Vakantieganger
steeds vaker
naar reisbureau
ECONOMIE
Nieuwe sterren voor restaurants
Uitgevers vechten om
biografieën Maxwell
DUIK IN DE KOFFER
Ik bouw 'm om
m 'n agenda heen
BEURS VAN AMSTERDAM
KLM schiet
omhoog
CcidócSouoant
VRIJDAG 8 NOVEMBER 199:
Renault-staking
Cléon duurt voort
PARIJS Arbeiders van de Renault-
fabriek in Cléon, waar motoren en
versnellingsbakken worden gemaakt,
hebben gisteren een aanbod van de
directie afgewezen en besloten hun
drie weken oude staking voort te zet
ten. Door de staking is de produktie
bij Renault en ook bij Volvo Car in
Limburg stil komen te liggen. Volgens
minister van arbeid Martine Aubry
veroorzaakt de staking bij Renault
een produktieverlies van 70.000 auto's
per dag. Dinsdag greep de oproerpoli
tie in om stakers te verwijderen en
werkwilligen in staat te stellen de fa
briek binnen te gaan. De produktie
bleef echter op minder dan dertig
procent van het normale niveau.
Van der Valk bouwt
motel bij Berlijn
DAHLEWITZ Het Van der Valk-
concern begint in januari met de
bouw van een motel aan de ringweg
rond Berlijn. Met de bouw is een in
vestering gemoeid van 35 tot 40 mil
joen mark. Het motel krijgt 495 ka
mers. In januari gaat de eerste schop
de grond in, aldus Van der Valk. De
bouw van dit motel staat los van de
zes motels die het concern aan auto
wegen in de voormalige DDR wil
bouwen. Van der Valk heeft tot aan
de rechter gestreden met het Duitse
ministerie van verkeer over de vraag
of de contracten die voor de bouw van
deze motels waren getekend, wel gel
dig waren. Het Nederlandse concern
kreeg in september gelijk van de
Duitse rechter.
Amerika verbetert resultaat Unilever Cocom schrapt in zwarte lijst
ROTTERDAM Unilever heeft
de nettowinst in het derde kwar
taal zien stijgen met elf procent
van 967 miljoen naar 1075 miljoen
gulden.
Zoals verwacht, gingen de resulta
ten in Noord-Amerika in het derde
kwartaal omhoog. In de vooraf
gaande twee kwartalen stonden de
marges nog onder druk door reor
ganisatievoorzieningen en recessie.
De bedrijfswinst ging van 226 mil
joen naar 344 miljoen gulden. „In
Noord-Amerika waren de resulta
ten hoger door onder meer de lage
re bijzondere lasten. De groep voe
dingsmiddelen deed het beter", zo
verklaarde Unilever-voorzitter
Floris Maljers.
-Daarentegen zakten de resultaten
in Europa. „In Europa was de be
drijfswinst lager door het opduiken
van bijzondere posten", aldus Mal
jers. Zonder die voorzieningen zou
de bedrijfswinst zijn gestegen. In
Europa daalde de bedrijfswinst in
het derde kwartaal van 1274 mil
joen gulden (derde kwartaal 1990)
naar 1227 miljoen gulden.
Door de mooie zomer konden de
ijsfabrieken in Europa goed draai
en en leverden zij een „belangrijke
bijdrage" aan het resultaat. Ook het
wasmiddelenbedrijf ging vooruit.
De omzet in Europa steeg met drie
procent van 11,47 miljard naar
11,76 miljard gulden. In Noord-
Amerika klom de afzet met zes
procent van 3,69 miljard naar 3,91
miljard gulden.
PARIJS Tsjechoslowakije, Hongarije
en Polen kunnen vanaf volgend jaar mo
gelijk zeer geavanceerde technologie uit
het Westen invoeren. Dat recht werd
hen tot nu toe onthouden, omdat zij daar
militair misbruik van zouden kunnen
maken. De beperkingen voor de Sovjetu
nie blijven geldig, omdat de staatsgreep
daar heeft uitgewezen dat de politieke
situatie nog instabiel is. Dat heeft Dou
glas Lavin, de Amerikaanse onderminis
ter van handel, gezegd in de marge van
een bijeenkomst in Parijs over de Ame
rikaanse technologie-export. De Cocom
de landen van de NAVO (behalve
IJsland) plus Australië en Japan
heeft sinas 1949 altijd afspraken ge
maakt om de export van hoogwaardige
technologie naar 'de vijand' aan banden
te leggen.
