jusland dreigt
>vjetunie
ver te nemen'
redesakkoord Zuid- Afrika in gevaar
BUITENLAND
N Isremmer toe
EN
Verwarring bij belegerde kazernes
In België gaat
het nooit waar
het om gaat
DE SCHAT VAN OPA LARSEN
Gou/avrit
DONDERDAG 10 OKTOBER 1991
i staan nieuwe Vervolging junks schokt politici
NGTON De Verenigde Staten en
hebben gisteren een nieuw medicijn
an dat door aids-patiënten gebruikt
irden die niet in staat zijn AZT tot zich
•n, het enige andere toegestane middel
:rijd tegen het aids-virus. „Het is geen
aiddel, maar het geeft patiënten een
ildus David Kessler, het hoofd van het
:aanse ministerie van volksgezond-
IDI kan het aangetaste immuniteitssys-
Aii het lichaam van aids-patiënten ver-
f door ^et aantal witte bloedlichaamp-
,"Jd-[vermeerderen. De fabrikant van het
h St^ aangekondigd dat DDI gratis
rde 1 ;t mag worden door mensen die geen
wei bben, niet verzekerd zijn of de ziekte
l.atl°n vergevorderd stadium hebben,
ïerd,
iwsgn
child
Inder
rste
ist r(
erig,
(Vervolg van de voorpagina)
BARCELONA De Spaanse politici hebben geschrokken gere
ageerd op de massale hysterie in de grote steden. „We kunnen
niet toestaan dat de bevolking het recht in eigen hand neemt",
was de meest gehoorde reactie. De oppositie beschuldigde de so
cialistische regering ervan het probleem te hebben verwaarloosd
door een te tolerante houding tegenover het drugsgebruik. In de
betreffende buurten verklaarden de bewonersgroeperingen dat
„onze kinderen tenminste actie hebben ondernomen, iets wat de
politie nooit heeft gedurfd". Die buurtbewoners ontkennen ook
dat hun acties een racistische achtergrond hebben. „Wij vechten
slechts tegen het drugsprobleem, niet tegen de zigeuners".
Niettemin zijn de gitano's steeds vaker het mikpunt van de
volkswoede, die al bij de allerkleinsten begint. Om die spiraal te
doorbreken, probeert de overheid nu steeds meer zigeunergezin
nen in normale woningen te herhuisvesten en in de maatschap
pij van de payo's - de 'boeren', het door zigeuners gebruikte
woord voor de Spaanse burgers - te laten integreren. Maar juist
het verzet tegen die herhuisvesting ontketende vorige week dus
het massale volksverzet.
Toch graf Marcos
op Filipijnen
MANILA President Co-
razon Aquino heeft toe
stemming gegeven om het
lichaam van de verdreven
dictator Ferdinand Marcos
in de Filipijnen te begra
ven. Aquino sprak gisteren
met een aantal parlements
leden af dat Marcos' stoffe
lijk overschot naar Laoag,
de hoofdstad van zijn ge
boorteprovincie, zal wor
den gebracht. Maar Imelda
maakt tegen die opzet be
zwaar en liet vanuit New
York weten dat zij vast
houdt aan een begrafenis
in Manila.
Inzet helikopterpiloten
in Joegoslavië gehekeld
SOESTERBERG Nederlandse militaire helikop
terpiloten zijn in Joegoslavië te lang aan onnodig ge
vaar blootgesteld geweest. Dat heeft de commandant
van de Groep Lichte Vliegtuigen gisteren gezegd op
de vliegbasis Soesterberg na de uitreiking van Golf-
herinneringsmedailles aan 25 man van het zoge
naamde Irak-detachement. De uitreiking gebeurde
door de bevelhebber van de luchtstrijdkrachten, lui
tenant-generaal W.C. Louwerse. De commandant
van de helikopter-piloten, Zijlstra, vond de inzet van
zijn vliegers in Alouette-helikopters in Joegoslavië
onverantwoord. „Onze mensen zijn er te lang ingezet
in een situatie die door niemand meer beheersbaar
was, waarbij ze te lang aan onnodig gevaar werden
blootgesteld. Hierbij laat ik het sterk verouderde ma
terieel waarmee zij hun werk moesten nog maar bui
ten beschouwing" aldus de commandant.
