'Sterke stijging medici jnkosten móet stoppen' GEZOND EN WEL WVC OP DE BRES VOOR BETAALBAAR GEZONDHEIDSSYSTEEM m Water, bron van schoonheid 11 Reuma: tipje van sluier opgelicht De invoering van het Geneesmiddelen Vergoedings systeem (GVS), op 1 juli dit jaar, is een dappere po ging van het rijk de onstuimige stijging van de prij zen van medicijnen te keren. Het laatste jaar was die stijging zelfs elf procent. Onverantwoord, vindt C.M. de Vos, directeur geneesmiddelenvoorziening van het ministerie van wvc. „Medicijnen moeten voor ie dereen beschikbaar blijven." noemt: 14.5 procent voor re search, 22 procent voor- mar keting, 39 procent voor pro- duktie, kwaliteitscontrole en distributie en de rest voor al gemene kosten. „Toch nog onzinnige verhoudingen", vindt De Vos. Niet reëel Medicijnen, veel te duur. Ze moeten volgens het ministerie voor iedereen beschikbaar blijven. Het zogenoemde Geneesmid delen Vergoedingssysteem (GVS) dat op 1 juli dit jaar is ingevoerd en dat de kosten stijging van medicijnen moet beperken heeft tot nu toe voor tweederde aan zijn doel beantwoord. „Voor eenderde niet", zegt C.M. de Vos, di recteur geneesmiddelenvoor ziening van het ministerie van wvc, openhartig. „We hadden er niet op gere kend dat een aantal fabri kanten (onder wie producen ten van de pil, red.) plotse ling hun prijzen zou verho gen". Toch ziet de Vos in het GVS voorlopig het enige middel om de sterk uit de hand gelopen stijging van medicijnkosten, het laatste jaar was het zelfs elf procent, een halt toe te roepen. „Toen staatssecretaris Simons aan trad mocht hij 650 miljoen extra uitgeven in zijn begro ting. Dat geld is bijna geheel opgesoupeerd aan de meer kosten van geneesmiddelen. Dat kan gewoon niet. Als dat zo doorgaat zouden een hele boel andere dingen, zoals het oplossen van wachtlijsten in verpleeghuizen, open harto peraties, betere honorering van ziekenhuispersoneel, niet kunnen. Die dingen willen we toch ook met z'n allen? Dat moet allemaal uit die ene gezondheidspot komen. Daarom mogen medicijnen voortaan per jaar niet meer dan vier procent méér kos ten". Evenwicht De Vos benadrukt dat het GVS niet alleen een daling van de kosten wil bereiken, maar ook meer evenwicht tussen de verschillende prij zen. „In feite is de prijs van een geneesmiddel in Neder land nooit een interessant item geweest. Voor de arts niet, en ook voor de patiënt niet, want niemand maakte zich druk over iets dat toch wel werd betaald. Wat wij nu hebben gezegd is: zet alle ge- neesmidelen die voor een be paalde aandoening kunnen worden gebruikt bij elkaar. Schrijf vervolgens op welke middelen hetzelfde effect en dezelfde bijwerking hebben en zet de prijs erachter." „Dan zie je ineens het beeld dat nagenoeg dezelfde ge neesmiddelen vaak tegen gi gantische prijsverschillen op de markt komen. Is het dan zo gek dat we zeggen: we betalen niet meer dan een bepaald bedrag voor medicij nen die hetzelfde doen en een limiet stellen? Als je de gemiddelde prijs van een groep neemt dan is het ge woon niet nodig ook de aller duurste betalen. Dat laatste doen we alleen als het duur ste medicijn voordelen heeft ten opzichte van andere mid delen". Volgens De Vos hebben een heleboel fabrikanten gerea geerd met prijsdaling op het GVS, maar hij verheelt niet, dat, zelfs tot verrassing van het ministerie, een aantal producenten de prijzen heeft verhoogd. Uit een staatje in het augustusnummer van het, onafhankelijke, Genees middelenbulletin blijkt hoe sterk de schok van