Oorlog in
Likud-Partij
over vrede
Spionnen zijn de wereld nog lang niet uit
IE
buitenland
:n
id:
Genieten
zonder
dreiging
bankroet
„Invloed oliebranden
op klimaat is gering"
KAPITEIN ROB
DE SCHAT VAN OPA LARSEN
Franse regering overleeft motie van wantrouwen
er 9 Zeidó& Souomxt
VRIJDAG 25 OKTOBER 1991
Situatie Zaïre loopt
eerder uit de hand
Onderzoek lek
in zaak-Thomas
INSHASA Bij protesten die gis-
n in de Zaïrese hoofdstad Kins-
i plaatsvonden tegen het ontslag
oppositieleider Etienne Tshiseke-
als premier, zijn minstens 17 men-
om het leven gekomen en 120
rsonen gewond geraakt. Demon-
tranten staken bussen in brand
WASHINGTON De Amerikaanse
president George Bush heeft gisteren
aangedrongen uit te zoeken wie infor
matie heeft laten uitlekken over de ver
meende ongewenste intimiteiten van
rechter Clarence Thomas tegenover zijn
vroegere medewerkster Anita Hill.
Bush vroeg de senaat een speciale on-
wierpen barricades op waardoor derzoeker aan te stellen. „Om eerlijk te
iet verkeer tot stilstand kwam. Vori- zijn zal het Amerikaanse publiek het
e maand was Kinshasa ook al het niet begrijpen als de Senaat er niet in
ie [>neel van hevige onrust en maandag slaagt het lek of de lekken te ontdek-
zendefwam het tot plunderingen in het ken", aldus Bush. Hij maakte ook be-
i Zaïre. De benoeming
kend in de toekomst de toegang
oenemlunqul Diaka tot premier is door de Congresleden tot FBI-rapporten
De g aïrese oppositie direct afgewezen, zijn benoemingsvoordrac'
in de )iaka is al de vierde premier dit jaar. ken.
pverli
ïarde
Stiefvader schendt
privacy Jesse Turner
WIESBADEN Functionarissen van
het Amerikaanse ministerie van buiten
landse zaken hebben de stiefvader van
Jesse Turner de toegang tot het militai
re hospitaal in Wiesbaden ontzegd. Hij
zou video-opnamen van de hereniging
van de in Libanon vrijgelaten gijzelaar
met zijn vrouw hebben doorgespeeld
aan de televisie-omroep CBS, die de
beelden inmiddels heeft uitgezonden.
De stiefvader, Eugene Ronneburg, is
ook uit het Amerikaanse hotel gezet
waar hij en Turners moeder in Wiesba
den logeerden. De schending van Tur
ners privacy door zijn stiefvader werd
Oekraïne
aanvaardt
controle
kernwapens
KIEV Het parlement van
de Oekraïne heeft gisteren in
gestemd met de directe contro
le door de centrale Sovjet-re
gering over de kernwapens die
op het grondgebied van de re
publiek zijn gestationeerd. De
volksvertegenwoordiging wil
wel een veto hebben over ge
bruik van de nucleaire wa
pens. De Oekraïne maakte
eerder de weg vrij voor de
vorming van een eigen leger.
Gewonden bij
rellen in Athene
ATHENE Vijftien r
centrum van Athene gewond geraakt
toen de oproerpolitie gisteren traangas
gebruikte om studenten uiteen te drij
ven na een betoging waarin ze om meer
geld voor onderwijs hadden gevraagd.
