'e juiste post voor de juiste man
Albanese ziekenhuizen zitten
vol met vergeten kinderen
BUITENLAND
Suriname wil maandelijks 25 miljoen
Iliescu wil praten
Nieuwe spanningen Joegoslavië
festig Nederlanders teruggekeerd uit Zaïre
AVONTUREN VAN KAPITEIN ROB
BER^
CcidócGouoont
ZATERDAG 28 SEPTEMBER 1991
Duitsland wil 'indirecte'
vluchtelingen weigeren
1 BONN De Duitse regering heeft gis-
1 teren voorgesteld het asielrecht zo te
jr! vijzigen, dat vluchtelingen die Duits-
'a een derde land binnenkomen,
worden teruggestuurd. Volgens
egeringsvertegenwoordigers kan met
;o'n wetswijziging het aantal asielzoe-
cers met 40 procent worden terugge
dacht De Duitse regering staat onder
fjiruk van toenemende vreemdelingen
die onder meer tot uitdrukking
t in aanvallen van neo-nazi's op
Jnderkomens van asielzoekers in de
Iroormalige DDR. Verschillende organi
saties hebben de regering ervan be
schuldigd met het beperken van het
pielrecht precies in de kaart te spelen
de neo-nazi's.
Een op de vier
kinderen 'onecht'
LEUVEN „In Europa wordt
één kind op vier geboren uit
een buitenechtelijke relatie.
En Nederland en Vlaanderen
benaderen dit Europese ge
middelde", zegt prof. dr. W.
Dumon (KU Leuven), voorzit
ter van de werkgroep gezins
observatie van de Europese
Commissie en voorzitter van
de Vlaamse Federatie van
Consultatiebureaus voor Le
vens-en Gezinsvragen. En die
vereniging vierde gisteren in
Brussel haar 35e verjaardag
met de vaststelling dat de zor-
gen-van-toen blijven, ondanks
jaren van keihard werken.
NEW YORK De
nieuwe president van
Suriname, Ronald Ve-
netiaan, vindt het jam
mer dat Nederland niet
bereid is gebleken Suri
name noodhulp van 20
a 25 miljoen gulden per
maand toe te zeggen.
In een gesprek met Neder
landse journalisten in New
York stelde hij dat Neder
land, door zijn terughou
dendheid met het verstrek
ken van hulp, medeverant
woordelijk is voor de staats
greep van vorig jaar.
Suriname, aldus de presi
dent, is teleurgesteld dat
Nederland, na
i de
mocratische regering, geen
politiek gebaar heeft willen
maken door de hulp voor
het dekken van de eerste
levensbehoeften en het
weer op gang brengen van
de produktie te hervatten.
In de drie of vijf dagen dat
het Nederlands-Surinaamse
ministersoverleg, eind okto
ber, zal duren kunnen de
toekomstige betrekkingen
tussen beide landen niet tot
in detail worden geregeld.
Maar, aldus president Vene-
tiaan, „het is noodzakelijk
dat de hulp op gang komt".
Nederland kan een belang
rijke bijdrage leveren aan
het scheppen van omstan
digheden waarin de kans op
een nieuwe staatsgreep mi
nimaal is. „Het is niet ge
zond om de hele discussie
over de vraag in hoeverre
Nederland heeft bijgedra
gen aan de staatsgreep van
1980 weer op te rakelen",
maar „de Nederlandse te
rughoudendheid bij de
hulpverlening aan Surina
me heeft bijgedragen tot het
scheppen van
den waaronder de staats
greep van vorig jaar werd
gepleegd".
Donorlanden, waaronder
Nederland, moeten schul
daflossing door Suriname
opschorten in de periode die
voorafgaat aan het doorvoe
ren van economische sane
ringsmaatregelen in Para
maribo. Suriname moet te
gelijkertijd steun krijgen bij
het garanderen van basisbe
hoeften aan zijn bevolking,
zo verklaarde de Venezo
laanse president Carlos An
dres Perez in New York na
een gesprek met Ronald
Venetiaan.