Staatssecretaris van economische zaken Yvonne van Rooy temidden van de trotse restauranthou
ders aan wie zij gisteren de eerste sterren heeft uitgereikt.
FOTO: PR
Idoor
PETER PUNT
DELFT Duidelijkheid
voor de consument. Dat
lijkt de belangrijkste aan
leiding voor de nieuwe
sterren die de restaurants
in Nederland de komende
tijd ten deel kunnen val
len.
Het nieuwe sterrensysteem is
een initiatief van de werk
geversorganisaties Horecaf en
Horeca Nederland, de ANWB,
het Nederlands Bureau voor
Toerisme en het ministerie
van economische zaken. Vol
gens de Stichting Classificatie
Restaurantbedrijven, die het
nieuwe systeem coördineert,
komen 8000 restaurants in
aanmerking om één tot en met
vijf sterren te krijgen. „Ze
kunnen meedoen op basis van
vrijwilligheid. Ik verwacht dat
zeker twee derde positief zal
reageren op onze mailing", al
dus hoofd van de stichting
G. Scholtens.
De restaurants die willen mee
doen moeten overigens wel
voldoen aan enkele toelatings
eisen: de zaak moet ingeschre
ven staan bij een kamer van
koophandel, een van de mede
werkers moet in het bezit zijn
van een restaurantdiploma, er
mogen geen biljarts of speelau
tomaten staan en er mag geen
sprake zijn van zelfbediening.
Is dit alles in orde dan kan het
restaurant worden bezocht
door een van de tien inspec
teurs die thans voor de stich
ting werkzaam zijn.
Volgens mr. J. Cornelissen,
voorzitter van de raad voor de
Classificatie Toerisme, Recrea
tie en Horeca, is het systeem
door zijn „openheid" uniek in
de wereld. Het is niet te verge
lijken met de bekende Miche-
lin-sterren, die aan zo'n veer
tig Nederlandse restaurants in
meer of mindere mate zijn toe
gekend.
„Bij het Michelinsysteem is
bijvoorbeeld geen beroep mo
gelijk. Een restaurant dat door
ons is beoordeeld, krijgt daar
na het beoordelingsrapport. Is
men het er niet mee eens dan
kan een herkeuring worden
aangevraagd. De zaak kan
zelfs besluiten niet eens meer
mee te doen", aldus Cornelis
sen.
Het meedoen aan het systeem
is overigens niet gratis. De res
taurateurs zullen er voorlopig
375 gulden voor moeten neer
tellen. Dit bedrag kan in de
toekomst hoger worden, zeker
voor de 5-sterrenhouders.
De tot nu toe gehariteerde
classificatie van de ANWB, die
zo'n 1500 zaken voorzag van
„bestekjes" verdwijnt. De be
naming „door de ANWB er
kend" blijft wel bestaan.
BREDA De consument
zal in de toekomst vaker
een reisbureau bezoeken.
Er is bij de vakantiegan
ger een groeiende behoef
te aan objectieve, eerlijke
en praktische tips. Het
reisbureau kan hiervan
profiteren en via deze
vorm van dienstverlening
zijn rol in de reisindustrie
versterken.
Dit staat in het onderzoek
„Vakantie, verleden, heden en
toekomst" van de Nationale
Hogeschool voor Toerisme en
Verkeer in Breda. Vandaag
werden de resultaten ervan
gepresenteerd tijdens het jubi
leumcongres van de hoge
school en Transavia Airlines
dat met als titel „25 jaar een
avontuur met visie" in het
Turfschip werd gehouden.
Op dit moment maakt onge
veer zestig procent van de va
kantiegangers gebruik van de
diensten van een reisbureau of
VVV-kantoor. Volgens de sa
menstellers van het onder
zoeksrapport zal dit aantal stij
gen naar zeventig procent.
Een sterk punt van het reisbu
reau is het persoonlijk contact,
waarmee „gezelligheid en
voorpret" wordt geboden.
