PvdA 'kakelt'
zich naar
de afgrond
OPINIE
Qowiant
ZATERDAG 5 OKTOBER 1991
oen de afbrokkeling van
et Sovjet-imperium zich
egon af te tekenen,
:hreef ene Francis Fu-
uyama, een toenmalige
ipambtenaar van het
merikaanse ministerie
an buitenlandse zaken,
:n essay. Onder de prik
jelende titel „Het Einde
tan de Geschiedenis" be
oogde hij dat het commu-
jisme en het socialisme
iefinitief verslagen wa-
en.
lok ons werelddeel zou einde1
jk erkend hebben dat het in
én samenleving uiteindelijk
Ueen gaat om de bevrediging
an levensbehoeften, het in-
ullen van individuele vrij-
pid en het najagen van per-
lonlijk geluk. En de erken
ing van dat feit zou als van-
jlf leiden, aldus Fukuyama,
t het adopteren van de
American Way of Life',
he de ontwikkelingen ziet in
p Partij van de Arbeid, kan
iet anders concluderen dan
at de Amerikaanse denker
an Japanse afkomst nog zo
ak niet is. Want alleen zijn
gschouwing lijkt een verkla-
ng te bieden voor het gedrag
an PvdA-leider Wim Kok.
lat doet hij anders dan het
éwust of onbewust imiteren
an Gorbatsjov? Ook Kok
iheurt zich los van de 'onder-
ant van de samenleving',
der belangen de PvdA toch
lang, zo vurig en zo exclu-
ef heeft behartigd. En ook hij
erdedigt deze reuzenzwaai
het poneren van de stel
lig, dat zijn partij anders nog
r het aanbreken van de 21e
.v verdwenen zal zijn.
Emancipatie
r stellen dat het roer om
t is één ding; zeggen welke
int het op moet is een twee-
zoals Gorbatsjov tot zijn
hade heeft ondervonden,
'at voor een club moet de
PvdA worden als zij geen Par
tij van de Armoede meer mag
zijn? Op het Nijmeegse congres
lichtte Wim Kok een tipje 1
de sluier op. De PvdA zou
moeten gaan staan voor
„emancipatie in solidariteit en
vrijheid".
Wie niet onmiddellijk een blik
van herkenning in de ogen
krijgt is bij voorbaat geëxcu
seerd. Men moet een wel zeer
doorgewinterde 'Binnenhove-
ling' zijn om te weten wat met
dit gruwelijk jargon wordt be
doeld. Welnu, emancipatie is
zoiets als 'volwassen worden'.
Kok vraagt zich dus af in wel
ke mate de volwassen arbeider
(de moderne beter betaalde
werknemer) nog solidair moet
zijn met de minder bedeelden
om zich heen.
Men ziet Francis Fukuyama
glimlachen. En terecht, want
Kok liet er op het buitengewo
ne congres in Nijmegen geen
twijfel over bestaan dat ook de
Nederlandse werknemer anno
1991 zijns inziens recht heeft
op een groter deel van zijn ei
gen loon. Dat kan op twee ma
nieren, door het verlagen van
de belastingen of door het ver
lagen van de sociale premies.
Over het bijvijlen van de
grijpgrage klauwe van de fis
cus zei de PvdA-leider niets.
Het is echter bekend dat hij
met premier Lubbers
streeft naar de verwezenlij
king van het zogeheten plan-
Stevens, dat neerkomt op het
verder omlaag brengen van de
fiscale tarieven in ruil voor
het afschaffen van nog meer
aftrekposten.
Over de sociale premies zei
Kok in zaal De Vereeniging
des temeer, al was het dan
vooral indirect. Hij toonde zich
voorstander van een sociale
basisverzekering. Wie niet
meer kan werken, onverschil
lig of dat komt door ontslag of
arbeidsongeschiktheid, dient
van de staat alleen nog een
uitkering op minimumniveau
te krijgen. Wil men onder dat
soort omstandigheden meer
geld krijgen, dan kan men zich
vrijwillig bijverzekeren.
