Groei van midden- en
kleinbedrijf neemt af
Puk
ECONOMIE
BEURS VAN AMSTERDAM
ri£K/W
ELA'KWf
EVA-landen wilden niet achterblijven
Ccidóc Qowuvnt
WOENSDAG 23 OKTOBER 1991
Consumptie van
gezinshuishoudens
minder gegroeid
VOORBURG Nederlandse gezinnen hebben dit
jaar van april tot en met juni 3,4 procent meer uit
gegeven aan consumptieve goederen dan in het
tweede kwartaal van 1990. Dat heeft het Centraal
Bureau voor de Statistiek (CBS) becijferd. In het
eerste kwartaal van dit jaar was de consumptieve
groei nog 4,8 procent. In het tweede kwartaal van
1991 waren de uitgaven aan voedings- en genot
middelen 0,3 procent lager dan in dezelfde periode
vorig jaar De aankopei) van duurzame consump
tiegoederen namen toe met 4,3 procent. Deze groei
ligt in de orde van grootte van het eerste kwartaal,
maar het groeitempo nam af. Aan de overige goe
deren en diensten gaven gezinnen in ons land 4,1
procent meer uit. De totale consumptie steeg van
april tot en met juni 2,7 procent.
Nederlander waardeert
werk steeds minder
LONDEN Westeuropeanen, met uitzon
dering van de Belgen, zijn minder tevreden
met hun werk dan tien jaar geleden. Dat
blijkt uit een onderzoek onder werknemers
in acht landen. De tevredenheid van de Ne
derlandse werknemers is de afgelopen tien
jaar het meest gedaald, zo blijkt uit het door
de Europese Waarden Groep uitgevoerde
onderzoek. De Fransen zijn het ongeluk
kigst in hun werk. De Belgen waardeerden
hun werk gemiddeld met een 7,81. De Ne
derlanders, de Denen en de Ieren kwamen
daarna met een gemiddelde van 7,79. Ten
opzichte van 1981 zijn de Nederlandse tien
procent minder tevreden met hun werk. De
Fransen waardeerden hun werk met gemid
deld een 6,76. De Belgen zijn als enigen hun
werk meer gaan waarderen, namelijk met 7
procent.
Van Melle Brazilië
draait weer
BREDA Ook een Brazili
aanse onderzoekscommissie
heeft geen spoor van cocaïne
aangetroffen in snoepjes uit de
Van Melle-fabriek in Sao Pau
lo. De gezondheidsautoriteiten
hebben de produktie en de
verkoop van de Van Melle-
produkten weer vrijgegeven.
Eerder al wees onderzoek door
het gerechtelijk laboratorium
in Rijswijk uit dat de snoep-
waar uit de Braziliaanse vesti
ging geen drugs bevatte. Op 27
september van dit jaar liepen
elf kinderen in Sao Paulo een
vergiftiging op na het eten van
snoep van Van Melle. In ande
re Braziliaanse stéden deden
zich soortgelijke gevallen voor.
Miljardenverlies General Motors
DETROIT General Motors (GM), de grootste autoproducent
van de Verenigde Staten, heeft het derde kwartaal van dit jaar
zien uitmonden in een verlies van 1,1 miljard dollar, ongeveer 2
miljard gulden. In hetzelfde kwartaal van vorig jaar boekte het
concern nog een winst van 109 miljoen dollar. Deskundigen heb
ben gezegd dat het vierde kwartaal een verlies van 515 miljoen
zal opleveren. GM-topman Robert Stempel liet bii de bekendma
king van de cijfers weten dat de vraag naar auto s in het afgelo
pen kwartaal behoorlijk te wensen heeft overgelaten. Niettemin
constateerde hij een lichte opleving van de vraag sinds begin dit
jaar. Stempel schreef het kwartaalverlies ook toe aan de proble
men bij de produktie door de introductie van nieuwe modellen
en aan arbeidsonrust in de VS. GM verkocht in het derde kwar
taal over de hele wereld 1,6 miljoen auto's.
Ford Motor Company, de op een na grootste autofabrikant van
de VS, heeft in het derde kwartaal van dit jaar een verlies gele
den van ongeveer 1,1 miljard gulden, na een winst van 205 mil
joen gulden in het derde kwartaal van vorig jaar. Recessie in de
VS en de rest van de wereld zou de oorzaak zijn.
Noteringen van woensdag 23 oktober 1991 (tot 10:50 uur)
190.20 190.50
47 00 47.30
Vestzak-formaat
Op reis en plotseling een computer nodig? Geen probleem meer
met de huidige stand van zaken in de techniek. Met het toetsen
bord in een hand, diskdrive in je vestzak en beeldscherm op je
oog houd je nog net één hand vrij. Douglas Platt, directeur van
het Amerikaanse Select Tech, schroomt niet het geheel aan
schouwelijk voor te stellen aan de aanwezigen op het Comdex-
congres in Las Vegas.
