met wat minder
Vlaams geld gevoed kan worden.
De Vlaamse partijen zijn het dus in gro
te lijnen eens en toch ook weer niet. Ze
mogen graag ageren tegen de Franstali
gen, maar de Vlaamse onderlinge haat
en nijd is te groot om als een gesloten
front de politieke vijand tegemoet te tre
den. Wat dat betreft was een opmerking
van Volksunievoorzitter Gabriels in
Gent illustratief. Hij vindt dat de demis
sionaire premier Mariens (CVP) wat te
veel naar Waalse sympathie hengelde.
„Dan nog liever een Franstalige eerste
minister, die wekt tenminste niet de
schijn dat hij Vlaamse belangen verde
digt."
Dat soort chicanes vormt een dagelijks
onderdeel van de verkiezingscampagnes.
Partijvoorzitters, die in België heel wat
luidruchtiger zijn dan in Nederland,
vooraanstaande parlementariërs en de
missionaire ministers doen al evenzeer
hun best als plattelandspolitici wanneer
het op pesten van een ander aankomt.
Het politieke forum in Vlaanderen
- met grote partijen als de CVP, SP en
liberale PVV, kleinere als de Volksunie
en Agalev, rariteiten als de libertijnse
lijst van Jean-Pierre van Rossem, en het
extreem-rechtse Vlaams Blok - is veel
diverser dan het Waalse. „De leeuw
heeft nog wel degelijk zijn tanden", rea
geren de Vlamingen in de richting van
Spitaels. „Alleen ze staan wat ver uit el
kaar", durft de cynicus daar aan toe te
voegen.
Die Vlaamse leeuw moet zich met zijn
verwaarloosde gebit de komende tijd
vastbijten in de laatste, namelijk derde,
fase van de staatshervorming. Een heike
le affaire, het einde van een Belgische
striptease.
Sinds de jaren zeventig al wordt aan een
nieuwe, solide constructie voor de staat
België gewerkt. Verschillende bestuurlij
ke bevoegdheden, waaronder cultuur,
ruimtelijke ordening en onderwijs, zijn
door de centrale overheid reeds gedele
geerd naar lagere niveaus zoals de
Vlaamse en Waalse deelregeringen of de
(Brusselse) gewestraad.
De meeste grote partijen aan beide kan
ten van de taalgrens zijn het er over eens
dat deze federalisering verder moet wor
den doorgezet. De ene denkt aan buiten
landse handel, een ander aan ontwikke
lingssamenwerking of landbouw, de der
de zoals gezegd aan sociale zekerheid.
Voetangels te over in elk geval.
Maar hoe dan ook, de staat België word
door de komende regering verder uitge i
kleed ten gunste van het Vlaamse
Waalse deelgebied, uitgekleed tot het ee
bijna naakte natie is. Daar lijkt geen on
komen aan.
Overigens moeten in de afsluitende fas
van de staatshervorming ook zaken woi
den geregeld als de rechtstreekse verkie
zing van de deelregeringen en afschaffin
van het dubbelmandaat. In het Belgi
van vandaag is het nog mogelijk dat ee
parlementariër deel uitmaakt van vei
schillende vertegenwoordigende org;
nen.
Voor het totaal opblazen van de eei
heidsstaat loopt vooralsnog alleen ht
extreemrechte Vlaams Blok warm. Ai
dere partijen peinzen daar niet over, ot
de nationalistische Volksunie niet. Daa
voor is tenminste een duidelijke rede
het in alle opzichten o zo bijzonde
Brussel.
De Belgische en Europese hoofdstad li
als een enclave in de Vlaamse provinc
Brabant. Ze wordt gedomineerd doe
Franstaligen, die hun invloed meer
meer aan het uitbreiden zijn. De sta
groeit groter en groter, aan ruimte is ee
hopeloos gebrek. Walen en Eurocrate
zoeken naar kavels in de directe omgt -
ving. In verschillende oer-Brabantse dol
pen is het al zover gekomen dat dl
groenteboer vaker in het Frans dan i
het Nederlands om rooie bietjes hooinXy
vragen. Een nieuwe cultuur dreigt de au
thentieke weg te vegen. macn
Vlamingen noch Walen wensen BrusseStuk 1
aan de ander cadeau te doen, ze vechte ten h
grimmig voor een grotere invloed in daan d
hoofdstad van Europa. Toen in de jareper v
tachtig in het kader van de staatshervoi
mingen over de identiteit van Brusse
moest worden gepraat, dreigden sponta'
ne bokspartijen. Maar gezegend zij hetakke
pacificatiemodel, dat toen in ieder gevastukk
nog werkte.
Nadat drie zogenaamde (cultuur)gejg^
meenschappen waren aangewezen (d
Franse, Nederlandse en Duitse) en bi
stuurlijke verantwoording kregen, voeld
het tweetalige Brussel zich tekort ge bijen:
daan. Als oplossing werd een nieuwe beafhar
stuurslaag ingesteld: de gewesten. Daai
van heeft België er ook al drie
Vlaamse, Waalse en Brusselse), zodaj,
's lands constructie voor de vreemdelin
een janboel werd, die des Belgen lijkt.
Dat bijzondere Brussel, met zijn bijbeHij is
horende achtien randgemeenten, lijkt be van d
halve een oord van Vlaams-Waalse twisbhek
ten ook het scharnier dat de twee deelge^3 o(
bieden bijeen houdt. De vraag is wan
neer het wegroest.
België is aan een striptease bezig en eefVeïuw
(bijna) naakte natie aan het wordende),
maar het verdwijnt niet van de landjn Zw
kaart. Nog niet tenminste. werkt,
je won
k nog
"ond.
iluder
bliek"
s var
edere*
en o
Zweec
"ekeni
ce pre
De p<
holm
'CO log
ioen
was hi
wer ei
houto]
lijk ge
in st
len er
uitgele
groen
Sebied
want
Ln
Het Z
:en w<
Sinds
los d
werd i
den, e
jzerin
boon-
ome
blij ve
'£eidóc SouAO/nt1