De reisindustrie verwacht niet
dat thuisboeking via viditel of
cd-rom het reisbureau zal uit
schakelen. Ook het reisbureau
kan zonder touroperator gaan
werken door middel van een
datanet met daarin een we
reldwijd aanbod van reismoge
lijkheden en op die manier
een op maat gesneden reis sa
menstellen via het beeld
scherm. Moderne technologie
of niet, de reisgids blijft een
belangrijke rol spelen bij de
keuzeproces van de consu
ment, concludeert het onder-
Faillissement voor
koffie-exporteurs
JAKARTA Ongeveer 85
procent van de 1100 koffie-ex-
porteurs in Indonesië loopt het
risico failliet te gaan als gevolg
van de sterke daling van kof
fieprijzen op de wereldmarkt
en de grote onderlinge concur
rentie. Veel exporteurs zijn op
het ogenblik niet in staat de
leningen die ze tegen hoge
rente hebben afgesloten terug
te betalen.
Winst KLM
schiet omhoog
AMSTELVEEN De KLM
heeft in het tweede kwartaal
van haar gebroken boekjaar
een nettowinst geboekt van
192,5 miljoen gulden, tegen
42,7 miljoen gulden over de
zelfde periode in 1990. De
KLM schrijft de verbeterde
resultaten toe aan een hogere
opbrengst per gevlogen kilo
meter. Voor het hele jaar
wordt gerekend op een licht
positief resultaat, omdat de
wintermaanden traditioneel
verliesgevend zijn voor de
luchtvaartmaatschappij.
De inkomsten stegen met
twintig procent tot 2,16 miljard
gulden. Dat werd veroorzaakt
door het meeconsolideren van
Transavia in de cijfers en door
gunstige wisselkoersverhou
dingen. Ook de aanpassingen
in het lijnennet, minder vluch
ten en kleinere vliegtuigen op
rustige lijnen, zorgden voor
een verbetering van de resul
taten.
De bedrijfslasten stegen met
twaalf procent tot 1,92 miljard
gulden. Zonder het aandeel
van Transavia stegen de lasten
met zeven procent, voorname
lijk als gevolg van de hogere
produktie.
De KLM schrijft de verbete
ring in de resultaten toe aan
het programma Concurrerend
Kosten Niveau, waarmee het
de rentabiliteit wil verbeteren.
DOCdata in handen van
Van den Nieuwenhuyzen
VENLO DOCdata heeft een
nieuwe eigenaar. Het Bossche
bedrijf Optical Data Storage
Company, onderdeel van Joep
van den Nieuwenhuyzens pri-
vé-onderneming Industrial
Services Group (ISG), betaalt
24 miljoen gulden voor 12 mil
joen aandelen DOCdata. De
activiteiten van ODSC, waar
onder een cd-fabriek in Til
burg, worden op hun beurt on
dergebracht in DOCdata.
Broer Jeroen van den Nieu
wenhuyzen wordt lid van de
raad van commissarissen. Op
25 november mogen de aan
deelhouders stemmen over de
voorgenomen plannen. ISG is
van plan de stukken van
DOCdata weer naar de paral-
Jelmarkt te brengen. Momen
teel bevinden de aandelen van
DOCdata zich op het niet-offi-
ciële gedeelte van de parallel-
markt.
Hoogtevrees
De gemeenteraad
van Blackpool
(Engeland) heeft
woensdag het
startsein gegeven
voor de bouw van
's werelds
hoogste
achtbaan. In een
foto-impressie is
de achtbaan
tegen de
achtergrond van
het standbeeld
van de Britse
vlootvoogd
Nelson, op
Trafalgar Square
(Londen) gezet.
II H Het hoogste punt
i i van de baan meet
78 meter.
LONDEN Diverse Britse
uitgevers staan te trappelen
van ongeduld om het hoogste
bod te kunnen doen op nieu
we biografieën over wijlen
Robert Maxwell, de legenda
rische mediareus die eergis
teren verdronken is voor de
kust van de Canarische Ei
landen. Zondag wordt hij be
graven in Jeruzalem.