het GVS heeft doorgewerkt: 800 medi cijnen zijn in prijs verlaagd. waar tegenover staat dat 300 medicijnen duurder zijn ge worden. De sterkste stijging komt voor rekening van Duphar met Duvadilan (een middel tegen doorbloedings stoornissen), plus 577 procent, en de sterkste daling op die van Wander, met Tremaril (een middel tegen de ziekte van Parkinson), min 79 pro cent. De Vos: „In het algemeen zijn merkloze middelen in prijs naar beneden gegaan. Daarentegen blijken juist sommige goedkope produk- helemaal niet mee eens". Er is niets tegen gedaan, omdat de regering ervoor kiest de ontwikkelingen af te wach ten. „Niets kan uitwissen dat een geneesmiddel dat niet veel toevoegt aan iets be staands in de toekomst niet langer tegen elke prijs op de markt kan komen. Er zal hoe dan ook meer concurrentie komen, waardoor er meer produkten die weinig beter zijn dan andere middelen met duurder op de markt zullen verschijnen". Dat de directeur geneesmid delenvoorziening van wvc, namens het rijk, blijft hame ren op kostenbeheersing en besparing heeft alles te ma ken met het feit dat de poli tiek het huidige gezondheids systeem bereikbaar én be taalbaar wil houden voor ie dereen, dus zeker ook voor mensen met een kleine beurs. „Het zou heel gemak kelijk zijn om te zeggen: we betalen voortaan slechts drie kwart van de pillenrekening, waardoor iedereen 25 pro cent moet bijbetalen. Dat ge beurt hier en daar in andere landen van de EG, waaron der België, maar wij vinden dat medicijnen belangrijk zijn voor de genezing van mensen en beschikbaar moeten zijn voor iedereen". De grote vraag is natuurlijk waarom de kosten van medi cijnen zo uitzonderlijk stij gen. De Vos: „Dat heeft te maken met het feit dat, we reldwijd, nieuwe middelen tegen aanzienlijk hogere prij zen op de markt komen, ter wijl ze in veel gevallen niet veel meer bieden dan wat er al was. Vaak is het juist zo dat ze meer onzekerheid bie den, omdat men van een nieuw geneesmiddel nog niet helemaal weet wat voor na righeid het op kan leveren". Van de industrie hoor je vaak dat dat zo is, omdat de kosten voor research zo hoog zouden zijn. „Inderdaad, dat zeggen zereageert De Vos. „Maar dat is iets dat niet uit de cijfers blijkt. Het Engelse blad The Economist meldde onlangs dat wereldwijd blijkt dat een kwart van de op brengst van geneesmiddelen dient voor de produktie, een kwart voor de marketing (advertenties, artsenbezoek enzovoort), ruim een kwart voor winst en dat het laatste kwart nodig is voor alle ove rige kosten, inclusief de re search. Als je het dan goed bekijkt maakt research slechts 12 procent uit van de prijs, terwijl meer dan 50 procent wordt gereserveerd voor reclame en winst." Hij zegt te beseffen dat Ne- farma, de Nederlandse Asso ciatie van de farmacaeutische industrie, andere cijfers Hij concludeert dat de kos tenverhogingen van de laat ste jaren, met name dus ver oorzaakt door de komst van nieuwe middelen, 'niet reëel' zijn, „vooral niet als je kijkt naar wat die nieuwe midde len hebben bijgedragen aan extra kwaliteit van de ge zondheidszorg". „Ik zeg niet dat er niks beters op de markt is gekomen, hoor, maar dat de betekenis daar van is veel minder groot ge weest dan weieens wordt ge dacht en verantwoordt niet zoveel hogere kosten. De in troductie van het nieuwste middel tegen migraine, Imi- gran, is een mooi voorbeeld. Als de huidige tabletjes tegen migraine een kwartje kosten en voor Imigran wordt maar liefst 27 gulden per tabletje gevraagd komt bij