;G zet eindsprint
haar Maastricht in
BUITENLAND
Servië wil nieuw vredesplan bespreken
Communisten in problemen door geheime fondsen
iAPITEIN ROB
DE SCHAT VAN OPA LARSEN
I ijidócSomotit
>senj
:eravoi)l
gezam
Daariif]
yerksti i
het a
e gel
r dat
bindt
ussie
ïén lij
Jose volgt Vogel Bush waarschuwde Gorbatsjov voor coup
p binnen SPD
WOENSDAG 13 NOVEMBER 1991
■b: rscl
INN De 54-jarige penningmeester van
Duitse sociaal-democratische partij
»D), Hans Ulrich Klose is gisteren geko-
i tot leider van de socialistische fractie in
Duitse Bondsdag. Met vijftien stemmen
rschil versloeg de oud-burgemeester van
u mburg in de tweede stemronde Vogels
te favoriet, mevrouw Hertha Daubler-
lelin. De derde kandidaat, Rudolf Dress-
1 had zijn kandidatuur na de eerste onbe-
stemronde ingetrokken. Tot verba-
van veel partijgenoten had Klose zich
ii ïdidaat gesteld. Klose leek zijn politieke
';omst al achter zich te hebben. Hij be
ide zich weinig met fractie-aangelegen-
ipélen en maakte veel tijd vrij voor zijn
bby's: schilderen, dichten en motorrijden.
MOSKOU Sovjet-president Michail Gorbatsjov
heeft gisteren bij de presentatie van zijn boek 'De
Augustus Coup: de Waarheid en de Lessen', over
de mislukte couppoging te kennen gegeven dat hij
door de Amerikaanse president George Bush voor
een staatsgreep was gewaarschuwd.
Gorbatsjov zei dat Bush hem had opgebeld om
hem persoonlijk mede te delen dat er in Moskou
iets broeide. De Sovjet-leider zei niet wanneer dit
telefoontje had plaatsgevonden, maar wekte de in
druk dat het ruim voor de couppoging was ge
weest. De staatsgreep werd uitgevoerd op 18 au
gustus en mislukte definitief op de 21ste van de
zelfde maand.
In het boek wordt het telefoontje van Bush niet
genoemd. Het Witte Huis bevestigde bij monde
van woordvoerder Marlin Fitzwater het telefoon
tje van Bush. Fitzwater zei: „Wij gaven hem de in
formatie dat wij bezorgd waren over een mogelijk
coup". Hij voegde hier aan toe dat de waarschu
wing „verscheidene weken" was gegeven voor de
couppoging in werkelijkheid plaats had. Op de
18de augustus, toen de coupleiders hun slag sloe
gen, leek de Amerikaanse regering net als de rest
van de wereld volledig verrast door het nieuws.
Bessmertnych, een mogelijk contact, was net als
Gorbatsjov met vakantie. Bessmertnych werd na
derhand door Gorbatsjov de laan uitgestuurd, om
dat hij zich onvoldoende tegen de coupleiders zou
hebben verzet. Gorbatsjov bevestigde dat hij van
zijn Engelstalige uitgever, HarperCollins, ten min
ste een half miljoen dollar zal vangen. „Dat is
goed," verklaarde hij lachend. „Het laat zien dat
het proces in de richting van een markteconomie
op gang is gekomen". Het grootste deel van de op
brengst zal naar een liefdadig doel gaan. Gorbats-
jovs nieuwe boek, dat inmiddels ook in ons land in
de boekwinkel ligt, is in meer dan twintig landen
en in verscheidene talen gepubliceerd. In de Rus
sische editie zijn meer dan dertig foto's van de ge
beurtenissen in augustus opgenomen.
Vrouwencondoom
in '92 op de markt
BERN Begin 1992 beleeft Zwit
serland een echte wereldpremière:
Femidom, het vrouwencondoom,
wordt dan in de verkoop gebracht.
De Britse produktiefirma Chartex
International presenteerde het gis
teren in Bern. Hoe ziet de femi
dom eruit? Het is een soort cylin-
dervormig, transparent scheurbe-
stendig zakje dat begint met een
platte ring. Het zakje gaat in de
schede, de ring blijft buiten op de
vagina liggen. De kwaliteit van
het materiaal van het zakje, polyu-
rethan, is volgens Chartex goed
genoeg om ook het aids-virus te
gen te houden. Een pakje van drie
femidons zal in Zwitserland onge
veer twaalf gulden gaan kosten.
