Onbegrip bij politici
speelt moslims parten
Ba
sio
Nieuwe PSP geschoeid op oude ideal
BINNENLAND BUITENLAND
Donkere wolk daalt nee
op Russische democrate
CeidóeSoutont
ZATERDAG 19 OKTOBER
De discussie over
minderheden is be
halve in het buiten
land ook in Neder
land weer opgelaaid.
Vandaag legt dr.
W.A. Shadid, hoofd
docent culturele an
tropologie en sociolo
gie aan de Rijksuni
versiteit Leiden, in
onze krant uit waar
om hij van een natio
naal minderheden-
debat niks nieuws
verwacht. Volgens
Shadid ligt er een
„babylonische
spraakverwarring"
over het begrip inte
gratie aan zo'n dis
cussie ten grondslag.
Maandag laat onze
krant mr. H. Fernan-
des Mendes, direc
teur van de afdeling
coördinatie minder
hedenbeleid van het
ministerie van bin
nenlandse zaken, aan
het woord. De direc
teur vindt het een
beetje merkwaardig
dat VVD-fractielei-
der Bolkestein een
„knuppel in het
hoenderhok" zou
hebben gegooid. Een
taboe zou eindelijk
zijn doorbroken. En
dat terwijl al ruim
tien jaar over het
minderhedenbeleid
wordt gediscussieerd.
Kennelijk vindt men
het onderwerp nog
steeds wat gevoelig,
aldus Fernandes
Mendes. Hoe dan
ook: het ministerie
van binnenlandse za
ken heeft de hand
schoen opgepakt.
Bolkestein vroeg om
een nationaal debat
over minderheden,
een nationaal debat
kon hij krijgen.
AANGEKONDIGDE MAATREGELEN JELTSIN „LUCHTKASTEltiieke
Dtschi
Dr. W.A. Shadid verwacht van een nationaal debat over minderheden niks nieuws.
DR. SHADID: „EIGEN IDENTITEIT HEEL BELANGRIJK VOOR MINDERHEDEN"
LEIDEN Als er iemand
is die zich de laatste tijd
heeft opgewonden over de
minderhedendiscussie in
ons land, dan is het wel
dr. W.A. Shadid, hoofddo
cent culturele antropolo
gie en sociologie van niet-
westerse samenlevingen
aan de Rijksuniversiteit
Leiden. „Zoveel onbegrip
als er is, en zoveel onwe-
tenheid", zegt hij. „En niet
alleen bij de gewone man
hoor. Juist ook bij de
overheid, de regering en
de Tweede Kamer slaat
men de plank mis".
VVD-leider Bolkestein lever
de daar onlangs nog het bewijs
van door te pleiten voor het
met lef aanpakken van de in
tegratie. Er zou een nationale
discussie moeten komen over
de problemen en de minderhe
den moesten er toch vooral
van doordrongen zijn dat ze
zich aan de Nederlandse wet
moeten houden. Bolkestein
was de held in politiek Den
Haag. Hij kreeg zelfs steun
van PvdA-minister Dales, die
over de minderheden gaat.
Eindelijk eens iemand die het
onderwerp integratie ter spra
ke durfde te brengen, zei ze.
Volgens Shadid is er echter
niets nieuws onder de zon. In
tegratie is altijd al de steunpi
laar van het minderhedenbe
leid geweest. Shadid: „En dan
hoor je Bolkestein zeggen dat
'integratie nu geen vies woord
meer is'. Nou, dat is echt on
zin! Het is nooit een vies
woord geweest. Maar ja, zoals
hij integratie ziet, is het wèl
een vies woord".
Volgens Shadid ligt er een
„babylonische spraakverwar
ring" over het begrip integra
tie aan de minderhedendiscus
sie ten grondslag. „Bolkestein
en Dales spreken weliswaar
van integratie, maar eigenlijk
bedoelen ze assimilatie. Niks
behoud van eigen identiteit.
Ze vinden dat de minderheden
volledig op moeten gaan in de
samenleving en de Neder
lands-christelijke identiteit
moeten aannemen. En dat is
heel raar, want in het verle
den is toch ook niet tegen de
katholieken gezegd dat ze op
de protestanten moesten gaan
lijken? Het getuigt van een
enorme kortzichtigheid".