Ooggetuigen spraken van de ergste rel
len in de geschiedenis van de Griekse
hoofdstad. De oproerpolitie vocht met
500 man tegen betogers die benzinebom
men gooiden en brandende barricades
opwierpen. Studentenprotesten tegen
het onderwijssysteem hebben in januari
geleid tot het aftreden van de minister
van onderwijs nadat een docent tijdens
een soortgelijke mars gedood was.
door BERT VAN VELZEN
>p de
nacht
Dnder
)uitse
legei
Hem
eet tejoo:
irk wjnj€
n waijnti
ERUZALEM Israëls
iremier Yitschak Shamir
it H? 5 van P^an samen met zyn
•nderhandelingsdelegatie
itslamj ie conferentie in Madrid
lemonstratief te verlaten,
lis de Palestijnen daar
penlijk zouden verklaren
UI at zij namens de PLO
UJLl raten. Dit is volgens
ïaaste medewerkers van
le premier de belangrijk-
Qille te reden voor zijn besluit
na de elf aan het hoofd te staan
uit daifan de Israëlische delega-
Deleu^hamir houdt er ernstig reke-
dat de conferentie al
__.ste dagen zal opbre-
ttelijk* ;en. Minister van buitenland
zaken David Levy, die zich
het besluit van de pre-
bot opzij gezet voelt, blijft
sen bij zijn weigering
Madrid af te reizen. Hij
_eer waarschijnlijk aftre
ken. l|eni zodra blijkt dat het vre-
lesproces voor het Midden-
n^jPosten op niets is uitgelopen,
lebber fn dat geval zal hij zich voor
^.M.Ojie komende (vervroegde?)
verkiezingen kandidaat stellen
het premierschap. De Je-
uzalemse dorpspolitiek heeft
ntussen tot een ware oorlog
g'jeleid binnen de Likud-partij,
zowel Shamir als
,evy behoort. De heen en
gegooide beschuldigin-
wijzen erop, dat interne
politieke belangen van groter
ch votielang worden geacht dan de
J op vrede in het Midden-
en. Aanhangers van Sha-
noemden Levy gisteren
'emotioneel kind' en poli-
uit het Levy-kamp spra-
van een door Shamir ge-
'hinderlaag'.
Lik op stuk
En 1 De ruzies in de Israëlische
H ïoofdstad, nog maar enkele
klarinj lagen voor de opening van de
;iek ge Hadrid-conferentie, hebben in
ien bope eerste plaats te maken met
toenemende nervositeit
de betrokkenheid van de
hang JLO in het vredesproces.
Pau sraël blijft nog steeds waar-
igverk chuwen, dat „als de PLO
vordt toegelaten, wij zullen
hier oppstappen". Gisteren bleek dat
:hop ïihamir enkele dagen geleden
hemel'an de Amerikaanse minister
oonlijl'an buitenlandse zaken James
laker had geëist de Palestijnse
met deider Faisal Hoesseini, die aan
hoofd zal staan van het
'fLO-adviescomite in Madrid,
de conferentie toe te
k gestoten. Baker zou Shamir lik op
rg val tuk hebben gegeven met de
moorden: „Sorry, Yitschak, dat
is om technische redenen niet
mogelijk".
Ook tegen de aanwezigheid in
Madrid van de Palestijnse pro
fessor Saeb Erakat maken de
Israëliërs nu bezwaren. Erakat
schond tijdens een interview
voor het Amerikaanse tv-sta-
tion CNN de met minister Ba
ker gemaakte afspraak, dat de
Palestijnse delegatieleden het
woord PLO niet in de mond
zullen nemen. Erakat veroor
zaakte een storm in het bureau
van de premier, toen hij zei:
,,Wij zijn een PLO-delegatie.
Dat weet iedereen. En als Sha
mir dat niet leuk vindt, dan is
dat zijn probleem". Yossi Ben
Aharon, de directeur-generaal
van Shamirs bureau, reageer
de hevig geïrriteerd met de
woorden: „Erakats uitlatingen
maken de Palestijnse delegatie
voor ons onaanvaardbaar".
Minimale hoop
Faisal Hoesseini trachtte gis
termiddag de brand te blussen
door mee te delen, dat Erakat
voor zichzelf heeft gesproken
en niet namens de Palestijnse
delegatie. Wat Jeruzalem be
treft is hiermee echter de zaak
beslist niet afgedaan. Ook de
besluiten die in de afgelopen
dagen in Damascus en Tehe
ran zijn genomen, droegen be
paald niet bij tot de toch al mi
nimale vredeshoop in Israël.
