Verdorven paradijs opent
ogen Nederlandse regering
HET DAGHET IN HET OOSTEN
i£eidóe@ou4CMit-
ZATERDAG 9 NOVEMBER 1991
Iedereen had oog voor het
paradijs, behalve de
Nederlandse regering.
Ondernemers bouwden hotels
aan de mooiste stranden en de
blauwste zee. Toeristen gingen
er slapen en schaften voor hun
jdollars belastingvrije camera's
en juwelen aan. Duizenden
werklozen en vertwijfelden van
omliggende eilanden legden in
de baaien aan om in de rijkdom
te delen. En nu heerst er chaos
op Sint Maarten en ziet de
Nederlandse regering een
verdorven paradijs.
beheel
ring, el
pc's inpEN HAAG - De Tweede Kamer
en pro|is bezorgd over de situatie op Sint
raakt JMaarten en vindt dat het eiland
>lemeijonder curatele moet worden ge-
lan bejsteld. Een half jaar geleden werden
t met feeds twintig marechaussees naar
s gaanjhet eilandje gestuurd om de orde te
[herstellen. Nu wil de Tweede Ka
mer een regeringscommissaris be-
jnoemen om bestuurlijk schoon
aan inr^P te maken. Beter laat dan
TNOP00^' IS react^e van gev°l-
|eer inachtigde minister van de Antil-
heer taanse regering in Nederland.
^Q^jJattiurlijk, de Antilliaanse regering heeft
ö3tr een potje van gemaakt, maar Neder-
ag metland kon toch op de vingers natellen dat
renunjiet een chaos zou worden? Woordvoer-
wee wïer R- Martina: „Gezien de koloniale ge
schiedenis had Nederland voldoende er-
am Taring om te kunnen voorzien dat er
2» problemen zouden ontstaan. In '54 heb
ben de Antillen autonomie gekregen,
maar niet de middelen om een natie te
jcreëren. Wij hadden deskundigen op het
gebied van bestuur, onderwijs en ruim
telijke ordening moeten krijgen. Maar
blederland heeft de knip geopend zoals
pe dat ook doet voor Bangladesh of Viët-
piam. terwijl ze hier drie en een halve
xuw heeft huisgehouden".
Lisdaad
in nu is het een chaos op het Frans-Ne
derlandse eiland. Er is geen douane, veel
riminaliteit en corruptie, nauwelijks po-
itie, beperkt onderwijs, veel te veel au-
o's voor veel te weinig wegen en geen
;eld om openbare voorzieningen te reali
seren. Sint Maarten is niet groter dan
e Vlieland, maar je kunt er een uur voor
:en verkeerslicht staan, er wonen naar
ichatting zestigduizend mensen waarvan
le helft illegaal en de misdaad doet den-
len aan die van een grote stad: brutale
e oofmoorden, gewapende roofovervallen
en talloze zedenmisdrijven. 'Garden of
n:den' is de cynische naam van een
voonwijk vol illegalen, waar zelfs de po-
ilie 's avonds niet durft te komen,
n twintig jaar tijd is het vredige
risserseilandje Sint Maarten uitgegroeid
ot een overbevolkt eiland waar de dol-
ar regeert. En Claude Wathey (63), de
ilanke Sint Maartenaar die veertig jaar
ang onafgebroken heeft bepaald wat er-
^p het Bovenwindse eiland gebeurde. Bij
:ijn eerste verkiezingsoverwinning in '51
elde Sint Maarten amper 1500 bewo
ners en had het eiland geen waterleiding
>f elektriciteit. Bij de laatste verkiezin-
ien in april van dit jaar leek zijn macht
ebroken. Maar de overwinning van
1PA (Sint Maarten Pattriotic Alliance)
en PDP (Progressive Democratie Party)
was slechts van korte duur. De coalitie is
luk gelopen en de corrupte Claude Wat-
ley zit opnieuw in het zadel.
aru«fa curaqao
bonaire
ins hoo
i. Met
e breidf
Je coup 1
n. naar
d-Braba i(
BA Wa
Dgelijk
n sollicit
Edelstenen
Veertig jaar lang heeft Wathey het eiland
Sint Maarten in z'n eentje bestuurd. De-
nocratisch gekozen en herkozen. De be
volking was tevreden over het bestuur
,/faoor Wathey. Er was altijd voldoende
verk, nauwelijks belasting en je kreeg
log eens wat. In verkiezingstijd werd
iratis drank geschonken, reden vracht-
vagens af en aan om koelkasten te be-
orgen en kregen in de Verenigde Staten
tuderende Sint Maartenaren een gratis
vliegticket aangeboden. Alles in ruil
'oor een stem op Wathey.
