Chiezen weten niet wat democratie is" KUNST/RTV Gemeenten zijn te gul voor kunstenaars ALAIN P REFITTE: 'Private lives' vakkundig, maa niet verrassend amerloor in een grandioos concert Haags toneel redt Toneliade Filosofisch solorecital Albert Jan van der Stt S KeidóeSont MAANDAG 21 OKTOBER 1' Edvard Niesaaar Noordzee N.aal" HILVERSUM Ecfiessing, eenentwintig jaar dtvan de KRO-radio, wordt opari 1992 programmaleider binieuwe, kabelmuziekzender Noord zee Nationaal. Niessing, die in zijr bij de KRO altijd zijn best gedaan het nationale produder de aandacht van het pue bren gen, gelooft dat hij i nieuwe baan op de iuiste pleht is ge komen. Radio Noorditionaal, die over een paar mi op bij na elk kabelnet te hal zijn, wil op Radio Noordationaal vooral aandacht scheaan het Nederlandse muziekpt.. Idoor INEKE BATS DEN HAAG Aan kunstenaars wordt door gemeenten om curieuze en meestal onjuiste redenen een uitkering toegekend. Ongeveer tweederde van de 26 onderzochte gemeenten met relatief veel kunstenaars voert terzake een „onaanvaardbaar beleid". Dit staat in het onderzoekrapport 'Kunste naars in de bijstand' van het ministerie van sociale zaken en werkgelegenheid. Het minis terie ergert zich aan het feit dat gemeenten hun subsidie-boekhouding slordig en daarom slecht controleerbaaf bijhouden. Ook de spo radisch uitgevoerde controle op de nevenin komsten van kunstenaars is het departement een doorn in het oog. Verder springen de ge meenten volgens het rapport te makkelijk om met uitkeringsvoorwaarden, zoals het toestaan van kunstenaarsactiviteiten die meer dan acht uur per week vergen. Dit betekent dat een kunstenaar niet direct inzetbaar is als er een baan vrijkomt. Een pregnant voorbeeld: ter wijl iedere andere werkloze een sollicitatie plicht heeft, kunnen kunstenaars het inrich ten van tentoonstellingen aanmerken als het zoeken naar een baan. Ongeveer éénderde van de onderzochte gemeenten heeft een spe ciale vorm van bijstandsverlening voor kunstenaars. Maar de helft van deze gemeen ten heeft geen omschrijving van wat een kun stenaar moet zijn, zodat iedereen die zich als zodanig meldt ook direct aanspraak kan ma ken op die speciale vorm van bijstand. Staats secretaris Elske Ter Veld van Sociale Zaken heeft nog geen standpunt bepaald ten aanzien van het kunstenaarsbeleid van gemeenten. Daarvoor wil zij eerst nader overleg voeren met cultuurminister Hedy d'Ancona. Grote Kinderkast-prijs voor VPRO's 'Geieim Gebied' AMSTERDAM De Grot» Kinderkast-prijs voor het meest verdienstelijke jeugdtelevis.programma van het afgelopen seizoen is toegekend aan hetVPRO-programma 'Geheim Ge bied". 'Geheim Gebied' omvt zeven documentaires over ge heime fantasieplekken van lnderen, waarbij inzicht wordt gegeven in wat kinderen boei De programma's zijn gemaakt door Beatrijs Hulskes, Hansje van Etten en Mark Peeters. Door goede research, feitelijk» interviews en mooi camera werk is volgens de jury elke afevering boeiend voor jong en oud. De Kleine Kinderkast-prij$s door een speciale kinderju ry toegekend aan de zevendelig, dramaserie 'De freules' van Ineke Houtman en Sjoerd Kuypr, eveneens een programma van de VPRO. De Kinderkast v>rdt elk jaar gegeven en is bedoeld om de discussie over de Waliteit van de Nederlandse kindertelevisie te bevorderen. Dt prijs is mogelijk gemaakt door de Stichting Kinderpostzegel Nederland. Idoor PAUL VAN VELTHOVEI DEN HAAG H?r- baast Alain Pette niks dat de Chinesio- lutie van 1989 op hein van de Hemelse Vr.ot mislukken gedoemas. Peyrefitte, meermahi- nister onder De Gaen Giscard en lid