HEUWE TSJECHOSLOWAAKSE AMBASSADEUR NAAR DEN HAAG
ïsschen
'alland
ijn schi
g koffii
netje
•pe" napi
urde
rdat
ïmaakt.
ipvolgei
Lissab|ei
jtroffen
;1 die z:
agelatei
'RAAG Eigenlijk mag
iet nog niet, vind hij, ei-
enlijk moet hij eerst zijn
eloofsbrieven aan Hare
lajesteit overhandigd
ebben voordat hij wer-
in functie treedt,
[aar goed, vooruit; de
federlandse journalist
als eerste zijn kers
verse visitekaartje ontvan-
•n: Stefan Pauliny, Am-
idor of the Czech and
lovak Federal Republic.
inhc£r
alhi si
naar in
elukt,
sc. 100
rlandse
ïlandse
p trok
duidel:
g Flaes
villen n
in klein
of 2
ambassadeur voor
ijechoslowakije, die aan-
dinsdag zijn intrek zal
n de Tsjechoslowaakse
jidentie in Den Haag, mag
geen beroepsdiplomaat
zijn, hij is wel een zeer diplo
matiek persoon. Hij zag dit ar
tikel eigenlijk liever pas gepu
bliceerd als hij zijn opwachting
bij koningin Beatrix achter de
rug had, dat leek hem wel zo
zorgvuldig. En dan hoopte hij
ook nog dat we niet te veel op
zijn persoon in zouden gaan,
dat we vooral voorrang zou
den geven aan de zaak waar
het allemaal om draait: de re
latie tussen Tsjechoslowakije
en Nederland.
En dat terwijl zijn privé-ge-
schiedenis juist zo interessant
is en illustratief voor het jong
ste verleden van zijn land.
Voor Stefan Pauliny was een
diplomatieke carrière nooit
weggelegd. De buitenlandse
politiek was altijd zijn grote
liefde, naast de kennis van
vreemde talen, maar zijn mo
raal stond een bijpassende
loopbaan in de weg. Sterker
nog, die bracht hem in de ge-
„Dat was in 1954, maar ach, la
ten we toch niet op details in
gaan", zegt Pauliny. Pas na
enige aandrang is hij bereid te
vertellen dat hij in die stalinis
tische jaren zijn militaire
dienstplicht vervulde en deel
uitmaakte van een eenheid die
aangewezen was eventuele
protesten tegen prijsverhogin
gen neer te slaan. Pauliny
weigerde dat en werd daarop
veroordeeld tot vijftien jaar
gevangenisstraf. In 1960 kwam
hij vrij in het kader van een
amnesty. Afgestudeerd in filo
sofie en rechten, vond hij in
Slowakije, waar zijn wortels
liggen, werk bij een machine
fabriek als organisatie-deskun
dige. Totdat in november 1989
de fluwelen revolutie een ein
de maakte aar
sche dicatuur. Pauliny
huisde naar het Slowaakse mi
nisterie van economische za
ken in Bratislawa. Daar werd
hij 'ontdekt' door minister van
buitenlandse zaken Jiri
Dienstbier, zelf ook via de ge
vangenis in de diplomatie be
land. En zo begint Pauliny op
zijn 64e aan een nieuwe loop
baan. „Voor mij kwam de vrij
heid wel wat laat", zegt hij,
maar Shakespeare citerend
voegt hij eraan toe dat het
erom gaat dat „de geest nog
jong is".
Leermissie
De ambassadeur, wiens voor
ganger begin dit jaar werd te
ruggeroepen in het kader van
een zuivering van het diplo
matieke korps, ziet zijn functie
als „een missie om te leren".
En dan heeft hij niet over
zichzelf, al ligt het woorden
boek Nederlands-Tsjechisch
permanent binnen zijn bereik,
maar over zijn land. Na veer
tig jaar communisme moeten
de Tsjechen en Slowaken de
draad weer oppakken die na
de Tweede Wereldoorlog ver
loren is gegaan. En daarbij
moeten zij, aldus Pauliny, le
ren van de Europese landen
wier ontwikkeling niet door
dictatuur belemmerd is ge
weest. Hij is er nog nooit ge
weest, maar Pauliny be
schouwt Nederland als „een
symbool van internationaal
recht". Hij herinnert in dat
verband aan Hugo de Groot en
roemt in één adem de huidige
Nederlandse diplomatieke in
spanningen als EG-voorzitter.