In de Syrische hoofdstad be
sloten de naar Madrid af te
reizen Arabische ministers van
buitenlandse zaken gisteren
één front te zullen vormen en
gezamenlijk van Israël te eisen
zich uit de bezette gebieden,
inclusief Jeruzalem, terug te
trekken, de bouw van de jood
se nederzettingen onmiddellijk
te stoppen en de Palestijnen
hun nationale rechten toe te
kennen. De conferentie van
'solidariteit met het Palestijnse
volk', die in de Iraanse hoofd
stad bijeen is geweest, besloot
de 'fictieve Zionistische enti
teit' van de kaart te vegen.
Een dag na zijn opzienbarende
besluit de Israëlische delegatie
voor de vredesconferentie in
Madrid zelf aan te voeren,
heeft premier Shamir de na
men van de overige delegatie-,
leden bekendgemaakt. Vol
gens de Israëlische staatsradio
behoren naast een aantal hoge
ambtenaren van de ministeries
van buitenlandse zaken en de
fensie, de Israëlische ambassa
deur in Washington Salman
Showal, onderminister van
buitenlandse zaken Benjamin
Netanyahu alsmede de rechts
georiënteerde Likud-parle-
mentsleden Uzi Landau -en
Eliahu Ben-Elisar tot de dele
gatie. Shamir zou ervan heb
ben afgezien vertegenwoordi
gers van de radicaal-
listische kabinetsvleugel
Leven begint bij negentig
Als je al 'erg oud' bent, kun je de hele dag afwachten of je klein
kinderen je nog niet vergeten zijn öf je gaat op avontuur. Lily
Lochmatter uit Zwitserland vond haar negentigste verjaardag
voldoende aanleiding voor iets heel spannends: een sprong uit
een vliegtuig. Uiteraard niet zonder parachute
Want de jarige Lily wil wel hemelhoog juichen, ma
Daarvoor heeft zij de aarde nog veel te lief.
ROME Het zit zo. Drie zomers geleden, in
romantische oorden als Siena, San Gimigniano en
Vol terra, overschreed ik mijn begroting met ruim
een ton aan lires per dag. Ik besloot aan een der
Nederlandse takken van de Societa Dante
Alighieri Italiaans te gaan leren en aldus de sleutel
te vinden tot de geheime plekken waar de
Italianen, zonder de dreiging van een permanent
bankroet, van het leven genieten.
De cursus heeft een ontspannen mavo-niveau,
maar de resultaten begonnen zich snel af te
tekenen. Na een jaar kon ik een dienaar in een
mooi restaurant te Orvieto beleefd verzoeken aan
de chef te melden dat ik hem de vrijheid gaf een
maal te bereiden dat moest zijn opgebouwd uit
Orvietaanse specialiteiten. We zouden er Barolo bij
drinken, uit het verre Piemonte. We aten en
dronken, de juichkreten nauwelijks bedwingend,
als koningen. Ik mocht, wat wankel ter been, de
diep onder de aarde liggende wijnkelders van het
restaurant bekijken.
Toen ik terugkeerde lag, op de gevouwen nota, de
wijnschep die aan de hals des obers had gehangen
en die ik (mogelijk met de gloed der begeerte in
het oog) omstandig had geprezen. De verworven
taalkennis hielp. De rekening besloeg ruim een
half miljoen, voornamelijk door de Barolo 's.