vde Academie Frangaisedt als een van Frankrre- langrijkste Chinakes. Gisteren was hij in de ;se Koninklijke Schouwbüm de presentatie luister bijt ten van de Nederlandsea- ling van zijn boek ovema en het Westen. Die tie wordt uitvoerig bescen aan de hand van de mte ontmoeting uit 1793 sn keizer Qianlong en de ïse gezant Macartney die vde taak stond handelsbetrn- gen met de Chinezen te knopen. Peyrefitte: „Om te kunno- ren, moet je eerst kunne.s- teren. Toen bij ons tw«- derd jaar geleden de ro«m democratie weerklonk, ?n er tal van potentiële dera- ten rond. Bij de Chine:is daar vrijwel niets van tn- den. Die studenten opt plein van de Hemelse le werden als een soort ven- de elite beschouwd die In de ogen van de meerded verdiende te worden ;- straft. Zij werden gezieïs mensen die beïnvloed wn door de buitenlanders. De-s heeft daar destijds een vee euforisch beeld van gego. De grote meerderheid vae Chinezen weet helemaal -t wat democratie is en w;r ook niks van weten. In n vijfduizendjarige geschiecs heeft China welgeteld zes - ken van democratie gekeno 1912 toen Soen-Jat-sen aae macht was, daar werd hr- handig een eind aan gema. Opstanden en revoluties zijn in China steeds in bloed ge smoord. Een Chinese boer zei ooit tegen me: Een baas die niet doodt, is geen goede baas". Peyrefitte leidde in 1971 een Franse delegatie naar Peking, de eerste sinds de Culturele Revolutie van 1966 waarbij tienduizenden mensen om kwamen. De vergelijking met Lord Macartney wil hij zich voor een deel wel laten aan leunen, ook toen was evenals in de tijd van Macartney de kloof erg groot. Macartney's expeditie mislukte omdat hij weigerde de zogenaamde kow tow tegenover de keizer in acht te nemen. Deze vereiste dat hij negen maal voor de keizer zou knielen. Macartney weigerde want hij vond zijn eigen koning George superieur aan de keizer. Een unieke bot sing volgens Peyrefitte, want hier stonden twee beschavin gen tegenover elkaar die bei den overtuigd waren van hun superioriteit, aan de ene kant China met zijn driehonderd miljoen inwoners een derde van de mensheid dat zich beschouwde als „de enige be schaving onder de hemel" en het sterk in opmars verkeren de Engeland dat heer en mees ter was op de zeeën en zich op permachtig voelde door we tenschappelijke ontdekkingen en de industriële revolutie. Uniek was die botsing ook in die zin volgens Peyrefitte, om dat de Chinese beschaving waarvan de jezuïeten in de ze ventiende en achttiende eeuw hadden gezegd dat zij het hoogtepunt van menselijk kunnen vertegenwoordigde, in een volstrekt immobilisme verzeild was geraakt. Peyrefit te: „Voor elk probleem dat zich aandiende was de oplos sing al bedacht". Voorouders Die ongenaakbaarheid van China („het is de enige bescha ving ter wereld die nooit door anderen kon worden over heerst"), verklaart Peyrefitte Alain Peyrefitte voornamelijk uit de gods dienst. „In de noordelijke lan den, de calvinistische zoals Ne derland, Engeland en de Scan dinavische landen is de religie steeds de motor van de voor uitgang geweest. In China is het precies omgekeerd. Daar vervult de godsdienst juist de rol van rem. In het confucia nisme is de verering van de voorouders zeer belangrijk. Zoals je ouders de dingen aan pakten, zo is het goed. Wie zich daarentegen aanmatigt de dingen anders te willen aan pakken, krijgt het verwijt dat hij zijn (voor)ouders vernedert. Je kunt dan ook stellen dat als de Chinezen onder elkaar blij- FOTO: STEPHEN EVENHUIS ven er nooit iets verandert. Ze hebben weliswaar veel (tech nische) verworvenheden van het Westen