Ziekenhuis bepleit btw-loos
salaris uitzendkrachten
UTRECHT De huidige, ach
terhaalde btw-regeling maakt
het voor instellingen in de ge
zondheidszorg onnodig duur
om te werken met uitzend
krachten. Dit terwijl in geen
enkele andere sector meer
flexibele en part-time krach
ten worden ingeschakeld.
Daarom moet de btw-verplich-
ting over de bruto-loonkosten
van uitzendkrachten verdwij
nen. De raad van bestuur van
het ziekenhuis Eemland heeft
daarover een brief geschreven
aan de vaste kamercommissie
voor financiën die morgen
over deze materie praat.
Volgens directeur economische
zaken drs. A. van Sluijs be
treuren vrijwel alle instellin
gen de beperkende btw-hef-
fing. Aanstellen van uitzend
krachten is één van de weini
ge mogelijkheden om iets aan
de hoge werkdruk te doen,
maar een heffing van 18,5 pro
cent over de kostprijs van de
uitzendkracht maakt dat wel
erg duur. Zonder die btw zou
den er jaarlijks vele miljoenen
zijn te besparen, die weer ge
bruikt kunnen worden voor
extra personeel.
Van Sluijs stelt dat onze btw-
regeling eigenlijk in strijd is
met zowel de landelijke als
met de EG-regelgeving. In Ne
derland moeten medisch ge
kwalificeerde prestaties wor
den vrijgesteld van btw, maar
het ministerie van financiën
vindt dat dat niet van toepas
sing is in een uitzendsituatie.
De ziekenhuizen stellen dat
die juridische vorm niet rele
vant mag zijn.
De brief bepleit een vrijstel
ling over salarissen van gedi
plomeerd en verplegend per
soneel en dan alleen die uit
zendkrachten die ook bij zelf
standige beroepsuitoefening
zijn vrijgesteld. Het uitzendbu
reau blijft wel btw-plichtig
voor de vergoeding die het
voor zijn dienstverlening in
rekening brengt. Verder
moeten samenwerkingsver
banden tussen instellingen
(bijvoorbeeld geautomatiseerde
administraties of het onderling
„poolen" met personeel) wor
den vrijgesteld van btw-hef-
fing. Want anders wordt sa
menwerking in feite afge
straft, stelt Van Sluijs.
UTRECHT De groei in
het midden- en kleinbe
drijf (mkb) zal in 1992 af
nemen tot 2 procent. Oor
zaken zijn de koopkracht
ontwikkeling en stagne
rende investeringen van
bedrijven. Voor 1993
wordt weer een groei van
drie procent verwacht.
De export zal in 1992 en vol
gende jaren met ruim 5 pro
cent per jaar blijven groeien.
Dit staat in het rapport 'Cijfers
en trends' van de Rabobank.
De gemiddelde winstgroei
voor belastingen zal in 1991 3,5
procent bedragen (ten opzichte
van 1990) en in 1992 aantrek
ken tot 6,5 procent.
Het mkb is in 1991 geconfron
teerd met een afzwakkende
conjunctuur. Door de stijgende
inflatie stond de koopkracht
van particulieren onder druk.
De bedrijfsinvesteringen daal
den, voornamelijk als gevolg
van verminderde activiteiten
in de bouw. Verder was ér
meer concurrentie uit het bui
tenland. De export ontwikkel
de zich echter gunstig, met
name door de grote vraag uit
Duitsland.
In de industrie steeg de afzet
van het mkb in 1990 met 5
procent. Met name de metaal-
en chemische bedrijven deden
het goed. Voor 1991 en 1992
wordt op een gemiddelde om
zetgroei van 3 procent gere-
De bouwnijverheid heeft een
uitstekend 1990 achter de rug.
De omzet in deze branche
steeg tot 55 miljard gulden,
een niet eerder bereikt hoogte
punt. Voor de komende jaren
verwacht de Rabobank een
minder gunstige ontwikkeling.
Met name de nieuwbouw-
markt voor gesubsidieerde wo
ningen zal afnemen. De aan
houdende groei van de werk
gelegenheid zal wel tot de
bouw van met name kleinere
kantoren leidden.
De beste papieren lijken weg
gelegd voor grond-, weg- en
waterbouw. Infrastructurele
werken en toenemende mi
lieu-investeringen zullen naar
verwachting tot een groei in
dit segment leidden.