We zijn als vrienden uit elkaar gegaan met de, nog
niet ingeloste, belofte elkaar te schrijven. Op mijn
bevel Dammi un baccio' kreeg ik van het driejarig
zoontje van de baas een kleverig zoentje op m 'n
wang. Dat had ik toch maar weer mooi voor elkaar
gebracht. De begrotingsoverschrijdingen bleven
echter, ook in het volgende jaar, aanzienlijk en
onderwerp van niet aflatende zorg. Deswege
besloot ik me dit jaar te Lucca, een kilometer of
twintig van Pisa, in te schrijven voor een
stoomcursus Italiaans van drie weken. De
resultaten zijn opmerkelijk. Ik wil niet
opscheppen, maar op 8 oktober kocht ik. nog
onwetend van haar overlijden op die dag, 'Lessico
famigliare' van Natalia Ginzburg, een van de grote
Italiaanse schrijvers. Ik kan het lezen, maar de
nog leren de taal te omhelzen.
LONDEN Het bericht
dat de KGB wordt ont
manteld was nog geen
paar dagen oud of Noor
wegen wees acht Sovjet-
russische diplomaten uit.
Dezelfde week werden de
leiders van de veiligheids-
en inlichtingendienst in
Noorwegen gedwongen
ontslag te nemen na hun
bekentenis dat functiona
rissen van de Israëlische
geheime dienst (Mossad)
hadden toegestaan Pale
stijnse asielzoekers te on
dervragen in aanwezig
heid van Noorse functio
narissen die geen Ara
bisch spraken.
Enkele maanden eerder zetten
de Nieuwzeelandse autoritei
ten een niet geïdentificeerde
Sovjetrus het land uit, omdat
hij vervalste persoonsbewijzen
verhandelde.
Hoe onverkwikkelijk die in
stellingen ook zijn, de meeste
landen kunnen toch niet bui
ten een binnenlands veilig
heidsapparaat en een buiten
lands bureau voor het „inwin
nen van informatie", dat na
tuurlijk een eufemisme is voor
spioneren. Wat de gevolgen
van het verdwijnen van de
Berlijnse Muur ook mogen
zijn, in de wereld van de spio
nage is er weinig veranderd.
Sinds de ontmaskering van
Gordon Lonsdale en de spion
nen van Portland in 1962 tot
aan de uitzetting van het club
je van Schulze en echtgenote
in februari van dit jaar zaten
er méér illegale Sovjetrussen
in de Britse gevangenissen dan
ooit.
Als het goed is, kan een inlich
tingenbureau geweld voorko
men. In 1966 leidden spionage-
activiteiten tot de verijdeling
van een door Irak geplande
inval in Kuwayt. En dank zij
de Britse inlichtingendienst in
Buenos Aires en een tijdige
stationering van troepen op de
Falklands werd in 1977 een
Argentijnse invasie afgebla
zen. In 1982 en 1990 kregen de
Falklands echter wel bezoek
van de Argentijnen. Hoewel
de omstandigheden bijna iden
tiek waren, werden niet op tijd
tegenmaatregelen getroffen.
Ofwel omdat de noodzakelijke
niet genoeg werden
geraadpleegd, ofwel omdat de
alarmsignalen verkeerd wer
den geïnterpreteerd.
Felle discussies
In december 1941, zes jaar
voordat de CIA werd opge
richt, ondervonden de Vere
nigde Staten op pijnlijke wijze
dat ze geen centraal apparaat
hadden voor het inwinnen,
verifiëren en verspreiden van
geheime informatie. De maan
den na Pearl Harbor ontdekte
het Amerikaanse Congres dat
er wel degelijk voldoende te
kenen waren geweest die
duidden op een op handen
zijnde Japanse luchtaanval op
de Amerikaanse vloot in de
Grote Oceaan. Hoe gedetail
leerd en duidelijk de aanwij
zingen werkelijk waren, lokt
tot op de dag van vandaag nog
felle discussies uit.
De beëindiging van de Koude
Oorlog heeft westerse inlich
tingendiensten een kans gebo
den om hun prioriteiten in
heroverweging te nemen.
Naar verluidt heeft de Britse
regering een onderzoekscom
missie ingesteld die de veilig
heidsdienst (MI5) en de gehei
me inlichtingendienst (MI6) in
het licht van
reldorde bekijkt. Moeten de
twee rivaliserende bureaus,
die in 1909 werden gescheiden,
weer worden samengevoegd?