YS: binnen drie weken vredesconferentie Midden-Oosten
WASHINGTON De Verenigde
Staten zijn van plan binnen drie we
ken een tweede grote Midden-Oos
tenconferentie te beleggen die geo
pend zal worden door de Ameri
kaanse minister van buitenlandse
zaken James Baker, zo hebben Ame
rikaanse functionarissen gisteren ge
zegd.
Aan de bijeenkomst zullen Israëli
sche, Arabische en andere ministers
van buitenlandse zaken deelnemen.
Hiermee wordt een tweede serie be
sprekingen gestart na de grote vre
desconferentie die van 30 oktober tot
3 november in Madrid plaats had.
Washington zal moeten beslissen
over het tijdstip en de plaats van de
eerstkomende ronde in de bilaterale
onderhandelingen want de Arabi
sche landen weigeren in te gaan op
Israëlische voorstellen, zo werd gis
teren te kennen gegeven door Yossi
Ahimeir, een belangrijk adviseur
van de Israëlische premier Yitzhak
Shamir.
Israël stelde zich in Madrid op het
standpunt dat het vervolg van het
bilaterale overleg beurtelings plaats
diende te hebben in Israël en de
Arabische buurlanden. De Arabieren
weigerden hierop in te gaan. Zij we
zen erop dat daarmee de feitelijke
erkenning van Israël opnieuw na
derbij zou worden gebracht, zonder
dat daar van Israëlische zijde iets te
genover zou worden gesteld.
)ORDWIJKS CONCLAAF OVER EPU EN EMU
10 WIJNEN
DORDWIJK De mi
lters van buitenlandse
jcen van de EG begin-
i vandaag aan de eind-
Jrint naar Maastricht,
par begin december een
i de meest belangrijke
Iconferenties uit de ge-
iiedenis van de EG
Irdt gehouden.
bewindslieden hebben zich
eren en vandaag in Hotel
s ter Duin in Noordwijk te-
getrokken voor wat ze 'een
claaf' noemen. Of er van-
g veel witte rook uit de
irdwijkse schoorsteen zal
jen, valt overigens nog te
ien. De ministers pogen in
?r geval de laatste hand te
;en aan twee documenten
bepalend zijn voor de toe-
ïst van Europa: de ver
steksten voor de Europese
itieke Unie (EPU) én de
I EVENlènomische en Monetaire
ie (EMU).
ils de zaken nu liggen, lijkt
EPU-document het meest
Ut streden. Nederland heeft
nieuwe verdragstekst op
fcl gelegd nadat tijdens de
zestiebte slachting' van Brussel
>rden 30 september, het oorspron-
d. Opllijke Nederlandse ontwerp
monstjor de EG-ministers van bui-
gezet.Jlandse zaken zonder veel
iaan Inhaal in de prullenmand
groojd geworpen.
Haag heeft nadien alles
verv in om weer greep op de
eel p ;ie te krijgen. Dat heeft
istrat ulteerd in een
itzen die ongeveer spoort met
het document dat Luxemburg
al in juni produceerde en dat
toen door de Europese Raad
(de regeringsleiders van de
EG) schoorvoetend werd aan
vaard als uitgangspunt voor
verdere onderhandelingen.
Dwarsligger
Engeland fungeert intussen als
de meest prominente dwarslig
ger. Alleen het feit dat het
woordje 'federaal' nog steeds
in de EPU-tekst voorkomt,
heeft de Londense alarmschel-
len opnieuw hevig doen rinke
len. Want van een federaal
Europa wil het Verenigd Ko
ninkrijk, dat zeer beducht is
voor het verlies van zijn natio
nale soevereiniteit, in het ge
heel niets weten.
Toch lijkt het erop alsof Enge
land bereid is grote hoeveelhe
den water in de Europese wijn
te doen. Gisteren deed het een
belangrijke concessie door in
te stemmen met een vetorecht
op sommige terreinen voor het
Europees Parlement. Het ge
sprek dat premier Major dezer
dagen met bondskanselier
Kohl over de toekomst van
Europa had, is niet in mineur
geëindigd. Major is niettemin
tegen een forse opwaardering
van de bevoegdheden van de
belangrijkste EG-instituties.
Bovendien wil hij de Europese
defensie liever niet onder een
EG-paraplu plaatsen, maar zo
lang mogelijk onder die van de
NAVO houden. Ook willen de
Engelsen het recht blijven be
houden de belangrijkste beslis
singen op het stuk van de bui
tenlandse politiek zelf te ne
men. Londen ligt ook dwars
als het gaat om de sociale poli
tiek van Europa, die in mini
mum-rechten voor de werkne
mers voorziet. Ten slotte wil
Londen ook een stuk van zijn
immigratie- en asielbeleid in
eigen handen houden.