Handel
De groothandel in Nederland
omzet in 1990 323 mil
jard had een uitstekend
jaar. Met name de exporteren
de groothandel deed goede za
ken. Voor groothandels op het
gebied van agrarische- en voe-
dingsconsumptieprodukten
was 1990 een minder goed
jaar. Voor 1991 wordt op
kend. Voor 1992 wordt
winstgroei voor belastingen
van 7 procent voorzien.
In de detailhandel hadden de
voedings- en genotmiddelen
winkels in 1990 een omzet van
53 miljard gulden. Verwacht
wordt dat de bestedingen tot
1995 toenemen tot 55 miljard
gulden. Het grootfiliaalbedrijf
zag het marktaandeel stagne
ren, terwijl met name het mid
denbedrijf het goed doet. De
trend in deze branche gaat
naar gezonde en milieuvrien
delijke voeding, waarbij de
prijs van de produkten niet
langer het belangrijkste crite
rium zal zijn. Een algemeen
probleem voor de detailhandel
in de komende jaren is het
aantrekken van voldoende
personeel. Vooral bij jongeren
heeft de detailhandel een
slecht imago.
De supermarkten hadden in
1990 een omzet van 31 miljard
gulden. De landelijke en regio
nale ketens hadden een
marktaandeel van 65 procent.
De trend naar schaalvergro
ting blijft doorzetten. Voor de
komende jaren wordt een ver
andering in de assortimenten
van supermarkten naar kwali
tatief betere produkten ver
wacht.
De detailhandel in duurzame-
en overige consumptiegoede
ren (auto's, audio-video, siera
den-horloges) heeft jaren van
stormachtige groei achter de
rug. Voor 1991 en '92 wordt op
minder groei gerekend, als ge
volg van het uitblijven van
koopkrachtverbetering. In
1991 doen de warenhuizen het
voor het eerst sinds drie jaar
weer beter. Toch bleef hun
groei duidelijk aofciter bij die
van de speciaalzaken. De ko
mende jaren zullen met name
kleding, huishoudelijke artike
len en parfumerie nog een
goede groei laten zien.
Dienstverlening
goed geboerd. De winst voor
belastingen steeg met ruim 4
procent. Dit jaar belooft nog
beter te worden, met een
winstgroei voor belastingen
van bijna 9 procent, terwijl
voor 1992 nog op een winst
groei van 6 procent wordt ge
rekend. De werkgelegenheid
groeide in 1990 met 60.000 ar
beidsplaatsen, tweederde van
de totale werkgelegenheids
groei.
De zakelijke dienstverlening,
diensten aan bedrijven, scoor
de vooral goed op het gebied
van vervoer. De eenwording
van Duitsland en het openen
van de Europese binnengren
zen zorgen voor goede per
spectieven. De aan de bouw
gerelateerde dienstverleners,
makelaars en architecten,
merkten echter de stagneren
de ontwikkelingen aan den lij-
Daarnaast treedt een verschui
ving op van klein- naar mid
den-en grootbedrijf. Door de
voortgaande automatisering
zijn er schaalvoordelen te be
halen, een proces dat bij ac
countants, transportonderne
mingen en reclamebureaus bij
voorbeeld wordt gezien.
De persoonlijke dienstverle
ning profiteerde van de toege
nomen welvaart bij de consu
ment. Toch is deze sector meer
afhankelijk van incidentele
gebeurtenissen (bijvoorbeeld
ristenbranche). Voor de ko
mende jaren wordt op een
groei gerekend voor de totale
branche. Die groei zal echter
nauw samenhangen met de tp-
tale groei van de t
37 60 17/6
37.403/9
10.401/3
163.60 18/4
65.20 19/6
89.50 11/7
86.30 15/5
54.1015/4
39.8018/10
56.40 17/4
165.10 10/5
61.30 14/8
62 00 22/10
50 752/5
37705/9
42.60 17/10
104.20 18/4
58.7023/10
102.80 2/7
70 20 23/10
53.704/4
167 80 23/10
99.70 27/3
46.90 23/7
67 30 16/1
24.1014/1
25.3016/1
1.70 21/10
31.70 32.00
2.00 2 10
153 90 154.50
56.50 56.90
61.50 61.00
43.80 44.30
38.1016/1
16.20 19/8
61 00 6/1
44 80 16/1
wolt-kluw e
batenbbeh
begemann
118.00
11260
144.00
gamma h 5 pr 5.70
getronics 28.40
geveke 40.20
giessen 119.50
goudsmit 41.00
grasso 76.50
grolsch c 179.50
gli hold 180.00
hagemeyer 129.80
hal trust 14.40
hoek'smach 225.20 225 20
holland sea 062 0 60
hotlkloos 460 00B 464 50
koppelpoorl 421.00
krasnapols 199 001
landre gl c 47.50
HBG bouwt deel van Deense eilandbrug
RIJSWIJK HBW in Gouda (onderdeel van het HBG-concern)
heeft, in combinatie met de Duitse Hochtief en Wayss Freitag,
van Storebaeltsforbindelsen in Kopenhagen opdracht gekregen
voor de onderbouw van de Oostbrug. Het is de laatste belangrij
ke schakel in de verbinding tussen de Deense eilanden Funen
en Seeland. De order heeft een waarde van 210 miljoen gulden.