Hun vergelijkbaar politiek ge
wicht (laten we zeggen: niet
helemaal hetzelfde als dat van
Duitsland of Frankrijk) verge
makkelijkt volgens Pauliny
een dialoog tussen Nederland
Tsjechoslowakije. Zijn
ren op welke gebieden samen
werking mogelijk is en te zor
gen dat die mogelijkheden ook
uitgebuit worden. Want sa
menwerking, daar gelooft hij
heilig in. „Wat Nederland voor
ons kan betekenen, ligt vooral
in het vlak van de kennis
overdracht. Trainings-pro-
gramma's voor onze managers,
uitwisseling tussen universitei
ten en dergelijke. Dat soort
hulp kan ons in staat stellen
ons land op orde te brengen, te
laten zien dat we onze institu
ties efficiënt kunnen laten
werken. Want dat is de basis
om te kunnen voldoen aan de
eisen van eventuele geldschie
ters, dat onze partners zullen
zeggen: okee, ze zijn arm,
maar ze zijn niet incapabel, ze
kunnen de situatie aan. het is
verantwoord hen te ondersteu-
BUKAREST De Roemeense oproerpolitie heeft gisteren met
gebruikmaking van traangas en rubberen kogels geprobeerd de
monstranten op een plein bij het paleis van president Ion Iliescu
te verjagen. Eerder op de dag hadden speciale legertroepen ook
al demonstranten van het plein verjaagd. Iliescu kondigde don
derdag aan dat zonodig het leger zou worden ingezet tegen mijn
werkers uit de Jiu-vallei. die woensdag en donderdag met dui
zenden in gekaapte treinen naar de hoofdstad Bukarest waren
getrokken om op gewelddadige wijze te protesteren tegen de
slechte levensomstandigheden en het aftreden te eisen van pre
mier Petre Roman. Mijnwerkersleider Miron Cosma zei gisteren
na afloop van een onderhoud van een uur met Iliescu dat de
mijnwerkers het conflict als afgelopen beschouwden en naar
huis zouden gaan, zo meldde het Roemeense persbureau Rom-
pres. Iliescu zou Cosma hebben beloofd naar de Jiu-vallei, zo'n
240 kilometer ten noordwesten van Bukarest. te komen om met
de mijnwerkers over hun eisen te praten.
G, VS en Japan
oördineren hulp
;hn Sovjetunie
ÏW YORK De Europese
:meenschap, de Verenigde
kunn<aten en Japan zullen bin-
nkort een gemeenschappe-
,tke missie naar de Sovjetunie
iren om met de economische
ördinatiecommissie onder
ding van Ivan Silajev - een
voorlopige unie-rege-
van gedachten te wisse-
spel
Van den Broek heeft,
weldra
jofdstuk
>rluchti{1
koffie
edenen
Bare
op 27 'u van ne Europese Ge-
ide leei «nschap, de
isteel Wjvjelunie besproken met zijn
van de Sovjetunie,
Japan, resp. Pankin,
|ker en Nakayama. Uit deze
pprekken is duidelijk gewor-
dat de Sovjetunie van de
ernationale gemeenschap
lp tot een bedrag van circa
5 miljard dollar (circa 27
liard gulden) verwacht.
SHKODER Op de kou
de stenen vloer in wat de
'zitkamer' wordt genoemd
zitten de kinderen dicht
tegen elkaar aangekropen.
Sommigen zijn nog geen
drie jaar oud. De kamer is
volkomen leeg. Geen
speelgoed, geen boeken,
niet eens een likje verf op
de 1
iets te begrijpen van wat zich
om hen heen afspeelt. De ge
lukkigen hebben een paar c
op
efllf jaar cel voor Barry
ASHINGTON Een fede-
rechter heeft Marion Bar-
if van rri gisteren tot zes maanden
nkele VrVanëenisstra^ veroordeeld,
dap heefi ex-burgemeester van de
nerikaanse hoofdstad Was-
igton is schuldig bevonden
het bezit van verdovende
idelen. Verder moet Barry
10 gulden boete betalen en
liet allml" hiJ. na het uitzitten van
■n heelP straf- een Jaar onder toe-
bij. Enf"
Het staakt-het-vuren in Joegoslavië wordt redelijk nageleefd. Sommigen schieten toch of, zoals
hier in het centrum van Split, laten trots hun wapens zien.