eenz
ïd-vej
^est^UNDERINK
geschf
onvijou Chaos en
'form^nder de leiders van
™Ta*n ivjet-republiek Rus-
nebben twee minis-
irtoe gedreven ont-
e nemen. De minis-
I Cjaboerov en Gavri-
leiden vice-premier
e republiek, stapten
een o<dat ze het getouwt
en pun de macht aan de
^dwoi^he top zat zijn. Ze
dat ïjn niet dat het hui-
joraffiderschap in staat is
ipetjes^weë uit de huidige
[ramrffiische crisis te vin
apen
ar m<
kendl
inneniv, die tevens minister
a er nnomische zaken is, was
kje 1 die voor Rusland zijn
alleiiening zette onder de
>ij zesische overeenkomst die
en lnwoordigers van de
en NSovjet-republieken vo-
i. Zeand in de Kazachstaan-
'erk dstad Alma Ata bereik-
iie gee economische samen-
aren. g was bedoeld om ver-
t vertisintegratie van de Sov-
is toiomie te voorkomen en
en vee jaar moeten duren,
wao-els heeft de Russische
s. Ir van justitie, Fjodorov,
el bijhdtekening van Saboe-
jon Mima Ata ongeldig ver-
Iet taSaboerov was niet ge
in ld, aldus Fjodorov, die
lat deT beurt trouwens ook
,n zamachtigd was om deze
eidenpk te doen in naam van
:h opvfische regering,
[aar ifesident Roetskoj, tijde-
kon belangrijkste man van
efst. hwerkte Jeltsin die nog
minnet vakantie is aan de
voor Zee, gaf uiting aan het
tietje, the ongenoegen over de
leaterjische unie van Alma
ïdere lor zijn republiek een
lakt hoemen die door de an-
rt zoipublieken wordt uitge-
ïeltje i. Voorbeeld van Roets-
ïd hij island exporteert vijftig
t van zijn olie, Litou-
ifertig procent. Het ver-
i dat de Russen hun ei-
gen olie verkopen, terwijl de
Litouwers de olie eerst voor
spotgoedkope roebels van Mos
kou kopen om deze daarna
voor harde deviezen tegen de
gangbare wereldprijs naar der
de landen uit te voeren. Litou
wen heeft zelf geen olie.
De Russische ontevredenheid
over dit misbruik van subsi
dies en de afkeer van de
voortzetting van deze wantoes
tand zijn zo groot, dat staatsse
cretaris Boerboelis Jeltsin
heeft ingefluisterd maar liever
aan te sturen op een onafhan
kelijk Rusland dat als erfge
naam van de Sovjetunie op
treedt.
Volgens Boerboelis had Jeltsin
kalm gereageerd op deze sug
gestie, in tegenstelling tot Sov
jet-president Gorbatsjov, die
zich „zeer ongerust" zou heb
ben getoond.
Grotesk
De bestuurlijke chaos aan de
Russische top heeft groteske
vormen aangenomen. Het Pre
sidentieel Apparaat strijdt te
gen de Staatsraad met de in
vloed op de president als inzet.
Het parlement verzet zich te
gen de machtspositie van die
president. De regering vindt
dat zij te weinig uitvoerende
bevoegdheden heeft en levert
slag met het parlement om het
recht om politiek te bedrijven.
Binnen de regering bestaat
ook rivaliteit, wat blijkt uit het
feit dat Silajev zijn post van
Russische premier onlangs
moest opgeven.
Het wachten is nu op de terug
keer van president Jeltsin uit
Sotsji. Met nog steeds kelde
rende economische resultaten
is het de vraag wat de witte
reus uit de Oeral met zijn on
miskenbaar leiderstalent kan
redden in een republiek waar
de leiders „een berg wetten
hebben geschapen die nie
mand uitvoert", aldus vice-
president Roetskoj.
De Russische leiders kunnen
de zaak nu al niet aari. In dat
licht is de suggestie van Jelt-
sin-adviseur Boerboelis om de
Sovjetunie „over te nemen"
dan ook absurd.
GARDISTEN MAKEN GEEN HAAST MET AFTOCHT
ZAGREB Van orders
om de blokkade op te hef
fen weten de Kroatische
gardisten aan de poort
van de Barangaj-kazerne
in Zagreb niets af. De ijze
ren kruizen en de grint-
wagens staan om half vijf
in de middag nog even
onbeweeglijk over de weg
als in de voorafgaande da
gen. De onder de wagens
geplaatste landmijnen
symboliseren de status
quo.
Toch heeft de Kroatische lei
ding zich onder het laatste be
stand verplicht de ingesloten
federale legereenheden vrij te
laten. „Officieel moeten de
blokkades vanaf drie uur deze
woensdagmiddag worden op
geheven", zegt Simon Smits,
woordvoerder van de EG-
waarnemers. Eenmaal vrij om
te gaan, zullen de in de Baran
gaj-kazerne gelegerde eenhe
den zich uit de barakken
moeten terugtrekken.