geaccepteerd en ingevoerd, maar de sociale structuur is onveranderlijk ge bleven. Deng Xiaoping heeft de economie willen liberalise ren en dat is hem ook gelukt, maar de sociale en politieke verhoud^gen zijn onaangetast gebleven?n dat is iets wat de Chinezen n hem waarderen". Peyrefitte, boek is bij de ver schijning evan in 1989 in de Franse pet de hemel in ge schreven. Iet heeft de uitzon derlijk hoge oplage van twee- honderdduiand exemplaren bereikt en w>rdt geprezen als een uitzondetijk goed leesbaar literair werk waarvan de we tenschappelijk kwaliteiten onbetwistbaar',ijn. Het succes is mede te dan.en aan het feit dat Peyrefitte en der eersten is geweest die ?ich voor het schrijven van zin boek heeft kunnen baseren op de keizer lijke archieven a de Verbo den Stad. Hij hetft de corres pondentie kunnei inzien van keizer Qianlong ei zijn man darijnen die tevegeefs pro beerden Macartne tot het verschuldigde eerbtoon aan de keizer over te Men. Volgens Peyrefitte kinnen al leen Chinezen die in het bui tenland wonen en nar China terugkeren voor vennderin- gen in westerse zin zorgen. „Chinezen die zich in iet bui tenland vestigen, onooppen zich meestal razendsiel tot voortreffelijke zakenlui, in ei gen land houdt het s^teem hen echter meestal volbmen immobiel. Toch gelooft Kj dat we nu een historisch keepunt beleven. Sinds de dood van Mao is de deur naar het Ves ten op een kier gezet en h«t is volgens hem belangrijk er op te wijzen dat dit nu eindeijk op initiatief van de Chineen zelf is gebeurd. Er zijn gr<te groepen Chinezen die vo»r studie en handel naar het bu- tenland worden gestuurd. Pey refitte: „Er zijn een paar klei ne stapjes gezet, maar een ge schiedenis van duizenden ja ren maak je niet zomaar onge daan". Alain Peyrefitte: 'China en het Westen'. Kroniek van een historische ontmoeting. Uitgave Kok Agora- DNB Pelckmans. Prijs 85,-. Nederlands Kamerkoor onder - ding van Uwe Gronostay in wen van Messiaen, Martin, Petrassii Jolivet. Zaterdagavond, Anton F fipszaal, Den Haag. Gedachtig het gezegde dat nt het vele goed maar het goe veel is, gaf het Nederlands I- merkoor zaterdagavond inle Anton Philipszaal een comrt dat inclusief de pauze naue- lijks anderhalf uur in beag nam. Toch was er sprake an een afgerond concert dat|ua programmering en qua uitke ring zoveel te bieden haddat de toehoorders met een ol- daan gevoel huiswaarts tok ken. Hetzelfde prograrma werd gisteravond in Detiold uitgevoerd, moreenaènd zingt het koor in Berlijn. Jiri- gent Uwe Gronostay platste composities van Martin er Jo livet centraal en omlijstte leze werken met pennevruciten van Messiaen en Petrass Bij zo'n concert zou de zaa vol moeten zitten met leden van onze Haagse koren, er wasim- mers sprake van een muzitale en vocale belevenis op toni- veau. De Mis voor dubbel.oor die Frank Martin in 1922 om- poneerde het Agnus dei schreef hij in 1926 is een compositie die de luisteaar zou willen vasthouden. De vij- ze bij voorbeeld waarop het Gloria in excelsis Deo werd uitgewerkt is zo fascinennd, zo rijk aan expressiviteit en bewogenheid, dat het inters te betreuren valt dat Matin slechts één Mis heeft gesckre- ven. Het Sanctus is muziek om voor te knielen. Hoe laai de volmaaktheid zich besckrij- ven? Want volmaakt ook was de weergave van het meester werkje 'O sacrum convivium!' dat Messiaen in 1937 compo neerde. 