FOTO: AP
BELGRADO Etnische
Albanezen in de Servische
provincie Kosovo hebben
gisteren, hun stem uitge
bracht in een referendum
over onafhankelijkheid.
ift t
hét
de justitie. Barry
i dagen de tijd om te-
vonnis in beroep te
De stemming, die tegen de zin
van de Servische machtheb
bers is georganiseerd, dreigt
nieuwe spanningen op te wek
ken in het door de burgeroor-
Kroatië al zo geteisterde
Op sommige plaatsen in Koso
vo maakte de Servische politie
een einde aan de stemming
door verkiezingsmateriaal in
beslag te nemen en organisato
ren van het referendum aan te
houden. Het Albaneestalige
dagblad Zeri (de Stem) in Ko
sovo schreef dat „na Litou
wen, Letland, Estland, Slove
nië, Kroatië en Macedonië,
Kosovo de nieuwste staat in
het nieuwe Europa" was. In
Kroatië vonden ondanks een
staakt-het-vuren en een belof
te van de presidenten van Ser
vië en Kroatië en het leger om
de problemen verder met
vreedzame middelen op te los
sen opnieuw verspreide, maar
felle gevechten plaats. Daarbij
vielen negen doden en tien ge
wonden. Drie van de doden en
alle tien gewonden vielen toen
een mortiergranaat neerkwam
op een vluchtelingenkamp in
het centraal gelegen Grabovac.
Een van de doden was een
vier maanden oude baby. Bij
„vergissing" werd opnieuw
een luchtdoelraket afgescho
ten op een Kroatische helikop
ter die een groep EG-verte-
genwoordigers onder leiding
van de Nederlandse ambassa
deur Henry Wijnaendts ver
voerde.
ïogelijk
kinder*
t plaat!
hooi
ais. Anjo:
ïogelijk
len of lf
1STERDAM Via
inkfurt zijn gisteren
tig uit Zaïre gerepa-
ïerde Nederlanders
iisgekomen.
ivankelijk was het de be
ling dat de in Zaïre woon-
:ige Nederlanders met een
de luchtvaartmaatschappij
Holland gecharterd vlieg-
ïaar huis zouden keren,
daar is volgens Buiten
landse Zaken vanaf gezien
omdat de zestig mensen die
naar huis wilden gemakkelijk
op een vlucht van Lufthansa
geboekt konden worden. De
Nederlanders reisden op eigen
gelegenheid vanuit Frankfurt
naar Nederland.
Zaïrese militairen die geacht
worden toe te zien op een
nachtelijk uitgaansverbod, zijn
opnieuw aan het muiten gesla
gen in de hoofdstad Kinshasa.
Het land staat op
viel te horen in veiligheids
kringen. Buitenlanders uit
dertig verschillende landen
zijn door Franse militairen
van Kisangani (Noord-Zaïre)
geëvacueerd naar Bangui in de
Centraal Afrikaanse repu
bliek. Veertig ton voedselhulp
en medicijnen zijn in het na
burige Congo aangekomen.
Maar het voedsel - bakolie,
meel en rijst - vormt een
druppel op een gloeiende plaat
voor de drie miljoen
van Kinshasa. De Europese
Gemeenschap heeft de inter
nationale hulporganisatie Art
sen zonder Grenzen (AzG)
ruim 200.000 gulden gegeven
voor medicijnen. Volgens AzG
zijn deze week meer dan 100
mensen omgekomen in een or
gie van geweld en plunderin
gen. Het was de ergste uit
barsting van geweld sinds Zaï
re in 1960 onafhankelijk werd
j bemidi
eid zijn li.
t behulp j
"ku^ê J VAN RIEBEECK IN ZUID-AFRIKA
llijf van l|
•""duizenl76 Het is Kokosoa die te hulp snelt. De Kaapse buffels
leren ènlen dan ,09 en langzaam zijn, zij kennen de gevaren van de
estaan ^rnis en weten hoe zij een gevaarlijke leeuw moeten benade-
In minder dan geen tijd hebben de Hottentotten de roofdie
ren ingesloten. De Hollanders kunnen zich nu op hun paarden
snel uit de voeten maken en ademloos zien zij toe, hoe de in
boorlingen het gevecht met de leeuwen beginnen. De zware buf
fels vallen de dieren onverschrokken aan en hun kromme horens
zijn geduchte wapens in de strijdt De leeuwen zien geen kans
meer te ontsnappen en na slechts korte tijd liggen zij levenloos
ter aarde. Jan van Riebeeck krijgt respect voor zijn zwarte vrien
den.