Het staakt-het-vuren wordt
inderdaad nageleefd, de mi
trailleurs liggen in het gras of
hangen nonchalant over de
rug van de aanwezige gardis
ten. De commandant van de
barricade is niet te vinden.
„Die hebben we vandaag nog
niet gezien", aldus de - schijn
baar zelfbenoemde - officier
die. het commando maar zo
lang heeft overgenomen. Zijn
eenheid bestaat voor het over
grote deel uit een nogal onge
organiseerde bende reservisten
dan wel vrijwilligers. De
meesten van hen liggen lang
uit in het gras, bierfles en ster
ke drank binnen handbereik.
Vijfhonderd meter verderop
zitten de ingesloten soldaten
achter hun wachthuisje in het
zonnetje. Een uitgebrande ba
rak en het door granaten gete
kende hekwerk doen vermoe
den dat dit anders moet zijn
geweest, maar momenteel
kunnen de militairen het zich
straffeloos permitteren de bar
ricaden demonstratief te nege-
„We zijn nogal in de war",
geeft de bevelhebber toe.
„Niemand weet precies wat we
moeten doen. De enige infor
matie die we krijgen komt van
journalisten die komen infor
meren wanneer we nu einde
lijk eens weggaan".
Zolang ze nog geen bevel heb
ben denken de bewakers er
niet over om de weg vrij te
maken. Een directe dienstor
der daartoe zal worden uitge
voerd, zij het met tegenzin.
„Bevel is bevel, maar volgens
ons moeten we ze niet laten
gaan. Het ergste is dat ze hun
wapens mee mogen nemen.
Eenmaal vrij gelaten kan deze
eenheid ons morgen op een
andere plaats aanvallen",
voorspelt een van de man
schappen somber.
De verwarring onder de Kroa-
ten stijgt ten top als er een
witte waarnemerswagen de
straat indraait. „De barricaden
zijn er nog", concludeert een
EG-ambtenaar ten overvloede.
Een discussie met de Kroaten
gaan de waarnemers niet aan.
„Dat is onze taak niet". Vanuit
de deuropening van de Itali
aanse terreinwagen wordt een
verklaring voorgelezen, waar
in de voorwaarde tot terug
trekken nog eens wordt geme
moreerd. Dat geen van de gar
disten Engels verstaat ervaren
de waarnemers als een te ver
waarlozen probleem.
door JO WIJNEN
BRUSSEL Het nationale leven van België is een
groot ongemak. Weliswaar is België nog steeds niet
het Joegoslavië van het noorden, maar er spelen
zich hier niettemin dingen af die het ergste doen
vrezen.
Een van de problemen is dat het hier nooit gaat
waar het over gaat. Dat wil zeggen: op het eerste
oog kan een verstandig mens begrijpen en
doorzien waarom op zeker ogenblik het kabinet
valt. Toch bijkt hij er - althans bij nader inzien-
niets van te snappen. Het gaat altijd ergens anders
over; over iets dat zich aan de waarneming
onttrekt en dat wellicht nog het beste als „het
geheim van de Wetstraat" kan worden aangeduid.
Zeker, de achtste regering van Wil fried Martens
kwam in moeilijkheden over Waalse
wapenleveranties, liep vast op de contracten voor
het vernieuwen van het telefoonsysteem en viel
ten slotte over de luister- en kijkgelden. Je kunt de
plot niet in drie zinnen navertellen, maar zo
ongeveer stak het drama in elkaar. Maar net als je
alle gebeurtenissen op een rijtje hebt staan en
denkt dat zoiets als een conclusie of een gezond
oordeel mogelijk is, ontdek je dat opgemelde
problemen inderdaad niet meer dan aanleidingen
zijn. De werkelijke oorzaken van de politieke crisis
liggen dieper. Ik waag het zelfs te betwijfelen of de
moeilijkheden van dit ogenblik tot uitsluitend de
Vlaams-Waalse tegenstellingen kunnen worden
teruggevoerd.
Wat ik ongeveer wil zeggen is dit: de Belgische
natie steekt verkeerd in elkaar. De taalverschillen
dragen daar in belangrijke mate toe bij, maar zijn
niet de echte oorzaken van de nu heersende crisis.