Wat tijdens zijn leven niet kon
worden geschreven of gezegd
omdat Maxwell roddelaars be
dreigde met processen wegens
eerroof, is nu wel geschikt
voor bliksemsnelle openba
ring. De vraag naar lucratief
Maxwell-leesvoer kent geen
grenzen. Bekende uitgevers in
Londen koesteren vooral be
langstelling voor twee boeken,
die destijds niet de goedkeu
ring wegdroegen van 'Kapi
tein Bob'. Het 'beste' boek van
de twee is 'Maxwell: the Outsi
der', door Tom Bower, dat in
1988 heel even op de Britse
markt te koop was. De eerste
gebonden uitgave was blik
semsnel uitverkocht, maar het
plannetje van de uitgever voor
een snelle herdruk werd door
Maxwell de grond ingeboord
met een duur proces. Een
zorgvuldig aangepaste nieuwe
versie verschijnt nog dit jaar.
Ook Bantam Press is van plan
nog dit jaar een pocketboek-
Zakenmensen en hun koffer. Ze zijn onafscheidelijk, maar waarom? Hoe
belangrijk is hun koffer en wat zit er in? Deze week gunt Ton Bos, eige
naar van drie Videoland-zaken in Den Haag, ons een blik in zijn koffer.
Nog even en de videoband
hoort bij de dagelijkse bood
schappen. Tenminste, zo zou
Ton Bos eigenaar van drie
Videoland-zaken in Den Haag
en bestuurslid van de Neder
landse Video Detaillisten Or
ganisatie het graag zien.
De cijfers bewijzen dat het al
aardig die kant uitgaat. Gin
gen er in '89 45 miljoen huur
videobanden over de toon
bank, vorig jaar waren het er
zo'n 51 miljoen. Oké, het haalt
het nog niet bij de absolute
top van 57 miljoen in '85,
geeft Ton ruiterlijk toe. Toen
verscheen er op iedere hoek
van de straat een videozaak en te voorspellend". Geen
en waren er drieduizend ver- wonder dus dat nieuwe ban-
huurpunten. Nu nog maar den in het genre van 'Fatal
duizend, waarvan 120 Video- Attraction' eerst in zijn koffer
land-zaken. „De sterksten verdwijnen om door de voor
hebben overleefd", zegt Ton selectie te komen. Terwijl we
verguld, „en we groeien nog praten houdt hij de deksel
steeds. Anders had Philips het met een hand vast. „Anders
toch nooit aangedurfd om een valt-ie", legt hij uit. „De veer-
belang in de keten te ne- tjes zijn eruit en ik heb er in-
men"? middels zelf nieuwe schroe^es
in gedraaid. Gek hè, ik gun
Zelf is Bos een grote liefheb- het mezelf gewoon niet om
ber van thrillers. „Nee, geen een nieuwe te kopen. Je
Hitchcock. Dat is te oubollig koopt wel allerlei nieuwe ap
paraten, maar een koffer ver
vang je niet zo gauw". De
kleur, bordeaux-rood, heeft
hij bewust uitgekozen. Het
formaat eigenlijk niet. Een
eventuele nieuwe koffer zou
dan ook aan één belangrijke
eis moeten voldoen: hij moet
iets groter zijn zodat zijn
agenda er met gemak in kan.
Want daar ontbreekt het nu
eigenlijk aan. „Kijk maar.
M'n agenda past er nu maar
net in zegt Ton Bos terwijl
de deksel weer omhoog wipt
als hij hem geforceerd dicht
drukt. Zijn agenda is een ver
haal apart. „Er is een periode
geweest dat ik onzeker was
zonder koffer. Maar dat is
voorbij sinds ik m'n nieuwe
agenda heb. M'n Time-system
is numero uno geworden".
Het is een dikke multoband,
A-5 formaat, met van alles
erin. Van de plattegrond van
z'n nieuwe zaak, adressen en
roosters voor het personeel tot
en met z'n credit-cards. Aan
de buitenkant te zien, is het
niks bijzonders. Maar in Ame
rika schijnt het al zo'n rage te
zijn dat er zelfs een film over
is gemaakt, Filofax. „Zo erg
als de hoofdrolspeler ben ik
niet", krabbelt Ton terug.