mij de ge dachte op: is dat middel soms 100 keer beter?". Tekenend voor de huidige si tuatie vindt De Vos het feit dat, toen de prijs van Imi gran werd geïntroduceerd op de markt, de aandelen van Glaxo, de grootste genees middelenproducent in Euro pa, in Londen prompt om hoog gingen. „Dan denk ik: die prijs is kennelijk heel be langrijk voor de winstver wachting van het bedrijf. Aan de andere kant denk ik: er wordt kennelijk heel ge makkelijk met prijzen omge gaan. Dat kon in het verle den in een markt waarin de hoogte van prijzen niet inter essant was. Nu gaat dat ver anderen. Het publiek beseft •dat hopelijk ook. Waarom zou je boven de door ons ge stelde limiet geld gaan bijbe talen voor een medicijn, ter wijl er net zo'n goed middel beschikbaar binnen de li miet?" Wat te doen als het allemaal niet werkt? De Vos: „GVS is een poging om een prijs interessant te maken voor de afnemer en de voorschrijver en dat kan niet anders dan een kostendrukkend effect hebben. Als dat onvoldoende is dan zullen we de zaak strenger moeten aanpakken. Hoe weten we nog niet. Daar denken we over na". Water, het element waar het om gaat bij het schoonheidsideaal. fot< Luchtballonnen, luchtbellen, luchtkastelen, er is iets ethe risch rpee... Met de laatste zelfs iets ongrijpbaars, zoals het 'fata morgana' dat als lokkende oase uit de ver schroeide aarde oprijst voor de dorstige woestijnreiziger. Hij droomt van water. En water is ook het element waarom het gaat bij het schoonheidsideaal, met ande re woorden het vocht in de huid. De Shiseido laboratoria hebben zes jaar gewerkt aan de ontwikkeling van de serie 'Vital Perfection', speciaal voor de vrouw die zich heeft gestort in een carrière en minder tijd heeft voor haar huidverzorging. Vereenvou digd komt de behandeling neer op het gebruik van de zelfde produkten zowel 's morgens als 's avonds en wel in drie stappen: reinigen, verzachten, vochtherstellen. Drie potjes of flesjes met in houd voor een helder gezicht door een slimme samenvoe ging van voorheen elkaar niet verdragende ingrediën ten. Belangrijk noemt het Huis het EPC-complex, waarin vitamine E en vitami ne C werden samengebracht, eertijds op voet van oorlog bij een ontmoeting, maar beide noodzakelijk voor het goede effect. Het scenario is gericht op de Werkzaamheid van de natuurlijke evenwichther- stellers. Het exclusieve ingre diënt 'Vital-Amino Complex' is samengesteld uit l'Argini- ne, een aminozuur voor de opbouw van proteïne en l'As- partic Acid dat de werking van het eerste versterkt. Abacadabra voor de leek, maar het Huis vroeg er inter nationaal patent op. De cle anser is een zachtaardige foam in te borstelen met een speciale borstel. Een en an der gebaseerd op een weten schap van duizenden jaren oosterse overlevering. Sinds kort bij alle depositaires: foam 48 gulden, cleanser 52 gulden, balancing softener 50 gulden, intensive mask 68 gulden en Brush 29,50 gul den. In fraai belijnde verpak king. Over reumatoïde arthritis ofwel chronisch gewrichts reuma is bijna niets be kend, en over dat bijna niets, zijn bibliotheken vol geschre ven. Steeds weer lees je dat men niet weet wat de oor zaak er van is en dat de ziek te daarom zo moeilijk is te behandelen. Want de behan deling van reumatoïde art hritis stelt niet echt veel voor. „Het is niet veel meer dan symptoombestrijding en gaat in wezen niet veel ver der dan het aspirientje", zei de immunoloog dr. W. van Eden een paar jaar geleden. Diezelfde Van Eden is be trokken bij een