Industriebond FNV ziet milieu
en werkgelegenheid samengaan
Philips investeert 200 miljoen in platte beeldschermen
Vergeet het koopkrachtverlies niet geld goed
£eidóc Qowuvnt
ECONOMIE
ZATERDAG 12 OKTOBER 199
tfLxz'
EINDHOVEN Philips gaat investeren
in een fabriek voor massaproduktie van
platte LCD-beeldschermen in Eindho
ven. Met de uitvoering van de eerste fase
van het project zal meer dan ƒ200 mil
joen zijn gemoeid. De eerste commercië
le leveringen moeten in de eerste helft
van 1993 plaatsvinden. Als de fabriek op
topcapaciteit draait, zal zij aan 450 men
sen werk bieden, aldus Philips.
De beeldschermen worden geleverd aan zowel
verschillende Philips-divisies als derden. Er
vinden gesprekken plaats met andere bedrijven
over hun mogelijke deelneming in een geza
menlijke onderneming,
briek dan het produktiecentrum zal zijn. Phi
lips verwacht dat de markt voor produkten
waarin LCD-beeldschermen worden verwerkt
de komende jaren aanzienlijk zal groeien. LCD-
beeldschermen worden in een breed scala van
produkten toegepast, onder meer in TV's en in
schootcomputers.
Een woordvoerder van Philips verklaarde dat
de fabriek wordt ondergebracht in de ruimten
die waren bestemd voor de produktie van me-
gachips, een project dat nooit van de grond is
gekomen. Deze moderne fabriek staat sinds on
geveer een jaar leeg, maar de infrastructuur is
in tact gehouden. Net als bij het maken van
chips zijn ook voor de produktie van de scher
men 'geconditioneerde' ruimten, bijvoorbeeld
op het gebied van stof, belangrijk. Aan de ge
bouwen zullen wel de nodige aanpassingen
moeten plaatsvinden.
De vakbonden hebben opgetogen gereageerd op
de bekendmaking van Philips. Bestuurder J.
Cuperus van de Industriebond FNV zegt erg
ingenomen te zijn met de beslissing van Philips
om de produktie van LCD-schermen in Eind
hoven te laten plaatsvinden en niet in het Ver
re Oosten of de Verenigde Staten. Die laatste
twee mogelijkheden waren volgens hem ook bij
Philips „in beeld". „De investeringin LCD-
technologie is gericht op de toekomst. Philips
laat die technologie niet over aan de Japanners.
Dat is erg belangrijk. Ook met het hoog op de
werkgelegenheid is het besluit van Philips van
belang", aldus Cuperus. Hij wijst erop dat er
PEET VOGELS
AMSTERDAM Milieu
beleid en werkgelegen
heid is bij uitstek een item
dat de industriebonden
raakt. De dreigementen
van de energie-intensieve
industrie om naar het bui
tenland te gaan als de
verhoging van de brand
stofheffing doorgaat,
raakt de bond op haar
meest gevoelige plek, de
werkgelegenheid van de
leden. Bij de industrie
bond FNV wordt dan ook
genuanceerd over de mi
lieuproblematiek gedacht,
hoewel een schoon milieu
wel uitgangspunt blijft.
Vastberaden, doch soepel
en met mate, op weg naar
een schoon milieu, zo laat
de strategie van de bond
zich het beste samenvat
ten.
J. van het Veld is sinds 1989
verantwoordelijk voor het mi
lieubeleid van de industrie
bond FNV. Daarvoor werd er
binnen de bond nauwelijks
aandacht besteed aan de mi
lieuproblematiek. „Dat is een
taak voor werkgevers en over
heid", was de heersende ge
dachte.
Toen de overheid eind jaren
'80 echter dreigde bedrijven te
sluiten wegens milieuvervui
lende produktie, werd de bond
bij de problematiek betrokken.
„Het bedrijf belde ons dan en
vroeg of wij niet even met
Den Haag wilden bellen om
het belang van de werkgele
genheid te onderstrepen. Op
die manier werden we steeds
voor het karretje van de werk
gevers gespannen. Voor ons
was dat de reden zelf eens aan
een milieustandpunt te gaan
werken", aldus Van het Veld.