'O sacrum convivi um!', het enige gepubliceerde liturgische koorwerk van Mes siaen, werd geschreven voor Sacramentsdag en verwijst naar de Transsubstantiatie. Muziek om stil van te worden en het publiek bleef na afloop dan ook volmaakt stil, men voelde dat zo iets moois en in drukwekkends niet door ap plaus verbroken mag worden. Van de geestelijke naar de we reldlijke muziek met Nonsense van de Italiaan Petrassi. Vijf a capella madrigalen in een Ita liaanse vertaling van de lime ricks die de Engelsman Ed ward Lear honderdvijftig jaar geleden maakte. Kostelijke li mericks die vol raffinement op muziek zijn gezet, sfeervolle karakterstukjes die simpeler lijken dan zij zijn. De Frans man André Jolivet compo neerde in 1953 'Epithalame', een symfonie voor 'orchestre vocal'. Epithalamion was bij de Grieken een bruiloftslied dat door een koor vóór het slaap vertrek van pasgehuwden werd gezongen. Jolivet compo neerde het werk voor zijn echtgenote ter gelegenheid van hun twintigjarig huwe lijksfeest. De pöetische tekst wordt regelmatig doorbroken door betekenisloze uitroepen en kreten om op deze wijze muzikale accenten te verster ken. Het gehele werk draait in feite om één regel: „Car l'a- mour c'est la vie". Een over weldigend werk dat gepresen teerd werd door een kamer koor dat op deze avond weer bewees te functioneren op su bliem internationaal niveau. Overrompelend poppenspel Anton Anderle met zijn marionetten in 'Don Giovanni', Poppentheater Guido van Deth in Den Haag, gezien gisteravond. 1 BulkBoek' schrijft songtekst-wedstrijd uit AMSTERDAM 'BulkBoek', het tijdschrift voor ontluikend li terair talent, dat in 1971 werd opgericht, viert zijn twintigjarige bestaan met de uitgave van het tweehonderdste nummer en een songtekst-wedstrijd. Onder het motto 'Jouw songtekst op cd' worden jongeren aangespoord een zelf geschreven Nederland stalige tekst op te sturen naar BulkBoek, Henri Polaklaan 14, 1018 CS Amsterdam. De beste teksten worden van muziek voor zien en uitgebracht op een geluidsdrager. In de jaren twintig waren er in Slowakije meer dan 150 poppentheaters. Dat er nog steeds overrompelend mario nettentheater mogelijk is, be wees de overkomst van Anton Anderle die met zijn fors be meten kast in het Haagse Pop pentheater Guido van Deth de Castilliaanse legende 'Don Giovanni' kwam spelen. Niet de latere Mozart-versie dus met zoetgevooisde muziek en sierlijke poppen als kleine mensjes. Bij Anderle typisch volkse marionetten, even functioneel als fraai aange kleed, ongebreideld in hun overmoed. Deze verkleining van de dimensies bracht een verheviging van het leven, waarin de grenzen tussen goed en kwaad wel erg ver uit el kaar liggen. In dit spel hield Anderle gelukkig luchtgaten open waardoor humor en boertige scherts konden ont snappen. Zijn speeltechniek is superieur en de muzikale af wisseling aan het begin en in de pauzes, compleet met buik- gordeltje en accordeon, deed ons beseffen dat ook voor dit poppenland de artistieke pere- stroijka grensoverschrijdende werkelijkheid was geworden. Een theatermaker pur sang, deze Slowaak die na afloop zijn poppenkinderen nog eens extra liet dansen en die zijn te recht enthousiaste publiek ook achter de schermen welkom heette. ADVERTENTIE NEDERLANDS DANS THEATER MATS EK GAMLA BARN Première LJUSVARELSER 23,24,31 OKTOBER 1,2 NOVEMBER DEN HAAG AT&T DANSTHEATER (070) 360 49 30 Voorstelling: 'Private Lives' van Moei Coward. Regie: Andy Daal. Met: Trudy Labij, Willem Nijholt, Es ther Roord, Thijs Feenstra en Arnica Elsendoorn. Vertaling: Guus Vleugel en Ton Vorstenbosch. Kostuums: Yan Tax. Decor: Friso Wiegersma. Gezien Qp 18 oktober in Orpheus Apeldoorn (première). Tot en met maart volgend jaar in het hele land Willem Nijholt is een fan van Noel Coward. Hij