nvesteerders waren ook blij met Wat-
ïey. Wie een hotel wilde bouwen nodig
de hem uit voor een borrel aan de bar,
ichoof wat geld toe en de zaak was gere-
Seld. Bouwvoorschriften bestonden niet,
vergunningen waren te koop. Belasting
-werd afgedragen wanneer Wathey dat
Jiodig achtte. Hij stuurde dan loopjon
gens op pad met aanslagen oplopende
ot tienduizenden guldens. Waar het geld
'ervolgens aan werd besteed, is ondui-
lelijk. Vast staat dat Wathey multi-mil-
onair is en de openbare voorzieningen
)p Sint Maarten totaal zijn achtergeble
ven bij de economische ontwikkeling
an het eiland. Jaarlijks bezoekt een mil-
oen toeristen het tropisch paradijs. Ze
slapen in één van de 35 eerste klas ho-
els of luxe appartementen en geven hun
Het paradijs Sint Maarten: ondernemers bouwden hotels aan de mooiste stranden en de blauwste zee.
De winkelstraten in Sint Maarten zijn populair bij de talloze toeristen die het eiland bezoeken. Ze geven hun geld uit in de vele
sjieke belastingvrije juwelierszaken. In de etalages blinkt goud en schitteren edelstenen. FOTO: PR
geld uit in de vele sjieke belastingvrije
juwelierszaken. In de etalages blinkt
goud en schitteren edelstenen, maar in
het trottoir ervoor liggen amper tegels.
„Kijken naar Cartier en Gucci vanuit
een plas water", zegt Martina schamper.
Wie met de auto van Philipsburg naar
Simpsonbay rijdt is veertig minuten on
derweg, terwijl de afstand tussen de twee
plaatsen slechts zes kilometer bedraagt.
De infrastructuur van het eiland is totaal
niet berekend op zoveel auto's. De we
gen zijn overvol en het wegdek is bar en
boos.
Padvinders
Het 'belastinggeld' is ook niet geïnves
teerd in onderwijs, politie, justitie of de
gezondheidszorg. Wie na de mavo nog
verder wil leren, moet een vliegtuig ne
men naar Aruba of Curaao. De medi
sche voorzieningen zijn bedroevend, po
litie is er nauwelijks en de rechterlijke
macht beperkte zich tot voor kort tot
een rondreizende rechter die dan eens
op Sint Maarten en dan weer op Curaao
verbleef.
Bijna alle openbare voorzieningen zijn
blijven steken op het peil van twintig
jaar geleden, toen Sint Maarten niet
meer dan tienduizend bewoners telde.
De snelle economische ontwikkeling van
het eiland heeft zo'n grote aantrekkings-
kracht op de omliggende eilanden, dat
het Centraal Bureau voor de Statistiek
(CBS) vermoedt dat meer dan de helft
van de 61.000 mensen op het Neder
landse deel er illegaal verblijft. Omdat er
geen grenscontrole bestaat en de vreem
delingendienst zwaar is onderbemand, is
het een koud kunstje om op het eiland te
komen en er te blijven. Sint Maarten telt
34 baaitjes en er is niemand die vragen
stelt.
Door de bevolkingsexplosie is de crimi
naliteit in korte tijd enorm gestegen.
Niemand heeft cijfers voor handen want
op Sint Maarten werd niets geregi
streerd. Het aantal aangiftes zegt ook
weinig over de werkelijke omvang van
de criminaliteit. De meeste slachtoffers
doen al jaren geen aangifte meer. Von
den ze zinloos met een politiekorps van
vijftig mensen, van wie vijf zich moede
loos en ongemotiveerd bezig houden
met recherchewerk.
En corruptie? Volgens Nederlandse Ka
merleden is corruptie aan de orde van
de dag op het eiland, maar een willekeu
rige toerist weet van niets. Martina:
„Hier in Nederland neemt men het
woord corruptie te snel in de mond. Na
tuurlijk zijn er mensen hebberig genoeg
om bij een order enkele procenten te
vragen, maar dat is in een situatie van
explosieve groei heel menselijk. Maar
om nu te beweren dat Sint Maarten
wordt beheerst door de maffia... Waan
zin. Er zijn inderdaad aanwijzingen dat
er mensen zijn die contacten hebben
met maffia-organisaties, maar dat bete
kent niet dat iedere naam die op een
klinker eindigt, gerelateerd is aan de
maffia. Als 32 marechaussees in één jaar
geen maffia kunnen vinden, dan is ze er
niet of heeft Nederland padvinders ge
stuurd".
