lel
J
Homopastores: Bomers
blijft onder de maat
>P
lit
GEESTELIJK LEVEN OPINIE
Russisch - orthodoxen
willen verzoening
met afgescheidenen
Een bijzonder geval van anti-papisme
COMMENTAAR
<oi
£ddóe(2ou/uvni
fttidóeSomant
ZATERDAG 26 OKTOBER 1991
jidóti
Aristide klopt bij
Wereldraad aan
GENEVE De afgezette pre
sident Jean-Bertrand Aristide
van Haïti heeft bij de Wereld
raad van Kerken gepleit voor
steun aan het proces van de
mocratisering in zijn land. Het
volk zal net zo lang het ge
weldloos verzet tegen de dicta
tuur, het onrecht en de uitbui
ting voortzetten tot de demo
cratie en de gerechtigheid zijn
hersteld, zei Aristide in Genè-
ve. Het was het eerste bezoek
aan Europa van de zwarte
rooms-katholieke priester na
de staatsgreep van 30 septem
ber. Ondanks zeker 1.000 do
den zal het volk zijn verzet
voortzetten, aldus Aristide.
Remonstranten ordenen hun geestelijk leven Veel Duitse priesters verslaafd
Er zijn meer slechte
ouders dan slechte
kinderen
Joan de Boisson
UTRECHT Ongeveer
twintig Remonstranten
streven naar meer 'orde
ning' van hun geestelijk
leven en tegelijkertijd
meer aandacht voor ver
plichtingen in kerk en sa
menleving. De bedoeling
hiervan is om te komen
tot een nieuw elan, een re
vival, aldus Mijnke Bos-
man-Huizinga, secretaris
van het 8.000 leden tellen
de vrijzinnige kerkgenoot
schap en een van de deel
neemsters aan de eerste
proefbijeenkomst.
„Met vrijblijvendheid kom
je er niet, noch in je spiri
tuele leven noch in je
maatschappelijk engage
ment." Van het deelnemen
van heel veel remonstran
ten verwacht zij een nieu
we uitstraling voor de re
monstrantse
meenschap.
De deelnemers komen
drie a vier maal per jaar
een etmaal bij elkaar. Dan
wordt er op gezette tijden
gebeden. Ook lezen ze vol
gens een vast rooster de
bijbel, zoals vroeger aan
tafel de bijbel van A tot Z
werd gelezen. Het eerste
boek is Marcus, vervolgens
komen de Psalmen aan de
beurt. Tussendoor praten
ze met elkaar over de ta
ken die ze in kerk en sa
menleving op zich hebben
genomen.
Het is de bedoeling dat de
deelnemers ook in hun da
gelijks leven ruimte voor
een 'stille tijd' maken. Tij
dens het avondeten op
vrijdag moeten ze nog wat
meer tijd vrijmaken om in
hun gedachten bij de
groep en de taken te zijn.
De opvatting van een re
monstrantse orde' is niet
geheel nieuw. Reeds in
1965 heeft dr. F.E. van
Leeuwen hierover in zijn
rede 'Innerlijke discipline'
gesproken.
HAMM Ongeveer tien procent van de
rooms-katholieke priesters en religieuzen
in het vroegere West-Duitsland is ver
slaafd aan alcohol of medicijnen. Dat
blijkt uit een onderzoek van de katholieke
dienst voor sociale ethiek in Hamm in op
dracht van de Duitse bisschoppenconfe
rentie. Het Oostenrijkse katholieke
maandblad 'Kirche intern' bericht over
het rapport, dat nog niet door de bisschop
pen is vrijgegeven. Het percentage ver
slaafden onder priesters en religieuzen is
circa vier keer zo hoog als dat onder de
Westduitse bevolking als geheel. Volgens
pater Dietmar Weber, directeur van een
katholieke ontwenningskliniek in Essen,
is hun behandeling vaak een groot pro
bleem, niet alleen omdat ze zich vaak erg
laat voor een behandeling aanmelden,
maar ook omdat ze zich als de gelijke van
de therapeut beschouwen.
