Shell schond
wapenembargo
ECONOMIE
BEURS VAN AMSTERDAM
■iel
r—7 leggen
latste hand
lan hulp
oor
ovjetunie
Nieuwe Duitse deelstaten
tobben met toerisme
Aluminiummetaal met een gezonde toekomst
GELD GOED
ZATERDAG 9 NOVEMBER 1991
[omende jaren verlies
pringstoffenfabrieken
fSSUM Koninkijke Nederlandsche
fOïtringstoffenfabrieken (KNSF) ziet zich ge-
nfonteerd met verliezen. Deze vloeien in het
jzonder voort uit de ondergang van de failliet
sane deelneming Muiden Chemie. Over 1990
;ldt de directie in het jaarverslag een verlies
i bijna 6,2 miljoen. Ook voor de komende
>n moet met op verliezen worden gerekend,
jr 1991 schat Springstoffen het verlies nu
400.000 gulden. Dat is ongeacht eventueel
te treffen bijzondere voorzieningen. KNSF
voor de helft eigenaar van kruitproducent
uiden Chemie, aan wie ook onroerend goed
erd verhuurd. De andere aandeelhouder was
Duitse Dynamit Nobel. Muiden Chemie zag
:h geplaatst voor grote afzetproblemen als
volg van de daling van de vraag in de we-
tJr [d naar munitie onder invloed van de ont-
anning tussen Oost en West.
Miljoenenorder
Defensie voor
dochter Begemann
APELDOORN Het ministerie
van defensie heeft de Apeldoorn-
se dochteronderneming Werklust
van de Begemann-groep een or
der verstrekt voor de levering
van 141 zogenaamde wielladers.
Werklust en het departement
hebben daartoe gisteren een con
tract getekend. Met de opdracht is
een bedrag gemoeid van circa 63
miljoen gulden. Een wiellader is
een grondverzetmachine met
laadschep. Werklust is naar eigen
zeggen de enige fabriek in Neder
land die dergelijke machines pro
duceert. Bij de fabriek werken
ongeveer tachtig mensen.
Rodamco voorzichtig over
waarde onroerend goed
ROTTERDAM Rodamco (onroerend
goed) is uiterst voorzichtig over het te
verwachten resultaat over de periode
1991/92. De waarde van de Europese
bezittingen blijven weliswaar in de laat
ste zes maanden van het lopende boek
jaar stabiel, maar de grote portefeuilles
in de Verenigde Staten en het Verenigd'
Koninkrijk hebben zwakke plekken.
Daarnaast kunnen de ontwikkelingen
op de valutamarkt roet in het eten gooi
en Dit is gisteren bekend gemaakt bij
de publicatie van de officiële halfjaarcij
fers. Het resultaat in de eerste zes
maanden is uitgekomen op 191 miljoen,
ofwel 2,5 procent van het totale vermo
gen. Zonder de positieve invloed van de
valuta's zou Rodamco zelfs op een ver
lies zijn uitgekomen.
VOLVO CAR DINSDAG
WEER AAN HET WERK
HELMOND Volvo Car her
vat de produktie van auto's in
de fabriek in Born al op dins
dag, een dag eerder dan werd
gedacht. Dat kan omdat in de
motorenfabriek van Renault in
het Franse plaatsje Cleon na
het beëindigen van de staking
eerder deze week fors wordt
overgewerkt. In alle auto's van
het concern worden motoren
van Renault ingebouwd. Door
de staking in Cleon kwam ook
de produktie in Born stil te lig
gen omdat Volvo Car slechts
over een voorraad motoren be
schikte voor enkele dagen. Als
de produktie dinsdag wordt
hervat, heeft het werk tien da
gen stil gelegen.