Voor Bolkestein en anderen
staat echter vast dat bepaalde
elementen uit de cultuur en
religie van allochtonen belem
merend werken voor hun ont
plooiing en hun kansen op de
arbeidsmarkt. Alleen daar kun
je al vraagtekens achter zetten.
Maar erger nog is, aldus Sha
did, dat deze mensen voortdu
rend gebruik maken van uit
zonderlijke voorbeelden om
hun stelling te onderstrepen.
„Neem nou de moslims. Zij
vormen de meest in het oog
springende minderheid in ons
land. Bolkestein doet of een
paar excentrieke uitspraken
tijdens de Rushdie-affaire ka
rakteristiek zouden zijn voor
de hele groep. Maar de hele
Nederlandse samenleving stel
je toch ook niet aansprakelijk
voor uitspraken van de Cen
trum-Democraten?"
Penibel
Ook is het kwalijk volgens
Shadid dat steeds gerefereerd
wordt aan moslims die hun
dochters niet meer naar school
sturen. Hoewel Bolkestein uit
gaat van twintig procent van
de tienermeisjes, spreekt Sha
did van een „zeer kleine min
derheid". „En die praktijken
worden ook in de islamitische
gemeenschap zelf afgekeurd.
De islam dringt er juist op aan
dat meisjes en jongens op de
zelfde manier onderwijs krij
gen. Dat een aantal mensen
zich in Nederland beroept op
de islam wanneer ze de meis
jes thuishouden, maakt dat nog
niet tot een waarheid. En zo
zijn er nog veel meer voor
beelden die zijn gebaseerd op
onbegrip en vooroordelen.
Waar haalt meneer Bolkestein
bijvoorbeeld het idee vandaan
dat tolerantie, anti-discrimina
tie en vrijheid van meningsui
ting westerse waarden zijn?
Dat zijn universele waarden.
Ook in de islam. De achterge
stelde positie van de vrouw?
Het is echt niet de islam die
dat veroorzaakt, hoor. In
West-Europa is men toch ook
al jaren bezig de positie van
vrouwen op te krikken? De
blijf-van-mijn-lijf huizen zit
ten hier vol. Over de hele we
reld zijn vrouwen achterge
steld geweest. Nu is men bezig
dat te verbeteren. Ook in de
islamitische wereld. Wij lopen
hier in Nederland alleen een
paar jaar voor".
Het voortdurend wijzen op de
'andere cultuur' als oorzaak
van de penibele situatie waar
in veel allochtonen verkeren
past volgens de antropoloog
volledig in de ideologie van
'blaming the victim'. De mos
lims zitten sociaal-economisch
gezien in de verdrukking,
maar krijgen zelf de schuld
van het feit dat veertig pro
cent van hen zonder werk zit.
Het ligt immers aan hun cul
tuur, is de veel gehoorde rede
nering.
Shadid: „Maar hun cultuur is
niet de oorzaak. Ik heb het
idee dat de Nederlandse sa
menleving gewoon nog niet
rijp is voor de opname, van
mensen van eén heel andere
traditie. Dat is de belangrijkste
oorzaak van de enorme ach
terstand, hoewel natuurlijk
ook andere oorzaken meespe
len, zoals gebrek aan scholing,
discriminatie door werkgevers
en gebrek aan taalkennis".
Geen belemmering
Het handhaven van de eigen
tradities, gewoonten en gods
dienstige gebruiken hoeft een
goede integratie dan ook hele
maal niet in de weg te staan.
„Integratie is voor mij het
hebben van gelijke kansen op
toegang tot alle sectoren van
de samenleving. De verster
king van de rechtspositie (on
der meer door de naturalisa
ties te versoepelen) en ten der
de het bestaan van een cultu
rele dialoog met de omringen
de samenleving. Die drie as
pecten vormen voor mij inte
gratie. En als ik dat begrip zo
definieer, kan het hebben van
een eigen identiteit nooit een
belemmering zijn".