„Die is echt bezeten van z'n
agenda". Toch lopen ook bij
hem de rillingen over de rug
als hij denkt aan een leven
zonder Time-system. „Ik moet
er niet aan denken dat ik hem
kwijt ben", zegt hij met bijna
verstikte stem. „Dan zit ik
echt in de problemen".
zoek. „De brochure blijft het
visitekaartje van de reiswe
reld." Het overgrote deel van
de vakantiegangers is overi
gens van mening dat dë bro
chures veelkleurig moeten
blijven.
Tijdens het onderzoek is bij
geënquêteerden en tijdens
groepsgesprekken het onder
werp milieu en vakantie ter
sprake gekomen. Om de reis
gidsen bij voorbeeld op kring
looppapier te drukken is voor
de meeste consumenten niet
acceptabel. Het afdrukken van
zwart/wit- in plaats van kleu
renfoto's wel.
Uit eerdere cijfers is gebleken
dat 93 procent van de Neder
landers het milieu een belang
rijk thema vindt, maar uit het
vakantie-onderzoek blijkt dat
van de toerist niet verwacht
hoeft te worden dat er reke
ning wordt gehouden met het
milieu bij de keuze van een
vakantiebestemming.
469023/7 38.1016/1 voce
33.104/4 16.20 19/8 volmac
86.701/8 61.00 8/1 wessanenc
60 00 29/10 44.80 16/1 wolt-kluwc
Slotkoers donderdag 7 november 1991
gammah5pr 5.70 5.80
getronics 28.70 29.10
geveke 38.00 38.20
giessen 114.001 110.00L
goudsmit 39.00L 39.00L
grasso 76.50 76.50
abn-amro pr 5.85
ad hold c 31.60
ahrend gr c 135.00
amsl rubber 3.55 3 55
ant.vert 430.00
atag holde 116.20 116.20
alhlon gr 42.50 42.20
athlon c 42.50L 42.00-
92.80 92.80
bam groep 83.70 83.90
batenb.beh. 117.50 117.50
beers 111.00 111.50
beoemann 135.50 134.80
349.50 350.00
berkel
1.29
1.30
blyd will 33.50 33.80
boer druk 204.50 204.50
boer wink c 83.30 83.80
bos kalis c 24.10 23.70
braat beh 30.00 30.00
bredero 11.00L ONG
breder c 11.00L ONG
breevast e 9.10 9.10
burg heybr 2900.00 2900.00
catvè 103500 1039.00
calvè c 1035 00 1044.00
calve pr 800.00
cinduint 143.00L 143.00L
clajmindo c 340.00 339.00
content beh 21.70
cred lyonn
21.80+
83.80 83.20
83.70 83.70
versie uit te brengen van
'Maxwell: A Portrait of Po
wer', geschreven door twee
gewezen werknemers van de
socialistische megakapitalist, te
weten Peter Thompson en An
thony Delano. De ingebonden
versie van dit werk verscheen
in Londen rond dezelfde tijd
als het boek van Bower. Max
well wist af te dwingen dat
passages die hem niet bevielen
verwijderd werden. Ook de
herziene uitgave van dit por
tret viel niet bij hem in de
smaak. Bii gerechtelijk bevel
werd het boek verwijderd uit
alle boekwinkels.
Roy Greenslade, een gewezen
hoofdredacteur van Maxwells
'Daily Mirror', heeft besloten
een biografie te schrijven over
zijn vroegere baas en daarbij
niets te ontzien. Zolang Max
well nog leefde, moest Greens
lade zwijgen. Hij had dit onder
ede beloofd toen hij eerder dit
jaar afscheid nam van de Mir
ror Group of Newspapers.
