Von Weizsaecker wil menselijke
behandeling van buitenlanders
regering België
was onvermijdelijk
Serven jagen andere
naties uit Joegoslavië
BUITENLAND
Airbus jaagt op Jumbo
Lubbers legt zich neer bij nederlaag in EG
Cetdóc SooTont
ZATERDAG 5 OKTOBER 1991
DIPLOMATIEKE BETREKKINGEN
TUSSEN RUSLAND EN LETLAND
MOSKOU De Russische Federatie als
grootste van de Sovjet-republieken en
Letland zijn vrijdag diplomatieke be
trekkingen aangegaan. De betrekkingen
worden aangegaan op het niveau van
ambassadeurs. Wanneer zij dezen zullen
uitwisselen is nog niet bekend. De Sov
jetunie en Estland hebben gisteren een
principe-akkoord bereikt over terug
trekking van de Sovjettroepen uit de
Baltische republiek. De terugtrekking
zou binnen twaalf maanden gebeuren.
De Oekraïne wil eigen kernwapens be
houden. Dat heeft de Oekraïense pre
mier Vitold Fokin gisteren gezegd. Te
gelijkertijd zei de president van de Oe
kraïne, Leonid Kravtsjoek, dat geen
van de Sovjet-republieken een mono
polie op het gebied van kernwapens
mag hebben.
Idoor
BOB VAN HUËT
TOULOUSE Een compleet or
kest kwam gisteren opdraven tij
dens de presentatie van de nieu
we Airbus A340 in Toulouse. Met
de feestelijke 'roll out' heeft het
vliegtuigconsortium een lange
neus gemaakt naar het mono
polie van de Amerikaanse Boeing
747. Europa's nieuwe viermotori
ge lange afstandsvlieger presen-
A340 rendabeler op minder druk
ke lijnen, zo rekent men in Tou
louse voor. Uit exploitatie-over
wegingen moet een halfvolle
Jumbo over lange afstanden
vaak een tijdrovende tussenlan
ding meenemen. Met zijn actiera
dius tot 14.000 kilometer biedt de
A340 luchtvaartmaatschappijen
een interessant alternatief. De
aanschafprijs van de Airbus is
180 miljoen gulden tegen 250 mil
joen voor een Boeing-747. Het
viermotorige monster is een op
geblazen en gecorrigeerde versie
van de A320 Op verzoek van de
klanten is bij de voortgaande au
tomatisering aan boord de psy
chologie van de piloot niet verge-
Dankzij een miniknuppel be
houdt deze gevoel' r
tuig.
t het vlieg-
De gisteren
gepresen
teerde Airbus
A340.
FOTO: EPA
„IRAK STOND VLAK
VOOR BOUW ATOOMBOM"
WENEN Irak stond bij het uitbreken van de Golfoorlog vlak
voor de bouw van een atoombom. Het land had nog maar 12 tot
18 maanden nodig om het nodige verrijkt uranium te produce
ren, „het enige wat Baghdad nog ontbrak om een bom te ma
ken". Bij de raket om de bom te vervoeren was men al in de
proeffase, zo meldde de leider van de zesde onderzoeksmissie
van de VN naar Irak, David Kay, gisteren. VN-wapenexperts
hebben aanbevolen dat de Iraakse kerncentrales gesloten wor
den om te voorkomen dat het land heimelijk verder werkt aan
kernwapens, zo heeft een speciale VN-commissie gezegd- In het
rapport wordt aanbevolen om de Iraakse kerncentrales te ver
bieden zodat ze geen dekmantel kunnen vormen voor onder
zoek naar of ontwikkeling van kernwapens, zoals dat tot aan de
Golfoorlog gebeurde. De speciale commissie beveelt aan dat Irak
uitgesloten wordt van alle nucleaire activiteiten behalve het
werken met isotopen voor medische behandelingen, industrieel
gebruik en geologisch- en milieuonderzoek.
KEULEN De Duitse
president Richard von
Weizsacker heeft zijn
landgenoten gisteren op
geroepen vluchtelingen
menselijk te behandelen.
Intussen werd de haat
campagne tegen buiten
landers elders in het land
voortgezet.
De politie zei dat rechts-extre-
misten in 24 uur tijd meer dan
twaalf tegen buitenlanders ge
richte geweldsdaden hadden
gepleegd, waaronder aansla
gen op Turken, Vietnamezen,
een Sovjet-jood en andere bui
tenlanders.