door MARINUS V.D. BERG
Dubbeltaak
De regio Gelderland van de
Verenging van Ouders van een
Overleden Kind had mij
uitgenodigd voor een open
themamiddag. Het thema was:
'Waarom praat niemand meer
over mijn kind?' Zij vroegen mij
om hierover eens hardop na te
denken. Een aantal
overwegingen legde ik hun
voor. Ouders die een kind
verliezen kort voor of kort na de
geboorte, ouders die een baby
verliezen -soms levenloos
geboren-, merken dat anderen
zeggen of denken: ,,Je was er
nog niet aan gehecht; je bent
nog jong en raakt wel weer in
verwachting.' Ouders die een
lichamelijk of geestelijk
gehandicapt kind verliezen
ervaren dat onze samenleving
een gezond kind waardevoller
vindt dan een kind met een
handicap. Ouders van wie het
kind al uit huis is, op kamers
woont, samenwoont, gehuwd is,
krijgen soms te horen: 'Zij of hij
was toch al de deur uit.' De
zwaarte van het verlies wordt
onderschat. Weer andere
ouders hebben te maken met
een taboe rond het verlies. Met
name ouders die een kind
verliezen dat leed aan aids of
die een kind verliezen door
zelfdoding. Het taboe plaatst
hen in een isolement of ze
plaatsen ook zichzelf in een
isolement. Rond een verlies van
een kind zijn soms extra
complexe situaties, zoals een
kind verliezen die alcoholist
was. 'Is dat een kind verliezen
door een ziekte?, vroeg iemand.
Complexer is ook je situatie als
je gescheiden bent en dan
verlies je een kind. Hoe ga je
dan als partners met elkaar
om? Of wanneer je scheidt kort
na een verlies, zonder dat het
verlies van een kind de oorzaak
is. Er was al lange tijd sprake
van verwijdering. Veel ouders
die een kind verliezen
ontdekken dat ze teveel van de
familie verwachten. De familie
rouwt ook, maar samen rouwen
is moeilijk. Ook goede vrienden
vallen soms tegen. Het kan ook
zijn dat er niet meer over het
overleden kind wordt gepraat
door anderen, vanwege de
gedachte: 'dat er niet over
praten, afleiden', het beste is.
Weer anderen voelen zich zo
onmachtig en blijven uit
onmacht weg. Heel vaak is er
ook onvoldoende inzicht in wat
rouwen is. Dat rouwen lang
duurt en zelfs in zekere zin
levenslang is. Dat rouwen pas
begint als je wakker wordt uit
de verdoving. Dat wakker
worden gebeurt vaak pas
maanden later, als anderen
denken dat je het al wel wat
verwerkt zult hebben. Ook in de
relatie tussen de beide ouders
komt het overleden kind soms
niet meer ter sprake. De een
denkt de ander te helpen door
er niet over te praten.
Bovendien verwerkt ieder het
verlies op zijn wijze en in zijn
tempo. Tussen man en vrouw is
er ongelijkheid en
ongelijktijdigheid in het
verwerken. Veel ouders die een
kind verliezen ontdekken, dat
bleek ook in de gesprekken die
middag, dat zij voor een
dubbele taak staan tijdens een
periode in het leven van grote
kwetsbaarheid. Je staat voor de
taak van je eigen rouwarbeid en
voor de taak om de drempel te
verlagen voor anderen, opdat je
niet in een isolement komt en je
ziel behoed blijft voor het
wrange water van de bitterheid.