Of moeten de uitermate vak
kundige surveillanceteams, die
hun verfijnde technieken heb
ben verkregen door ruim
veertig jaar de activiteiten van
hun Oostblokcollega's te obser
veren, tegen andere zaken
worden ingezet, zoals crimina
liteit, smokkel en drugshan
del?
De overzeese bondgenoten van
de MI6 staan voor hetzelfde
blok. De beruchte Franse
DGSE, die allang vóór de sa
botage van de Rainbow War
rior in Nieuw-Zeeland in 1985
een meedogenloze reputatie
genoot, heeft zich de laatste
tijd toegelegd op bedrijfsspio-
nage. Franse zakenlui, die
vaak zelf deel uitmaken van
het elitekorps van „respecta
bele correspondenten" van de
DGSE, krijgen vaak onschat
bare hulp bij het leggen van
lucratieve buitenlandse con-
Zo was er een voorval waarbij
een DGSE-vertegenwoordiger
in India zich uitgaf voor een
militaire attaché van de am
bassade en Franse wapenhan
delaars op de hoogte stelde
van de verzegelde offertes van
Duitse, Zweedse en Britse wa
penhandelaars aan de Indiase
regering. De Indiase autoritei
ten kwamen er echter achter
en de schuldige werd het land
uitgezet.
Terwijl de Franse DGSE zich
op het commerciële vlak heeft
begeven en de Duitse 'Bundes-
nachtrichtendienst' zich heeft
toegelegd op wat een langduri
ge, maar lonende mollenjacht
door de Oostduitse archieven
beloofd te worden, beginnen
andere inlichtingendiensten te
wennen aan de dramatische
veranderingen die de meeste
landen van het Warschau Pact
hebben veranderd in enthou
siaste aanhangers van het
NAVO-beleid.
Potsierlijk
Beschamende onthullingen in
België, Zweden, Italië en zelfs
Zwitserland hebben een gehei
me samenwerking aan het
licht gebracht die de basis was
voor een paramilitair netwerk
van anti-communistische ver
zetsgroeperingen, getraind in
guerrilla-tactieken, die ingezet
zouden worden bij een Sovjet-
russische invasie. Terugblik
kend komen deze voorberei
dingen nogal potsierlijk over.
Vooral ook omdat de
digheden en voorwaarden
voor een dergelijke aanval op
het moment, en waarschijnlijk
voorgoed, zijn weggenomen.
In plaats daarvan zijn er nu
gemeenschappelijke hulppro
jecten gekomen, zoals 'Kilo
watt', het geheime anti-terro
ristische uitwisselingsprogram
ma van de EG, waarvan Cana
da en Israël ook lid zijn.
Kleine landen zoals Israël en
Cuba die omringd worden
door vijandige buren, hechten
veel waarde aan een goede in
lichtingendienst. Hun voortbe
staan hangt er immers vanaf
Ondanks de bijna rampzalige
misser in 1973, toen de Mossad
het Yom Kippur-offensief niet
zag aankomen, hebben de Is
raëliërs een hoge pet op van
hun inlichtingenapparaat. Ze
ook
ondernemen i
schijnlijk bevriende landen. In
zowel Washington als Londen
werden Mossad-leden uitgewe
zen wegens medeplichtigheid
aan spionage-affaires.
Gelukkig maar voor de schrij
vers van spionageromans zal
spionage altijd een groei-in-
dustrie blijven, welke wendin
gen de politiek van de super
machten ook zal nemen.