Door het invoeren van een
dergelijk mini-stelsel zouden
de sociale premies inderdaad
DRUK 'EM ERDOOR DANKERT
i-AAT ZE MAAR ZIEN WIE HIER. DE
fiks omlaag kunnen. Dat
denkbeeld maakt Kok tot de
held van rechts. VVD-leider
Bolkestein, VNO-voorzitter
Rinnooy Kan en NCW-direc-
teur Weitenberg, allen aan
hangers van de stelling van
Fukuyama, heffen de PvdA-
voorman bij elke gelegenheid
op het schild. CDA-ideoloog
Oostlander is al zover dat hij
Kok ,een groter politicus
noemt dan diens voorganger
Den Uyl.
Boude bewering
Een nogal boude bewering, als
men ziet hoe er in de PvdA op
Koks Nijmeegse rede wordt
gereageerd. Nee, geen enkele
partijgenoot valt de leider di
rect aan. Maar men is er als de
kippen bij om in te gaan op
zijn uitnodiging om met z'n al
len te gaan discussiëren over
zaken als een nieuw sociaal
stelsel.
Daarmee lijkt Kok in zijn ei
gen zwaard te vallen. Door
middel van het toverwoord
'discussie' wilde hij de 'Bende
van Vier' (door het uittreden
van Kombrink inmidels gere
duceerd tot een bende van
drie) de wind uit de zeilen ne
men. Als André van der Louw
en die andere 'coupplegers'
nog iets te berde wilden bren
gen, dan moesten ze dat maar
doen in de anonimiteit, op ver
gaderingen van hun plaatselij
ke PvdA-afdelingen.
Maar het niet nauwkeurig for
muleren van een uitnodiging
kan leiden tot de komst van
onverwachte gasten. In plaats
dat de partij zich in alle rust
gaat voorbereiden op een rus
tig, bezonken debat, schieten
de rebellen als paddestoelen de
grond uit. Wil Kok discussie
over vernieuwing van de soci
aal-democratie? Dan kan hij
die krijgen! De Bende van
Drie nam de door Kok toege
worpen handschoen op en pu
bliceerde onmiddellijk een cri
sisplan: samenwerking (fusie)
met de twee andere progres
sieve partijen, D66 en Groen
Dat was nauwelijks in de
kranten afgedrukt of oud-
staatssecretaris Jan Schaefer
slingerde een manifest de we
reld in. Niks één progressieve
partij; „drie maal oud blijft
oud!". De voormalige banket
bakker uit de Amsterdamse
Pijp streeft naar het oprichten
van een brede beweging, een
„consumenten-organisatie die
inhoud kan geven aan een
nieuwe manier van werken in
politiek en bestuur". De huidi
ge politieke partijen zijn „ach
terhaalde instellingen die een
goed idee alleen uitvoeren als
zij dat zelf hebben bedacht".
André van der Louw, Jan
Schaefer, wie volgt? Hans Si-
van volksgezondheid, die nog
niet zo lang geleden als kroon
prins van Kok werd be
schouwd? Deze schrok zich
een hoedje toen hij ervan werd
beticht in het geheim lid te
zijn van de groep-Van der
Louw. Ik ben onschuldig,
haastte Simons zich voor te tv-
camera's te verklaren. Hij zou
alleen maar tegen deze en
gene gezegd hebben dat „men"
moest ophouden het initiatief
van zijn mede-Rotterdammer
Van der Louw als een couppo
ging te betitelen.
Even afgezien van het waar
heidsgehalte, heeft Simons een
verstandige uitspraak gedaan.
Al dat gepraat en geschrijf
over bendes, coups, bewegin
gen en manifesten doet de
PvdA natuurlijk alleen maar
,Lop"-werk
jrote herkenning ondervond
k bij het lezen van Leo Hen-
ly's stukje over het uitvoeren
an andermans ideeën, in de
irant van 23 september jl.