Hoogovens wil
vergunning
Kernenergiewet
IJMUIDEN Staalproducent
Hoogovens heeft bij de ministeries
van VROM en sociale zaken een
vergunning aangevraagd in het ka
der van de Kernenergiewet. Met de
toegenomen kennis over het gedrag
van natuurlijke radioactiviteit is
gebleken dat radioactiviteit zich
concentreert in bepaalde materiaal-
of emissiestromen. Op basis van
een onderzoek bij het staalbedrijf
in IJmuiden is nu een vergunning
aangevraagd. De omvang van de
uitstoot bij Hoogovens is overigens
van dien aard dat de geldende nor
men niet worden overschreden, zo
zegt het bedrijf.
bes
Brazil
Autoet
orgen
:kel:
)HANNESBURG Ten
inste 38 internationale be
kijven, waaronder Shell,
^bben zich geregeld schul-
gemaakt aan schending
het wapenembargo te-
Zuid-Afrika dat in 1977
>rd afgekondigd door de
ïrenigde Naties.
blijkt uit officiële rege-
igsdocumenten waaruit gis-
en is gepubliceerd door het
idafrikaanse tijdschrift
:kly Mail. De documenten
aan dat de Zuidafri-
inse dochteronderneming
Shell in het midden van
jaren tachtig grote hoeveel
len isopropylalcohol uit Ne-
rland importeerde ten be-
;ve van Armaments Deve-
>ment and Production Cor
poration of South Africa en
het daarmee verbonden bedrijf
Somchem. Deze ondernemin
gen zijn onderdeel van het
Zuidafrikaanse staatswapen
concern Armscor.
Een woordvoerder van Shell
in Nederland bevestigde dat
Shell South Africa isopropylal
cohol heeft geïmporteerd. Hij
sprak van een hoeveelheid
van 5,7 ton, maar kon niet zeg
gen of die uit Nederland
kwam. De woordvoerder
noemde isopropylalcohol „een
doodnormaal produkt", dat
jaarlijks in tonnen wordt ge
maakt door talloze bedrijven.
De stof vindt onder meer toe
passing als verdunner in de
cosmetica-industrie en als
anti-vriesmiddel, bijvoorbeeld
in vliegtuigbrandstof. De
woordvoerder van Shell Ne
derland kon niet uitsluiten dat
er ten behoeve van Armscor is
geïmporteerd, maar hij zei dat
het Zuidafrikaanse dochterbe
drijf later op de dag nadere
mededelingen zou doen over
de zaak.
Uit de Zuidafrikaanse staats
documenten blijkt dat bedrij
ven die voor Armscor impor
teerden zich ertoe verplichtten
vermelding van de naam van
het wapenconcern op contai
ners, of in correspondentie of
andere documenten achterwe
ge te laten. Op deze manier
kon Armscor zich voorzien
van chemicaliën, zware en
lichte wapens, medische pro-
dukten voor het leger en
vuurbestendige kleding.
Trots
blijf
gen a
milie
jd r
Claus
LRUS De zeven
dfootste industrielanden
-7) zijn druk bezig met
afronding van een aan-
maatregelen om de
vjetunie tegemoet te ko-
'l0;n in haar gebrek aan
iianciële middelen.
maatregelen, waarover de
derministers van financiën
de G-7 afgelopen woens-
in Parijs achter gesloten
iren in grote lijnen over
stemming hebben bereikt,
len waarschijnlijk binnen
tele dagen openbaar wor-
gemaakt. De landen van
G-7 zouden overwegen de
ijetunie uitstel van betaling
'even over de aflossing van
er schulden. De rente zou
gewoon moeten worden
aald. Vooral de Verenigde
ten, die niet erg veel te
'deren hebben op Moskou,
i enthousiast over het plan.
Sovjetunie, tot nu toe altijd
>t met het nakomen van
ar verplichtingen, heeft een
tenlandse schuld van ruim
tig miljard dollar. Duitsland
ie grootste schuldeiser,
ïi andere mogelijkheid voor
lp die wordt overwogen is
overbruggingskrediet. Dat
idiet zou dan moeten ko-
n van de Bank voor Inter-
ionale Betalingen (BIB), de
erkoepelende instantie van
centrale banken,
is niet duidelijk hoe Mos-
de terugbetaling van een
•gelijk krediet kan garande-
Het komt namelijk nog
in aanmerking voor le
igen van het Internationale
netaire Fonds (MRF) en bo-
idien is de goudvoorraad
de Sovjetunie sterk afge-
nen.
derde mogelijkheid waar-
e de G-7 de Sovjetunie zou
inen helpen is het creëren
een „vangnet" voor de
esjekonombank, de Sovjet-
ik voor buitenlandse econo-
»che betrekkingen. Deze
ik is verantwoordelijk voor
betalingen van de Sovjetu-
aan het buitenland en
rmt daardoor belangrijkste
ld van het land met de in-
lationale kapitaalmarkt. De.