Zelf moet je je kind, je verlies ter
sprake brengen en aangeven
wat je behoeftes zijn. Zelf moet
je ook uitvinden met wie je er
wel en met wie je er niet over
kunt praten. Ook die middag
waren er ouders die zeiden:
'Vroeger leefde ik er ook
langsheen. Nu weet ik wat het
is. Ik probeer begrip te hebben
voor de onmacht en
verlegenheid van anderen. Ik
begin er nu zelf over als ik er
behoefte aan heb.' Het is een
hele weg om zover te komen.
Tegelijk blijft het belangrijk om
de aandacht voor mensen,
ouders in het verlies op de
agenda te plaatsen, opdat er
meer medeleven en begrip
groeit. Daarom schrijf ik er ook
weer over. Ook uit eerbied voor
hen die de lange weg van het
verdriet hebben te gaan.
ARNHEM Bisschop
Bomers blijft met zijn arti
kel over homoseksualiteit
in twee opzichten onder
de maat: als exegeet en als
pastor. Dit schrijft het
rooms-katholiek werkver
band van homopastores in
een reactie op het artikel
in het bisdomblad waarin
de bisschop van Haarlem
de afwijzing van homo
seksualiteit door de RK
Kerk verdedigt.
Het werkverband stoort zich
vooral aan het gebrek aan res
pect voor de manier waarop
homoseksuele mensen zelf in
leven en geloof staan. „Ner
gens blijkt dat de bisschop het
nodig vindt zich serieus te ver
diepen in de manier waarop
homoseksuele mensen zeggen
hun geluk te vinden."
De „objectieve lezing van be
paalde bijbelpassages" door
mgr. Bomers is volgens het
werkverband onwetenschap
pelijk. In een artikel dat pasto
rale zorg wil bieden, is het
verder onbegrijpelijk en on
verantwoord dat Bomers een
bijbelvers citeert waarin ge
sproken wordt over het ter
dood brengen van een man die
met een andere man omgang
heeft als met een vrouw.
Het steekt het werkverband,
waarbij ongeveer honderd ho
mopastores zijn aangesloten,
dat de uitlatingen van Bomers
meer aandacht in de media
hebben gekregen dan de Roze
Zaterdag in Alkmaar waar
Bomers op reageerde. De er
gernis en boosheid over dit ar
tikel is volgens het werkver
band vele malen groter dan de
ergernis en boosheid waartoe
de mis op deze zaterdag aan
leiding zou hebben gegeven.
De homopastores hekelen ten
slotte de „geheimzinnigheid en
oneerlijkheid" van de bis
schoppen als het gaat om de
rol die homoseksualiteit speelt
bij kerkelijke benoemingen.
Het werkverband wijst in dit
geval naar pastoraal werker
Leon van der Meer, momen
teel woordvoerder van de
Acht Mei beweging, die on
langs door kardinaal Simonis
als „ongewenst pastor werd
geloosd".
Prinses bij Leger des Heils
Prinses Margriet heeft gisteren bij de Oude Kerk nabij de Oude-
zijds Voorburgwal in Amsterdam een nieuw passantenverblijf ge
opend van het Leger des Heils. Op weg naar de 'Gastenburgh'
wordt zij vergezeld door generaal Eve Burrows (midden) en com-
R. J. Schurink (links).
FOTO: ANP
MOSKOU De Russisch-
Orthodoxe Kerk heeft de
'synodale' Russische kerk
in het buitenland opge
roepen de strijdbijl te be
graven. De twee kerken
moeten een dialoog met
elkaar voeren en de
breuk van 1927 proberen
te lijmen, aldus patriarch
Aleksej II in een verkla
ring die is verspreid door
persbureau Interfax.
Zowel de binnenlandse als de
buitenlandse kerk dragen vol
gens het hoofd van de kerk
grote verantwoordelijkheid
voor de toekomst van de Sov
jetunie, „die op dit moment
zware tijden doormaakt". De
moeilijkheden worden nog
eens vergroot door „een ex
pansie van het katholicisme en
het fundamentalistische pro
testantisme". Aleksej heeft
zich daarover deze maand al
eerder beklaagd.