internatio naal onderzoek om de oor zaak van reumatoïde arthri tis op het spoor te komen. Die wetenschappelijke klop jacht lijkt nu resultaat op te leveren. Men denkt nu een tipje van de sluier te hebben opgelicht, men speculeert zelfs heel voorzichtig over een afdoende therapie tegen deze ziekte en dat werd de allerhoogste tijd. Want de laatste tijd wordt steeds meer duidelijk dat reumatoïde art hritis een zeer onderschatte en niet zelden levensbedrei gende ziekte is. Reuma is een verzamelnaam voor allerlei ziekten aan de gewrichten. Reumatoïde art hritis vanaf nu RA is de bekendste en meest voor komende vorm. Precies weet men het niet, maar men schat dat een procent van de volwassen bevolking, zo'n 100.000 Nederlanders, aan deze ziekte lijdt. RA begint heel sluipend en heel verra derlijk als een ontsteking van de kleine gewrichten en dan vooral van de gewrichten in de hand. Die ontsteking gaat - uit van het gewrichtskapsel en leidt vaak tot een zodani ge aantasting van het ge wrichtskraakbeen dat op het laatst het gewricht totaal is vernietigd. Gewrichtspijn staat op de voorgrond, een pijn die je zou kunnen verge- Nog onlangs verscheen er een nieuw middel op de markt te gen reuma, Novuran. Het kent een speciaal uniek deksel met opstaande rand en inkepingen, zodat de patiënt het potje een voudig kan open maken. lijken met de pijn van een verstuikte enkel. Uiteindelijk kunnen ook andere gewrich ten worden aangetast zoals die van de ellebogen, schou der, hals, rug heupen, knie ën, enkels en tenen. Maar er is meer aan de hand. RA heeft een kwalijke invloed op heel het lichaam. De pa tiënt is intens moe, lusteloos, lijdt aan slapeloosheid, heeft vaak lichte koorts en soms kunnen ook andere organen worden aangetast. Hoe ernstig deze volksziekte kan uitpakken is pas de laat ste tijd echt duidelijk gewor den. Dit jaar verscheen er in de het Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde een arti kel met de omineuze titel 'Reumatoïde arthritis, een dodelijke ziekte'. Wat was ge bleken? Gemiddeld heeft ie mand met RA gemiddeld vijf jaar minder te leven. Bij een kleine groep (20 procent) gaat de ziekte vanzelf over, maar bij een even grote groep be perkt RA de levensverwach ting met liefst 15 jaar. Boven dien tast RA de kwaliteit van het leven hevig aan: veel pa tiënten worden door een toe nemende invaliditeit afhan kelijk van hun omgeving, en een niet onaanzienlijke groep komt uiteindelijk in een rol stoel terecht. De reumatolo gen Rasker en Cosh conclu deerden dat „de ernst van reumatoïde arthritis zowel door medici als door politici wordt onderschat". Tegen deze grillige ziekte lijkt geen kruid gewassen. De behandeling is vooral symp tomatisch. Fysiotherapie helpt min of meer, en met anti-reumatica veredelde aspirientjes eigenlijk, zoals Voltaren en Naprosyne bestrijdt men vooral de pijn. Dan zijn er de zogeheten 'tweede-lijns' geneesmidde len, een bizarre reeks medi cijnen (goudzouten, middelen tegen malaria en kanker, cortison) waarvan men denkt dat ze de voortschrijdende verwoesting in de gewrichten kunnen keren. Dit zijn forse middelen met forse bijwer kingen. Het probleem is als volgt. Men weet dat het li chaam bij RA zijn eigen ge wrichten aanvalt, maar zo lang men niet weet waarom het lichaam dat doet is een oorzakelijke therapie niet mogelijk. Al heel lang hadden onder zoekers het vermoeden dat RA een infectieziekte is. Er was een probleem: men kon er maar niet achter komen welk virus of bacterie de boosdoener zou