Spanningsveld
„Ons werd de vraag gesteld
zitten jullie er voor de boter
ham of voor de vissen, om het
maar eens populair uit te
drukken. Er zit natuurlijk een
spanningsveld tussen milieu
beleid en werkgelegenheid,
maar wij menen dat dat toch
goed samen kan gaan". Van
het Veld wil de indruk vermij
den de kool en de geit te wil
len sparen en benadrukt dat
een schoon milieu het uit
gangspunt blijft.
„Waar het ons om gaat is het
tempo waarin. Wij zijn tegen
een koude sanering van be
paalde industrietakken. We
hebben dan ook begrip voor
de reactie van de werkgevers
op het besluit van de regering
de brandstofheffing drastisch
te verhogen. Dat is tegen eer
dere afspraken en brengt de
Het is niet zo dat milieubeleid alleen geld kost. Hergebruik van grondstoffen, zoals onder meer gebeurt bij Dutch Plastics Industry
(DPI) in Helmond, levert ook iets op. Een medewerker laat recycled plastic zien in de vorm van korrels, waarmee bijvoorbeeld weer
vuilniszakken kunnen worden gemaakt.
FOTO: ANP
bedrrjv
ïn serieus in de proble-
Het verpakkingsconvenant
van de overheid en het
bedrijfsleven, de afspraak
waarin geregeld wordt dat het
aantal verpakkingen drastisch
teruggebracht gaat worden, is
een ander voorbeeld van mi
lieubeleid waarmee de bond
niet gelukkig is. „Wij onder
schrijven de doelstellingen
i harte,
waarop het is
uitgewerkt, bevalt ons minder.
Het gaat dan om het verlies
van 1600 arbeidsplaatsen dat
voorzien is. Wij zijn helemaal
niet bij het overleg betrokken
geweest en dat is natuurlijk
fout. Wij vinden dat er ook
naar de sociaal-economische
effecten, zoals bijvoorbeeld
werkgelegenheid, gekeken
moet worden".
Betrokkenheid
Daarmee komt Van het Veld
toch weer terug op het dilem
ma van milieu versus werkge
legenheid. Toch moet het mi
lieubeleid niet zo eng worden
opgevat vindt hij. „Milieube
leid is ook voor een deel ar
beidsomstandighedenbeleid.
Voor ons is het ook van belang
dat werknemers in een gezon
dere en schone omgeving kun
nen werken en dat het wer
ken met gevaarlijke stoffen
wordt teruggedrongen.
Verder is het niet zo dat mi
lieubeleid alleen geld kost.
deskundigen die er binnen een
bedrijf rondlopen. Een onder
zoek van ons heeft aangetoond
dat de bedrijven waarbij het
personeel bij de milieumaatre-
Energiebesparing, hergebruik gelen wordt betrokken de bes
grondstoffen en dergelijke
leveren natuurlijk ook iets op.
Bovendien wordt er nieuwe
werkgelegenheid gecreëerd in
de milieusector".
Een tweede belangrijke reden
voor de industriebond om zich
met milieubeleid bezig te hou
den, is het feit dat de werkne
mers degenen zijn die het mi
lieubeleid binnen het bedrijf
gestalte moeten geven. „Uit
eindelijk zijn het de werkne
mers die de maatregelen uit
moeten voeren. Daarom heb
ben we ook intensief contact
met de werknemers en de on
dernemingsraden over hun be
trokkenheid bij de interne mi
lieuzorg bij de bedrijven".
Van het Veld spreekt hier
over de zogenaamde bedrijfs
milieuplannen, de plannen
waarin het beleid wordt ver
taald in concrete maatregelen
om de vervuiling terug te
dringen.
„Ook voor werkgevers is het
van belang het personeel goed
bij de milieuproblematiek te
betrekken. De mensen op de
vloer zijn de grootste milieu
resultaten boeken. Dat
ook logisch, want zonder ge
motiveerd personeel bereik je
Consistent beleid
De noodzakelijke betrokken
heid van het personeel is voor
de industriebond een mooie
gelegenheid meer greep te
krijgen op het bedrijfsbeleid.