>terse centrale banken zijn
Vnesjekonombank al eens
lulp geschoten. Kort na de
«lukte poging tot een staats-
ep in de Sovjetunie in au-
tus namen ze maatregelen
de belangrijke vestigingen
de Sovjet-bank in Londen,
ijs en Frankfurt te laten
irdraaien. In kringen van
G-7 is al eerder vernomen
de centrale banken bereid
iets dergelijks weer te
ROTTERDAM Het subtropi
sche zwemparadijs Tropicana
in Rotterdam is de afgelopen
twee weken voor 2 miljoen gul
den opgeknapt. De nieuwe di
recteur van Tropicana, B. Ken
ter, heeft er alle vertrouwen in
dat door deze nieuwe impuls
de teleurstellende resultaten
van de afgelopen drie jaar snel
tot het verleden zullen beho
ren. Zo is bijvoorbeeld de ho-
recaformule aangepast. Het
draaiend restaurant 'La Meu-
se' is omgedoopt in 'Café-Res
taurant Tropicana'. Door het
meer een familiekarakter ie
geven hoopt de directie dat
meer mensen het restaurant
aandoen. Nieuw is ook de 32
meter lange glijbaan die als
eerste in Europa is uitgerust
met een electronische tijd-
waarnemer. De Tropicana Su
per Beker zal voortaan jaarlijks
worden uitgereikt aan degene
die het snelst van de glijbaan
is gegaan.
LEEUWARDEN Veel van de nieuwe Duitse deelsta
ten zien in het toerisme de motor voor de ontwikkeling
van hun economie. Daarom moet er in die gebieden
een compleet nieuwe kijk op toerisme ontwikkeld wor
den. De aanpak daarvan gaat vergezeld van veel pro
blemen.
Dat zei prof.dr. B. Benthien van het Geografisch Instituut van
de Ernst Moritz Arndt Universiteit in Greifswald gisteren op de
tweedaagse conferentie cultuurtoerisme en regionale ontwikke
lingen in Leeuwarden. Volgens Benthien hebben de
deelstaten met hun vele oude steden en bijzondere landschappen
het cultuurtoerisme veel te bieden.
Willen de deelstaten echter van het toerisme profiteren, dan is
het noodzakelijk dat de infrastructurele voorzieningen en hore-
cafaciliteiten snel verbeterd en uitgebreid worden. Hoe lastig dat
kan zijn bleek uit de inleiding van H. Tober, docent toerisme en
economie in Frankfurt am Main. Als voorbeeld sprak hij over
het gebied Meckelenburg-Pommern. „Het gebied biedt mogelijk
heden om jaarlijks grote aantallen toeristen aan te trekken,
maar het ontbreekt aan mensen, geld en ervaring om een visie
te ontwikkelen waarmee een toeristische industrie op poten ge
zet kan worden. Wat tot nu toe van de grond gekomen is, heeft
Meckelenburg voornamelijk te danken aan de medewerking
van buitenlanders, onder anderen oud-studenten van de Chris
telijke Hogeschool te Leeuwarden".
Geld om een professioneel bureau in te huren is er gewoon niet.
Tober pleitte voor de oprichting van een instantie waarin orga
nisaties uit verschillende landen samenwerken en ideeën uitwis
selen om op die manier het cultureel toerisme te bevorderen.