De bouwactiviteiten zullen bijna vier jaar duren. De Oostbrug
krijgt een lengte van 6,8 kilometer, waarin een hangbrug met
een middenoverspanning van 1624 meter, de grootste ter wereld.
De Oostbrug maakt deel uit van de Grote Belt-kruising, die een
lengte heeft van 15 kilometer en een permanente verbinding tot
stand brengt tussen Kopenhagen en het vasteland van Europa.
De andere delen van de verbinding, de Westbrug en een spoor
tunnel, zijn al in uitvoering.
Meezingen met
Karaoke-plaat
in eigen taal
AMSTERDAM Nederland
is het eerste Europese land dat
met een Karaoke-plaat in de
eigen taal komt. De plaat is
onderdeel van een systeem,
uitgevonden door Pioneer. Het
complete LaserKaraoke-sy-
steem bestaat uit een televisie
scherm, luidsprekers en de
plaat met de orkestband
de nummers. De tekst
nummer verschijnt op het te
levisiescherm en verandert
worden gezongen. Doordat er
op de muziekband allerlei mu
zikale geluidseffecten zijn in
gebouwd, kan zelfs de minst
muzikale zanger een aardig re
sultaat krijgen, aldus Pioneer.
Op de plaat staat de muziek
dorp groep 42.00 42.00
Bron: GWK/CDK-Bank
28
Tot
alleen Karaoke-platen
met Engelse titels verkrijg
baar. De Nederlandstalige
plaat verschijnt op 12 novem
ber. Karaoke, dat letterlijk
„leeg orkest" betekent, is vol
gens de Japanners een groot
succes in de Verenigde Staten
en Engeland. De LaserKarao-
ke-cafés zijn daar avond aan
avond druk „beklant". De La-
serkaraoke-systemen zijn
vooral bedoeld voor horecage
legenheden.
Finse boeren in opstand
Met beschilderde melkbussen en spandoeken demonstreerden gisteren zo'n 10.000 Finse boeren
in Helsinki tegen de plannen van de regering om de financiële steun aan de landbouw te verminde
ren De boeren eisen ook dat Finland geen lid wordt van de Europese Gemeenschap.
FOTO: EPA
'EER' TELT 19 KRAMEN EN 380 MILJOEN KLANTEN
ld
L
LUXEMBURG Europa
wordt door de EER, de
Europese Economische
Ruimte, weer een beetje
groter, opener en machti
ger. In de kleine uren van
maandag op dinsdag be
reikten de 12 EG-kanden
een akkoord met de zeven
zogenaamde EVA-landen
(Finland, Noorwegen,
Zweden, IJsland, Oosten
rijk, Zwitserland en
Liechtenstein) over de
vorming van die EER. De
EVA-landen wilden zo
voorkomen achterop te
raken bij de ambitieuze
EG. En daarmee werd Eu
ropa tot een gigantische
markt, bestaande uit 19
kramen, bevolkt
door 380 miljoen consu
menten.
De burgers van de 19 Europese
landen die tot de 'ruimte' be
horen, doen er goed aan zich
de afkorting EER goed in de
oren te knopen. Het akkoord
betekent in feite dat de in de
EG voor 1992 voorziene inter
ne markt die het vrije ver
keer van personen, goederen
en diensten nastreeft per 1
januari 1993 ook voor de EVA-
landen gaat gelden.
De EVA was al vele jaren een
soort los-vast verband van lan
den die niet tot de EG behoor
den of wilden behoren. Toen
het aan het einde van de jaren
tachtig tot de EVA-landen
doordrong dat de EG met de
vorming van de interne markt
een zeer grote sprong voor
waarts zou maken, veranderde
in de toen nog zes EVA-hoofd-
steden de algemene scepsis die
over de Gemeenschap bestond
in een soort actieve waak
zaamheid. De EVA-landen
vonden dat ze zich eigenlijk bij
de interne markt zouden
moeten aansluiten, ook al om
niet te ver achterop de raken
bij de plotseling zeer ambitieu
ze EG.