Kortom, veel geschilpunten
zijn nog niet bijgelegd en aan
genomen mag worden dat Ma
jor, ook al omwille van zijn
kritische conservatieve achter
ban - aangevoerd door nie
mand minder dan Margaret
Thatcher - aan zijn bezwaren
vasthoudt tot aan de voora
vond van de Maastrichtse top.
Dat neemt niet weg dat Engel
se diplomaten voorzichtig van
oordeel zijn dat Major - mits
zijn EG-collega's bereid zijn
enkele concessies te doen en
hem niet tot een onontkoom
bare keuze op enkele omstre
den punten dwingen - in
Maastricht zijn handtekening
onder het EPU-document zal
zetten.
Voor wat betreft de Economi
sche en Monetaire Unie is Ne
derland beter gevaren. In sep
tember al leidde minister Kok
zijn EG-collega's naar een
compromis. Londen blijft be
zwaren hebben tegen de in
voering van een Europese een
heidsmunt, maar minister Kok
heeft de Engelsen de mogelijk
heid geboden niet mee te doen
als het parlement onoverko
melijke bezwaren maakt.
Vóór de top in Maastricht gaat
Premier Lubbers nog een trip
langs alle EG-hoofdsteden ma
ken om de laatste EPU- en
EMU-vlekjes weg te werken.
De kans dat Maastricht een
succes wordt en de naam van
de Limburgse hoofdstad ver
bonden blijft met een van de
opmerkelijkste doorbraken
naar de Europese eenheid,
lijkt dan ook zeer groot te zijn.
Rookwolken boven het brandende hotel Imperial in Dubrovnik bereikten begin deze week enorme hoogten, terwijl de schutspatroon
van de Kroatische stad alleen maar werkloos kon toekijken. foto: ap
ZAGREB De Servische
president Slobodan Milo
sevic heeft een nieuw vre
desplan voor Joegoslavië
opgesteld, dat hij deze
week in Londen met de
Britse regering wil komen
bespreken.
Het plan, zo meldt de BBC
vandaag, voorziet in de terug
trekking van het door Servië
geleide federale leger uit
Kroatië en het creëren van
een bufferzone onder VN-toe-
zicht in de Servische enclaves
in Kroatië. Milosevic wil
voorts de Kroatische onafhan
kelijkheid erkennen en stelt
voor de inwoners van de Ser
vische enclaves in Kroatië vijf
of tien jaar na de onafhanke
lijkheid zelf over hun status te
laten beslissen.
Gisteren verklaarde Milosevic
en diens Kroatische ambtsge
noot Tudjman, bereid te zijn in
Parijs vredesonderhandelin
gen te voeren tijdens een con
ferentie van politieke en reli
gieuze leiders van hun repu
blieken.
Duitsland heeft gezegd Kroa
tië, Slovenië en andere Joego
slavische republieken die dat
wensen in december als onaf
hankelijke staten te erkennen.
De Kroaat Tudjman en zijn
Sloveense collega Milan Ku-
can komen een dezer dagen
voor overleg naar Bonn.
De 14 EG-waarnemers in Du
brovnik zijn er door aanhou
dende beschietingen door het
federale leger nog niet in ge
slaagd de Kroatische haven
stad te verlaten. De EG-missie
onderhandelt met het federale
leger over een veilige aftocht,
waarbij wordt gedacht aan
evacuatie via de Adriatische
Zee.
De oude ommuurde stad van
Dubrovnik lag gisteren voor
de tweede achtereenvolgende
dag zwaar onder vuur. Een
broodfabriek werd vernietigd,
waardoor de toestand voor de
50.000 inwoners dreigt te ver
slechteren. Het merendeel
verblijft al lange tijd in schuil
kelders met een tekort aan
brood en drinkwater, het ge
volg van de belegering die al
zes weken duurt. Het federale
leger krijgt Dubrovnik steeds
Bende opgerold
die wapens
smokkelde naar
Kroatië
ROME In Italië is een
bende opgerold die wa
pens van Amerikaanse en
Israëlische herkomst naar
Kroatië smokkelde.
De carabinieri hebben zeven
personen gearresteerd, onder
wie de eigenaar van een ex
portbedrijf, een drugshande
laar uit Venetië en een Israë
liër die in Sanremo aan de Ita
liaanse Rivièra een kleding
zaak drijft.