Gisteren daalden de aandelen
van Maxwell Communication
Corporation (MCC) op de Lon-
dense beurs, nadat het bedrijf
bekendmaakte het belang van
56 procent in de Berlitz talen
scholen voor 265 miljoen dol
lar over te doen aan het Ja
panse Fukutake Publishing
Co. Ltd. en te onderhandelen
over verdere overnames.
li hold
184.50 186.00
177.00 177.00
130 40 129.80
hein hold 137.40
hoek's mach 226.00
holland sea 0.53
holl.kloos 420.50
hbg 195.50
vd hoop 7.40
hunter d pr 2.35
ihc caland 60.50
kondor wes 33.30 33.00
kbb 72.30 73.00
koppelpoort 409.00 409.00
krasnapols. 197.00 197.00
landre gl c 48.00 48.00
macintosh 40.30 40.40
maxwell 120.00 118.50
medicoph. c 14.50L HV
mend gans 4025.00 4025.00
moea/a 1235.001240.00
moeara opr 161500' 161500.
moeara c op 16150.0 16150.0
moeara wb 17300.0 17500.0
moolen hold 34.90 35.00
mulder bosk 55.00L
multihouse 4.80 4.60
mijnbouw c 370.00 370.00
naefl 475.00
nagron c 52 80 53.00
nal.inv.bnk 563.00 563 00
nbm-amstel 10.10 10.10
nedap 379.00 379.00
n spr.st c 7000.00+ -
nkl hold c 208.00 208.00
sarakreek 15.00
schuitema 1585.00
schuttersv 50.00
smit int c 50.00
Bron: GWK/CDK-Bank
T895 ital.lire
1,50 jap.yen
5,60 noorse kroon
1,690 oost.schill.
30,05 port.escudo
114.00 spaanse pes.
3,38 turkse pond
47,25 zweedse kr.
34,10 zwits.fr.
06/11 07/11
allied signal 42 42 cons nat ga
am brands 41 41% du pont
american tel 38 38 exxon
asarco ine 25% 25% ford
bethlehem 15 14 genlelec
boeing 49 49 genl motors
canpac 17 genl public
chevron cor 73% 73% goodrich
chrysler 12% 12 goodyear
Citicorp 11 11 hewlett-pac
cons edison 25% 25% mtl paper
47 merek ine iwnr
60 mobilcorp g|'vvut'
26 royal dutch hnson
68 santa te l&sketb
34% sears roeb )e mja
52% utdtechnol Êïl
48% westmgh el [V-vir
74% woolworth fcakën.
(eft hi
AMSTERDAM KLM was
gisteren de onbetwiste topper
op de Amsterdamse effecten
beurs. De fraaie kwartaalcij
fers die de luchtvaartmaat
schappij produceerde en waar
bij de winst per aandeel de
verwachtingen van de hande
laren verre overtrof, werden
direct na bekendwording be
loond met een forse stijging
van 37,80 tot f 38,90. De
koers moest in de loop van de
middag wat zakken om te slui
ten met een winst van 1,20
op 38,20.
De cijfers van KLM vormden
een bemoedigend teken voor
de markt die gisteren een re
delijk vriendelijk beeld te zien
§af. De stemmingsindex sloot
,6 punt beter op 89,2 terwijl
de koersindex algmeen, waar
in de internationale waarden
zwaarder meewegen, met een
winst van een vol punt op
195,80 sloot.
De omzet was met 1,74 mil
jard weliswaar redelijk, maar
&ng ee
BEURS fc
Jijn Is
lij. Ik
aar bi
be tri
zei Jo
Ingle
Los i
daarvan namen de obl
f 1,32 miljard voor hun
ning. De omzet in aai
bedroeg 420 miljoen e.
daarmee iets hoger dan
dag, maar stelde toch he^
nig voor. De obligatie «w
was tot tien cent beter er
gedomineerd door de rL
staatslening van 8,75 pL
1991/2001 waarin v00ranvan
764 miljoen werd omge
De internationale w* i. Fei
konden alle hun koen 3 For
stijgen. Naast KLM lag 1 E
ver goed in de markt. vLj
lopend op de kwartaalKeiier
die vandaag zouden vu Do:
bekendgemaakt, steeg|kum (6
fonds 1,60 tot f 165,90/* 1 En
het buitenland bestond lU Ev<
stelling voor verzeL 3 p
Amev die daarop f 1,1#: 1. Ei
oplopen tot 48,10. Ook P; De E
het nuitenlanH werd Heir/ E>
3. Cai
1 De
'arja F
het buitenland werd Heif
gevraagd. De brouwer
f 2,60 aan de koers
157,10.
rs: 1 Z
Cees W
its: 1.
3. Key