„Integratie heeft eigenlijk
twee dimensies. Allereerst is
er een sociaal-economische di
mensie, die onder de verant
woordelijkheid v.an de politiek
valt. Dat wil zeggen het schep
pen van de randvoorwaarden
voor toegang tot de arbeids
markt en het onderwijs. De
cultureel-religieuze dimensie
daarentegen moet los blijven
staan van de politiek. Dat is
namelijk de verantwoordelijk
heid van de minderheden zelf.
In Nederland is dat ook altijd
de traditie geweest. Iedereen
wijst terecht op de scheiding
tussen kerk en staat. Nou, dan
moet de politiek zich ook niet
met het culturele en religieuze
leven proberen te bemoeien".
Ter discussie
Het frappante is echter dat
sommige politieke partijen -
zowel de VVD als linkse frac
ties - toch voortdurend de
verzuiling ter discussie willen
stellen als het om minderhe
den gaat. Waar volgens veel
Nederlanders de zuilen (om
roepen, scholen, vakorganisa
ties) een groot goed zijn - ze
hebben immers bijgedragen
aan de emancipatie van katho
lieken en gereformeerden -
doet de politiek ineens moei
lijk als er een islamitische of
hindustaanse school wordt op
gericht. Dan steken de voor
MOSKOU Vrienden en
collega's van de Russische
leider Boris Jeltsin heb
ben eerder deze week een
liefdadigheidsreceptie ge
organiseerd in het Krem
lin, om Jeltsins eerste
honderd dagen als demo
cratisch gekozen president
te vieren. De receptie
heeft echter niet de don
kere wolk van pessimisme
weg kunnen nemen die
sinds kort is neergedaald
op het Russische democra
tische kamp.
Hoewel Jeltsin nog steeds ge
liefd is en het vertrouwen ge
niet van de Russische bevol
king, is hij niet in staat geble
ken te profiteren van zijn ver
worven populariteit na de mis
lukte couppoging door de cen-
servatieven.
Zijn regering wordt .ver
scheurd door conflicten als ge
volg van botsende persoonlijk
heden en beginselen. Zijn be
leidsvoering is op veel gebie
den weinig gedefinieerd, en
daar waar wel sprake is van
definiëring was hij of niet in
staat zijn beleid uit te voeren,
of stelde hij zichzelf bloot aan
beschuldigingen dat hij een
dictatuur bestierde.
Of deze beschuldigingen te
recht zijn of niet, de public re
lations van het Jeltsin-kamp
zijn een ramp gebleken, iets
wat zelfs door zijn meest fer
vente aanhangers wordt er
kend. Op dinsdagavond open
de de Russische televisie, die
vaak wordt gezien als Jeltsins
spreekbuis, het avondjournaal
met een mistroostig overzicht
van de Russische regering;
Jeltsins regering en de Russi
sche Federatie zouden uit el
kaar aan het vallen zijn.
Ontmoetingen
Sinds begin deze week hebben
de Russische regeringsfunctio
narissen en Jeltsin zelf hun ui
terste best gedaan om de in
druk dat de regering stuurloos
is, teniet te doen. Jeltsin heeft
ontmoetingen gehad met de
Japanse minister van buiten
landse zaken en de Servische
en Kroatische leiders.
Na een vergadering van zijn
ministerraad op dinsdag sprak
hij met de pers en schetste hij
een aantal maatregelen dat hij
de komende dagen wilde ne
men. Deze behelsten onder
meer de aanstelling van een
premier als vervanger voor
Ivan Silajev, die vorige maand
permanent overstapte naar het
interim-lichaam dat toezicht
houdt op de centrale Sovjet
economie; het plan dat Rus
land het merendeel van de
goudreserves en kostbare me
talen van de Sovjetunie moet
overnemen; het sluiten van
bankrekeningen en alle cen
trale ministeries die overbodig
zijn geworden; en een zuive
ring van de regering van de
overgebleven conservatieven.
Jeltsin zinspeelde ook op de
mogelijke introductie van een
Russische munt.
Op de dag van het feest waren
echter al deze voorstellen nog
steeds niet meer dan luchtkas
telen. Twee andere maatrege
len die Jeltsin genomen had
kunnen hebben om zijn positie
te verbeteren, lijken ook te
zijn opgeschort.