De wapenhandel werd ontdekt
tijdens het afluisteren van te
lefoongesprekken voor een
onderzoek naar drugssmokkel,
waarin ook werd gesproken
over wapens voor Kroatië.
Eén van de bendeleden bleek
dollar (overgemaakt naar een
Zwitserse bankrekening) te
hebben verkocht aan de Natio
nale Garde. Volgens de Itali
aanse recherche betrof het Ka-
lasjnikov-mitrailleurs, Puskas
houwitsers en Amerikaanse
luchtdoelraketten van het type
Stinger. De in totaal vijf ton
wegende lading zou via de
Egyptische haven Alexandrië
en het Italiaanse Ravenna
naar Kroatië zijn verscheept.
Uit de telefonische contacten
bleek dat de bende ook in staat
zou zijn geweest om radio-ac
tief materiaal voor de produk-
tie van atoomwapens te leve
ren. De Italiaanse justitie gaat
er daarom vanuit dat achter de
bende grote figuren uit de in
ternationale wapenhandel
schuilgaan. Of zelfs „geheime
diensten van landen die poli
tiek gezien dichterbij Kroatië
dan bij Servië staan". Volgens
de rechercheurs zijn de raket
ten van Amerikaanse makelij
ook uit Amerikaanse arsena
len afkomstig, terwijl het bij
de wapens van Oosteuropese
makelij om Israëlische oorlogs
buit zou gaan.
WARSCHAU Voormalige
Poolse communisten, goed in
het pak zittend, hebben begin
deze week de indruk gewekt
in een schandaal betrokken te
zijn toen ze een verklaring
probeerden te geven voor de
grote kapitaalstroom van War
schau naar Moskou en anders-
Volgens de Poolse krant
'Komsomolskaja Pravda' werd
in maart dit jaar een plan be
raamd voor een 'centraal coör
dinerend commercieel bureau'.
Dit zou zijn gebeurd op een ge
heime bijeenkomst van de
Communistische Partij in
Warschau. Doel van het bu
reau zou zijn geweest het op
nieuw bundelen van fondsen
van de verschillende Oosteu
ropese communistische partij
en, die sinds de revoluties van
1989 op de tocht stonden.
De krant beweerde dat Leszek
Miller, een voormalig lid van
het Poolse politbureau, bij het
plan betrokken was, maar Mil
ler heeft alle beschuldigingen
ontkend. En Alexander Kwas-
niewski, één van de leiders
van de sociaal-democraten, zo
als de oud-communisten zich
nu noemen, ontkende dat Sov
jet-kapitaal zou zijn gebruikt
voor de heroprichting van zijn
partij, of van de partijkrant.
Toch blijft het vermoeden be
staan dat communistische par
tijen op georganiseerde wijze
met geheime fondsen hebben
geprobeerd zichzelf te bescher
men in het nieuwe democrati
sche klimaat.
Enkele discrepanties die aan
het licht zijn gekomen in de
drie dagen dat het onderzoek
duurt:
- Mieczylaw Rakowski, de
voormalige Poolse partijlei
der, gaf toe dat hij inderdaad
een lening van 2.100.000 gul
den had ontvangen en een
aanzienlijk bedrag in Poolse
valuta van de Russische
Communistische Partij. Hij
zegt dat het volledige bedrag
is terugbetaald, ondanks ge
ruchten dat de Poolse partij
de schulden opnieuw wil be
rekenen, maar de Russische
ontvangstbewijzen geven
een bedrag aan van slechts
1.000.000 gulden.
- Marian Orzechowski en Ma-
rek Krol, twee leden van het
Poolse politbureau in de ja
ren 1989-1990, zeggen dat zij
niets afwisten van het Russi
sche krediet en dat zij er niet
van op de hoogte zijn gesteld
door de partijleiding.
- De Poolse centrale bank was
niet geïnformeerd over de
transactie en de partij heeft
dus een aantal bankwetten
overtreden. Zodoende kon er
een kapitaalstroom ontstaan
tussen Warschau en Moskou,
maar ook andere Oosteuro
pese partijen zijn er hoogst
waarschijnlijk bij bétrokken.
De overdrachten werden in
het grootste geheim uitgevoerd
door kleine groepjes in de par-
tijhiërarchiën van Warschau
en Moskou. Essentieel in het
netwerk van de Sovjetunie
waren het centraal comité en
de eenheden van de KGB, die
verantwoordelijk waren voor
de contacten met communisti
sche partijen in het Oosten en
het Westen. Politici die werk
zaam zijn voor deze departe
menten worden ook in ver
band gebracht met de mislukte
staatsgreep in Rusland in au
gustus van dit jaar. De onthul
lingen komen op een gevoelig
politiek tijdstip voor Polen.