Zo ziet het leven eruit in de
inrichting voor geestelijk ge
handicapte kinderen in de
noordelijke stad Shkoder in
Albanië. Het sombere, verval
len gebouw bevindt zich
slechts vijfhonderd meter van
een van de hoofdwegen van
de stad. Maar het zou even
goed vijfhonderd kilometer
kunnen zijn. Niemand komt er
op bezoek, niemand laat zich
iets aan de kinderen gelegen
liggen.
De smeekbede van hoofdver
pleegster Lili Boshnjaku zegt
het allemaal. Na achttien jaar
zendt zij haar gruwelijk ge
heim de wereld in: „In Gods
naam, vertel de mensen wat je
hier hebt gezien - zelfs Alba
nese kinderen verdienen het
niet om zo te moeten leven".
De zeventig beklagenswaardi
ge kleine patiëntjes van de in
richting in Shkoder vertegen
woordigen slechts een klein
gedeelte van de vergeten kin
deren van Albanië. Wijlen dic
tator Enver Hoxha stond een
beleid voor om mensen met
een handicap opgeborgen te
houden, uit het het oog en uit
het hart van de mensen.
Vijf maanden na de eerste
vrije verkiezingen en de
komst van de democratie is er
echter nog niets veranderd. Er
is geen warm water, geen
zeep, er zijn geen handdoeken
Van kleren is geen sprake -de
kinderen gaan gehuld in om
hun magere lichaampjes slob
berende lompen en vodden. Ze
worden zo weinig verschoond
dat ze vaak urenlang in hun
eigen uitwerpselen zitten.
Luizen
In het dreigende duister van
de gangen, de enige speel
plaats die de kinderen kennen,
rennen naakte, deerniswek
kende figuurtjes rond, alle
maal met kort geschoren haar
in een vergeefse poging de lui
zen weg te houden. De meeste
kinderen lijken echter weinig
behoefte te hebben aan bewe
ging. Het enige wat ze doen is
zitten, soms met meer dan een
dozijn op elkaar geperst in een
kamer die het meeste weg
heeft van een gevangeniscel.
Het merendeel van de kinde
ren is achtergelaten door de
ouders. De handicaps variëren;
veel kinderen zijn volkomen
analfabeet, sommigen hebben
ernstige hersenbeschadigin
gen. In een hoek bonst een
wat oudere jongen voortdu
rend met zijn hoofd tegen de
Anderen weigeren te bewe
gen. Ze staren voor zich uit in
de ruimte en zijn niet in staat
een dunne deken op de vloer.
De deken is het enige wat nog
wat warmte biedt in de kamer,
afgezien van de vieze pyama's
vol gaten die de kinderen dra
gen.
De staf van de inrichting is
wanhopig. Het enige wat de
verplegers de kinderen te bie
den hebben is liefde en affec
tie. Iedere poging om de mate
riële omstandigheden van de
patiëntjes te verbeteren loopt
op niets uit. Een nieuwe lepel
om de bonenprut te roeren,
een geschenk van een zieken
huis uit de buurt, geeft weer
wat moed. De vorige lepel
heeft de afgelopen winter als
brandhout moeten dienen.
Er is geen enkele hygiëne in
de inrichting. Een aantal kin
deren loopt rond met open
wonden, maar er zijn geen
verbandmiddelen. Sommige
kinderen hebben ernstige in
fecties, maar er zijn geen me
dicijnen. Andere kinderen, in
verroeste ledikantjes, kunnen
de energie niet meer opbren
gen om de vliegen weg te ve
gen.
Couveuse
Feed The Children, een Britse
hulporganisatie, is er in ge
slaagd Shkoder te bereiken
met een voorraad humanitaire
hulpmiddelen. Met het grote
aantal noodlijdende ziekenhui
zen in de omgeving is de voor
raad echter niet toereikend
voor meer dan een paar dagen.