Kruidenier
Eind jaren '70 al werd in de Tweede Ka
mer gesproken over mogelijke connec
ties tussen de maffia en Wathey. Naar
aanleiding van het rapport Bakhuis con-
cjudeerde de Kamer dat het niet goed
ging met Sint Maarten en werd zelfs ge
opperd om een regeringscommissaris
aan te stellen. Veel woorden, maar geen
daden. De regering ging er vanuit dat de
Antillen ooit onafhankelijk zouden wor
den en vond het niet gepast om op de
weg naar onafhankelijkheid in te grijpen.
Drs. D. de Gooijer. beleidsmedewerker
van het kabinet Nederlands-Antilliaanse
en Arubaanse Zaken: „Nederland vond
dat de Antillen alleen onafhankelijk kon
den worden als ze bij elkaar zouden blij
ven. Afzonderlijk zijn ze immers veel te
klein om aparte landen te vormen. Om
ze bij elkaar te houden, was het belang
rijk op Curaao een sterke centrale rege
ring te hebben. En dan past het niet om
je te bemoeien met de problemen van
één eiland". De Nederlandse regering
besloot alleen hulp te bieden als de cen
trale regering van de Nederlandse Antil
len daarom zou vragen. Maar dé Antil
liaanse regering had alleen oog voor Cu
raao. dat met het vertrek van Shell in fi
nanciële problemen raakte en deson
danks streefde naar onafhankelijkheid.
En dus kon Claude Wathey zijn gang
gaan todat de broek hem te groot werd.
Wathey was een uitstekend kruidenier,
maar een supermarkt kan hij niet leiden.
Met de uitbreidingsplannen voor het Ju
liana vliegveld heeft de leider zijn dood
vonnis getekend. Bij Italiaanse banken
leende de luchthaven 35 miljoen dollar.
De oppositiepartij SPA kreeg lucht van
de onbetaalbare lening en stelde een on
derzoek in. Dertien miljoen dollar bleek
zoek. Wathey raakte in opspraak en ver
loor in april voor het eerst in veertig jaar
de verkiezingen. De nieuwe coalitie
hield echter slechts enkele maanden
stand. Volgens ingewijden heeft de PDP
zich laten uitkopen door Wathey, die te
rug móest komen vanwege zijn verplich
tingen tegenover de Italianen.
Onafhankelijk
De Nederlandse politiek is verontrust.
Net als ruim tien jaar geleden. Maar
toen hield Den Haag eenvoudigweg de
adem in. Nu is de regering wakker ge
schud en wil zij ingrijpen. Op verzoek
van de Antilliaanse gedeputeerde D.
Pantophlet zijn inmiddels tientallen ma
rechaussees en deskundigen op het ge
bied van belasting en ruimtelijke orde
ning naar het eiland gestuurd. Vanwaar
deze omslag? De Gooijer: „In de weg
naar onafhankelijkheid was het Neder
land min of meer een zorg hoe de voor
zieningen op Sint Maarten functioneer
den. Maar nu de Nederlandse regering
heeft gezegd dat de Antillen niet onaf
hankelijk hoeven te worden en de eilan
den dus in het koninkrijk blijven, zullen
zij op andere normen en waarden wor
den aangesproken. Omdat we dat zélf
willen, maar ook omdat wij er als Ne
derland op kunnen worden aangespro
ken". Zo zou de regering bij voorbeeld
op de vingers kunnen worden getikt
door de Verenigde Staten omdat Sint
Maarten een ideale doorvoerhaven is
voor drugs vanuit Columbia.