Het lijkt er meer op dat er iets aan het nationale
karakter van België mankeert. Dat gebrek hangt
weer samen met het onmiskenbare feit dat deze
natie - of wat daar nog van over is - op de
verkeerde manier is ontstaan België heeft geen
echte nationale geschiedenis. Toen de
natievorming in Europa zich al had voltrokken, zat
wat nu België heet nog onder het Spaanse juk. Het
ging vervolgens niet de weg van de Zeven
Provinciën op die aan hun losmaking van Spanje
opeens wel nationale gevoelens konden ontlenen.
België ging verder onder de Spanjaarden en de
Oostenrijkers, om vervolgens door de Fransen
bezet te worden en door het Congres van Wenen
in een nieuw Koninkrijk der Nederlanden te
worden gestopt. Dat moest fout aflopen, al was het
maar omdat de Nederlandse volksaard zich na de
scheiding, wellicht als gevolg van het calvinisme
en het feit dat het in de zeventiende eeuw de
status van supermacht had bereikt, volstrekt
anders had ontwikkeld.
Gevolg: vijftien jaar later was er ruzie in het
nieuwe koninkrijk. België scheidde zich af, kreeg
een eigen koningshuis toegewezen en zette zijn
speurtocht naar nationale eenheid voort, om
slechts tot de ontdekking te komen dat de
zwaarbevochten deling weer een nieuwe deling
zichtbaar maakte: die van de talen, van de
culturen dus.
Het komt mij voor dat, als Sigmund Freud zich
met het onbewuste van de Belg zou hebben
beziggehouden, hij op een Jvreemd complex zou zijn
gestuit: de Belg heeft het gevoel dat hij, in
nationale zin, nergens bij hoort. De Vlamingen
staan weliswaar dicht bij Nederland, maar als
Vlaanderen aan Nederland zou worden
toegevoegd, zou dat grote heibel geven. Met de
Walen is het, in hun relatie tot Frankrijk, niet
anders.
Dus zijn Vlamingen en Walen op elkaar
aangewezen, tot elkaar veroordeeld zelfs. En dat
leidt tot het soort problemen waarmee België nu
worstelt. In die omstandigheden kan het niet
anders of de natie valt vroeg of laat uiteen tot twee
zelfstandige gehelen die vervolgens een liefdeloze
en gedwongen relatie met elkaar aangaan: een
scheiding van tafel en bed die in het politiek
jargon als 'federalisering' wordt aangeduid. Men
kent het probleem: een scheiding van tafel en bed
is meestal de opmaat van een definitieve breuk.
ijgt
oorlog
ander
de alll
d vodOND HASSELERHARM
irt vaf
NESBURG Het
f die i vredesakkoord in
n°u Afrika is in gevaar,
jrfden afgel0pen drie
^dg dten minste 25 men-
lemociijn omgekomen in
en wal politieke geweld,
ijnen i de eerste aanslag,
voor Jij maandagavond 18
syn0I^anhangers werden
•rd, vliegen de be-
èlf'er gingen van de poli-
uurn >r en weer.
opsta drie weken geleden
30 jaa ;n omvangrijk vredes-
van c ondertekend door de
>aint jkste politieke organi
se11 n Zuid-Afrika. Daar-
erser; 5est een eind komen
rdt s machtsstrijd tussen
vooral ANC en Inkatha, waar
door sinds 1984 meer dan
11.000 mensen zijn vermoord.
Dat nationale vredesakkoord
was de meest vergaande po
ging tot nu toe om een eind te
maken aan het geweld. Een
belangrijk onderdeel van die
overeenkomst - politici zich
moeten onthouden van agres
sief taalgebruik - wordt op dit
moment volledig genegeerd.
„President De Klerk heeft zijn
honden losgelaten op de zwar
te mensen zei ANC-leider
Nelson Mandela na de aanslag
afgelopen maandag. Mandela
meent dat de president slechts
minachting heeft voor zwarte
levens. De Klerk zegt op zijn
beurt dat het ANC er op uit is
alle macht te grijpen in het
land. „Het ANC levert geen
Strijdlustige uitlatingen ko
men ook van de lagere rangen.
Zo meldt de president van de
ANC-jeugdbeweging, Peter
Mokaba, dat „de zwarte wij
ken weer onregeerbaar
moeten worden gemaakt om
de blanke regering te dwars
bomen".
Agressieve taal is niet de enige
bedreiging van het wankele
vredesakkoord. Een ander
probleem is dat commissies en
werkgroepen die zouden wor
den gevormd om juist bij dit
soort escalaties in te grijpen,
nog niet bestaan.