'erwijdering joodse kolonisten verboden
e ERUZALEM Het Israëlische Hooggerechtshof heeft de poli
gisteren verboden om tientallen joodse kolonisten te verwij-
en die hun intrek hebben genomen in een huis in een voor-
iamelijk door Arabieren bewoond voorstadje van Oost-Jeruza-
Het hof heeft uitstel van ontruiming gelast in afwachting
rechterlijke uitspraak over het eigendomsrecht
n r'jk uis. Volgens Israëlische tegenstanders van de kolonisten
~,J alleen maar bedoeld als provocatie met het oog op de
f esconferentie over het Midden-Oosten in Madrid.
de
LOS ALAMOS De olie-
branden in Kuwayt - ont
staan in de laatste dagen
van de Golfoorlog - heb
ben op mondiaal niveau
slechts een beperkte in
vloed gehad op het kli
maat.
Dat is de conclusie van een
Sovjet-Amerikaans onderzoek
waarvan de resultaten gisteren
zijn gepresenteerd. Het Natio
nale Laboratorium van Los
Alamos en het Instituut voor
Atmosferisch en Natuurkun
dig Onderzoek in Moskou stel
len in hun onderzoek dat de
klimatologische effecten van
de branden beperkt blijven tot
een klein gebied rond de bran
dende oliebronnen. De bran
den verminderden de intensi
teit van het daglicht boven
Kuwayt met vijftig procent
waardoor de temperatuur in
de bovenste luchtlagen van de
atmosfeer toenam. De tempe
ratuur aan de grond in Ku
wayt daalde echter enkele gra-
In de ochtenduren zaten de metroreizigers in Parijs helemaal vast.
1N977 - Rob laat een paar duidelijke fotocopieën van het kaartje
naken en is vast besloten naar de Stille Oceaan te varen. „En
vat ga jij doen, Toon?" vraagt hij. „Wat ik ga doen, Rob?" zegt
ijn oude vriend, „je denkt toch zeker niet, dat ik je in de steek
'sl(&at? Ik ga met je mee. Dat wordt een karweitje voor twee man,
lesioor". Nou, daar had Rob al min of meer op gerekend. Dan bre
ien drukke dagen aan. De „Vrijheid III" moet worden uitgerust
voor een reis, die zeker een half jaar zal duren en daar komt heel
wat bij kijken. Maar na een week kan Rob de zeilen hijsen: de
grote dag is aangebroken. Het is een prachtige herfstdag wan
neer de „Vrijheid III" de haven van IJmuiden uitvaart en koers
zet naar het Zuiden. De weerberichten zijn gunstig, er waait een
stevige N.O.-wind en nu Rob weer de deining van de zee onder
zijn voeten vóelt, is er geen gelukkiger man ter wereld dan hii.
PARIJS De Franse rege
ring onder leiding van pre
mier Edith Cresson heeft gis
teren in het parlement een
motie van wantrouwen van de
rechtse oppositie overleefd.
De motie vj
kwam 25 stemmen tekort, om
dat de Communistische Partij
weigerde mee te doen aan de
poging van de rechtse partijen
de regering ten val te brengen
De gaullistische RPR en de li
berale UDF beschuldigden de
socialistische minderheidsrege
ring van een beleid „dat tot
een onaanvaardbare stijging
van de werkloosheid leidt'
In verscheidene Franse steden
zijn gisteren na een oproep
van twee vakcentrales protest
manifestaties en stakingen ge
houden tegen de verslechte
ring van de levensomstandig-
stijging
heden
werkloosheid. Êetogingen met
enkele duizenden deelnemers
werden gemeld uit Parijs,
Lyon, Clermont-Ferrand, Bor
deaux, Marseille en Toulon.
Nergens deden zich daarbij in
cidenten voor. In Parijs zorgde
de staking voor vertragingen
en verstoring van de dienstre
geling bij het openbaar ver
voer. In de Franse havens lag
het werk 24 uur stil.
de
Voor verbetering
werkomstandighedc
verplegend personeel, dat al
enkele weken actie voert, zou
inmiddels bijna een akkoord
zijn bereikt. De Franse boeren
kondigden aan hun protestac
ties, die de afgelopen weken
herhaaldelijk een gewelddadig
karakter hadden, op te schor
ten na toezeggingen van de re
gering.