Bronislaw Geremek, leider
van de Democratische Unie
probeert momenteel een coal-
tie-regering te vormen, tot nu
toe met weinig succes.
(c) The Times
jjeltsin wil overleg met leiders Ts jets jen
I een
ïn voo
Ie afzei
hij in
)stbest
verra
de rijl
fte wa
IKOU President van de
ssische Federatie Boris Jelt-
heeft zich neergelegd bij de
olutie van het Russische
lement waarin wordt opge-
.■n de problemen in de re
ek Tsjetsjen-Ingoezië
politieke weg op te los
sen en niet door het uitroepen
van de noodtoestand. De presi
dent steunt onderhandelingen
met de leiders van de opstan
dige republiek, aldus een
woordvoerder. Volgens hem
zal Jeltsin alles doen om de re
solutie ten uitvoer te brengen.
Sovjet-president Michail Gor
batsjov verwelkomde het be
sluit van het Russische parle
ment niet in te stemmen met
de door Jeltsin afgekondigde
noodtoestand. Ook Gorbatsjov
pleitte ervoor de crisis door
overleg op te lossen.
Amnesty eist onderzoek geweld leger Oost-Tïmor
DILI Amnesty International heeft gisteren opgeroepen tot
een grondig onderzoek naar een gewelddadige actie van het In
donesische leger op Oost-Timor. De organisatie zei zich zorgen
te maken over het lot van de arrestanten en drong er bij Indo
nesië op aan iedereen die alleen op grond van zijn overtuiging of
van niet-gewelddadige activiteit vastzit, onmiddellijk vrij te la
ten. In Dili, de hoofdstad van het in 1976 door Indonesië gean
nexeerde Oost-Timor, vielen gisteren zeker 20 doden toen het
Indonesische leger het vuur opende op een rouwstoet. Ook vie
len er tientallen gewonden. Diplomaten schatten dat ongeveer
200.000 Oosttimorezen sinds 1975 het leven hebben verloren in
de strijd tegen de bezetter. Op het ogenblik brengt de Neder
landse professor Kooymans als gezant van de mensenrechten
commissie van de VN een bezoek aan Dili.
Nog diezelfde dag steekt de wind weer op en kan de
iphir" zijn weg vervolgen. Kees Touw en Olaf Larsen zijn dol-
g, dat ze weer aan boord van een schip zijn, hoewel ze
I moeten werken. Ja, de discipline is strengl Wie zich niet
n de regels houdt, wordt zwaar gestraft en er heerst dan ook
i opstandige geest onder de bemanning. Wanneer de „Zep-
hir" de haven van Fu-chow binnenloopt is het onmiddellijk weer
hard aanpakken, want het schip moet snel worden geladen. Als
tenslotte de stuurman aan boord komt met de manifesten blijkt,
dat de helft van de bemanning gedeserteerd is. Wat nu? Kapitein
Barker is woedend, maar het is onmogelijk al zijn mannen in dit
onmetelijke land op te laten sporen....
Veto in VN tegen
Van den Broek
NEW YORK Een of meer'
permanente leden van de VN-
Veiligheidsraad hebben giste
ren hun veto uitgesproken te
gen de kandidatuur van minis
ter van buitenlandse zaken
Van den Broek voor de functie
van secretaris-generaal van de
Verenigde Naties. Dat gebeur
de in de vijfde verkennende
stemming die de vijftien leden
tellende V-raad hield over de
opvolging van Perez de Cuel-
lar, die op 31 december ver
trekt. Van de veertien kandi
daten werden er behalve Van
den Broek nog zeven getroffen
door een veto. Omdat de ver
kennende stemmingen geheim
zijn, is niet bekend welke lan
den hun veto uitspraken. De
stemronden ziin bedoeld om
de lijst kandidaten korter te
maken.
Meer dan 120
walvissen liggen
hulpeloos langs de
kust van Sandy Cape
In het westen van
Tasmanië. De meeste
stierven uiteindelijk,
andere moesten door
natuurwachters
worden afgemaakt,
omdat ze zand en
water in hun longen
hadden gekregen. Ook
nu weer is de oorzaak
van het massaal
aanspoelen van een
grote groep walvissen
niet duidelijk.
foto: afp