bewondert de Britse toneelschrijver zo zeer, dat hij een bedevaart maakte naar diens graf en de komende seizoenen groten deels aan zijn stukken wil wij den. Niet zo verwonderlijk dus dat de vrije produktie 'Private lives', ondanks de strakke re gie van Andy Daal, in haar hele wezen het stempel draagt van Willem Nijholt. En van Coward zelf natuurlijk, die als geen ander het society-leven van de jaren twintig en dertig kende. Niet als zich verbijten de buitenstaander, maar als fervent deelnemer. In 'Private Lives' geeft Noel Coward een ontnuchterende kijk op het huwelijk in het bij zonder en menselijke relaties in het algemeen. Twee kers verse echtparen hebben een hotel in een badplaats uitgeko- jen voor hun huwelijksreis. De man van het ene stel is al ♦erder getrouwd geweest en vel, zoals kort na aankomst tiijkt, met de vrouw van de aider. Met hun tweede huwe- lik hebben de oude geliefden vior kalmer vaarwater geko- zei. Ze zijn, zoals hii het uit- drikt, op zoek naar iets rust gevends, ondramatisch'. Maar hefeas, de nieuwe verbintenis sen steken al te bleekjes af te gen de intensiteit van die eer ste grote liefde. Kort na de hernieuwde kennismaking laait het oude vuur weer op en vluchten de twee naar Parijs, om de draad van het verleden op te pakken. Waar ze uiter aard al gauw in de oude ritue len vervallen. Ze blijken niet zonder, maar vooral niet mèt elkaar te kunnen leven. Zij: „Als twee bijtende zuren een huwelijksflesje relden". Als geheel levert 'PrivJ ves' nauwelijks verrasJ op. Daal en Nijholt hebbl voor gekozen het stuk tel voor wat het is. Zelfs schijntje van een verwT naar het hedendaagse yul dom, maar een keuze voJ jaren dertig dus, waari i massa's het hoofd nauw ij boven water hielden, de rijken zich vermaakt Monte Carlo, Parijs of 1 i jj» ton. De hele aankleding sli die keuze aan. Het dei fraai en vooral functi ggfö eerst een villa met zeezic de voorbije grandeur igfe Franse badplaatsen uits TT later een sjieke pied-a-te - Parijs. Leidt dit alles tot een verwekkend avondje t Nee. Willem Nijholt en Labij spelen die oude geli met zoveel flair, dat ze b fl dering afdwingen, of j« van het genre houdt of Ze slagen er zelfs in dife ward-personages, die hel® niet aardig zijn, de rl warmte mee te geven. Hil je in als cynische maar kwetsbare man van de wLrgersc zij is groots in haar sensuj en bij tijd en wijle vul" uithalen. Roord en Feg doen hun uiterste best o( gen hen op te spelen, m»| kunt het ze nauwelijks k nemen dat ze de behea nterde 8 S van het doorgewinterde Labij-Nijholt niet weten len, laat staan overtreffei halve in de finale, dan Roord het op eens te p; en speelt ze de sterren v hemel Er wordt heel wat a hmierd in deze voorste r maar de typeringen zijn en geestig, de timing is het tempo is hoog. nieuws onder de zon dusjst met een avondje degelijk, val dig theater. En wat is daa verkeerd aan? Bestuur NOS voor reorganisat gemeenschappelijke diensten KEN] zatei ide stic sterl !ing ,n de jg bc neergt Must in eer Federatie Haags Amateurtoneel: In terstedelijke Toneliade. Nederlands Congresgebouw. Gistermiddag. Jazznight in Rotterdam Zaterdagavond werd in de Rotterdamse Doelen de Jazznight gehouden, het hoogtepunt van het negende Heineken Jazzfestival, dat gisteren werd afgesloten met een speciaal Gospelconcert in de St. Laurenskerk. Tijdens de Jazznight traden onder andere de baritonsaxofonist Gerry Mulligan (links) en de Braziliaanse zangeres Tania Maria voor het voetlicht. FOTO'S: ANP redding van de Toneliade. Hier werd onder de kundige, fantasierijke regie van Paul van