De aluminiummarkt is
onoverzichtelijk. De prij
zen schommelen op som
mige dagen fors. Rusland
dumpt aluminium van
matige kwaliteit op de
wereldmarkt in pogingen
om voor zijn wankele
economie maar zoveel
mogelijk harde valuta
binnen te halen. Een sta
biliserende invloed op
het prijspeil hebben
noodgedwongen produk-
tie-inkrimpingen van
grote westerse alumini-
umproducenten en Ja
panse aankopen op dagen
dat de Amerikaanse dol
lar goedkoop is.
Analisten die de ontwikkelin
gen op de Londense metaal
markt op de voet volgen, ver
wachten dat de Russische alu-
miniumaanvoeren, die dit jaar
naar raming 450.000 ton groot
zullen zijn, langzaam maar ze
ker een hoogtepunt hebben
bereikt. Dat is weliswaar een
aardig gegeven, maar het wil
nog niet zeggen dat de we
reldvoorraad, die thans circa
3,4 miljoen ton groot is, ook
spoedig tot een dusdanig peil
kan worden teruggracht dat
op de aluminiummarkt weer
een redelijke stabiliteit kan
ontstaan.
Ter illustratie van het droevi
ge beeld dit gegeven: in de
opslagplaatsen van de Lon
dense metaalmarkt, een van
de belangrijkste ter wereld,
ligt thans alleen al 761.725 ton
primair aluminium (primair
aluminium is een halffabri
kaat dat tot eindprodukten
kan worden verwerkt). Een
van die opslagplaatsen be
vindt zich in Rotterdam, waar
thans bijna 550.000 ton ligt.
Veertien dagen daarvoor
werd de totale aluminium-
voorraad van de London Me
tal Exchange nog geraamd op
circa 730.000 ton. Het Interna
tional Primary Aluminium
Institute verwacht weliswaar
enige daling van de wereld
voorraden, maar tot dusverre
blijkt daarvan niets.
Aluminium, een van de licht
ste en modernste metalen,
wordt op grote schaal in de
industrie toegepast. Bij de
produktie van auto's en vlieg
tuigen wordt dit metaal bij
voorbeeld op grote schaal ge
bruikt. Een opvallend nieuw
produkt van aluminium is dc
SeaCat, een catamaran var
aluminium, die in drie kwar
tier tachtig personenauto's en
450 passagiers via het Kanaal
van Calais naar Dover ver
voert. Deze catamaran, mei
zijn lengte van 75 meter de
grootste ter wereld, heeft een
maximumsnelheid van 78
km/u. Een alom bekend alu-
miniumartikel zijn de blikjes
voor bier en frisdrank.
kend om zijn staalproduktie
en het voornaamste alumini
um producerende en verwer
kende bedrijf van Nederland,
zal dit jaar met verlies afslui
ten.
In een perscommuniqué staat
dat de kleine winst voor 1991,
die nog op 14 augustus werd
verwacht, in een verlies zal
situatie terechtgekomen. Met
een herstructureringsplan zal
dit bedrijf weer een van de
vooraanstaande en winstge
vende producenten van alu
minium halffabrikaten
moeten worden.
In de warmwalsafdeling van
dit Belgische concerndeel is
een programma ter verbete-
Hoog'
;ovens
Wie over aluminium spreekt
mag Hoogovens Groep in IJ
muiden niet vergeten. Dit be
langrijke concern, overal be-
verkeren, omdat de staal-
markt een sterker dan ver
wachte negatieve prijsontwik
keling laat zien, terwijl de di
visie aluminium te kampen
heeft met een sterker dan
verwachte vermindering van
de marktvraag en met lagere
prijzen voor primair alumini
um.
Iets van de belangrijkheid
van de aluminiumdivisie van
de Hoogovens Groep blijkt uit
de totale capaciteit van de
aluminiumsmelters in Delfzijl
en Voerde (Duitsland) met
een jaarcapaciteit van 175.000
ton. Door het slechte markt-
beeld zal de aluminiumpro-
duktie in beide plaatsen met
10 procent worden ingekrom
pen. Kwalitatief hoogwaardi
ge aluminium gietlegeringen
van Hoogovens worden onder
meer toegepast in de motor
blokken van Mercedes Benz.