In de hoop meer sympathie te
wekken voor de buitenlanders
bezocht Von Weizsacker
vanwege zijn redelijke
standpunten wel het geweten
van Duitsland genoemd
centra voor asielzoekers in
Keulen en bij Bochum. Aan
slagen op buitenlanders noem
de hij „onmenselijk en crimi
neel" en hij zei dat vluchtelin
gen recht hadden op „erken
ning van hun waarde". „Bui
tenlanders zijn mensen net als
wij", zei de president. „Ik wil
ertoe bijdragen dat u zonder
kunt i
De Duitse president Von Weisëcker neemt een Indisch jongetje op schoot tijdens een bezoek aan
een asielzoekerscentrum in Bochum.
FOTO: EPA
verklaarde hij tegenover de die hij tijdens zijn bezoek ont- wijzingen dat er snel een einde
Iraanse, Turkse, Joegoslavi- moeite. zou komen aan het geweld te-
sche en andere asielzoekers Er waren gisteren geen aan- gen buitenlanders. Gisteren
werd het huis van een Turks
gezin in Heesen, bij Hannover,
door onbekenden met brand
bommen bestookt. Het Turkse
echtpaar en hun twee kinde
ren moesten met rookvergifti
ging in het ziekenhuis worden
opgenomen. De daders
schreeuwden bij hun actie kre
ten als „Buitenlanders Weg"
en „Verpletter de Turken". In
Berlijn werd een Vietnamese
vrouw aan de schouder getrof
fen toen een twaalftal jonge
ren een asielverblijf met ste
nen bekogelde. Toen de echt
genoot van de vrouw de politie
probeerde te alarmeren werd
hij met een mes bedreigd.
Acht personen werden aange
houden, geen van hen was ou
der dan 15 jaar.
Op Unter Den Linden, de
hoofdstraat van Oost-Berlijn,
mishandelden „Heil Hitier"
roepende skinheads een voor
bijganger. Twee van de aan
vallers werden aangehouden
en messen en knuppels in be
slag genomen. Ook in
Schmoelln, Elsterwerda en
Eberswalde werden opvang
centra door benden jongeren
met stenen bekogeld. Zeker
twee personen raakten daarbij
gewond en er werden twee ar
restaties verricht.
DEN HAAG Premier
Lubbers heeft zich erbij
neergelegd dat de vor
ming van een Europese
federatie zoals EG-voor-
zitter Nederland zich die
voorstelt geen haalbare
kaart is. Hij gaat er nu
zelfs van uit dat een in
tensieve politieke en be
stuurlijke samenwerking
tussen de EG-landen in
een Europese Politieke
Unie niet meer voor het
jaar 2000 te realiseren zal
zijn.
van op weg zijn naar een Eu
ropese Politieke Unie. Dat is
reëler dan vasthouden aan de
illusie dat zo'n unie snel te re
aliseren is", zei Lubbers giste
ren tijdens zijn wekelijkse
persconferentie. De premier
stak zijn teleurstelling over de
stranding van het Nederlandse
voorstel voor een Europese fe
deratie niet onder stoelen of
banken. Afgelopen maandag
moest minister Van den Broek
het voorstel intrekken omdat
het bijna alle EG-lidstaten
veel te ver ging.
Lubbers erkende dat hij niet
had verwacht dat het Neder
landse plan op zoveel tegen
stand zou stuiten. „Er waren
aanvankelijk door de andere
lidstaten heel wat positiever
signalen uitgezonden. Als je de
speeches ziet die door politici
uit de EG worden uitgespro
ken over de Europese Politie-
„EPU moet in Maastricht rond komen"
BONN/BRUSSEL Duitsland en Frankrijk staan er op dat
er tijdens de EG-top in Maastricht in december een verdrag
over de Economische en Politieke Unie (EPU) wordt aange
nomen. Dat zegt de Duitse minister van buitenlandse zaken
Hans-Dietrich Genscher in de zaterdageditie van de Nord-
see-Zeitung. Volgens Genscher staat de EG voor een histo
risch keerpunt en moeten de lidstaten vasthouden aan het
plan om in Maastricht tot een akkoord te komen.
ke Unie, dan word je ontroerd.