Achterstand
De ruim twee jaar durende be
sprekingen waren moeizaam,
doordat de EVA-landen zich
gaandeweg realiseerden dat ze
zich voor deelname aan de
EER geheel moesten voegen
naar de al meer dan 10.000 pa
gina's Europese wet- en regel
geving.
Er ontstonden dan ook grote
problemen over het vissen in
de wateren van Noorwegen en
IJsland, de transito-routes
door Oostenrijk en Zwitser
land en het zogenaamde cohe
siefonds. Dat laatste fonds
dient er toe de economische
achterstand van EG-regio's als
Griekenland, Portugal, Ier
land en Spanje weg te werken.
Als gevolg van de moeizame
onderhandelingen besloten de
EVA-landen Oostenrijk en
Zweden te dingen naar een
echt EG-lidmaatschap. De ge
creëerde EER mag worden ge
zien als een soort wachtkamer
waarin een aantal Westeuro-
pese landen zich alvast op een
meer volledige integratie
voorbereidt.
Dat neemt niet weg dat de
goederen- en geldstromen in
de 19 EER-landen straks vrij
zullen worden, dat de onder
linge grenzen een nagenoeg
open karakter zullen krijgen
waarover de Europese burgers
zich vrijelijk kunnen bewegen,
dat het mogelijk is in de niet
tot de EG behorende EVA-
landen te gaan werken, dat al
lerlei diensten toegankelijk
worden gemaakt voor alle
burgers van de EER, dat pro
dukten zonder restricties in-
en uitgevoerd kunnen worden,
dat tal van handelsvoorschrif
ten zullen worden geharmoni
seerd of geheel weggenomen
en dat vissen in eikaars wate
ren mogelijk is.
Ondernemers moeten
de primacheque met ingang
van 1 oktober 1991 één werkdag
eerder bij ons inleveren.
I Houdt u er rekening mee dat er met
ingang van 1 oktober het een en ander
verandert met betrekking tot de
primacheque? Want vanaf die datum
moet het verschuldigde bedrag op de
laatste betaaldag ook daadwerkelijk op de
bankrekening van de Belastingdienst
zijn bijgeschreven. Pas dan hebt u aan
uw betalingsplicht voldaan.
Meer informatie vindt u m de spe
ciale folder over de primacheque.
Hij ligt voor u klaar bij de Belastingdienst.
Belastingdienst
Air Holland
uit de gratie
AMSTERDAM De Amster
damse effectenbeurs heeft gis
teren het overwegend lagere
koerspeil op de internationale
beurzen getrotseerd en ging
gedreven door een hogere dol
lar een eigen weg. Buitenland
se vraag was bovendien goed
voor een vaste stemming bij
Akzo en Unilever die respec
tievelijk 1,20 en 1,50 won
nen op 122,60 en 165.
Air Holland ging weer eens
gebukt onder de gesel van de
beleggers. Nu duidelijk lijkt
dat er voor de aandeelhouders
van een vernieuwde charter
maatschappij weinig overblijft,
werden de stukken van de
hand gedaan waardoor de
koers met 0,90 kelderde tot
1,40.
De stemmingsindex wist met
0,4 punt te klimmen tot 89,9.
De koersindex kwam uit op
196,9 tegen 196,4 op maandag.
De aandelen-omzet was met
380 miljoen allerminst in
drukwekkend. De totale omzet
aan het Damrak beliep 1,3
miljard.
Bij de internationale waarden
had Philips nog steeds te kam
pen met het wantrouwen van
r de volgende
BEURS
week te verschijnen kwar
resultaten. Het Eindhov
concern leverde drie dul
tjes in op 32,50. KLM ko
opgaande lijn weer herva
met een toeneming van j
op 37,80. Koninklijke"
won een dubbeltje op 15
Elders was vooral Intern
Müller gevraagd. Het Ro
damse concern kon
duurder worden op 66,70
kopieeronderneming Océ
der Grinten werd 1,30 h
verhandeld op 61,50.
damco blijft leuk preste
Het Robeco-fonds wist
aan te dikken tot 58,60.
De automatiseringshoek
Beursplein 5 kende een on
mige dag. Infotheek moest
na zeventien procent
van de koers prijsgevei
4. Handelaren zeiden
koersdaling te wijten -
vooralsnog uitblijven
halfjaarcijfers. De ondt
ming meldt zelf dat aar
einde van de maand de
taten zullen verschijnen,
mac verloor twee dubtx
op 21,10, terwijl New
ruim acht procent n
waard werd op 3,40.
bleef een verdere koersd
bespaard en hield stand op