Er liggen vele onopgeloste
problemen voor de twee Russi
sche kerken, schrijft de patri
arch. „Maar wij houden niet
op de synodale kerk als deel
van de Russisch-Orthodoxe
Kerk te zien". De „volledige
autonomie" van de buiten
landse kerk zal wat Aleksej
betreft ook in de toekomst ge
garandeerd zijn.
Enkele dagen voor de staats
greep in augustus kwamen
vertegenwoordigers van beide
kerken voor het eerst bijeen
om te praten over de aanlei
ding tot het schisma van 1927.
Metropoliet Sergej ging in dat
jaar over tot de erkenning van
de communistische machtheb
bers en riep de gelovigen op
om hem hierin te volgen. Een
deel van de gelovigen weiger
de dit en richtte de 'vrije' kerk
op.
Deze kerk is inmiddels in vele
landen vertegenwoordigd en is
sinds Goi'batsjov aan de macht
is ook terug in eigen land. De
laatste maanden keren steeds
meer priesters en parochies
zich af van de Russisch-Ortho
doxe Kerk - voor velen 'de
KGB-kerk' - om zich aan te
sluiten bij de 'synodale' kerk.
Deze ontwikkeling vervult het
patriarchaat in Moskou met
grote zorg.
Op 11 oktober 1940, nu ruim
51 jaar geleden, hield Anton
van Duinkerken voor een vrij
wel lege zaal in het Academie
gebouw in Leiden zijn inaugu
rale rede als hoogleraar in de
Vondelwetenschap. De zaal
was leeg als gevolg van een
perscampagne waarin de kwa
liteiten van de nieuwe hoogle
raar waren gehekeld. Er was
dus sprake van een regelrech
te boycot. Meer dan Van Duin-
kerkens kwaliteiten, was het
zijn rooms-katholieke overtui
ging die velen niet zinde.
Het verzet was in het begin
van dat jaar ontketend door
een stuk in het Haagse dag
blad Het Vaderland dat zich
tot woordvoerder had be
noemd van „universitaire
kringen in Leiden" die grote
weerzin zouden hebben tegen
de benoeming van de katho
liek Van Duinkerken.
Katholieke kranten, de Rotter
damse Maasbode voorop, lieten
die aanval op „hun man" niet
onbeantwoord en pareerden
met een reeks van artikelen
de kritiek van Het Vaderland.
Het werd al snel een rel van
nationale omvang die zich af
speelde op de voorpagina's van
een groot aantal kranten Ook
andere kranten die niets van
de „roomsen" moesten hebben
deden een duit in het zakje zo
als de anti-revolutionaire
Avondpost en het christelijk-
historische dagblad De Neder
lander. De eerste krant zag,
ongenuanceerder kon het niet,
het „roomse gevaar" opdoe
men, terwijl De Nederlander
op meer subtiele wijze het Ko
ninklijk Besluit tot benoeming
van Van Duinkerken probeer
de te ondergraven.
Vanwaar deze opwinding? In
de loop der jaren was de studie
van Vondel meer en meer het
terrein geworden waarop de
katholieke letterkundigen zich
wensten te onderscheiden.
Vondel was immers halverwe
ge zijn leven tot het katholicis
me overgegaan en hij had van
deze overtuiging in zijn poëzie
bepaald geen geheim gemaakt.
Als onbetwist de grootste dich
ter van de Gouden Eeuw was
Vondel een figuur die de ka
tholieken kon helpen zich ,te
ontdoen van hun minderwaar
digheidscomplex in intellec
tuele zin. (Frappant is overi
gens dat er nu helemaal geen
katholieke Vondelkenners
meer zijn, hetgeen eens te
meer bewijst dat Vondel als
studieobject fungeerde om het
gevoelde minderwaardigheids
complex te compenseren).
De hoogleraar in de nieuwste
geschiedenis aan de Katholie
ke Universiteit in Nijmegen J.