[oevallig had ook ik, als ama-
éur-tekenaar, juist besloten
chter al dat soort Liefdewerk
)ud Papier-werk definitief
Èn punt te zetten. Inderdaad,
t zou allemaal wel kunnen,
iaar we doen het niet meer.
iij bedoelen het goed, en wij
ok, maar het wordt nooit wat,
andaar. Leo schrijft heel
eestig, maar ik mis zijn Frie-
lels en Knollen wel een beet-
I. Zijn ze niet gebundeld er-
£ns verkrijgbaar?
pes van der Mark,
EIDEN
trove belediging
igenstanders van wao-acties
ihoren de ruimte te krijgen
n hun opvatting te bepleiten,
als anderen om het tegen-
iel vol te houden. Zo hebben
t in onze samenleving
lukkig afgesproken. Colum-
st Jansma laat uw lezers op 2
;tober weten hoe hij zich er-
n acties tegen de wao-
n. Het is natuurlijk het
orrecht van een columnist
arbij geen inhoudelijk oor-
el te hoeven geven. Sterker:
hoeft het niet eens te heb-
n. Maar dat hij schrijft dat
acties hem doen denken
iazi's met opgeheven arm,
nzijdige propaganda en
lkshysterie vervult ons met
grootste afschuw en erva-
i wij als de meest grove be.-
diging. Voor Johan Steke-
ïburg van de FNV, voor
collega's en voor de vele
izenden die zich vanuit op-
ïhte persoonlijke veront-
lardiging verzetten tegen de
•lannen van het kabinet,
ansma het schrijft is zijn
ak. Dat uw krant het publi-
ernstig. Hoe heeft dit
hoofdredactionele con-
le kunnen ontsnappen? Ik
op dat u de samenleving uw
rontschuldigingen zult aan-
iden.
m den Bergh,
leen Hoekstra,
ter Ruytenbeek,
EN HAAG
schrift Bert Jansma: Ik zal
niet in m'n hoofd halen
Johan Stekelenburg of wie
i ook van FNV of actievoe
rden met nazi's te vergelij-
Dat moet elke goede lezer
n mijn column duidelijk
0- Ik had het over mijn
oor massa's en mijn ir-
over ongenuanceerd
denken dat blijkbaar nodig
om die massa's op de been
brengen.
Naschrift hoofdredactie: De
reactie van Bert Jansma is ge
heel conform onze interpreta
tie van zijn column. Er was
derhalve voor ons geen enkele
aanleiding aan te dringen op
een andere formulering.
Blamage
Jammer dat ik al te oud ben,
anders had ik graag met een
rood potlood op uw redactie
gezeten. Ik erger me dagelijks
aan de taalfouten in de krant,
maar deze kop: „Nederland
betaald zware tol voor EPU-
echec", zwart gedrukt en met
dubbeldikke letters, is toch
wel het toppunt van onkunde
of slordigheid. Het is een bla
mage voor uw krant. Doe er
iets aan!
Horizontalisme
Naar aanleiding van de co
lumn van Marinus van den
Berg in de krant van 21 sep
tember het volgende: „De eer
ste drie van de tien geboden
spreken over de band met
Jahwe, de andere zeven over
de band met elkaar". Aldus
een 'kernachtig citaat uit de
Nieuwe Katechismus. Het der
de gebod luidt: „Wees gedach
alle tijden hebben op de eerste
plaats daaronder verstaan het
eren van God in de samen
komsten van de gelovigen op
zondag. God eren door goed te
zijn voor de naasten is een hal
ve waarheid. Het is een hori
zontalisme dat verlammend
rkt op de geloofs
i het Christenvolk.