Maar als het op de realiteit
aankomt, ligt het kennelijk
opeens anders. Misschien leeft
het idee toch te weinig in de
harten en hoofden van de be
trokkenen".
Volgens Lubbers heeft ook
een gebrek aan voorberei
dingstijd een rol gespeeld bij
het verwerpen van de Neder
landse ideeën over de toe
komst van de EG. „De rege
ringen hadden de afgelopen
weken te veel andere dingen
aan hun hoofd, zoals de pro
blemen in Joegoslavië en het
aanknopen van betrekkingen
met de Baltische staten. De
toekomstige structuur van de
Europese Gemeenschap heeft
Nederlandse marechaussee
is welkom bij Bouterse
PARAMARIBO De Surinaamse legerleider Desi Bouterse
heeft er geen problemen mee als de regering in Paramaribo de
Nederlandse marechaussee zou inschakelen om de grenzen te
bewaken. „Be my guest" zal Bouterse dan zegggen.
Hij is dan wel benieuwd naar de gevolgen. Volgens de hem is
Suriname met zijn eigen structuren in staat de drugstransporten
„voor een belangrijk deel" in te dammen.
Bouterse sprak gisteren zijn manschappen toe tijdens een ken
nismakingsbezoek van de minister van defensie Siegfried Gilds.
Hij zei in diverse gesprekken met president en opperbevelheb
ber Venetiaan en Gilds, te hébben „gezien dat er veel ruimte is
voor vruchtbare discussies". Bouterse hoopt dat het leger gauw
als ontwikkelingsleger aan de slag kan-en dat de wettelijke rege
lingen voor het nationaal leger op korte termijn tot stand ko-
De nieuwe minister van defensie heeft het leger opgeroepen de
uitdaging te aanvaarden om vreedzaam „met de democratie als
ons voornaamste middel" de nationale eenheid te herstellen.
Moed en verdraagzaamheid van de militairen zullen volgens
Gilds een „doorslaggevende" rol spelen.
i twee koeien is gevlucht uit het
Een Kroatische vrouw barst in snikken uit nadat ze met haar man
onder vuur liggende dorpje Taboriste bij Zagreb.
FOT<
daardoor waarschijnlijk een
lage prioriteit gehad".
In tegenstelling tot CDA-par-
tijvoorzitter Van Velzen voelt
Lubbers zich niet in de steek
gelaten door z'n christendemo
cratische collega-politici uit de
EG, zoals Kohl (bondskanse
lier Duitsland), Andreotti (pre
mier Italië) en Poos (minister
van buitenlandse zaken Lu
xemburg). „Het is wel waar
dat het congres van de Euro
pese christen-democraten vo
rig jaar in Dublin een zeer
vergaand besluit over de Euro
pese Politieke Unie heeft ge
nomen, maar ik besef ook dat
alle EG-regeringen uit coali
ties bestaan, dus niet alleen uit
christen-democraten. Boven
dien zijn veel ministers van
buitenlandse zaken en ook de
regeringsleiders van het Vere
nigd Koninkrijk en Frankrijk
géén christen-democraat".
BELGRADO Met de
verandering van de ver-
gaderregels van het hoog
ste staatsorgaan, die er
voor zorgt dat de besluit
vorming van het presidi
um niet langer geblok
keerd kan worden door
leden die afwezig zijn,
hebben de Servische be
stuurders gepoogd een
aantal al bestaande zaken
achteraf met een (dun)
wettelijk sausje te overgie
ten.
Allereerst werd het agressieve
optreden van het leger in
Kroatië gelegitimeerd door het
nog uit vier man bestaande
presidentschap nieuwe stijl.
Verder is de als 'staatsgreep'
door andere republieken en
westerse waarnemers betitelde
actie erop gericht, om de mili
taire overmacht van de repu
bliek Servië om te zetten in
een politieke daadkracht bin
nen het hoogste staatsorgaan.
Niet dat dat echt nodig was:
via de hielenlikkende verte
genwoordigers van Montene
gro, Vojvodina en Kosovo be
zat de grootste republiek toch
al vier van de acht stemmen.