Bosmans die de affaire in zijn
inaugurale rede eerder deze
maand tot in de finesses heeft
ontrafeld, wijst er, wellicht ten
overvloede, nog eens op dat
het triomfalisme van het Rijke
Roomse Leven verhulde dat
de katholieken gebukt gingen
onder een groot minderwaar
digheidscomplex en dat dit
weer leidde tot wat de socio
loog Van Heek hun frontmen
taliteit heeft genoemd.
Inderdaad trokken in deze af
faire alle katholieke kranten
een front tegen wat zij zagen
als aantasting van hun zaak.
Maar de vraag is interessant
wie de werkelijke aanstichter
is geweest van de rel. Dat is
volgens Bosmans de man ge
weest van wie men dit niet
zou verwachten, namelijk Van
Duinkerkens gerespecteerde
tegenstander Menno ter
Braak, literair redacteur van
Het Vaderland.
In de overdaad aan polemiek
waaraan de jaren dertig zo rijk
zijn geweest springt de penne-
strijd tussen Van Duinkerken
en de agnost Ter Braak er bo
ven uit. Zij heeft in de ogen
van sommigen mythische pro
porties aangenomen, maar feit
blijft dat principiële discussies
van een dergelijke kwaliteit
niet meer worden gevoerd, nu
worden ze nog voor ze begon
nen zijn in een overdaad aan
ironie gesmoord.
In die polemiek die bijna tien
jaar duurde, waren Ter Braak
en Van Duinkerken elkaar
gaan respecteren hetgeen niet
belette dat zij elkaar tot het
laatst het vuur aan de schenen
legden.
Het was niet Ter Braaks stijl
om niet met open vizier te
strijden. Toch is dat wat er
volgens Bosmans gebeurde.
Ter Braak nodigde de Leidse
hoogleraar P. N. van Eyk in
de vorm van een vraaggesprek
uit zijn beklag te doen over de
gang van zaken in Leiden.
Van Eyk voelde zich als hoog
leraar Nederlandse letterkun
de die ook verantwoordelijk
was voor de Vondelstudie ge
passeerd. Hij nam de benoe
ming van Van Duinkerken op
als een persoonlijk affront, te
meer daar hij - en dit was in
derdaad uiterst merkwaardig -
onkundig was van het bestaan
van de speciale, voor het me
rendeel door katholieken ge
leide stichting die geijverd had
voor de instelling van een spe
ciale Vondel-leerstoel in Lei
den. Tot twee keer toe kreeg
Van Eyk van Het Vaderland -
lees Ter Braak - gelegenheid
zijn gal te spuien over de
„roomse bijbedoelingen".
'Waarom liet Ter Braak Van
Eyk zijn gang gaan? Dat was
volgens Bosmans omdat Ter
Braak - en hier komt voor
Bosmans de werkelijke aap uit
de mouw - het niet kon velen
dat Van Duinkerken zo scherp
had gereageerd op zijn laatste
boek De Nieuwe Elite.
Moet nu de hele rel rond de
benoeming van Van Duinker
ken als een typisch geval van
anti-papisme worden be
schouwd, zo vraagt Bosmans
zich af. Aan dat hele ver
schijnsel kleven volgens hem
de nodige dubbelzinnigheden
en het is misschien ook wel zo
dat, zoals hij aangeeft, er van
katholieke zijde sprake is ge
weest van inbeelding of licht-
inneer kritiek
katholieken automatisch
werd herleid tot anti-papisme
(zoals wanneer kritiek op Is
raël automatisch antisemitisme
wordt genoemd). In de rel
rond Van Duinkerkens benoe
ming bepaalde anti-papisme
voor een aantal deelnemers
hoe men het ook wendt of
keert, en dus ook voor de
gangmaker ervan, de reacties.