En als ze eenmaal zo ver zijn,
dan is hun taak niet zo een
voudig, omdat er ditmaal geen
sprake is van de twee strijden
de partijen ANC en Inkatha
die moeten worden geschei
den. De aanslag van maandag
avond werd uitgevoerd door
professionele moordenaars, die
met hetzelfde gemak 18 ANC-
sympathisanten ombrengen als
een maand geleden 18 Inkat-
ha-leden. De Zuidafrikaanse
politie is tot nu toe niet in staat
om ook maar enige helderheid
te verschaffen over de identi
teit van de daders. Integen
deel, steeds opnieuw wordt zij
door het ANC ervan beschul
digd zelf een aanzienlijke rol
te spelen bij het promoten van
geweld.
Gisteren slaagden Zuidafri
kaanse burgers daar waar de
politie continu faalt. Zij arres
teerden twee mannen van een
groepje aanvallers dat gister
ochtend drie mensen in een
trein doodschoot. De moorde
naars werden door passagiers
overmeesterd en uitgeleverd
aan de politie. Mogelijk zal
hun verhoor duidelijk maken,
welke groepering door middel
van dit soort aanslagen pro
beert het vredesproces in
Zuid-Afrika te verstoren. Eni
ge twijfel is echter gerecht
vaardigd, want voorheen wer
den de schaarse arrestanten
binnen enkele dagen weer
vrijgelaten. „Gebrek aan be
wijs", is de ongeloofwaardige
lijfspreuk van de politie in dit
soort situaties.
De verharding van de stand
punten heeft alles te maken
met de meerpartijen-conferen-
tie die mogelijk dit jaar plaats
vindt en die de weg moet effe
nen voor een nieuwe grond
wet. In de aanloop naar het
congres moet de buitenwereld
vooral duidelijk worden ge
maakt dat de politieke tegen
stander zich onverantwoorde
lijk gedraagt en dat zijn ideeën
niet deugen.
?noeg
coml
et W«
hij is, - Rob heeft een lelijke smak gemaakt, toen het stoom
de aije „Vrijheid II" ramde en ligt half versuft onder een war-
ïiteindin zeil en touwen. Hij worstelt zich overeind en ziet direct,
;n priftoestand hopeloos is: het is met de „Vrijheid II" gedaan.
liefd#aar is Skip? Rob kan zich nog altijd redden in de sloep,
ijlhet®nder zijn viervoetige metgezel gaat hij niet van boord,
vijs ntoort de hond jankenl Het goede dier zit nog in de kajuit,
half onder water staat. Rob trekt Skip door de koekoek
naar buiten en dan is het ook de hoogste tijd om in de sloep te
springen. Rob kan nog enkele van zijn bezittingen bij elkaar
graaien, maar zijn meeste spullen moet hij helaas aan boord la
ten. Dan stoot hij de sloep af, want de „Vrijheid II" zinkt nu snel.
En met forse slagen roeit hij weg in de nevel, in de richting, waar
hij de kust vermoedt. Nog vaag zijn even de omtrekken van zijn
schip te zien. Dan verdwijnt het in de golven.
Dissidenten
°pgepaktvoor
Cubaans congres
HAVANA Vlak voor het
congres van de communisti
sche partij zijn op Cqba zeker
tien dissidenten opgepakt. De
voorzitter van de op Cuba niet
erkende commissie voor men
senrechten en nationale ver
zoening, Sanchez, heeft giste
ren verklaard dat onder de ar
restanten ook twee mede-op-
richters zijn van de begin sep
tember gevormde coalitie van
acht oppositionele groepen.
Cubaanse politiemensen zijn
volgens Sanchez woningen
van dissidenten binnendron
gen, waarbij documenten en
schrijfmachines in beslag zijn
genomen.
Bezetting
Een Israëlische politieman ziet er op toe dat
joodse bezetters zich snel verwijderen uit de
woningen in de Arabische wijk van Jeruzalem.
Gisterochtend vroeg trokken enige tientallen jo
den voor zonsopgang met behulp van wapens
en een aantal rechtse parlementsleden de wo
ningen binnen en zetten de daar wonende Ara
bische gezinnen letterlijk op straat. De bezetters
zeiden de huizen te hebben betrokken met toe
stemming van de regering. Minister van weten
schap Yuval Neeman van de Tehiya-partij ver
klaarde dat hij verheugd zou zijn als de bezet
ting de voorgestelde vredesconferentie zou tor
pederen. Een woordvoerder van minister van
huisvesting Ariel Sharon liet zich ook in dergelij
ke bewoordingen uit.
FOTO: EPA