Maar was het eerst dit kamp
dat de besluitvorming binnen
het presidium zoveel mogelijk
lam legde, tegenwoordig zijn
het meer de Kroaten, Macedo-
niërs, Slovenen en moslims die
niet meer komen opdagen. Nu
het leger zich openlijk als Ser
vische macht heeft ontpopt en
de nieuwe grenzen van het
Grote Servië op de kaart heeft
afgepaald, is voor de Serven
i toch als 1
al te
de tijd tot daadkrachtig poli
tiek optreden aangebroken.
Een van de eerste daden was
gisteren dan ook om een ge
deeltelijke mobilisatie af te
kondigen. Met al die interna
tionale aandacht voor Joego
slavië werd het feit dat het le
ger daar al maanden geleden
op eigen houtje
gonnen,
gênant
Schermen
Zoals gewoonlijk bleven de
Servische leiders als president
Milosevic en oud-president
van Joegoslavië Jovic ook dit
maal zorgvuldig achter de
schermen. Het was vazal Kos-
tic, de vertegenwoordiger van
Montenegro, vice-president
van de smelxlende federatie,
die mocht uitleggen hoe
grondwettelijk het allemaal
wel is. Daarbinnen heeft een
minderheid van het presidium
volgens hen het recht om be
slissingen te nemen, als de rest
om welke reden dan ook ver
stek laat gaan.
Dat twee van de vier Servi
sche hofnarren niet eens een
republiek vertegenwoordigen,
maar een provincie waarvan
Servië elk stemrecht binnen
de eigen republiek nota bene
heeft ontnomen, telt niet mee.
Evenzomin is het voor de Ser
ven van belang dat de andere
vier republieken de machtso
vername als volstrekt illegaal
van de hand hebben gewezen
en het nieuwe presidium niet
als zodanig erkennen. Zij die
zich als altijd als redder van
Joegoslavië op hebben gewor
pen, laten nu de overige natio
naliteiten geen andere keus
dan zich zo snel mogelijk onaf
hankelijk te verklaren. Voor
de Serven telt slechts dat het
leger op papier weer een op
perbevel heeft en dat Servië
zich nu naar de buitenwereld
kan presenteren als de grond
wettelijke leider
Dat Europa daar niet in zou
trappen hadden de Serven
kunnen verwachten, maar in
ieder geval kan Servië zich
voor binnenlands gebruik
weer als de verdediger van de
constitutie en het wettig gezag
in Joegoslavië opwerpen. Blijft
over de vraag wat de constitu
tie nog waard is in een land
waar elke republiek al sinds
jaar en dag zijn eigen weg gaat
en waar die republiek die het
leger beheerst het voor het
zeggen heeft gekregen. Daar
om stelt de staatsgreep ook
minder voor dan het op het
eerste gezicht lijkt: als nie
mand zich wat aantrekt van
presidiumbesluiten toen deze
nog wel een grondwettelijke
betekenis hadden, zal geen en
kele Joegoslaaf zich iets gele
gen laten liggen aan besluiten
van een half staatsorgaan.
Om de beslissing te ridiculise
ren kunnen de andere repu
blieken het beste dezelfde truc
uithalen. Ook zij kunnen zich
op de grondwet beroepen, de
bijna-oorlog uitroepen en ver
volgens met zijn vieren in
naam van het hoogste staatsor
gaan optreden. Grondwettelijk i
zijn ze dan zelfs in het voor
deel: met de Kroaat Stipe Me-
sic hebben zij de president van
het land binnen hun gelede
ren, waar het Servische kamp
het met de vice-president moet
stellen. De laatste kan daaren
tegen op de steun van het le-
ger rekenen. In het huidige
Joegoslavië is dat helaas van
oneindig groter belang dan de
stem van welke politicus dan
ook.
DE AVONTUREN VAN KAPITEIN ROB".