Plaatselijke verkiezingen die
het gezag van Jeltsins aanhan
gers op het platteland zouden
hebben versterkt, zijn uitge
steld. Het argument hiervoor
is, dat gezien de huidige eco
nomische omstandigheden nóg
een politieke campagne te veel
luxe is. Verder lijkt het over-
oordelen weer in alle hevig
heid de kop op. De islamiti
sche scholen zouden een
broedplaats zijn voor funda
mentalisme. „Terwijl er een
Nederlands curriculum is en
de voertaal gewoon Neder
lands is. Het enige verschil is
het godsdienstonderwijs".
Nee, het behoud van een eigen
gezicht, een eigen cultuur, kan
volgens Shadid juist heel be
langrijk zijn voor de emanci
patie van allochtonen. Het is
altijd de basis geweest van de
Nederlandse samenleving.
Culturele identiteit moet trou
wens worden gezien als iets
wat voortdurend in beweging
is. Integreren betekent dat je
dingen van elkaar accepteert
die je niet had. „Het is een
verrijking", aldus Shadid. „Zo
wel voor de allochtone als de
autochtone Nederlander. De
eigen cultuur wordt voortdu
rend ter discussie gesteld. Ook
in de islam. Je ziet toch overal
generatieconflicten door het
introduceren van nieuwe as
pecten?"
Het voeren van een nationaal
debat over integratie levert
volgens Shadid niks nieuws
op. „Dat worden allemaal cli
ché-uitspraken, zoals: de
werkloosheid onder minderhe
den moet omlaag, ze moeten
respect hebben voor de rechts
orde en ze moeten de taal le
ren". Het is de sociaal-econo
mische dimensie waar de
overheid zijn pijlen op moet
richten. „De regering moet nu
echt een beleid van positieve
actie starten". Shadid kan het
niet genoeg benadrukken.
„Quoteringsregelingen voor
het in dienst nemen van al
lochtone werknemers enzo
voort. Daar moeten harde af
spraken over worden ge
maakt. Gebeurt dat niet, dan
vrees ik het ergste. Dan blij
ven de minderheden aan de
onderkant van de samenle
ving".
Finale: Deel 1 van de nieuwe
serie Feesten in Kleur:
'Trouwen volgens de Stille
Kracht'
1SEILLE
ichilderin
uit het
:n 20.00
Christu:
zee bij
-erd bei
'deze grot
geleden 1
ligt 36
degel in
van Ma:
wordt d(
de wer«
Lascaux
rvan de
lderingen
(b»men.
>i
li
leg over de nieuwe
grondwet voor de de
dit jaar op de lange
zijn geschoven.
Parlement
Jeltsin moet ni
steeds meer onbestuu
publiek te besturen n
de oude constitutionel
nismen: een katteri
ment en ministers
slecht toegerust zijn
grotere verantwooi
den aan te kunnen, oi
tiek gezien onwillig
maatregelen om de li
bestuurlijke verantwi
heid te versterken, v
de aanstelling van pi
gouverneurs die dii
hem verantwoording
afleggen, leidden tot <Jgr
dat Jeltsin dictatorial^LY WE;RI
vertoont.
De gouverneurs, in velUZALI
len gekozen regional* het b
kunnen toch pas aan y he r
kiezingen onderworp! i y
den, zoals Jeltsin zegti
te zijn, wanneer de' te nerr
grondwet er is, of ertonferei
geval nieuwe wett|den-Oo
Toch is het niet waarheide C
dat het Russische parli vredi
zijn huidige samensteli
gelijke wetten zal goef
In delen van de «etunie,
waar voornamelijk JJeruzal
sen wonen, wordt Jejkt, dat
confronteerd met ^iing va
vijandigheid van de n.n on
ke leiders en bevolki", i
pen die bang zijn voor PlaatS'
van een sterk Ruslaij
Russen die het vlagve°eze t0
de euforie na de sup"6"11?
verdediging van het U1111
parlement in augustu^ zaken
gezien, proberen zich r®n Sltl
verzekeren dat het SP*- waa
niet zal worden vé Kunner
door een juk van ffr teêen
makelij. Na zijn een ,nu ,ze*
derd dagen staan Jelti111" zlJn
sen om lang aan te b
niet gunstig voor.