Door de steeds verdergaande
uitholling van de factor arbeid
moest de bond toezien hoe
haar invloed de laatste jaren
verder afnam. Nu de kwaliteit
van de werknemer en het
werk sterker om de hoek
komt kijken, speelt de indus
triebond daar actief op in.
Toch is het milieubeleid voor
Van het Veld geen achterdeur
waardoor de bond meer in
vloed uit kan gaan oefenen
binnen de bedrijven.
„Een duurzame economische
groei is voor iedereen van le
vensbelang. Daarover zijn
geen verschillen van mening
tussen werkgevers en werkne
mers". Ook de suggestie van
de milieubeweging, dat ver
vuilende zware industrie maar
uit Nederland moet verdwij
nen, kan in zijn ogen geen ge
nade vinden. „De zware indus
trie is een van de pijlers van
de Nederlandse economie en
wij moeten er niet aan denken
dat die uit Nederland zou ver
dwijnen".
Ook ae overheid krijgt een
veeg uit de pan mee. „Waar
het om gaat is dat de overheid
consistent moet zijn in het be
leid. Je kunt niet de ene dag
een norm zus en de andere
dag een zwaardere norm zo
opleggen aan bedrijven".
Ook de invoering van de regu
lerende heffingen, populair de
eco-tax, moet goed bekeken
worden.1 „Het klinkt wel leuk,
de vervuiler betaalt, maar je
moet ook kijken of dat zo is.
Door de belasting te verleggen
van inkomen naar energie be
geeft de overheid zich op glad
ijs. Loon- en inkomstenbelas
ting is nu de belangrijkste in
komstenbron voor de over
heid. Als die lager wordt en de
huishoudens en bedrijven
kunnen energiezuiniger wer
ken, dan loopt de overheid in
komsten mis. Bovendien wor
den de regulerende heffingen
gebruikt om de schatkist te
spekken en niet voor milieu
maatregelen".
De vermogende belegger be
leeft moeilijke tijden. Het kli
maat op de meeste beurzen
van de wereld is door de vele
politieke en economische on
zekerheden niet al te best.
Waarin kunnen vermogende
beleggers dan het beste hun
geld steken zonder extreme ri
sico's te lopen? Commercieel
onroerend goed?
Gezien de wildgroei op de
kantorenmarkt zullen alleen
uiterst selectieve projecten
kans op een aanvaardbaar
rendement maken. Obligaties?
Denk aan het koopkrachtver
lies, nu de inflatie toeneemt.
Bovendien kan koersverlies
ontstaan als de rentevoet ver
der stijgt. Spaarrekeningen en
deposito's? Weliswaar geen
kans op koersverlies, maar
precies als bij obligaties bestaat
de kans op koopkrachtverlies.
Beleggingsfondsen? Het is de
vraag of die voldoende be
scherming tegen koopkracht
verlies bieden. Beleggingen in
vreemde valuta wellicht? Wie
de schommelingen van de dol
larkoers volgt, begint meteen
achterdochtig te worden. Niet
Verkoopgolf
Maar wat dan? Uitgaande van
het idee dat de koersen langza
merhand toch wel hun laagste
punt moeten hebben bereikt,
lijkt het zinnig nu in de markt
te stappen. Sommige analisten
in New York verwachten ech
ter een verkoopgolf, waardoor
de koersen, ook in Europa,
over een breed front zouden
kunnen worden meegesleurd.