De misère in de kinderinrich
ting in Shkoder is aan de orde
van de dag in Albanië. Hon
derdtwintig kilometer zuidelij
ker, in de hoofdstad Tirana,
kan de grootste kraamkliniek
van het land het snelst stijgen
de geboortencijfer van Europa
niet bijbenen. Tien jaar gele
den had Albanië twee miljoen
monden te voeden; nu zijn het
er meer dan drie miljoen.
Er zijn vaak niet genoeg wieg
jes. Twee en soms drie pasge
boren baby's moeten samen
een wieg delen. Vaak liggen er
drie baby's in de enige couveu
se die niet kapot is. De kliniek
zit zonder melk. Moeders die
niet in staat zijn hun kind zelf
te voeden, moeten andere
vrouwen om hulp vragen.
Hepatitis, ondervoeding en
ademhalingsproblemen zijn de
meest voorkomende kwalen in
de kindertehuizen en zieken
huizen. Een arts vertelt dat ze
's nachts niet kan slapen uit
angst dat de ze de volgende
dag weer hartbrekende beslis
singen moet nemen. Er is
slechts één beademingsappa
raat in het kinderziekenhuis
waar zij werkt en Xhilda Raco
moet regelmatig beslissen wie
er kan blijven leven en wie
„We willen zoveel doen, maar
we hebben niets om mee te
werken", zegt ze. „Ouders zijn
zo bang voor infecties dat ze
hun kind niet naar een zie
kenhuis willen brengen, hoe
ziek het ook is".
In een ander deel van de stad
zit een jonge vader aan de
kant van de weg met zijn
dochtertje in zijn armen. Haar
gezicht is bedekt met etteren
de zweren. Haar zachte ge
kreun wordt niet opgemerkt
door de voorbijgangers. Dich
terbij de hoofdingang van het
ziekenhuis in de wijk kan de
vader niet komen. Hij zal nog
lang moeten wachten voor hij
naar binnen kan met zijn
dochtertje, want binnen zijn de
afdelingen overvol
Een arts in het ziekenhuis ge
baart naar een wieg bij de
deur, waaruit het zwakke ge
huil van een klein baby'tje te
horen is. „Dit is Jessica. Ze is
nu bijna drie maanden en ze
weegt maar vier pond, een
pond minder dan toen ze werd
geboren. Haar ouders hebben
haar nog net op tijd hier ge
bracht. We denken dat we
haar kunnen redden".
Vier dagen lang heeft Jessica
tussen 10.000 vluchtelingen in
het ruim van een roestig
vrachtschip gelegen tijdens de
wanhopige poging van haar
ouders om naar het Westen te
vluchten. De Italianen hebben
hen teruggestuurd.
De ouders van Jessica. Arben
en Mimoza Nexhipi hebben nu
hun miserabele leven in een
erbarmelijke eenkamerwoning
in de havenstad Durres weer
opgenomen. Ze zijn jong ge
trouwd en hebben nog twee
kinderen. Mimoza heeft nooit
gewerkt. Arben is vorig jaar
zijn baan kwijtgeraakt toen hij
tuberculose kreeg. Ze krijgen
geen geld van de staat en zijn
afhankelijk van liefdadigheid
om in leven te blijven. Als Jes
sica het haalt, zal ze moeten
blijven vechten voor haar le-
Minister van buitenlandse za
ken Muhamet Kapllani
schaamt zich voor het lijden in
zijn land. „We ondergaan een
economische ramp", zegt hij.
De regering van Nationale
Redding, een coalitie van com
munisten en democraten,
wordt geconfronteerd met een
ongeduldige. veranderingen
eisende bevolking. De omscha
keling naar vnje-markther-
vormingen verloopt echter
zeer problematisch, niet in de
laatste plaats omdat de boeren
niet langer tarwe verbouwen
nu het land in particuliere
handen overgaat. Er bestaat
gerede angst voor een hon
gersnood de komende winter.
De nood is groot. De kleine en
meest kwestbare kinderen zijn
in groot gevaar. Tenzij er snel
hulp komt, zullen velen de
winter niet overleven. Het af
scheid van de hoofdverpleeg
ster van de inrichting voor ge
handicapte kinderen in Shko
der is indringend: „In Gods
naam, en de naam van de kin
deren. help. ons!"
(c) The Sunday Times
(De auteur maakt deel uit van
een televisieploeg van de BBC
in Albanië).
Albanese kinderen in betere omstandigheden.