C.J. van Blijswijk,
DEN HAAG
„Wiezorgt, die
Leeft"
Dat de personeelsvoorziening
in de gezondheidszorg een
groot probleem is, is zo langza
merhand wel algemeen be
kend. Dat er met man en
macht gewerkt wordt om dit
probleem het hoofd te bieden,
mag inmiddels ook wel be
kend zijn. De radio- en televi
sie-actie van de AVRO „Wie
Zorgt die Leeft" krijgt daarom
een vervolg. In het Westeinde
Ziekenhuis in Den Haag wordt
met een aantal projecten ge
probeerd op een andere dan de
gebruikelijk
Een Amsterdamse havenarbeider vult zijn stakingsbriefje in. Gisteren, een dag voor de grote demonstratie in Den Haag, werd het
aantal acties fors opgevoerd.
FOTO: ANP
huis te krijgen. Zo heeft
n geprobeerd allochtonen te
»r de verpleegkun
dige opleiding. Met een ander
project heeft men getracht 35-
plussers aan te trekken. Dat
eerste project is voor dit mo
ment mislukt, maar zal over
een paar jaar herhaald wor
den. Het-tweede is daarente
gen zeer geslaagd. Daarom was
de negatieve kop „Werving
verpleegkundige-opleiding al
lochtonen Westeinde is mis
lukt" boven een artikel in uw
krant van 25 september jl.
voor de interpersoneelsverver-
gadering van de samenwer
kende ziekenhuizen in de
Haagse regio erg teleurstel
lend. Waarom komt het slech
te nieuws groot uitgemeten in
de krant en wordt het goede
nieuws in een laatste alinea
weggemoffeld. Liever zagen
we boven het artikel een kop
als: „35-Plussers grijpen alsnog
hun kans om een verpleeg
kundige-opleiding te gaan vol
gen".
R. H.J. Orta,
Voorzitter interpersoneelsver
gadering
Stichting Ziekenhuizen,
's-Gravenhage en Omstreken,
DEN HAAG
Spaanse kerk
Het heeft mij pijnlijk getroffen
als belijdend (doch kritisch)
rooms-katholiek dat uw re
dacteur Paul van Velthoven in
de ambtsneerlegging van twee
Spaanse bisschoppen aanlei
ding zag tot een eenzijdig en
slecht gedocumenteerd stukje
over de rol van de r.k.-kerk in
Spanje. Ook ik ben mij bewust
dat de r.k.-kerk geleid wordt
door mensen met gebreken en
eigenaardigheden (zelfs de
apostelen kibbelden eens in
Jezus' aanwezigheid over de
belangrijkheid van de plaatsen
die zij zouden innemen!). Maar
iemand die slechts „Opus Dei"
noemt maar niet vermeldt wat
deze in 1928 te Madrid door de
Balaguor opgerichte organisa
tie met óók een vrouwelij
ke tak werkelijk nastreeft
en verder slechts een aantal in
tijd en plaats losstaande voor
vallen in quasi-oorzakelijk
verband opvoert, komt in zijn
'opstel' het niveau van een
middelbare scholier niet te bo
ven. De heer Van Velthoven
pretendeert bovendien, zonder
bekendheid en affiniteit met
de bisschoppen in Spanje, de
beweegredenen van deze
ambtsdragers voldoende te
kennen om bijvoorbeeld te
stellen dat zij het verlies van
de strijd tegen de legalisering
van echtscheiding en abortus
niet weten te verkroppen. Dit
is z.i. geen strijd geweest tegen
vervlakking v
waarden, maar zou begrijp
ik de houding zijn van jon
getjes die niet tegen hun ver
lies (van macht) kunnen! En
fin, een toonzetting welke op
mij de indruk maakt van anti
papisme. En dat in een van
oorsprong rooms-katholiek
dagblad. Ik hoop van zo'n op
pervlakkig en subjectief ge
schrijf verschoond te blijven.
H.J.M. Buller,
VOORSCHOTEN.