Het pleit voor de kwaliteit van
Van Duinkerken dat hij het
slippertje van Ter Braak gela
ten over zich heen liet gaan,
want deze beschouwde hij tot
het laatst als zijn vriend.
trum/Van Goreum
Tussen hoop en vrees
segro<
lakt o
HeT internationale congrescentrum Kleber in Parijs h j^in^ere
voordeel
artikel ii
doet ziel
et bot vl
jonge p,
Adolf Kolping
bood arbeiders
jeugd thuishaven
DEN HAAG Vader
Kolping werd hij ge
noemd door zijn volgelin
gen, de Duitse kapelaan
die zich tot pionier ont
popte op het gebied van
het katholieke sociale ver
enigingsleven. Morgen zal
paus Johannes Paulus II
hem tijdens een speciale
eucharistieviering in de
Sint Pieter zalig verkla-
De herinnering aan de pries
ter-pedagoog Adolf Kolping
(1813-1865)-wordt tot op de dag
van vandaag levend gehouden
door de Kolpingverenigingen,
ook wel Kolpingfamilies ge
noemd, in een groot aantal
landen die decennia lang een
geschikte opvang bleken voor
de mannelijke (arbeiders
jeugd. Ook in Nederland be
stond voor de oorlog een grote
Kolpingbeweging. Als St.-Jo-
zefgezellenvereniging heeft dit
werk in 45 steden met zo'n
vijftienduizend leden tot in
1941 een bloeiend bestaan ge
leid. Tijdens de Tweede We
reldoorlog werd het werk door
de bezetter verboden en vrij
wel alle bezittingen werden
afgenomen en de gebouwen
verwoest.
Kolping was voordat hij kape
laan in Elberfeld (Wuppertal)
werd schoenmaker. Hij was
een late roeping die sterk de
invloed onderging van de on
derwijzer J.G. Breuer. Deze
had in 1849 een gezellenvere-
niging gesticht en Kolping zou
dit werk op grote schaal ver
der aanpakken. In Keulen
stichtte Kolping vier jaar na
zijn wijding een nieuwe vere
niging. Hij bleek inspirerend
te werken en op tal van plaat
sen ontstonden soortgelijke
verenigingen. Ze wilden on
derdak bieden aan de arbei
dersjeugd die in die dagen
vaak een zwervend bestaan
leidde. Het aanbod beperkte
zich niet tot godsdienstig-zede-
lijke vorming alleen, de Kol
pingverenigingen wilden de
werkende jongeren ook in cul
tureel en sociaal opzicht ver
der ontwikkelen.
Families
Toen Kolping in 1865 stierf
telde zijn organisatie 418 vere
nigingen met zo'n 25.000 le
den. Na zijn dood verspreidde
de beweging zich ook elders
over de wereld. In 1869 richtte
de priester jhr. O. van Nispen
tot Sevenaer in Nederland de
St.Jozefgezellenvereniging op,
die tot de oorlog een grote
bloei kende.
Kenmerkend voor de vereni
gingen was dat de leden ervan
zich zagen als grote families.
In Duitsland, Oostenrijk, Zwit
serland, Italië en Portugal le
ven de Kolpingfamilies nog
volop. Daarnaast zijn er Kol
pingverenigingen ontstaan in
Latijns Amerika. Volgens re
cente schattingen bestaan er
nu over de hele wereld zo'n
drieduizend verenigingen met
ruim 350.000 leden.
Na het verbod in de oorlog be
leefden de Kolpingverenigin
gen in Nederland een zeer be
scheiden heropleving. De regio
's Gravenhage kent een Kol-
pingvereniging die, zo meldt
ze, zijn activiteiten meestal in
stilte pleegt te verrichten. Vele
ouderen koesteren hun herin
neringen aan hun verblijf in
de Kolpingfamilies. Ze zeggen
er niet op uit te zijn met spec
taculaire activiteiten voor de
dag te treden maar willen nu
vooral mensen helpen die uit
de boot dreigen te vallen met
het voeren van gesprekken en
het geven van cursussen, dit in
de geest van vader Adolf Kol-
ping.