Belangrijke exportmarkten
van de smelter in Voerde zijn
Frankrijk, Noord-Italië en
Spanje.
Door de huidige marktsituatie
is de Belgische Hoogovens
Aluminium NV in Duffel in
een blijvend verliesgevende
ring van de kwaliteit in uit
voering dat medio 1992 ge
reed moet zijn (investering 40
miljoen gulden). Het herstruc
tureringsplan dat medio 1993
voltooid moet zijn. zal boven
dien tientallen miljoenen gul
dens kosten.
Ervan uitgaand dat het econo
misch klimaat niet nog slech
ter wordt, zal de directie van
het Belgische bedrijf zich in
spannen de herstructurering
zonder gedwongen ontslagen
uit te voeren.
Door deze maatregelen zal
Hoogovens Aluminium in
Duffel weer een gunstige uit
gangspositie hereiken om op
de positieve groeiverwachtin
gen van aluminiumtoepassin-
gen te kunnen inspelen.
Toekomst
Hoe groot de problemen van
de aluminiumindustrie zijn
kan eenvoudig worden afge
lezen aan dit gegeven: de tota
le wereldproductie is dit jaar
met 612.150 ton ingekrompen.
De grootste produktieverla-
ging heeft Alcan, de op een
na grootste aluminiumprodu-
cent buiten Rusland, aange
kondigd: 143.500 ton op jaar
basis. Een andere belangrijke
produktieverlaging is wereld
kundig gemaakt door de
Amerikaanse Reynolds Me
tals: 121.000 ton. Norsk Hydro
Aluminium, de aluminiumdi
visie van het Noorse Norsk
Hydro concern, heeft de pro
duktie met 7,5 procent inge
krompen tot 45.000 ton. Op
een prijsniveau van circa 1200
dollar per ton is de alumini-
umproduktie verliesgevend,
verklaarde een functionaris
van Norsk Hydro Aluminium
dezer dagen. Hij geloofde ech
ter niet dat het lage prijsni
veau lang zal duren. Hij ver
wacht dat de markt begin
1992 een opgewekter beeld zal
vertonen. Overigens hebben
de beide smelters van Hoogo
vens hun produktie met 10
procent moeten verlagen. De
Spaanse Inespal overweegt
ten slotte een produktie-in-
krimping met 22 procent.
Een analist heeft dezer dagen
verklaard dat deze produktie-
verlagingen weliswaar een
stap in de goede richting zijn,
maar dat zij te klein zijn en te
laat komen.
Aluminium wordt „het me
taal met een gezonde toe-'
komst" genoemd. En daar ziet
het wel naar uit, omdat het
licht van gewicht en milieu
vriendelijk is. Aluminium
heet ook een logische keuze te
zijn voor mensen die energie
besparend willen leven. En
daarmee heeft u dan een af
gerond beeld van dit metaal
voor u liggen. Onderschat
daarbij de aluminiumpositie
van Hoogovens Groep niet.
Noteringen van vrijdag
dMdeiidovef
90/230
90-91/468
90/710
90/1.05
90/6.50
86/875%st.
november 1991 (tot 16:30 uur)
De Oostenrijkse
Hermine
Brandstaetter
poseert trots voor
haar collectie
aanstekers. In
Linz komen dit
weekeinde
verzamelaars uit
alle delen van
Europa bijeen om
over hun hobby
van gedachten te
wisselen.
Mevrouw
Brandstaetter
bezit 20.000
aanstekers,
volgens haar de
grootste collectie
ter wereld.