Naschrift redactie: In het be
stek van de aangesneden pro
blematiek konden we niet toe
komen aan een bredere be
spreking van het 'Opus Dei en
de haar typerende spirituali
teit. Het is duidelijk dat de po
sitie van de kerk in Spanje
tot in de vorige eeuw bezat
zij bi in a een kwart van de
grond kwaad bloed heeft
gezet. Dat wij ook deze minder
Rotterdam, ergens
wijk:
En meneer Van der Scheur,
wat vind u nou van de PvdA
Wat zegt u? Sorry, ik heb eei
kwaad. De partij lijkt i
teel nog het meest op een kip
penhok waarin de hanen met
elkaar vechten om het lekker
ste plekje op de stok. Zolang
Kok niet de moed of de kracht
vindt om al die fladderende
concurrenten met kracht van
zich af te duwen, zolang zal
het alleen nog maar erger
worden.
Nu heeft een groep van dertig
vooraanstaande PvdA'ers al
besloten (op 27 oktober in Am
sterdam) „een openbare verga
dering te houden over de ver
nieuwing van de sociaal-demo
cratie". De vernieuwing? Het
einde zullen ze bedoelen!
Straks glimlacht Francis Fu
kuyama niet meer, straks
schatert hij.
(De auteur is chef van de par
lementaire redactie van onze
krant.)
aangename kanten belichten
gebeurt niet uit anti-papisme,
maar uit de zorg toch zo volle
dig mogelijk te zijn.
Ergerlijke onkunde
Het ontwerp van Van den
Broek-Dankert voor een Euro
pese Politieke Unie (EPU) is
door de EG-ministers van bui
tenlandse zaken zonder meer
afgewezen. Het ontwerp had
ook de instemming van pre
mier Lubbers. De kranten
hebben over dit droeve feit
veel geschreven, waarbij ech
ter de ware oorzaak in het
duister blijft. De ware oorzaak
is „ergerlijke onkunde". De
EG omvat landen die dwepen
met parlementaire democratie
en er zijn in de EG ook landen
waarin de parlementaire de
mocratie nauwelijks iets bete
kent. Waar een regering alles
regelt. Vanaf de oprichting
van de EG heeft de zienswijze
van de laatste groep het ka
rakter van de EG bepaald. De
EG-ministerraad en de Euro
pese Commissie regelen de za
ken en het EG-parlement te
Straatsburg heeft nauwelijks
iets te zeggen. Het voorgelegde
ontwerp voor een EPU legt
het zwaartepunt op machtsuit
breiding van het parlement te
Straatsburg. Lubbers, Van den
Broek en Dankert zijn voor
standers van een sterk parle
ment. Landen als Frankrijk,
Spanje, Portugal en Italië ken
nen parlementen op de achter
grond, terwijl Nederland, Bel
gië en Duitsland parlementen
kennen die op de voorgrond
staan. Engeland staat wegens
de idee van de „splendid isola
tion" wat afkerig van een Eu
ropees Parlement. Lubbers,
Van den Broek en Dankert
hadden dit behoren te weten.
Van de geestelijke vader van
het ontwerp, P. Dankert, is
niet anders te verwachten dan
het bevorderen van de macht
van het Europees Parlement.
Zijn betrokkenheid bij het ont
werp heeft nu tot vervelende
gevolgen geleid. Een machts
vergroting voor het Europees
parlement heeft voor christe
lijke partijen nare gevolgen en
voor socialisten alleen maar
voordelen. Waarom? Gorba
tsjov heeft ingezien, dat de
Sovjetunie in West-Europa aan
macht kan winnen eerder
door „woorden" dan door „wa
pens". Indien de Sovjetunie
met vertegenwoordigers in
een Europees Parlement zit
ting krijgt, wordt de socialisti
sche fractie zo groot, dat iede
re christelijke fractie de min
dere is.
harder praten hoor!" De vraag
was of u nog iets te zoeken
hebt in de PvdA. „Luister
eens, jongen, ik ben ook maar
een emotionele oude man. En
die vindt dat de PvdA moet
opkomen voor de zwakken.
Dus de PvdA is mijn partij".
Drie weken later, ergens in
Den Haag:
Meneer Van der Scheur....