i WIJNEN
DRMIN
IfO-mii
lie, ver
aamde
Groe
DiJKSiuderdi
SUSKE EN WISKE "TAZUUR EN TAZIJN"
„Net als vroeger", zegt de 67-
jarige voorman Fred van der
Spek als hij vertelt dat de oude
PSP in het oprichtingsjaar
1957 ook koos voor zo'n 'Vere
niging tot Oprichting'. „Deze
constructie geeft je namelijk
de tijd om te peilen of het idee
voor een nieuwe partij in de
maatschappij aanslaat en om
een doorwrocht partijprogram
ma op te zetten". Nu is er al
leen nog sprake van enkele
beginsels. Socialisatie en abso
luut pacifisme zijn de 'grond
wetten' waar de politieke par
tij in oprichting voor staat.
De advertentie waarmee de
partij leden probeert te wer
ven is uitgesproken. 'De nieu
we PSP komt eraan! Meld je
aan als lid (het loopt storm!)'
zo staat te lezen in enkele
kranten. „Wij hebben zeker al
100 leden in twee weken ge
worven", meldt De Vries en
thousiast als we hem bellen
om te vragen hoe groot de
storm dan wel is. De meeste
aanmelders zijn oud-PSP le
den en 'daklozen' ofwel niet-
stemmers. Alle reacties wor
den vervolgens schriftelijk op
een wel heel lieve manier be
antwoord. Een takje heide is
op de brief geplakt met daarbij
de tekst: „Van vreugde om zo
veel 'Anklang' heb ik (Fries
de Vriesred.) maar een tak
je hei bijgeplakt. Waar vind je
dat"?
Maar persoonlijke benadering
of niet, oud-PSP'er Wilbert
Willems, inmiddels ook ka
merlid voor Groen Links,
vindt de nieuwe partij „een
volstrekt doodgeboren kindje".
„Wat ik ook curieus vind, is
dat zij goed garen proberen te
spinnen bij onze oude partij
naam", aldus Willems.
Voorzitter Van der Spek van
de nieuwe PSP vindt het ge
harrewar om de naam onzin:
„Toen ze lid werden van
Groen Links, een samenwer
kingsverband tussen kleine
linkse partijen, hebben men
sen als Willems zelf afstand
gedaan van de naam én de
ideeën".
Ook de stelling dat de nieuwe
PSP „een doodgeboren kindje"
is, wuift de voorzitter weg.
„Gezien het feit dat de huidige
politieke partijen steeds min
der van elkaar verschillen, het
is één grauwe massa, is er
maatschappelijk gezien ruimte
voor ons afwijkend en apart
idee. Een kiezersdraagvlak is
er in mijn ogen zeker".
Van der Spek is de laatste vijf
jaar al eerder druk bezig ge
weest partijen van de grond te
krijgen. Tot nu toe liep het
Idoor
INEKE BATS
DEN HAAG „Geen
haar op mijn hoofd die er
aan denkt om opnieuw lid
te worden van de nieuwe
PSP". Kordate taal van
Leoni Sipkes van Groen
Links, tot januari 1991 lid
van de toen opgeheven
Pacifistische Socialistische
Partij (PSP). Oud-leden
Fred van der Spek en
Fries de Vries, die al ruim
voor het opheffingscon
gres de partij hun rug toe
keerden, piekerden er
daarentegen niet over bij
Groen Links te gaan. Nee,
liever een nieuwe partij,
geschoeid op de principes
van de oude.
mis. De op de oude
schoeide nieuwe
wel goed te gedijei
officiële
Oprichting van de
partij vandaag ook
ke commissie
der zijn er al enkele
pen bezig. Van der
de voorgaande
vers in het geheugen
houdend ondanks
eerste gezicht
wikkelingen.
„Dit keer zijn we
over kop te werk
hoeveel leden
beginnen weet ik nog
er in twee weken
mensen lid zijn
overtreft mijn
oude PSP begon met
leden. Maar of dat
ons genoeg zal
niet. Het gaat
aantal mensen dat
inzet voor de partij".