Elf belastingdeskundigen, twintig mare
chaussees, drie officieren van justitie en
twee deskundigen op het gebied van
ruimtelijke ordening zijn inmiddels naar
Sint Maarten gestuurd. De belasting
mensen troffen een onvoorstelbare puin
hoop aan. Het archief van Sint Maarten
bestond uit een grote zaal vol dozen,
met daarin formulieren en een volstrekt
achterhaald adresbestand. De Nederlan
ders hebben een jaar nodig gehad om
enige orde te scheppen in de chaos. Het
komend half jaar zullen de Sint Maarte
naren voor het eerst worden aangesla
gen. De ondernemers op het eiland mop
peren, maar de bevolking is blij met de
Nederlandse missie. Eindelijk wordt er
orde op zaken gesteld door een land dat
bij de bewoners zo geliefd is. „De Sint
Maartenaren willen nooit zelfstandig
worden. Hun aanhankelijkheid aan het
Nederlandse koningshuis grenst aan aan
bidding", weet Martina.
Met name de reacties op de aanwezig
heid van de marechaussees zijn uiterma
te positief. Geruchten dat de Nederlan
ders zouden worden gepest, zijn volgens
majoor Hoperus Buma volledig uit de
lucht gegrepen. „De samenwerking met
de politie van Sint Maarten verloopt uit
stekend", meldt de commandant over
zee. „En we krijgen brieven van mensen
die blij zijn dat er eindelijk wat wordt
gedaan met aangiftes van diefstal, in
braak en verkrachting". Het afgelopen
jaar heeft de marechaussee meer aangif
tes ontvangen dan de politie over het
hele vorige jaar. Over het waarheidsge
halte van maffiapraktijken kan de ma
joor geen uitspraken doen. „Wij zijn er
nog geen tegengekomen, maar we bewe
gen ons niet op het niveau van directeu
ren". aldus Buma. De marechaussees ko
men bijna om in het werk. „Het werk
aanbod is gigantisch en het ontbreken
van elke grenscontrole een groot pro
bleem. Iemand die iets in Frankrijk
heeft gedaan vlucht naar Nederland en
andersom". Bedoeling is, dat de mare
chaussee drie jaar blijft. Daarna moet
Sint Maarten de vruchten plukken van
een politie-opleiding die binnenkort zal
starten. Maar er zal een politiemacht no
dig zijn om de kust vrij te houden van
illegalen en drugssmokkelaars. „Ondoen
lijk". zegt De Gooijer. En ongewenst.
Als alle illegalen Sint Maarten zouden
worden afgezet, stort de economie ineen.
En het gaat financieel al zo slecht met
Sint Maarten. Volgens De Gooijer is de
overheidskas helemaal leeg. „Ik ver
wacht dat ze binnen een maand zullen
aankloppen voor geld. Een begroting
van tachtig miljoen gulden is ook vol
strekt onvoldoende. Aruba heeft even
veel bewoners, veel minder toeristen,
maar een begroting van driehonderd
miljoen!".
Finsterwolde
Maar noch Curaao, noch Nederland zal
thuis geven. De lege overheidskas is
voor Nederland een extra reden een re
geringscommissaris te benoemen. De
aanstelling van een dergelijk bestuurder
doet koloniaal aan, maar is ook in Ne
derland beproefd. Tijdens het hoogte
punt van de koude oorlog, in 1951, werd
in het Groningse dorpje Finsterwolde
een regeringscommissaris benoemd „we
gens grove verwaarlozing van de huis
houding van de gemeente". In werkelijk
heid maakte Den Haag zich zorgen over
het communistische bolwerk Finsterwol
de (toen 3000 inwoners). De regerings
commissaris bleef twee jaar. Bij de daar
opvolgende verkiezingen behaalde de
CPN een record aantal stemmen.
Om zo'n averechtse werking te voorko
men. geven zowel de Antilliaanse als de
Nederlandse regering de voorkeur aan
een Antilliaanse regeringscommissaris.
„Wc zijn er nadrukkelijk niet op uit
Wathey een kopje kleiner te maken,
maar streven naar een normaal bestuur.
Geen bestuur dus vanuit de achterka
mer, maar in de openbaarheid en vol
gens de regels", aldus De Gooijer. Over
een weck vertrekt minister Hirsch Ballin
naar Curaao en Sint Maarten en zal zo
wel over de aanstelling van een rege
ringscommissaris als grenscontrole wor
den gesproken. Maar dan nog zal het
volgens De Gooijer tien jaar duren voor
dat er sprake is van enige ordening op
i het eiland. Martina haalt zijn schouders
op. „Wat wilt u? Wat u in anderhalve
eeuw heeft opgebouwd, moesten wij in
I vier decennia doen. Nederland is te laat
i begonnen met ons te Ieren vissen".