Daarom zou het dus weer ver
standig kunnen zijn nog even
een afwachtende houding aan
Ik noemde hiervoor globaal
een aantal problemen waar
mee de belegger te maken kan
krijgen. Er zijn natuurlijk veel
meer problemen, waarmee hij
dag in dag uit wordt gecon
fronteerd. De kwaliteit van de
adviseurs levert voor kleine
beleggers in feite weinig of
geen problemen op, omdat zij
vaak door hun bank of com
missionair in effecten zodanig
worden gemanipuleerd dat zij
hun hele hebben en houwen
tegen beter weten in in beleg
gingsfondsen steken. De kwa
liteit van die fondsen is dik
wijls matig en absoluut geen
garantie voor behoud van
koopkracht van de spaarpen
ningen. Aantrekkelijk in deze
beleggingscategorie zijn de
obligatiefondsen, waarvan de
rentebaten na aftrek van 35
procent vennootschapsbelas
ting worden bijgeschreven bij
de hoofdsom. Voor de bezitters
van deze soorten fondsen ont
staat op die manier een belas
tingvrije vermogensgroei. Let
wel: beleggers die van hun
rente moeten leven, hebben
niets aan deze soort fondsen.
Onmogelijk
De kans op verkeerde beleg-
gingsbesluiten is altijd levens
groot. Vervelend is dat objec
tief advies een onmogelijkheid
is, omdat de factoren die bij
het geven van een advies mee
spelen, niet te tellen zijn, ter
wijl de ene adviseur de ene
factor zwaarder laat wegen
dan de andere. Wie zich nog
de fanfares herinnert, waar
mee in 1988, 1989 en 1990 gro
te aantallen aandelen werden
geïntroduceerd op de parallel-
markt of de officiële markt
van de Amsterdamse effecten
beurs, weet precies waar de
schoen wringt. Namen van ge
ïntroduceerde fondsen die de
vele beloften in de prospectus
sen en introductieberichten
absoluut niet waargemaakt
hebben, zijn Air Holland,
DAF, HCS, Holland Sea Se
arch, Homburg, Infotheek,
Management Share, Newtron,
Pirelli. DOCdata heeft destijds
bij de introductie in niet mis te
verstane bewoordingen ge
waarschuwd voor de risico's.
Zoiets zou in meer introductie-
berichten moeten plaats heb
ben. De wilde speculatiegolven
die nadien ontstonden waren
alleen maar dom. Twijfelach
tig zou ik de kwaliteit willen
noemen van fondsen als Medi-
copharma en Vredestein.
Het nieuws van de grote inter
nationale beurzen is op het
ogenblik bepaald niet inspire
rend. De koersen in Wall
Street zakken steeds verder
weg en pessimistische effec
tenhandelaren vrezen een
koersval als in 1987 en 1989.
Koersval
Voor een dergelijke koersval
is wel degelijk reden, omdat
algemeen bijzonder slechte cij
fers voor het derde kwartaal
worden verwacht. Daarbij
komt dat de Amerikaanse eco
nomie ondanks lage rente
tarieven en een goedkope dol
lar die voor de exporten be
vorderlijk is het recessiedal
maar niet wil verlaten. Boven
dien blijven de Amerikaanse
consumenten op hun geld zit
ten, zodat het gevaar dreigt
dat de industrie op een ongele
gen moment met afzetproble-
men krijgt te kampen, omdat
de opslagplaatsen van groot-
en kleinhandel tot in de nok
zijn gevuld.
Ook op de grote beurzen van
Frankfurt, Londen, Parijs en
Tokio is het klimaat op het
ogenblik allesbehalve goed. De
grote onzekerheid over de po
litieke, economische en mone
taire ontwikkelingen speelt de
beleggers parten. In Amster
dam komt daarbij dat veel be
leggers uitwijken naar het bui
tenland, waar zij terecht of ten
onrechte grotere kansen dan
op het Amsterdamse Beurs
plein 5 aanwezig achten. Bo
vendien zijn de provisietarie
ven op sommige buitenlandse
beurzen en in het bijzonder in
Londen aantrekkelijker. An
dere beleggers zijn om een
grote verscheidenheid aan gel
dige en begrijpelijke redenen
uit de sfeer der aandelen en
obligaties overgestapt naar
spaar- en depositorekeningen.