De Kolpingvereniging regio 's
Gravenhage viert morgen om
10.00 uur in Zoeterwoude in de
Christus Dienaarkerk de zalig
verklaring van Adolf Kolping
met een eucharistieviering.
al vaker gediend als kader voor historische plechtigheden stemd i
1973 zetten Amerikanen en Vietnamezen hun handtekeijji
onder' een overeenkomst die een einde moest maken
verschrikkelijke oorlog in Vietnam. Deze week werd
punt gezet achter de al even uitzichtloze strijd in dat
Indochinese land, Kampuchea. Formeel tenminste.
AaN de ondertekening gingen jaren moeizaam c
vooraf met allerhande diplomatieke initiatieven en
trekken tussen de diverse bij het conflict betrokken parti
En omdat er zoveel bewegingen in het spel waren (en
blijven), sprongen contacten vaak af omdat het wantrouwt elke
onoverkomelijk
De besprekingen belandden echter in een stroomvers
ling als gevolg van de zich snel wijzigende internationale
litieke verhoudingen. Het einde van de Koude Oorlog, l
wegvallen van de Sovjet-hulp aan Vietnam en daardoor
aan het bewind in Phnom Penh, het internationale isolen
waarin China terecht kwam na het neerslaan van de de
cratiseringbeweging op het Plein van de Hemelse Vr
hebben ongetwijfeld stimulerend gewerkt op het vredes]
Al die factoren fungeerden als een katalysator. De div^1
fracties kregen door hun respectieve schutsheren de 1
aangezegd om voldoende ernst aan de dag te leggen tijc|
de onderhandelingen en eindelijk alle knopen door te I
ken. Tot het laatste moment werd gemanoeuvreerd
ting te geven aan de afspraken, zeg maar om er een bepi
stempel op te drukken. Zo waren de Amerikanen erop u:
de tekst een verwijzing in te lassen naar volkerenmoord c
de Rode Khmer. Uiteindelijk hadden ze vrede met een
wijzing naar de 'recente tragische geschiedenis van KanjcK VAN R
chea'. v
N HAA'
zal v
;dag of
extra
komen
uitstek
erdelen
ons voi
tekoste
mier Li
vond n
ke eler
i in a£
i om lc
ivoerd.
tssecret
bestaat dat de kliek van Poll de ki
berade
ALHOEWEL iedereen nu nog weet dat de Rode Kh
verantwoordelijk was voor die tragiek, zal dat beeld ir
loop der jaren vervagen en krijgt het vredesverdrag sle
een verwaterde verwijzing naar de barbaarse metho
waarmee de Rode Khmer in de jaren zeventig een va
somberste bladzijden schreef in de wereldgeschiedenis,
begrip 'killing fields' reikt veel verder dan de aangrijpe
speelfilm; het staat symbool voor de horror waartoe het
selijke soort in staat is.
AlS lid van de Opperste Nationale Raad
regering samenwerken, hebben de Rode Khmer mee
handtekening gezet onder het akkoord. Dat verontrust
weinigen. De herinnering aan vroeger is immers niet we
veegd en aan de woorden vol goede wil wordt weinig
en geloof gehecht. De 1
getoonde
Ier grot<
op weg
verzeker
kent dat
de zijnen zich enige tijd gedeisd zullen houden, het
ment afwachtend opnieuw greep te krijgen op de macht,
latingen van sommige Khmer-leiders fnuiken elke illus
VEEL zal de komende jaren, zeker in de overgangsper
van anderhalf jaar, afhangen van de Verenigde Naties^
ook hier een eersterangsrol zullen spelen en daarmee
maal aantonen een wezenlijke stabiliserende rol te ve:
op het wereldtoneel. De verantwoordelijkheid van de V vs
groot. De volkerenorganisatie zette immers niet «11 pp»
haar gewicht in bij de vredesonderhandelingen, ze zetty->j
vens een verordening op om de uitwerking ervt
goed einde te brengen. Dat houdt risico's in, zeker
moet- gezorgd worden dat groepen die elkaar tot voor
naar het leven stonden, samenwerken en dat een land
geen enkele democratische ervaring heeft, in goede HAA(
kennis maakt met democratische spelregels en instellinpspers v
Het vredesverdrag van Parijs kan dan wel formeel een ejven in
maken aan twee decennia ellende en twaalf jaar burger^ids, m
log, het bevat op zich geen enkele waarborg dat Kampuc studie
ook eindelijk rust zal kennen en evolueren naar een det of h
cratische samenleving. en, be:
BEROEPINGEN
N.W. Visser, kandidaat te Den Dolder.