kunnen zijn. Toen dook in 1986 plotseling het bericht op dat de tuber- culose-bacil in staat is om RA uit te lokken. Dit beetje hou vast leidde tot een vloedgolf aan onderzoek, en nu, vijf jaar later, valt er in de ko lommen van de internationa le medische vakpers grote opwinding te bespeuren. Men denkt dat RA inderdaad een infectieziekte is, maar dan wel op een heel ingewikkel de wijze. Wat is er aan de hand? Als een virus of bacterie ons lichaam binnenklimt, dan wordt hij direct bestreden door een leger van witte bloedcellen. Belangrijk hier bij is dat dit leger onder scheid kan maken tussen vriend en vijand. Bij RA-pa- tiënten lijkt dat leger in de war te zijn: onderdelen van dat witte leger, de T-cellen, bestrijden de eigen kraak beencellen als waren ze de vijand. Dat wist men allang, maar nu begint men er lang zaam aan achter te komen wat de reden daarvan is. Wanneer een bacterie in nood is dan gaat het zogehe ten 'hitte-schok eiwitten' ma ken om de schade zoveel mo gelijk te beperken. Maar onze lichaamscellen doen dat ook: wanneer zij door bacteriën worden aangevallen scheiden ze ook hitte-schok eiwitten af. Welnu. Men denkt dat een reumatoïde arthritis (en wellicht ook andere zogehe ten auto-immuunziekten als MS, diabetes en LE) volgens het volgende scenario on- staat. Het begint met een infectie door een willekeurige bacte rie. Het lichaam stuurt daar zijn afweerlegers op af en de bacteriën reageren hierop met het afscheiden van hitte- schok eiwitten. Ook die ei witten worden als vreemd ervaren met als gevolg dat gespecialiseerde cellen (die T-cellen dus) zich ook op die eiwitten zullen storten. Nor maal leggen zowel bacteriën als zijn produkten na enige tijd het loodje en gaat de ziekte vanzelf over. Maar niet bij RA-patiënten. Hun kraakbeencellen blijken hit te-schok eiwitten te produce ren die toevallig heel sterk lijken op die van de binnen dringende bacterie. Ook wanneer de aanvallende bac terie allang vertrokken is, zullen de T-cellen daarom sterk blijven reageren op de hitte-schok eiwitten van hun eigen kraakbeencellen. Die vallen ze dan prompt aan en de reumatoïde arthritis is een feit. Dit alles schept perspectieven voor een oorzakelijke behan deling. Men denkt daarbij aan een vaccin tegen die ont spoorde T-cellen, en aan de Leidse medische faculteit is men al in 1989 begonnen met de eerste experimenten bij patiënten. Of zo'n vaccin echt zal helpen zal de toe komst moeten leren, maar men is voorzichtig enthou siast. Wordt vervolgd. door JOKE FORCEVIll Macht of gezag l N2 (TRO De machtigen der aarde «eigende n - Jsneller bet (n en de ui ■Jserde kind i N3NO }RTl)l" N3 (NO! ivatting i lall) tuss ex-coac Nederla aandach Europa C N3 (NO nieuwe i EELFIL I N1 (KRi |David Niv i RTL4 B l Disney-fi i WEST3 opgelopen reacties naar aanleiding van mijn columlPe amatei over macht, heeft me doen\""r'n"°' besluiten de zaak een poosj laten rusten. De zomer was genoeg en blijkbaar werd sommige mensen wat te machtig. Uit een aantal brit die ik ontving is dat wel gebleken. Nu een herfstbriesje om hoofden speelt en de vuurspetters zijn gedoofd, 7J het goed nog eens te denkt over het begrip 'macht'. Ei over 'gezag'. Want uit die reacties is naar voren gek dat niet iedereen het vers* tussen macht en gezag onderkent. Het ging mij sti om de machtsuitoefening <4Dunawa, anderen knecht, onder de dL SUp^p houdt, in zijn zeer persoon!? p|j eigenheid en situatie kwetst yZDF |_f gevangen of in de tang hoiF A Macht dus die de ander