Domper
Tenslotte is een domper op
alle enthousiasme gezet door
het nieuws dat de winst van
ter beurze genoteerde aande
len in 1990 met ruim 45 pro
cent daalde van 20,6 miljard
gulden naar 11,2 miljard gul
den. Voor nog wat leven in de
brouwerij zorgen alleen de
grote institutionele beleggers,
zoals levensverzekeraars en
pensioenfondsen, die grote
posten kwaliteitsaandelen uit
de markt nemen. In het eerste
kwartaal van dit jaar kochten
deze institutionele beleggers
aandelen ter waarde van liefst
3,7 miljard gulden. Daaraan
werd in het tweede kwartaal 3
miljard gulden toegevoegd. De
waarde van hun gezamenlijke
aandelenportefeuilles bedroeg
zodoende op 30 juni 82,3 mil
jard gulden.
Het financiële lijden van de
Amsterdamse effectenhande
laars is ernstig. De eerste fail
lissementen zijn al uitgespro
ken denk aan de Rotter
dam Investment Group (RIG)
en het Effectenkantoor Otter
vanger terwijl andere ef
fectenbedrijven de handen
ineenslaan om in de huidige
beurscrisis te kunnen overle-
Het is niet de eerste crisis in
het bestaan van de Amster
damse beurs. Het grote ver
schil met de vorige crises is
evenwel dat de markt door de
opmars van de Europese Ge
meenschap niet meer de be
scherming van weleer geniet.
niet alleen hoog gekwalificeerde arbeidsplaat
sen beschikbaar komen in de fabriek van Phi
lips, maar ook bij toeleveringsbedrijven. Vol
gens Cuperus is het ook een goede zaak dat
Philips eindelijk weer op een positieve manier
in het nieuws komt. „Daar komt bij dat de
LCD-fabriek start zonder dat er hoge investe
ringen in gebouwen nodig zijn.
Ook bestuurders van de Vereniging van Hoger
Personeel VHP en de Unie BLHP hebben ver
heugd gereageerd. Volgens J. Hermus van de
VHP blijkt uit de beslissing dat Philips weer
durf toont. M. Pieters van de Unie BLHP
noemt het verheugend dat Philips eindelijk
weer eens een groot produktiecentrum in Ne
derland vestigt.
Noteringen van vrijdag 11 oktober 1991 (tot 16:30 uur)
45.70 45.70
42.00 42.00
58.00 58.00
43 60 43.30
Delft
Instruments
niet vervolgd
DEN HAAG Het openbaar
nministerie in Den Haag ziet
af van vervolging van Delft
Instruments. Het bedrijf vorm
de onderwerp van onderzoek
omdat het nachtkijkers aan
Irak zou hebben geleverd, ter
wijl daar een handelsembargo
tegen liep. De belangrijkste re
den voor stop zetten van het
onderzoek is dat Delft Instru
ments al grote schade lijdt als
gevolg van de sancties die de
Verenigde Staten tegen het
bedrijf hebben uitgevaardigd.
Het bedrijf voorziet voor dit
jaar een verlies van 34 miljoen
gulden. Het openbaar ministe
rie is tevens tot het besluit ge
komen omdat de straf die het
bedrijf opgelegd zou kunnen
worden in geen verhouding
staat tot de verliezen die het
bedrijf nu ondergaat, aldus
persofficier H. Vos. „De maxi
male geldboete bedraagt 25.000
gulden.-Je moet een belangen
afweging maken".
Hoogleraar
pleit voor
Europese
lucht-
vrachtbeurs
SCHIPHOL In Amsterdam
zijn kansen voor vestiging van
een Europese luchtvracht-
beurs. Dat heeft de Amster
damse hoogleraar vervoerseco-
nomie, professor H.B. Roos,
gezegd tijdens het negende na
tionale luchtvrachtcongres op
Schiphol. Roos wil de moge
lijkheden onderzoeken van
zo'n vrachtbeurs.
Volgens hem werkt vrachtver
voer door de lucht nog veel te
versnipperd. Bedrijven die
goederen laten vervoeren, ge
bruiken luchtvracht doorgaans
alleen als een laatste redmid
del, als vervoer over de grond
het laat afweten en de goede
ren te laat bij de afnemer drei
gen te komen.