tel 05125-2655.
Apothekersdijk 3
071 - 134 941
ct deel uit van Sijthoff Pers bv).
De
univer
holen"
mderin^
RitZ'
g gistere
eerste e?
at 9, 2288 BC Rijswijk.
1 CA Den Haag
Stadsredactie Leiden (tel. 071 - 144 046 of 071 -144 047): R Kleijn (chef), I
Omgeving Leiden (tel. 071 - 144 048): K. van Herpen (chef), F. Buurman,
drs. R. Koldenhof, M. Kroft, T. Pieters.
Sport Leiden e.o. (tel. 071 - 144 049): K. van Kesteren
Binnen- en buitenland, financiën en economie (tel: 070 - 3190 815):
A van Rijn (chef), W. Bunschoten, drs. C. van Haersma Buma, A van Hols
E Huisman, H Jansen, drs. J. van Leeuwen - Voorbij, R. de Roo, drs K. Vi
Sport algemeen (tel. 070 - 3190 826) F Werkman (chef), P. Alleblas, D. Dij
D Kiers, R Langeveld, drs. H.-F Ruijl.
Kunst/rtv (tel 070 - 3190 834): G Ansems (coördinator), B. Jansma, H. Pië
Geestelijk leven (tel. 070 - 3190 835): L. Kooistra, drs P van Velthoven.
Foto (tel 070 - 3190 838) M. Konvalinka (chef), S. Evenhuis, S. Pieterse.
(tel 070 - 3190 831): Ch. Bels (chef),
C. de Kier, H. Nie
secretaresse (tel. 070 - 3190 I
s Courant maakt verder gebri
I. Hofm
dactioneel samenwerkingsverband vé
België De algemene verslaggevers v.
Ven en P. Vogels. De parlementaire re
leveld, D. Hofland, P Koopman, D. va
het Algemeen Nederlands Persbureai
de volgende correspondente
H Set
I. van Huët (Parijs), M. de Koninck (Washington), H. Kuitert (Nieuw Delhi), u
Lindenkamp (Sao Paulo), R Simons (Londen), drs. R. Vunderink (MoskouL
V. Werkman (Jeruzalem), E Winkels (Barcelona), G. van Wijland (Belgrado),^
Wijnands (Bonn), J. Wijnen (Brussel).
lefoon: 071 - 122 248 op ma. t/m vi
n 18.00 tot 19.00 uur, op zi
ientsprijzen (inclusief 6% btw)
76,60
Per kwartaal
per jaar 294,30
Bij betaling per acceptgirokaart:
per kwartaal 78,60
per jaar 299,30
Het abonnementsgeld dient vooruit te worden voldaan.
Informatie en tarieven over advertenties tel. 071 -122 24.
071 - 134 941
AMRCD BANK NV 473 575 515
POSTBANK NV 663 050
ëist i
rnie
t sh
.RLEM, -
n de na
net een
delijk. D
rige mai
het gev
acht na
op dat
fidin vei
plek)
palen er
irgereder
De ver
ins tot dr
Dorgevel
plat. C
>PER