nieL RT|_+ zomaar tegen diens zin, maL p tegen zijn heilige principes gewetensovertuiging in, op knieën dwingt voor de eiger opvatting van de machthebiQiQ y Het is mij opgevallen en vind dat eigenlijk wel wat merkwaardig dat over rfy 17 04 We opmerkingen van de machtsuitoefening door HO RIJNM sommige ouders niemand In gevallen. Is die maar al te gon bekend, onderkend? Of Wntio 116 0E we die maar heel gewoon? j huipverle Er zijn mensen geweest diei20.04 Lar tegenwierpen dat bijvoorbeS in het verkeer en in alle tak^Q°02 Na' van sport voorschriften besfendshow die geen mens ongestraft ka negeren. Dus: niet ongestrar0 15 0 Dat klopt. Daar sta ik Izinat4Goc bovendien helemaal achter. L ep vuur een (meestal zeer jo zie Radii ingewikkelde) moderne maatschappij moeten regels111 14 onderlinge verkeer vastleg, Verkeer dan letterlijk èn figuurlijk bedoeld. Aan de eenmaal democratisch vastgestelde wet dient iederf™, burger zich te houden. Opd£g iedereen zich veilig en zeke j - kan voelen, opdat de samenleving geen chaos wo|ember i' Dat noemen we wettelijk ge Dat heeft niets te maken m machtsuitoefening. En dan.j,0idy wijzen op (verkeers-)wettentybeWu nog wel iets anders dan iem er~ dwingen tot een bepaalde van 'gelovenWe hebben afgelopen weken weer in Opio v 16 Europa geconstateerd hoeze o macht uitoefenen, haar misbruiken, verschilt van werkelijk gezag hebben. Wie gezag heeft kan vanuit positie en ervaring de hem toevertrouwde mogelijkheid te zeggen wat moet gebeur e hanteren. Die knecht niet, houdt niet onder dwang, beheerst de ander niet, dwiiln doei 2: Koning Avondsp 0.04 Last; Dierenn 17.55 Ni berichten akkaans Chlnee 0-21.30 A )IO II (BF 0 Rijswijc kaffee 23 hem niet op de knieën. De culturele, beschavende ontwikkeling van de mense heeft geleerd, dat gezag uitoefenen een dienende functie is. Ik zou hierbij grs "tbgr[ even aan onze koningin wil Iee) 183( denken. Zij is de aangewezt om in persona het gezag te vertegenwoordigen. Nog no heb ik ervaren dat ze mach uitoefent. We hebben in de loop der eeuwen gezien dat macht wettelijk gezag bedoeld, nie zelden is misvormd en gecorrumpeerd. Niet alleen de loop der geschiedenis trouwens; bijna dagelijks in onze eigen actualiteit, komt aan het licht. Gezag dwingt niet, maar not uit. Macht dreigt: als je niet doet of denkt zoals ik wil, za je dwingen; desnoods uitstot Zo kan in onze dagen nog e schrijver als Salmon Rushdi vogelvrij worden verklaard, omdat hij anders denkt en schrijft dan bepaalde heerse. Zo worden theologen en nie theologen, die eerlijk, in geweten, hun mening verkondigen, uitgesloten, weggejaagd, afgezet. Ik heb mijn columns niemand op hQflS hart willen trappen. Ik wee dat het niet eenvoudig is on zekerheden die men al lang geleden heeft verworven en verdwe Waar op de koir j dichte oa" °P blijven koesteren, bij te scha an9zaa of zelfs maar eigentijds te verstaan. Misschien soms los laten... Maar als de Geest oproept tot gewetensvol spreken, moet de mens daar gehoor geven. Ik dank nogmaals mevrouw die mij vanuit de verte heel toegeroepen: „Zul je toch ee *0N Amos blijven!". De profeet ~7EN Amos werd door Jaweh ach !lind zijn vee vandaan en uit zijn vijgen boomgaard geroepen. God van onze tijd daagt so/rfOn er een vrouw uit achter haar jorgen: wasmachine vandaan te kon)nop en uit haar keuken om te ider getuigen van wat zij in gewêaan op meent te moeten kenbaar ider maken als haar diep gelovig opvatting.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1991 | | pagina 18