JAN VAN RIEBEECK IN ZUID-AFRIKA
Privéweg
QN882 Niet lang daarna krijgt hij van de Compagnie bericht,
dat hij zich naar Batavia moet begeven. Samen met zijn vrouw en
drie dochtertjes maakt hij de lange reis en op 6 Juli 1662 ziet hij
zijn geliefd Indië terug. Spoedig krijgt hij een hoge functie: gou
verneur en president van Malacca. Twee jaar later, op 2 Novem
ber 1664 treft hem een zware slag: Maria sterft. Van Riebeeck
zelf leeft daarna nog ruim veertien jaar en dient de Compagnie in
BRUSSEL De Belgi
sche premier, Wilfried
Martens, heeft het toch
niet gered. Hij moest gis
teren naar de koning om
Fransman Gilbert Matraire het ontslag van zijn rege-
spijkert een bordje op de ring aan te bieden. De
vangrail van de snelweg Gre- Vlaamse-Waalse tegen-
vnenb,eda?eenniadervaanandrw9eg stetllinf,n
van hem is. Een Franse recht- net> dat hij een week
bank bepaalde dat een stuk eerder net van de val red-
grond van hem ten onrechte de, teveel geworden,
onteigend is, waardoor hij nu
70 meter privéweg bezit. De toekomst van Martens-8bis
FOTO: AP of Martens-8,5, zoals het kabi-
Louter reclame op voorpagina kranten België
BRUSSEL Zes Belgische kranten hebben gisteren opzien ge
baard door te verschijnen met een nagenoeg witte voorpagina.
Op de voorpagina van de kranten De Morgen, Het Laatste
Nieuws en de Nieuwe Gazet, De Financieel-Economische Tijd
(FET), La Libre Belgique en L'Echo de la Bourse stond al-
vele functies, tot hij op 18 Januari 1677 de laatste adem uit- leen de naam van de krant en een kort zinnetje onderaan. Ook
blaast.... Vier weken na zijn dood stapt een Hollander in Batavia hun eerste binnenpagina was voor de adverteerder, het telecom-
van boord, die het later zal brengen tot gouverneur-generaal van municatieconcern Alcatel Bell. Pas op pagina drie vond de lezer
Oost-lndië. Het is Abraham van Riebeeck, de zoon van de het
dat anders op de voorpagina staat. Andere kranten
grondlegger van de Kaapkolonie., En dit - zo besluit Rob zijn ver- hebben de advertentie geweigerd. Volgens een FET-medewer-
haal - is de geschiedenis van één van Nederlands grootste zo- ker werd met de advertentie een shockeffect beoogd. Volgens
nen: Jan van Riebeeck. het reclamebureau was het een eenmalige zaak.
net sinds zondag werd ge
noemd, is voorlopig onduide
lijk. Koning Boudewiin hield
zijn beslissing „in beraad".
Volgens waarnemers wil de
koning eerst praten met de
partijvoorzitters om te zien of
de breuk nog te lijmen is. Zo
niet, dan komt er wellicht een
overgangsregering en volgen
vervroegde verkiezingen. De
normale verkiezingsdatum is
19 januari volgend jaar.
De crisis werd veroorzaakt
door onenigheid tussen ener
zijds de ministers van de
Vlaamse partijen CVP en SP
en anderzijds de Franstalige
PSC en PS. Tijdens de weke
lijkse ministerraad barstte de
bom over de ondertekening
van een PTT-miljardencon-
tract. Voor de Vlaamse minis
ters was dat een uitgemaakte
zaak De Franstalige collega's
dachten er anders over. Zij
koppelden het PTT-contract
aan een beslissing over het
overhevelen van kiik- en luis
tergelden naar de kas van de
deelregeringen. In Wallonië
wil men met de inkomsten on
der andere de lonen in het on
derwijs optrekken.
De Vlaamse ministers vonden
de koppeling te ver gaan. Als
klap op de vuurpijl gaven de
vice-premiers Jean-Luc De-
haene (CVP) en Willy Claes
(SP) PTT-collega Marcel Colla
toestemming een deel van het
contract te ondertekenen. Het
ging juist om de voor Vlaamse
bedrijven bestemde contrac
ten. De rest zou volgende
week geregeld worden. De
Franstalige ministers ver
trouwden de zaak toen hele
maal niet meer. Premier Mar
tens restte toen niet anders
dan zijn gang naar de koning.
De problemen zijn een afgelei
de van de crisis die vorig
weekeinde ook al woedde.
Martens overleefde die door
Waalse ministers voortaan het
recht te geven (wapen)uitvoer-
vergunningen af te geven.
Dehaene zei gisteren na de
laatste kabinetsvergadering
dat de Franstalige ministers
veel te ver waren gegaan. Hij
zette ze daarbij nog eens op
hun nummer. „Wat hebben de
Franstaligen nu bereikt, ze
hebben twee wapen)fabrieken
gered, maar krijgen het ganse
onderwijs op hun dak".