Noteringen van vrijdag 8 november 1991
vk sk getronics 29.10 29.50
aalberts 51.80 51.80 geveke 3830 38.20
abn-amropr 5.84 5.85 giessen 110.001 110.00+
aclholoc 31.40 31 50 goudsmil
76.50 76 50
amst rubber
bam groep
batenbbeh
btyd will
boef druk
boer wink c
bos kalis c
braat beh
bredero
bredefc
bteevaslc
burg heytx
content beh
credtyoon
orolschc 186.00
gtihdd 177 00
hagemeyer 129.80
hage0.5d91 127.00
hal trust 13 .80
bal tr u 13.80
hein hold 140 00
hoek s mach 226 00
holardsea 0.53
holkkws 420.50
hunter d pr
inlotheekc
kondorwes 33.00 32.80
pirellityr
potynormc
158500 158500
kbb
73.00 73.00
11.00L ONG
9.10 910
290000 2900.00
1039 00 1073.00
1044.00 1077 00
80000 80000
143.001 143 001
339 00 340 006
2180+ 2190
29 70 29 70
11850
dalcccp
delft instr
flexovil
gamma hold
gammah5pr
koppelpoort 409.00 409 00
krasnapols 197.00 197 00
landreglc
macintosh
medicoph c
mend gans 402500 403000
moeara 1240.00 125000
moeara opr 161500 162500
moeara cop 16150.0 162000
moeara wb 17500 0 17550 0
modenhold 35 00 35 00
■■■■■550GL MM
mulder bosk
multihouse
mijnbouw c
sphinx c
staal bank c
stad rotte
telegraaf c
texttwenthe
tulip comp
unö6pr*
uniUpr
w trans hyp
vosksterc
nat.inv.bnk
nbm-amstel
440 vrg 42.20 4230
370 00 370 00 wgnr-tyc 234.00 23300
475 00 - west invest 19.501 19.501
53.00 5300 west+nvwb 120.00B 120 006
563.00 563 00 westersuik 63.50 83 50
10.10 1010 wolklcpc 237.00 237 00
379.00 380 00 wyers 31.20 31 50
7000.00+
208.00 208.00
GOUD Nieuw
onbewerkt 20760-21360
bewerkt 22960
Opgave Drijfhout. A dam
asarco ine 25% 25% ford
bethlehem 15 14 genlelec
boetng 49 49 genl motc
can pac 17 - genl public
chevron cor 73% 73% goodnch
Chrysler 12'/a 12 goodyear
Citicorp 11 11 hewlett-pac
cons edison 25% 25% intl paper
BEURS
Unilever valt
in goede aarde
AMSTERDAM De relatief
gunstige kwartaalcijfers van
Unilever ziin gisteren in goede
aarde gevallen op de Amster
damse effectenbeurs. De koers
kon opstomen tot een slot van
171,80 na eerder op de dag
een hoogterecord voor dit jaar
te hebben bereikt van 172,90.
Uiteindelijk bleef de winst be
perkt tot 5,90.
De vaste stemming in Unile
ver zette de toon voor een al
leraardigste dag op het Dam
rak die mede werd gesteund
door een hogere dollar, een ge
animeerde obligatiemarkt en
een gemiddeld hoger koerspeil
op de andere Europese beur
zen. De ruim vijftien punten
hogere opening van de effec
tenbeurs in New York maakte
het feestje compleet. De stem
mingsindex kon precies een
punt stijgen tot 90,2. De koer-
sindex ging van 195,8 tot 198,4.
De omzet beliep 1,9 miljard
waarvan de aandelen ƒ818
miljoen voor hun rekening na-
Bij de internationale waarden
ging Akzo ƒ2,10 vooruit op
127,40 en ook Koninklijke
Olie zat in de lift met een toe
neming van 1,20 op 153,70.
Philips won twee kwartjes op
ƒ33,90. KLM bleef dicht bij
huis na een winst van 1,20 op
donderdag als gevolg van de
gunstige kwartaalcijfers. De
maatschappij moest het deze
keer doen met een toeneming
van maar twee dubbeltjes op
ƒ38,40.
De vlaggen konden ook uit in
de verzekeringshoek op het
Damrak. Gedreven door bui
tenlandse vraag konden Amev
en Aegon respectievelijk 2 en
ƒ3,20 duurder worden op
ƒ50,10 en ƒ115,40. ING was
iets bescheidener en werd een
gulden hoger uit de markt ge
nomen op 49. Andere koplo
pers waren Borsumij Wenry
en ABN Amro die ieder ruim
twee procent aandikten op
koerswinst van 2,40 op
159,50.