Gorcum werkelijk toneel- gespeeld. Een door een jeugd trauma gestoorde jongeman zoekt in zijn nachtmerries wanhopig contact met ande ren, zijn zus, zijn dominante vader, zijn verpleger. Hij wordt door het verleden en door clowneske hersenschim men achtervolgd. In een een voudig, effectief decor gaf Leo Evers een indrukwekkende vertolking van de jongeman Aad. De andere spelers stelden zich in hun uitbeelding van diens koortsachtige fantasieën ingehouden op. Aads machte loze schreeuw om hulp aan het einde was hartverscheurend en ontroerde diep. De aan de Toneliade verbonden HILVERSUM Het be stuur van de NOS heeft gisteren ingestemd met een reorganisatie van de gemeenschappelijke dien sten. Bij de diensten zullen de ko mende twee jaren vijftig van de tweehonderd banen ver dwijnen. De reorganisatie le vert een besparing van jaar lijks vijf miljoen gulden op. Dat geld zal worden gebruikt voor versterking van de pro gramma's. De NOS wil reorganisatie van de g schappelijke diensten ni aansluiten bij de behoeft! de omroepen. Tot de schappelijke diensten bel onder meer kijk- en luis! derzoek en afdelingen terrein van verkoop, ii externe betrekkingen, sche dienstverlening en ciële zaken. De ondernei raad moet zich nog uitspj over de voorgenomen r< nisatie. Binnenkort won' vakbonden uitgenodigd overleg. De Federatie Haags Amateur toneel heeft de Interstedelijke Toneliade in het leven geroe pen. Een evenement waarvan gisteren de eerste manifestatie plaatsvond. De deze keer deel nemende steden kwamen elk met een eenacter, gespeeld door speciaal voor de gelegen heid in de regio bijeengezocht talent. Utrecht bracht 'Vosse- jacht' van de Poolse schrijver Slawomir Mrozek. In dit sati- risch-absurdistische stuk wordt de draak gestoken met de theorie van gelijkheid, die bij voorbeeld de jacht tot een volksvermaak maakt met als resultaat, dat er nergens meer een stuk wild te vinden is. De laatste vos geeft goede raad: zet pluimvee uit. De mogelijk heden van het spel werden in de regie van Harry Polder niet benut. Alleen Arnold Mellema als de angstige haan kwam tot acteren, wat in de omstandig heden een hele prestatie was. Over de Rotterdamse produk tie schrijft regisseur Peter van Leeuwen dat hij door zijn ma nier van benadering tot 'lach wekkende toneelbeelden' is gekomen. Dat klopt. 'Help ik leef', ontstaan uit improvisa ties en misschien bedoeld als satire op televisieseries, kwam niet verder. Het hier en daar aanwezige talent bleef onge bruikt en aan de voorstelling ontbrak verder alle beloofde spanning. Den Haag kwam met 'Nachtlicht' van Frans- Willem Korsten. Dat was de Haag toegekend. Albert Jan van der Stel in 'Een krij ger en toch zo bang' in Korzo Den Haag, gezien zaterdagavond. In de artistiek vaak overtui gende vooroorlogse vorm zal het roemruchte solo-dansreci- tal waarschijnlijk niet terugko men. Toch blijft solodans een lingen trekken. Een hunner is Albert Jan van der Stel (33), sedert vele jaren op en achter het bewegingspodium actief en creatief. Bewust van zijn „ze ven hoofdzonden" slaagde hij erin choreografen, onder wie Pauline Daniels, Kriszti Chatel en Bianca van I f voor hem een half dozij te laten schrijven. Het echter niet bij dans i v. Van der Stel mikte o] raamvoorstelling met dans, video en onder vestie. Een boeiend en knap geheel onder del 'Een krijger en toch zo Zijn ranke gestalte waait! sofisch met vele windenr maar waarom hij mei! voorkennis, danskunde I ganisatietalent eigenlijk i is, werd onvoldoende lijk.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1991 | | pagina 6