Volgens Roos wijzen lucht-
vrachtbedrijven ondernemin
gen die goederen moeten laten
vervoeren er niet voldoende
op dat er met vervoer door de
lucht nieuwe markten te vero
veren zijn voor produkten die
tot dan toe alleen over de
grond werden vervoerd. Roos
trekt in dat verband een ver
gelijking tussen Schiphol en de
bloemenveiling in Aalsmeer.
„De bloemenexporteurs weten
zich gesteund door een veiling
die hen vrij gemakkelijk
toegang geeft tot nieuwe
markten". Wat de bloemenvei
ling is voor de bloemenexpor
teurs, dat zou een vrachtbeurs
zijn voor de luchtvrachtbedrij-
ven: vraag en aanbod van
luchtvracht zouden hier bij el
kaar worden gebracht en dat
zou luchtvrachtbedrijven bete
re toegang verschaffen tot po
tentiële klanten.
89/90 1.80
90 2 50
90 7 85
50.00 50.00
73.70 74.50
99.50 99.60
53 60 53 60
59.40 18/9 44.80 16/1
i te le\
ïleid,
handt
Kok.
itter E
Slotkoers vrijdag 11 t
batenbbeh. 118.00 118.00
burg heybr 2900 00 2900.00
calvè 1000.00 1007.00
calvèc 1005.00 1006.00
andu int 154.00 153.00
claimindo c 348.00 346.00
content beh 22.80 22.50
dorp groep 37.50 37.50
ek's mach 225.00 225.00
nbm-amstel 10.00
randstad h. 43.70 iurnalis
ravast 31.00 0ver
reesinkc 64.50 Lpn
samas c 41.00
sarakreekS 15.70 kniee
schuitema 1585.00 kant v
schutters* 51.50 (ns hee!
smit int c 56.00 men.
sphinx c 50.00 cp
431.00 or
15 50 iNS D1JI
ilE"
30 royal dutcl
66Va santafe
KLM gevraagd op
vriendelijk Damrak
AMSTERDAM Beursplein 5
verkeerde gisteren in een
vriendelijke stemming. Van de
262 genoteerde fondsen moch
ten ruim 100 noteringen om
hoog en moesten slechts 56
fondsen verlies accepteren. De
CBS-stemmingsindex echter
liet zien dat de winsten over
het algemeen beperkt beleven.
De index opende hoger op 88,5
om daarna door te schuiven
8.7.
0,5
punten. De koersindex steeg
van 192,5 naar 193,3 punten.
Op de aandelenmarkt werd
slechts 488 miljoen omgezet
tegenover een totaalomzet van
ƒ1,41 miljard.
De transportsector trok op het
Damrak de aandacht. Ned-
lloyd ging door dekkingsvraag
van de optiebeurs in de och-
tendhandel sterk omhoog tot
ƒ54,30 en kon later op de dag
zijn winst vergroten tot 54,50,
een plus van maar liefst 1,60.
Verder zouden berichten over
een mogelijke uitbreiding van
de Rotterdamse haven een rol
kunnen spelen. De andere ha
venfondsen VOC, Internatio
en Pakhoed reageerden niet
BEURS
op de ambitieuze plann
KLM was het andere
oog lopende deel van de tr
portsector. Door de nog
aanhoudende geruchten
een samenwerking met a
internationale luchtvaartm
schappijen en belangstel
van vooral Amerikaanse
leggers schoot KLM in de
van de middag omhoog i
34,50, een winst van
dubbeltjes.
itati'
•t i etei
Gist-brocades lag goed
markt met een plus van
op 33. Océ-Van der
profiteerde van de onlangs
publiceerde kwartaalcij
De Limburgse kopieergi
trok aan op ƒ57,30, een v
van 1,20. Ondanks de bi
tigde berichten dat Ameri t
Airlines de opties op de
ker-100 met enige
zal uitoefenen, kon Fol
toch winst boeken
dubbeltjes op ƒ28,60. Wi
nen en Bührmann-Tettei i|
bleven vrijdag flauw gestel
Ófid-zi
■a| 'e i
ed T