Wim Kok, toch ook uw leider,
houdt vast aan het snoeiplan
voor wao en ziektewet. Hij
verbindt er zelfs z'n eigen lot
en dat van het kabinet aan. Is
de PvdA nog steeds uw partij
„Moet u goed luisteren: als het
op zo'n manier moet, heb ik
niets meer in de PvdA te
zoeken. Dan moet ik eruit, en
heel snel! Het is de hoogste tijd
voor een nieuwe partij die de
onderkant van de samenleving
wèl beschermt. En die zal er
komen ook, mèt mijn hulp,
want de PvdA is mijn partij
Twee weken later, ergens in
Nijmegen:
Nou meneer Van der Scheur,
tachtig procent van het
congres steunt Kok en dus de
wao-plannen. Adieu PvdA?
„Luister jongmens! Ik kom op
afdelingsvergaderingen waar
de mensen me smeken niet op
te stappen. 'Jaap, als jij opstapt
verraad je de partij!', zeggen
ze. Ze zouden het me hoogst
kwalijk nemen als ik nu zou
vertrekken. Ik ga wel met een
stel anderen een linkervleugel
binnen onze gelederen
oprichten, maar desondanks
blijft de PvdA mijn partij".
De volgende dag, ergens in
Rotterdam:
Meneer Van der Scheur, met
wie gaat u die linker vleugel
vorm geven„Linker vleugel
Niks linker vleugel! Ik ga een
nieuwe partij oprichten! In de
PvdA heb ik niets meer te
zoeken. Het is mijn partij niet
De volgende dag, ergens in
een café:
Meneer Van der Scheur, met
wie gaat u die nieuwe partij
oprichten? „Nieuwe partij? Ik
ga 'helemaal geen nieuwe
partij oprichten! Het is toch
verschrikkelijk als je in de
Rotterdamse wijken loopt en
aanplakbiljetten ziet waarop
mensen wordt gewaarschuwd
uit de buurt van de PvdA te
blijven! Er moet iets gebeuren,
maar iedereen is verscheurd.
Ik zelf ook. Verscheurd,
jongeman, verscheurd, weetje
hoe dat voelt? Dat is
verschrikkelijk. En toch blijf
ik zeggen: de PvdA is mijn
partij".
De volgende dag, ergens in de
haven:
Meneer Van der Scheur...
„Stop maar! Ik weet wat u wilt
vragen. Het is afschuwelijk.
Bijna alle wao 'ers gaan er op
achteruit. En niemand in de
partij die zich er voor schaamt.
Zelfs de VVD wil de
onomkeerbare gevallen
ontzien, maar de PvdA krijgt
het niet door zijn strot. Nee, de
PvdA is mijn partij niet meer".
De volgende dag. ergens op
Meneer Van der Scheur, u
spreekt vanavond een
afdelingsvergadering van de
PvdA toe. Wat gaat u daar
zeggen? „Inderdaad, ik zal een
toespraak houden op een
afdelingsvergadering. Niet
Kok, niet Wöltgens, maar ik.
Dat vind ik nou leuk: een
volle bak met mensen die
allemaal voor mij zijn
gekomen. Terwijl ik toch een
oude man ben naar wie de
partijto/9nauwelijks meer
luistert. Maar hier in
Rotterdam, daar staan ze nog
op de banken voor me".
U kunt het partijleven niet
missen, hè?
„Ah, u begrijpt het, jongeheer.
Ik ben ook maar een
eenvoudige, emotionele oude
man. Ik wil me niet laten
afschrijven. Als PvdA-lid kan
ik nog zaaltjes aflopen, komen
Mensen die klappen, die me
Jaap noemen. Of Japie. Wat
wil je nou nog meer op mijn
leeftijd? Dat kan ik toch alleen
nog in de PvdA? Daarom zeg
ik: de PvdA blijft mijn partij".
Dezelfde avond, in een tv-
studio:
Meneer Van der Scheur.
„Ik wil u wel antwoorden,
maar heb het lef niet mij een
draaikont te
